araqs aharonyan kotayk

Ես Արաքսն եմ

Միշտ նախընտրել եմ  չխոսել իմ մասին, բայց այսօր կփորձեմ հնարավորին չափ ներկայացնել ինձ: Ես եմ: Ծնվել եմ 1998 թվականի մարտի 12-ին: Մանկությունս, պատանեկությունս, մի խոսքով, ողջ կյանքս անց եմ կացրել Կոտայքի մարզի Կոտայք գյուղում: Միջնակարգ կրթություն ստացել եմ տեղի Ս.Վարդանյանի անվան միջնակարգ դպրոցում: Ինչ խոսք, դպրոցական տարիները եղել են ու միշտ կմնան կյանքիս անփոխարինելի տարիները: Որքա~ն արագ անցան…

2014-2015թ.թ., վերջին ուսումնական տարի, վերջին, բայց նոր սկիզբ ազդարարող: Աննկարագրելի զբաղվածություն, դանդաղ քայլերով դեպի նպատակի իրագործում. ընդունելություն: Եվ ո՞վ եմ ես մասնագիտությամբ: Մասնագիտության ընտրության հարցում բավականին դժվարացա, քանի որ շատ ուշ սկսեցի առավել լրջորեն մտածել այդ մասին: Ի վերջո, երկար պրպտելուց հետո ընտրեցի թարգմանչի մասնագիտությունը: Ինչո՞ւ: Եթե անկեղծ, սկզբում այդքան էլ չէի գիտակցում` ինչ է «թարգմանիչ» ասվածը: Մի բան հաստատ գիտեի. սիրում եմ անգլերենը, իսկ այդ դեպքում, ինչո՞ւ ոչ այնպիսի մասնագիտություն, որը կապված կլինի անգլերենի հետ: Բայց հետո միայն հասկացա, որ լեզու սովորելը, լեզու իմանալը այլ բան է, իսկ թարգմանչի մասնագիտությամբ տվյալ լեզվին տիրապետելը` լիովին այլ: Իհարկե, երբ սովորում ես լեզու` օտար լեզու, զուտ հաղորդակցության համար, կարող ես չտիրապետել լեզվի այս կամ այն նրբություններին, չիմանալ բոլոր բառերի իմաստներն ու հոմանիշային շարքը, բայց երբ այն սիրողական, զուտ հաղորդակցային հարթակից տեղափոխվում է մասնագիտական` ավելի լուրջ բնագավառ, դու, որպես թարգմանիչ, որպես միջնորդ երկու լեզուների միջև, պարզապես իրավունք չունես դրան մատների արանքով նայելու: Որքան խոսեմ մասնագիտությանս մասին, կարծում եմ, էլի շատ բաներ բաց կթողնեմ. ծավալուն թեմա է, ինձ համար շատ կարևոր:  Գուցե մի օր հատուկ անդրադարձ կատարեմ թարգմանչի մասնագիտությանը, ով գիտե:

Այսքան խոսեցի, բայց չասացի` որտեղ եմ սովորում: Սովորում եմ Երևանի պետական համալսարանում, ռոմանագերմանական բանասիրության ֆակուլտետի թարգմանչական գործ` անգլերեն և հայերեն լեզուներ բաժնում, արդեն երկրորդ կուրսում: Մայր բուհում սովորելը կարևոր ձեռքբերումներիցս մեկն է, իսկ ընտրածս ուղու մեջ իսկապես մասնագիտանալը` իմ պարտականությունը:

Բնավորությանս մասին խոսելուց մշտապես խուսափում եմ: Չեմ սիրում ինձ, այսպես ասած, որակավորել:

Երևի խոսեմ նախասիրություններիս մասին: Առանց մի պահ անգամ երկմտելու, պետք է նշեմ, որ շատ եմ սիրում կարդալ: Ընթերցանությունը մի այլ աշխարհ է ինձ համար, իսկ գրքերը, թերևս, առօրյայիս կարևոր պայմանը: Միշտ որևէ գիրք կա ձեռքիս տակ, ազատ ժամանակս գրքերինն է: Լրիվ այլ է կապը գրքերի հետ: Երևի առանձնացնեմ մեկը սիրելիներից. Օսկար Ուայլդ, «Դորիան Գրեյի դիմանկարը»:

Թերևս այսքանը:

Jemma

Արտագաղթը և ես

Երբեմն ճակատագիրը դառն է թվում, և բոլորին այս կյանքում հավասար չի տրվում: Մեկ-մեկ մտածում եմ, ինչո՞ւ մի երեխա պիտի ունենա ամեն ինչ, իսկ մյուսը` ոչինչ, ինչո՞ւ կյանքում հարուստ ու աղքատ, լավ և վատ, օտար և մտերիմ, հարազատ ու թշնամի պետք է լինի: Ինչո՞ւ բոլորը չեն կարող ապրել հավասար իրավունքներով: Երևի դա նրանից է, որ մարդն է որոշում  իր ճակատագիրը, բայց չէ. ես համաձայն չեմ այդ ամենին:

Մեր ընտանիքում ապրում ենք ես, քույրիկս, եղբայրս և ծնողներս: Ես շատ-շատ եմ սիրում հայրիկիս, և ինձ համար դժվար է իրենից հեռու գտնվելը: Չնայած այս ամենին, հայրիկս տարվա մեջ գրեթե երկու կամ էլ երեք ամիս է մեր հետ անցկացնում: Տան սոցիալական վիճակը բարելավելու նպատակով մեկնում է արտերկիր` աշխատելու:

Մայրիկը չուզենալով հայրիկի գնալը՝ պատճառներ է փնտրում.

-Դե, որ գնաս, ես մենակ ի՞նչ եմ անելու, ավելի լավ ա մնա` քո առևտրով զբաղվի:

-Տո այ կնիկ, շուկան էլ ա փչացել: Չի ծախվում:

Ու այսպես մայրիկը՝  հասկանալով, որ անիմաստ է շարունակելը, չի խոսում, բայց նաև հասկանում է, որ ապրելու համար աշխատանք է պետք, թեկուզ դա լինի Հայաստանից դուրս:

Մայրիկից հետո շարունակում է պապիկս.

-Տղա ջան, քարը փեշիցդ թափի, մնա հայրենիքումդ, մի կտոր հաց կեր, բայց քո տանը կեր:

-Պապ ջան, ցավդ տանեմ: Երեխեքս մեծացել են, էլ չեմ հասցնում պահել:

-Շուկադ ի՞նչ ա եղել:

-Է~, լավ էլի, պապ ջան:

Ու այսպես շարունակ… Եվ հիմա սա կարդալով չգիտեմ` ինձ ինչպես կհասկանաք, բայց լինում են ժամանակներ, երբ բարի նախանձով նախանձում եմ ընկերներիս, քանի որ իրենց հայրիկները տանն են և կարող են օգնել տարբեր հարցերում: Բայց այս ամենը միայն իմ հայրիկին չի վերաբերվում: Հայրիկս նման շատերը ևս գնում են արտերկրում, որպեսզի կարողանան ընտանիք պահել, հոգալ այն ամենի մասին, ինչը մենք՝ երեխաներս ենք ցանկանում:

Իսկ եթե անկեղծ, ես չեմ նեղվում այսպես ապրելուց: Ինձ սոցիալական վիճակը չի հետաքրքրում, ինձ միայն իմ հայրիկն է պետք: Ուզում եմ, որ միշտ հայրիկս կողքիս լինի, բայց ոչ միայն իմ հայրիկը, այլ ուզում եմ, որ բոլոր երեխաները միշտ իրենց ծնողների կողքին ապրեն երջանիկ ու համերաշխ:

Ուզում եմ, որ բոլոր ծնողները իրենց երեխաների կողքին լինեն:

narek babayan

Գրպանի հրեշների դարաշրջանը

Այս ամառ էր։ Դե, քանի որ հիմա արձակուրդներ են, հիշածս առավելագույն կոնկրետ ամսաթիվը՝ հուլիս։ Հազարմեկերորդ անգամ կրկնեմ, ասելով, որ էլի նստած էի համակարգչիս առաջ։ Այս նախադասությունն իմ նյութերում ամենահաճախն է կրկնվում, բայց դե հիմա դա է, ինչ արած։

YouTube-ում «ֆռֆռալով» հանդիպեցի մի վիդեոյի՝ «բռնում ենք պոկեմոններին» անվանումով։ Պոկեմո՞ն։ Վերջին անգամ այդ բառին հանդիպել էի 2008-ին` Դենդի համակարգչով խաղալուց։ Էդ էն կենդանանման արարածները չէի՞ն, որ կարմիր ու սպիտակ գնդերից էին դուրս գալիս ու մենամարտում իրար դեմ։ Հա էլի։ Միանգամից աչքիս առաջ եկան դեղին, էլեկտրավտանգ պոկեմոնը՝ Պիկաչուն, ու այն տարօրինակ անունով տղան ՝ Էշ Քեթչումը։ Բա այն երեք պոկեմոննե՞րը՝ Բուլբազավրը, Չարմանդերն ու Սքուիրթլը, որոնցից մեկին ամեն սկսնակ մարզիչ, ով վարժեցնում էր պոկեմոնների, ստանում էր որպես առաջին պոկեմոն։ Ու եթե մինչ այդ վիդեոն նայելը ես «պոկեմոն» ասելով պատկերացնում էի ինչ-որ հին խաղեր ու մուլտֆիլմեր, ապա դրանից հետո կարծիքս 180 աստիճան փոխվեց։

Ձեզ եմ ներկայացնում աշխարհի ամենապոպուլյար խաղերից մեկը, որը միլիոնավոր մարդիկ են խաղում, անգամ հենց այս պահին՝ Pokemon Go: Վիրտուալաիրականախառը մի երևույթ, որի ժամանակ մարդ իր շուրջը չի նկատում ոչինչ, բացի իրենից, իր հեռա… Մի րոպե, ճամբարում նոր բառ եմ սովորել։ Խելախոսից` սմարթֆոնից ու հենց այդ պոկեմոններից, որոնք կարծես կան, բայց միաժամանակ չկան։ Տարօրինակի տեղ չդնեք, հիմա բացատրեմ։

Այդ խաղի իմաստը կայանում է նրանում, որ խաղացողը, որին խաղում պոկեմոնների մարզիչ են անվանում, պետք է ուղղակի քայլելով իր քաղաքով հետեւելով քարտեզին, հավաքի հենց այդ պոկեմոններին (անգլերեն pokemon, որը նշանակում է pocket monster – գրպանի հրեշ), որոնք հայտնվում են հենց իր դիմաց` մայթին, ճանապարհի մեջտեղում կամ հենց լճի մեջ։ Ասածս ուղիղ իմաստով չընդունեք, նրանք երևում են միայն հեռախոսի մեջ։ Այսպես ամեն մարզիչ պետք է հավաքի այդ գրպանային հրեշների մեծ բանակ, զարգացնի այն, ու գլուխ գովի իր ընկերների մոտ։ Առաջին հայացքից հիմարություն։ Երկրորդից էլ։ Բայց հենց մի երկու պոկեմոն եք բռնում, հասկանում եք, որ դա նույնն է, ինչ ձկնորսը մեծ ձուկ բռնի, կամ տաքսիստը` զբոսաշրջիկ։ Այդ գերագույն հաճույքը երկու շաբաթվա ընթացքում պայթեցրեց ողջ ինտերնետը։ Բոլոր վիդեոբլոգերները իրենց պարտքն էին համարում վիդեո նկարել այդ խաղի մասին, սոց․ կայքերում, ֆորումներում, համացանցի բոլոր անկյուններում այդ խաղի մասին էին խոսում։ Նույնիսկ հանդիպել եմ մի նյութի, որտեղ մի տղա մեկ այլ խաղացողի էր հրավիրում իր թաղամաս, որ իրենց պոկեմոններին կռվացնեն։ Զարգացած երկրներում անգամ խիստ արգելքներ են դրվել, ըստ որոնց, որոշ հասարակական վայրերում չի կարելի պոկեմոն փնտրել։ Դրա համար մարդ կարող է արժանանալ մինչև 3 տարվա ազատազրկման։ Ասեմ, որ թեեւ խաղը պաշտոնապես դեռ հասանելի չէ Հայաստանում, դա մեզ չխանգարեց միանալ պոկեմոնյան ալիքին։ Հարյուրավոր, եթե ոչ հազարավոր մարդիկ ապօրինի ճանապարհով ներբեռնել են խաղը եւ պոկեմոն են բռնում Հայաստանով մեկ։

Հարգելի ընթերցող, եթե դու մտածեցիր, որ սա կատարյալ հիմարություն է, ծանոթացնեմ քեզ մի հիմարի հետ՝ իմ։  Հա, ես նույնպես խաղում եմ այդ խաղը, բայց ցավոք, մեր գյուղում՝ Մալիշկայում, քարտեզի վրա միայն ճանապարհներ են, ոչ պոկեմոն կա, ոչ էլ ուրիշ բոնուսներ։ Խաղում եմ միայն, երբ Երևանում եմ լինում։ Այսպես ասած՝ առիթից առիթ։ Գիտեմ, որ իմ պես էլի խաղացողներ կան, որոնք ապրում են գյուղերում։ Փոխանցում եմ նրանց իմ ցավակցական ողջույնները, նրանք իմ եղբայրներն են անհաջողության հարցում։ Բայց դա էլ իր լավ կողմն ունի՝ զոմբի չենք դառնում։

Հ․Գ․Նրանց համար, ովքեր ուզում են սկսել խաղալ։ Երևի հասկացաք. որ պիտի ձեր գեոդիրքը միացրած խաղաք, հետևաբար էդ անտեր խաղը ահավոր շատ մարտկոցի լիցք ու համացանցային բայթեր է խլում։ Գնացեք ու վերցրեք ձեր օպերատորի ամենալավ փաթեթն ու խաղալու ժամանակ մոտներդ մի 5-6 հատ «power bank» կոչեցյալից ունեցեք, հաստատ պետք կգա։

lusine atanesyan-2

Սիրվարդ տատիկը

Հանձնարարություն ունեինք. պետք է հարցազրույց անցկացնեինք որևէ մեկի հետ: Նստել մտածում եմ, բայց ում հետ, ու որոշեցի գնալ գյուղամեջ և առաջին պատահած մարդու հետ զրուցել: Բարձրացա ու տեսա, որ մեր հարևան Սիրվարդ տատին դրսում նստած է,  մոտեցա ու ասացի.

-Բարև Սիրվարդ տատի, ո՞նց ես:

-Լավ, Լուսո ջան, տո՞ւ ոնց ես:

-Ես էլ եմ լավ, Սիրվարդ տատի: Բա ի՞նչ կա, պարա՞պ ես. հետդ գործ ունեմ, եթե իհարկե, չեմ խանգարի:

-Պարապին` պարապ եմ, էդ ի՞նչ գործ ա, որ:

-Սիրվարդ տատի, հանձնարարություն ա:

-Բա արի` նստի ու ըսկսի, ինչ հարց տաս` սիրով կպատասխանեմ:

-Լավ, դե սկսենք,- ասում եմ ես ու տալիս առաջին հարցը:

-Սկսենք ամենասկզբից. ե՞րբ և որտե՞ղ եք ծնվել:

-Ես ծնվեր եմ Սիսիանի շրջանի Անգեղակոթ գյուղում 1946 թվականի հուլիսի 18-ին: Ծնվել և ապրել եմ Անգեղակոթում:

-Սիրվարդ տատի, հաջորդ հարցը վերաբերում է Ձեր ընտանիքին: Քանի՞ հոգի եք եղել ընտանիքում, քանի՞ քույր և քանի եղբայր:

-Մենք ելեր ենք 7 էրեխա` 4 քուր և 3 ախպեր: Իմ մամայի 7 էրեխեքն էլ ամուսնացած, ընտանիքի տեր են:

Այստեղ մեզ է մոտենում Սիրվարդ տատիկի հարսը և ասում.

-Այ կնիկ, մի քիչ գրական խոսա, էլի:

-Ես ոնց ուզում եմ` ըտենց էլ խոսըմ եմ, տու կործ անելու կնա:

Հետո մենք շարունակում ենք մեր զրույցը:

-Որտե՞ղ եք սովորել:

-Ես սորվեր եմ մեր կեղի շկոլում մինչև 10–րդ դասարան:

-Իսկ ավարտելուց հետո ինչո՞վ եք զբաղվել:

-Ավարտելուց հետո պսակվեր եմ, ունեցեր եմ էրեխեք, թոռներ, ծոռներ:

-Ինչպե՞ս եք ծանոթացել Ձեր ամուսնու հետ:

-Մենք դպրոցից արդեն ծանոթ էինք:

-Ամուսնանալուց հետո ինչո՞վ եք զբաղվել:

-Աշխատեր եմ կոլխոզում:

-Սիրվարդ տատի, քանի՞ երեխա եք ունեցել:

-Ունեցել եմ 6 էրեխա, հետո` 16  թոռ, հետո էլ` 10 ծոռ:

-Իսկ ուրիշ ավելացնելու բան ունե՞ք:

-Չէ, բալես, չունեմ:

-Լավ, շնորհակալություն, որ ինձ ժամանակ տրամադրեցիք ու օգնեցիք, անչափ  շնորհակալ եմ:

-Քեզնից էլ եմ շատ գոհ ու շնորհակալ, տու էլ աբրես, Լուսո ջան, հաջող:

Ավելացնեմ, որ Սիրվարդ տատին մեր թաղի ամենաուրախ և ամենաաշխույժ տատիկն է:

mushegh kyurekhyan

Անցում դպրոցից համալսարան

Տասնմեկ տարի դպրոցում սովորելուց հետո անցնել միանգամից համալսարան, դժվար է: Դժվար է հիշել, որ դասատուն դարձել է դասախոս, դասարանը ` լսարան, դասղեկը ` կուրսղեկ, տնօրենը ` ռեկտոր և այսպես շարունակ: Տասնմեկ տարվա ընկերներիդ կփոխարինեն կիսածանոթ ընկերներ: Ոմանք` հեշտ , իսկ ոմանք դժվար կհարմարվեն նոր միջավայրին: Դպրոցում հեշտ էինք ընդհանուր հայտարարի գալիս, քանի որ մենք` աշակերտներս, քիչ էինք, իսկ համալսարանում դժվարություններ կառաջանան: Հեշտ չէ յոթանասունից յոթանասունհինգ ուսանողի բերել մեկ հայտարարի: Իհարկե, դժվար ու բարդ կողմերը շատ են դպրոցից դեպի համալսարան անցման ժամանակ, ուղղակի ժամանակ է պետք, ինչպես ժամանակ է պետք հարմարվելու ժամին, երբ փոխում ես ժամային գոտին: Բայց եկեք հիշենք, որ սա կյանքի հերթական փուլն է, որը ունի ինչպես դժվար, այնպես էլ հեշտ ու անմոռաց էջեր: Ուսանողական կյանքը ավելի հետաքրքիր է. հետաքրքիր է իր ակտիվությամբ, իր նոր ծանոթություններով, ընկերներով, նոր բացահայտումներով և նորանոր գիտելիքներով:

Հաշված ժամեր են մնացել սեպտեմբերի մեկին, և ցանկացած առաջին կուրսեցու մեջ վախ կա. կհարմարվի՞ նոր միջավայրին, կգտնի՞ ընկերներ, ինչու չէ, նաև կդիմանա՞ «համալսարանական ծանրաբեռնվածությանը»:
Այս տարվա առաջին կուրսեցիներից մեկը ես եմ: Սովորելու եմ մայր բուհի ինձ ամենահոգեհարազատ ֆակուլտետում` ժուռնալիստիկայում: Երևի ես, ավելի ճիշտ, մեր կուրսը մնացած կուրսերից տարբերվում է նրանով, որ որոշ չափով ճանաչում ենք ու արդեն փոքր ինչ հարմարվել ենք իրար ու որոշ չափով գիտենք մեկս մյուսի բնավորությունը, բայց դե առաջին հայացքից պետք չէ դատել. կհանդիպենք ու ավելի լավ կճանաչենք:

-Դե ինչ, առաջի′ն կուրսեցի, քե′զ հետ եմ, չվախենա′ս ու համարձակ կգնաս քո բուհ ու կմտնես քո լսարան ու կծանոթանաս քո կոլեգաների հետ: Ի՞նչ գիտես, որ նրանք չեն վախենում նրանից, ինչից դու: Նրանք էլ են քեզ պես, դո′ւ, դարձիր այն առաջինը, ով ծանոթանալու ձեռք կմեկնի ու կկոտրի ստեղծված լարվածությունը:

Ուսանող լինելը շատ լավ բան է, ափսոս, դասերը խանգարում են:

Զրույց նարդու դադարի ժամանակ

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Սուքիասյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Սուքիասյանի

Վանաձորում Հայաստանի պատանի թղթակիցների ցանցի կազմակերպած դասընթացի ժամանակ, երբ դուրս էինք եկել ֆոտոարշավի, նկատեցի փոքրիկ զրուցարանում նարդի խաղացող տղամարդկանց: Նրանց հետ էր նաև մի պապիկ, որն անմիջապես գրավեց ուշադրությունս: Մոտեցա նրան ու առանց ամաչելու ասացի.

-Բարև Ձեզ: Ինչպե՞ս եք:

-Բարև, ազիզ ջան, լա′վ ենք, շնորհակալություն,- սիրալիր պատասխանեց պապիկը:

Ճիշտն ասած, ուրախացա այսպիսի ջերմ ու անմիջական պատասխանից և շարունակեցի.

-Ո՞նց եք անցկացնում ձեր օրը, պապի ջան, ինչո՞վ եք զբաղվում։

-Եթե մարդը չի աշխատում, շատ վատ ա: Բա: Պարապ վախտը ի՞նչ ես անում, ոչ մի բան:

-Իսկ վաղո՞ւց եք աշխատանքից դուրս եկել։

-Չէ′, հա… Մի տասնհինգ տարի:

(Անկեղծ ասած, չգիտեի` ծիծաղել, չծիծաղել, որովհետև վերջին նախադասությունը, նա շատ լուրջ ասաց):

-Իսկ որտե՞ղ եք աշխատել, մասնագիտությամբ ի՞նչ եք։

-Մասնագիտությամբ ինժեներ-մեխանիկ եմ, աշխատել եմ «Հայգյուղտեխնիկայում»` տեխնիկումում, մի երկու անգամ էլ ինստիտուտում` դասեր-մասեր եմ տվել։

-Հայրիկս էլ է ինժեներ։

-Հայրիկդ ջահել ա, չէ՞։

-Ըհ′ը։

-Էդ լավ ա, ընդհանրապես պարապությունը շատ վատ բան ա։

-Հա, ճիշտ եք: Իսկ ընդհանուր առմամբ, ինչքա՞ն աշխատանքային ստաժ ունեք:

-Հեչ… Մի հիսունմեկ տարի։

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Սուքիասյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Սուքիասյանի

-Գյուլլելու ժամանակն ա, էլի,- մեր զրույցին միացավ նարդի խաղացողներից մեկը:

-Եթե գյուլլի փողը տաս։

-Գյուլլեն թանկ ա, շատ,- ավելացրեց մյուսն, ու բոլորս ծիծաղեցինք ։

-Իսկ երեխաներ, թոռնիկներ ունե՞ք։

-Ամեն ինչ էլ ունեմ: Երեխաներ էլ, թոռնիկներ էլ, ծոռներ էլ։

-Բավականին հարուստ մարդ եք։

-Բավականին: Դրանից գոհ եմ` շատ, վատը նա է, որ շատերը էստեղ չեն, գնացել են։

-Բոլորն էլ էդ խնդիրն ունեն, ցավոք։

-Դա ամենավատ բանն ա, եթե հիմիկվա տեխնիկան չլինե~ր…

Կարճատև դադարից հետո…

-Մի բան էլ հարցնեմ, դուք արմատներով որտեղի՞ց եք։

-Էստեղից։

-Հենց Վանաձորի՞ց։

-Ղարաքիլիսայից,- կրկին միջամտեց նարդի խաղացող տղամարդը:

-Ես ղարաքիլիսեցի եմ, աղջի′կ ջան: Ոչ կիրովականցի եմ, ոչ էլ վանաձորցի։ Ղարաքիլիսցի լոռեցի եմ:

lilit khachikyan-2

Արդյո՞ք մեղավոր ենք

Ամառ է: Հիանալի եղանակ է: Իսկ ես այնքան ազատ ժամանակ ունեմ: Իսկ ինչպես պետք է «վատնեմ» իմ ազատ ժամանակը: Այո՛, վատնեմ, չէ որ հոգնել եմ ամեն օր նույն զբոսայգում զբոսնելուց, միևնույն ֆիլմը երկու, երեք կամ միգուցե յոթ-ութ անգամ դիտելուց:

-Լավ, հասկացա,- բացականչեցի ես:

Անմիջապես մոտեցա համակարգչին, մուտք գործեցի իմ ֆեյսբուքյան էջ ու կրկին տրամադրությունս ընկավ: Ախր, ոչ ոք առցանց չէր, ի՞նչ պետք է հիմա անեմ: Արդյո՞ք մեղավոր եմ ես այն բանի համար, որ ծնվել եմ մարզում, այլ ոչ թե քաղաքում: Ինչո՞վ ենք մենք մեղավոր….

Իսկ եթե ես ծնված լինեի մայրաքաղաքո՞ւմ: Ինչ հիանալի կլիներ: Ստիպված չէի լինի ազատ ժամանակս վատնել՝ մտածելով, թե ինչպես պետք է այն օգտագործեմ: Կայցելեի տարբեր զբոսայգիներ, սրճարաններ, պատկերասրահներ, թանգարաններ: Մի խոսքով, կունենայի հագեցած ու հիշարժան ամառային օրեր:

Իսկ եթե Աստված չանի հիվանդանա՞մ: Չէ որ մեր համայքում կա ընդամենը մեկ հիվանդանոց, չկան համապատասխան սարքավորումներ, նեղ մասնագիտական կադրեր: Իսկ քաղաքում պատկերն այլ է: Այնքան շատ են պետական հավատարմագրված, չհավատարմագրված հիվանդանոցները, որ չգիտես, թե որն այցելես:

Հիվանդությունը մի կողմ դրած: Ես արդեն 10-րդ դասարանցի եմ, ու այս երեք տարին այնքան արագ կանցնի: Մեր քաղաքում չկան բարձրագույն ուսումնական հաստատություններ, իսկ ես այնքան երազանքներ ունեմ: Դե, պետք է ուսումս Երևանում շարունակեմ, բայց ոչ բոլորն ունեն այդ հնարավորությունը:

Արդյո՞ք մեղավոր ենք մենք, որ ծնվել ենք մարզում:

bella petrosyan-2

Նախանշված ծիսակարգով

Ասես ծիսակարգ է դարձել երիտասարդների համար կրկնուսույցի այցելելը: Ավաղ, դպրոց գնում են ժամանակ անկացնելու, նոր հագուստը ցուցադրելու համար: Բայց չէ որ այն ստեղծված է ծառայելու` գիտելիք ստանալու, կրկնուսույցներից հրաժարվելու համար: Մեծ մասը ռոբոտի նման առավոտյան արթնանում են, գնում են դպրոց, ուղղակի բացակա չստանալու նպատակով:

Դրանից հետո հաջորդ կանգառը կրկնուսույցի տունն է, որտեղ երկար, տանջալից ժամանակ անցկացնելուց հետո շտապում են տուն: Իսկ մասնագիտություն ընտրելու հարցում իրենց կարծիքն ու կամքն են թելադրում պապիկները, տատիկները, հորաքույներն ու մորաքույրները… Եվ այդ ամենի պատճառով վերջում, ամենավերջում, տիրում է անասելի տխրություն, երբ ամեն քայլափոխի հանդիպում ես գործազուրկ կամ իրենց գործը չսիրող տնտեսագետների, բժիշկների, իրավաբանների, միջազգայնագետների…

Միլիոնավոր դոլարներ են ծախսվել ավագ դպրոցի համակարգը ներդնելու մեջ, որը կարելի է օգտագործել նոր աշխատատեղեր հիմնելու վրա, տարբեր մասնագիտական կրթություն ստացած անձանց բանակը կրճատելու վրա: Եթե կրկնուսույցի կարիքն ունենք, էլ ինչի համար են ավագ դպրոցները: Ցավալի է, բայց փաստ…

Ա՜յ շան լակոտ…

astghik ghazaryan-Ա՜յ շան լակոտ, արի տենամ…

-Պապի՜կ,- հորանջելով մի կերպ բացում եմ աչքերս, պսպղուն աչքերով նայում պապիկին՝ մի փունջ մորի ձեռքին, ու զարմանում, թե ինչպես է պապս հասցրել արթնանալ, կովերին կթել, նախիրը իջեցրել ներքևի սար, մեղվի փեթակները ստուգել, չգիտեմ՝ էլ ինչեր արել, հետո նույն ճանապարհով բարձրացել վերևի սարը: Իսկ ես դեռ նոր եմ արթնանում, բայց պապս արդեն մի փունջ մորին ձեռքին կանգնած է օդայում ու ասում է.

-Ա՜յ շան լակոտ…

Չէ, բարկացած չէ. դա լավ հասկանում եմ, որովհետև ճանաչում եմ պապիկին ու գիտեմ, որ շան լակոտը մինչև արտասանվելը մտքում բացարձակ ուրիշ բառ է եղել, գիտեմ նաև, որ մարդը նման է իր բնությանը, իսկ Ռոմիկ պապը արդեն քանի՜ տարի է՝ ապրում է սարերում, կոպիտ սարերում: Լուռ մարդ է, դրա համար էլ շատ բան չգիտեմ պապիս մասին, իսկ ինչ էլ գիտեմ, մայրիկից եմ լսել:

Ասում են՝ պատերազմի ժամանակ պապիկիս հոր կյանքը Ռոմիկ անունով ֆրանսիացի հրամանատար է փրկել, ով իր մատանին տվել է նրան ու պատվիրել, որ եթե արու զավակ ունենա, այդ մատանին տա նրան ու իր անունով Ռոմիկ կոչի: Այդպես էլ արել է, բայց տասնամյակներ հետո պապիկիս ձեռքին մատանին երկու մասի է բաժանվել:

Ռոմիկ պապը երիտասարդ ժամանակ աշխատել է իբրև ոստիկան, բայց շատ շուտով հիասթափվել է, թողել աշխատանքը, որովհետև չի կարողացել հանդուրժել տիրող անարդարությունները: Հետո թողել է գյուղը, բարձրացել սարերը, կարծես աշխարհաթող եղել: Հեշտ չէ սարի կյանքը, բայց եթե մի օր ապրեք սարում, կհասկանաք՝ ինչու պապիկը նախընտրեց ապրել սարում. սարի խաղաղությունը, մաքրությունը մի տեսակ մարդու հոգուն են փոխանցվում, իսկ պապիկն էլ երևի բնության մեջ գտավ այն մարդկայնությունը, որը սկզբում փնտրում էր մարդկանց մեջ:

Պապիկիս պատմությունը գեղեցիկ է, բայց բոլոր թոռների նման ես էլ եմ ուզում, որ պապիկս մոտս լինի, ու ամեն առավոտ զարթնեմ ու նրա ձայնը լսեմ.

-Ա՜յ շան լակոտ…

meri antonyan

Մամայություն

Ես ինձնից երկու տարով փոքր քույր ունեմ։ Դեռ փոքր ժամանակից սկսել եմ մեծի իրավունքով քրոջս «տիրություն անել»՝ հետևել, խնամել։

Երևի երեք-չորս տարեկան էի, քույրս էլ` մեկ-երկու, որ մանկապարտեզ էինք գնում։ Ինքը շատ լացկան էր ու մամայից երբեք չէր բաժանվում, բայց որ հանկարծ բաժանվում էր, երկար լացուկոծ էր սարքում։ Անկեղծ ասած՝ մեր դաստիարակներն էլ հեչ լավը չէին ու շատ էին սիրում մեր վրա ճվճվալ ու իրար հետ լիքը բամբասել։

Հերթական անգամ, երբ մաման մեզ տարավ մանկապարտեզ ու ինքը գնաց, մեր դաստիարակներն էլ մեզ անուշադրության մատնած իրար հետ բամբասում էին, քույրս եկավ ինձնից թաշկինակ ուզեց, ու մինչ ես թաշկինակն իրեն տալուց հետո պայուսակը նորից փակում ու տեղավորում էի (տենց հոգսերը միշտ իմ ուսերին էին), քույրս կորավ։ Բայց ամենանեղանալուն էն էր, որ դաստիարակներն ինձ վրա էին գոռգոռում, թե` ինչի քրոջս չեմ հետևել, ու ինձ «հրամայում էին» գնալ գտնել քրոջս։ Ես էլ մտածում էի, դե, ախր, ես էլ դեռ երեխա եմ, ու մեկը պետք ա, որ ինձ հետևի, ես ո՞նց կարամ մեծի պես մամայություն անեմ։ Ու էդ մտքից շատ էի նեղանում։

Հետո պարզվեց, որ քույրս մամայի հետևից ա գնացել, ու երբ որ ես իրեն գտա, արդեն դուրս էր եկել մանկապարտեզի տարածքից։ Ուղղակի երեխեն կարոտել էր մամային ու տուն էր ուզում գնալ, ի՞նչ կա զարմանալու… Դաստիարակներն էլ ինձ են նեղացնում, ես ի՞նչ անեի…

Առաջին մանկական հիշողությունս էր սա, ու դրանից հետո էլ, ինչ հիշում եմ, ես մամայություն եմ անում իմ արդեն տասնվեց տարեկան քրոջը։ Ես ինձ միշտ չափից դուրս մեծ եմ պատկերացնում, իրեն էլ՝ միշտ փոքր։ Չնայած ինքն էլ ա տենց պատկերացնում, ու իրեն տենց շատ հարմար ա։