Ո՞րն է բոլոր ժամանակների ամենասիրածս զբաղմունքը։ Իհարկե, երկնքին նայելը։ Հաստատ դուք էլ եք փոքր ժամանակ նայել երկնքին ու ամպերը կենդանիների, թռչունների և այլ առարկաների նմանեցրել։ Բայց ինձ ամպերն այդքան էլ չեն հետաքրքրում, կարևորը՝ թե ինչ կա ամպերից վերև։ Երևի դա մանկուց է եկել, կամ «գեներով է ժառանգվել», ինչպես սիրում է ասել մեր կենսաբանության ուսուցչուհի ընկեր Բաղդասարյանը՝ Մենդելի տեսությունը բացատրելիս։

Սիրում եմ ազատությունը՝ չափից դուրս։ Ու սահմանափակվել երկնքին նայելով՝ ուղղակի չեմ կարող կամ չեմ ուզում։ Բայց նաև չեմ հավատում անվերջությանը։ Ճիշտ է, մաթեմատիկայում շատ ենք հանդիպում անվերջ թվերի, բայց դա միայն մաթեմատիկայում։ Իրական աշխարհը լրիվ այլ կերպ է։ Ինչպե՞ս կարող է տիեզերքն անսահման լինել: «Եթե ուղիղ գնանք, մի օր անպայման կհասնենք եզրին ու կընկնենք ներքև»։ Ծանոթ խոսքեր են, չէ՞, հա, ես էլ եմ լսել։ Իսկ ձեզ չի՞ թվում, որ տիեզերքը գնդաձև է, ուղղակի մենք անկարող ենք հատել տիեզերքը, որովհետև մենք դրա համար չենք ստեղծված։ Մենք ուրիշ առաքելություն ունենք:

Ո՞րն է բոլոր ժամանակների ամենասիրածս զբաղմունքը։ Իհարկե, երկնքին նայելը, երբ պառկում ես կանաչ խոտի վրա ու անշարժ նայում ես աստղերին։ Դու զգում ես, որ գլխավերևումդ ամեն բան պտտվում է։ Եվ սկսում ես արժևորել կյանքի ամեն վայրկյանը, փոխել կարծիքդ առարկաների ու երևույթների մասին, որովհետև այդ ժամանակ ես միայն գտնում քո իրական «ես»-ը, երբ գտնվում ես երկնքի ու երկրի միջև, երբ նայում ես աստղերին ու հասկանում ես (սերիալների պես բուն ասելիքը թողնում եմ վերջում), թե ինչքա՜ն փոքր էակ է մարդը, ինչքա՜ն թույլ ու անօգնական։ Բայց նաև հասկանում ես, թե ինչքա՜ն հզոր է մարդը, երբ սիրում է։ Նա ամեն ինչի պատրաստ է: Ու ավելի հզոր բան չկա աշխարհում, քան սերը, որովհետև Աստված ինքնին սեր է:

Ո՞րն է բոլոր ժամանակների ամենասիրածս զբաղմունքը։ Իհարկե, երկնքին նայելը, երբ պառկում ես կանաչ խոտերի վրա ու մտածում անցյալի, ներկայի ու ապագայի մասին:

Այցելել էի պապիկիս ու, ինչպես սովորաբար, սկսեցինք ժամերով զրուցել: Նրա հետ միշտ ինչ-որ հետաքրքիր զրույցի եմ բռնվում:

-Պա՛պ, այսօր ի՞նչ կպատմես:

-Դե, ի՞նչ պատմեմ,- մի պահ լռեց պապս,- լսե՞լ ես, որ մեզ մոտ՝ Հացառատում, ուրարտական դամբարան են գտել:

-Իրո՞ք,- հետաքրքրվեցի ես,- ինչպե՞ս:

-Գերեզման փորելիս:

Հետաքրքրված սկսեցի հարցուփորձ անել: Պարզվեց, որ հայտնաբերվել են կավանոթների բացառիկ նմուշներ, խեցեղենի կտորներ, երկաթյա զենքերի բեկորներ, մարդկանց ու կենդանիների ոսկորներ: Գտել էին հասուն տարիքի մարդկանց ոսկորներ, որոնցից չորսը, ինչպես պարզվեց, տղամարդկանց ոսկորներ էին: Թաղումը հավանաբար բարձրաշխարհիկ մարդու թաղում էր, քանի որ կային նաև ինքնակամ զոհաբերություններ:

-Պա՛պ, բա դամբարանը որքա՞ն հին է:

-Չգիտեմ՝ ինչքանով է ճիշտ, բայց ասում էին՝ գերեզմանատան
«Բերդի գլուխ» ամրոցի շերտի տարիքի է: Նշանակում է՝ բավականին երկար ժամանակ են ուրարտացիները բնակվել այստեղ:

-Հետաքրքիր է,- որոշեցի ես,- պեղումները շարունակվո՞ւմ են:

-Ասում են, թե մարտից էլի վերսկսելու են պեղումները: Գանգերն են փորձում վերականգնել, ափսոս, փշրված են:
Որքան հաճելի է լսել, որ քո բնակավայրից գտնվել է պատմական ու մշակութային նշանակություն ունեցող մեծ ժառանգություն:

-Մա՛մ, բոլոր տնային գործերն արել եմ, ազա՞տ եմ։

-Հա՛, կարող ես գնալ, բայց չէ՛, մի վայրկյան․․․ Անի՜․․․

-Ես էլ քեզ եմ սիրում, մա՛մ ջան։

Ասելուն պես՝ փակվում է սենյակիս դուռը, և ես «բանտարկվում եմ» այնտեղ։ Սովորության համաձայն լսվում է պապիկիս ձայնը․

-Մոռացե՛ք Անիին, էլ էն դեն տուս էկողը չի։

Պապիկիս խոսքերից հետո խորը շունչ եմ քաշում ու անցնում առաջ։ Վայելում եմ մենակությունը իմ՝ այսքան հարազատ դարձած խցում։ Նստում եմ մահճակալիս, քրքրում եմ նորությունները սոցիալական կայքերում։ Աչքս գցում եմ և տեսնում, թե ինչպես են ինձ նայում Վարդգես Քալանթարյանն ու Մուշեղ Բաղդասարյանը։ Ու իրենց հայացքներով ասում․ «Տես, է, տես, ինչ գիրք ենք գրել, դու գոնե գիտե՞ս՝ ինչքան ենք տանջվել, ինչքան ենք մտածել, վերցրո՛ւ, վերցրու կարդա՛, չե՛ս փոշմանի»։ Դե, իհարկե, ես նրանց հակառակվել չէի կարող, վերցնում եմ «Կորած օրագիր» գիրքը և, հարմար տեղավորվելով մահճակալիս վրա, սկսում եմ կարդալ։ Շատ հետաքրքիր գիրք էր, հետաքրքրությունս հասցրեցի միչև 100 էջ և զգացի, որ աչքերս ցավում են։ Էջը ծալեցի, փակեցի գիրքը ու դրեցի պահարանիս անկյունում։ Հետո կշարունակեմ:

Իսկ հիմա՞ ինչ անեմ՝ երաժշտություն լսե՞մ, թե՞ նկարեմ։ Ես ընտրեցի երրորդ տարբերակը՝ ավելի լավ է նյութ գրեմ։ Նայում եմ գրապահարանիս ու տեսնում գրքերիս «մենամարտը»։ Վա՜յ, Անի, էլի գրքերի տեղը խառնել ես, քեզ ո՞վ է ասում Քիմիայի կողքին դիր «Նոթեր Շերլոկ Հոլմսի մասին» գիրքը։ Դե, Շերլոկը՝ իր բնավորության համաձայն, փաստեր է ասում քիմիայի մասին, այդ թվում, որ նրան ոչ մեկը չի սիրում։ Նա էլ վիրավորվում է և այդ կռվի մեջ խառնում Մենդելեևին։ Մի խոսքով՝ ահավոր է։ Ես բաժանում եմ նրանց և միմյանցից առանձնացնում։ Հետո սփոփում եմ քիմիայիս գրքին։ Ես այն մարդկանցից եմ, ով սիրում է քիմիա։ Չէ՛, ավելի ճիշտ, ես այն մարդն եմ, ով սիրում է քիմիա։ Դե արի ու այս քաոսից տետր գտիր՝ նյութ գրելու համար։ Տետր գտնելու արարողությունը տևում է մոտ 20 րոպե, այն 5 րոպեով ավել է տևում գրիչ գտնելու արարողությունից։ Գտնելուց հետո ես ընդունում եմ նույն այն դեմքը, երբ Մենդելեևը առաջին անգամ տեսավ իր իսկ ստեղծած պարբերական աղյուսակը։

Նստեցի պատուհանի դիմաց, տետրս դրեցի պատուհանագոգին ու նայում եմ ձյան փաթիլներին։ Հա՛, ի դեպ՝ ձմեռը չի ուզում վերջանալ։ Գնալով իր շերտերն է հաստացնում։ Աչքիս տակ ընկան թաց ապակիները։ Զգացի, թե ինչպես է ցուրտը փչում մատներիս։ Լա՛վ, վերջ, նյութ պետք է գրեմ։ Վերցրեցի գրիչս, իջեցրեցի տետրիս ու, դուռը բացվեց․

-Անի՛, արի տեսակցություն ունես։

Լսում եմ մայրիկիս ծիծաղը։ Լա՛վ, թող մնա նյութս, հետո կգրեմ։

-Եկա, մա՛մ։

«Կըլեր երևի 76-77 թվերը, էն հին խանութի քըշտին վաքված րեխանցով կըտի փետ խաղ անեինք: Փոսի միջիցը մի փետ ծուլ անեինք ու զու~ անելով եդները վազեինք, մեր ընդովան տելեվիզրն էլ էր էդ, կամպյուտըրն էլ: Մին էլ վերևի ճամփիցը մի սիպտակ 24 էկավ, խանութի ըղաքին կանգնեց, միջիցը դուս էկավ Մհեր Մկրտչյանը: Դուս էկավ, մտավ խանութը: Խանութիցը էրկու հատ հաց էր առել: Զաթի ընդով էլ խանութըմը հացից բացի ուրիշ զադ չկար: Նստեց ավտոն ու կամաց առաջ գներ, մենք էլ երևի մի քսան րեխով եդները «Գա~ռսո» ձեն տալով գնեինք: 

Մի քիչ գնաց, հասավ աղբրին ու կանգնեց, աղբրից մի քիչ դենը ճամփի կոխկին մի տուն կա, տան առաջի բախճըմը մի կնիկ գորձ աներ: Էս Ֆրունզը մոդկացավ, թե` կարո՞ղ ա մի կտոր պանիր ունենաք: Դե, Ֆրունզին էն վախտ ո~վ չճնանչեր: Էդ կնիկը կանգնեց, թե` պանիրը մեզ ո՞վ ա տվել: Վերջը, էս Ֆրունզը եդ դառավ, փոռ-փոշման նստեց ավտոն ու գնաց:

Ամբողջ Ջուջևան դժար թե դհե տուն ըլեր, որ գոնյա իծի պանիր չէր էլել: Իսկ էդ տունը պակաս տուն չէր, ուղղակի ժլատությունն էր շատ»:

Ձմեռային մի ցրտաշունչ գիշեր ընտանեկան ջերմ օջախի ներքո պատմեց հայրս` Անդրեաս Իսրայելյանը