Sona Tumanyan

Ժամանակ ունեմ

Երբ փոքր էի, երազում էի դառնալ մանկավարժ, ցանկանում էի գնալ հորաքրոջս հետքերով: Սիրում էի այդ մասնագիտությունը: Երբ 10 տարեկան էի, լեզվի և գրականության ուսուցչուհի էի խաղում եւ ուղագրություն էի սովորեցնում 8-ամյա քրոջս: Կազմում էի տեստեր, թելադրում նյութեր: Անգամ ժամանակ առ ժամանակ բարկանում, երբ չէր անում ասածներս: Բայց ես միշտ ներողամիտ էի գտնվում նրա հանդեպ: Փորձում էի անել այնպես, որ նա սիրի այդ առարկան, ոչ թե սովորի միայն գնահատականի համար: 

-Ուֆ, Սոն, ի՞նչ լեզու, ի՞նչ գրականություն, ես ավելի լավ ա` դասերս սովորեմ,- ասում էր քույրս:

Եվ այսպես ամեն օր: Իսկ երբ մեծացա, փորձեցի հետաքրքրվել այդ մասնագիտությամբ, հասկացա, որ միայն լեզվի և գրականության իմացությունը չէ, որ քեզ պետք է դարձնի մանկավարժ: Իմացա, որ պետք է հոգեբանորեն մոտենաս երեխային, մտնես նրա դրության մեջ: Բայց օր-օրի հիասթափվում էի այդ մասնագիտությունից, պատճառն այն էր, որ փոխվում էին ուսուցչուհիները: Դեռ չէի հասցնում սովորել մեկին, գալիս էր մյուսը` նոր մոտեցումներով, նոր պահանջներով…

Հիմա արդեն 14 տարեկան եմ, բայց դեռ ժամանակ ունեմ ընտրելու նոր և ինձ համար ավելի հոգեհարազատ մասնագիտություն, դե ինչպես մեր մեծերն են ասում` ժամանակը ցույց կտա:

hasmik givargizyan

Գրկախառնություն

Գրկախառնություն: Կարդա  այս բառը և՛ս մեկ անգամ՝ բայց ո՛չ մտքում: Հաճելի է, չէ՞: Ջերմություն եմ զգում, ջերմացնում է այն միտքը, որ կարող եմ արթնանալ ու գրկել այն մարդկանց, որոնց սիրում եմ: Բայց որքանո՞վ են մեր այդ մտքերն ու ցանկություններն իրականություն դառնում, ավելի ճիշտ, որքանո՞վ ենք իրականություն դարձնում: Հաստատ ասել չեմ կարող, բայց յուրաքանչյուրը, ով հիմա կարդում է սա, կարող է տալ իրեն մի պարզ հարց և ստանալ պատասխանը:

-Իսկ ինչո՞ւ ես առավոտյան չգրկեցի մայրիկիս կամ ընտանիքիս մյուս անդամներին:

Կուզե՞ս օգնեմ քեզ գտնել պատասխանը: Գուցե դու ամաչեցիր ցույց տալ զգացումներդ, գուցե անհարմար զգացիր՝ պատկերացնելով այդ տեսարանը, կամ վախեցար, որ մայրդ կարող է ասել.

-Էս ո՞նց եղավ, կարոտեցի՞ր, թե՞բան է պետք:

Եվ իրոք անհարմար կլինի: Այդ իրավիճակից խուսափելու համար դու կարող ես գրկել նրան ո՛չ միայն նրա տարեդարձի օրը կամ մեկ այլ առիթով: Գրկի՛ր նրան դպրոցից (համալսարանից, աշխատանքից) վերադառնալիս կամ գնալիս, գրկի՛ր նրան առանց պատճառի, գրկի՛ր նրան ի սրտե… Եվ ոչ միայն նրան:

Երբ մենք գրկում ենք որևէ մեկին, շատ դեպքերում դրանք կա՛մ հրաժեշտի, կա՛մ ողջույնի գրկախառնություններ են: Ուրեմն ինչո՞ւ չկոտրել այդ սառցե պատը: Նայիր շուրջդ, ո՞վ կա կողքիդ, վե՛ր կաց ու գրկիր նրան, կարող ես արդարանալ նրանով, որ պարզապես ցանկություն ունեցար նրան գրկելու: Չե՞ս անում, քո գործն է: Ամեն դեպքում, դու չես կարող ասել, թե ինչ կլինի 5 րոպեից, 1 ժամից, վաղը… Մեր բոլոր պլանները կարող են փլվել մեկ վայրկյանում: Կարող է պատահել, որ վաղը դու այդ հնարավորությունը չունենաս, և այդ ժամանակ դու գուցե հասկանաս ինձ, գուցե զղջաս…

Գրկախառնություն: Կարդա այս բառը և՛ս մեկ անգամ, բայց ո՛չ մտքում: Հաճելի է, չէ՞…

Վառարանի կողքին

 

Լուսանկարը՝Մարիամ Ղուկասյանի

Լուսանկարը՝Մարիամ Ղուկասյանի

Ինչպես ամեն տարի, այս տարի ևս մեր` Լոռու մարզի Վահագնի գյուղի ձմեռը էլ ավելի հեքիաթային էր: Ձյունը, որ Ամանորի գիշերը անակնկալի բերեց բոլորիս, գեղեցկացրեց շուրջ բոլորը, ամեն ինչ: Գյուղը ձմռանը ավելի շքեղ է դառնում. քայլում ես ձյունածածկ ճանապարհներով, ճանապարհի եզրերին ձյունից ծանրացած ծառեր են, իսկ ոտքերիդ տակ ճռճռում է ձյունը, ու մի խորհրդավոր լռություն է շրջապատում քեզ: Հատկապես  հաճելի է, երբ ձմռանը բռնում ես մառան տանող ճանապարհը, այնտեղ, ուր հիմնականում հանդիպում ես մայրիկիդ պատրաստած համեղ հյութերին ու պահածոներին: 

Երբ այլևս անելու ոչինչ չի մնում, այդ ժամանակ բոլորիս մոտ մի հանճարեղ գաղափար է ծագում: Հավաքվում ենք վառարանի շուրջը և սկսում մեր ամենասիրելի գործով զբաղվել: Մեկը կտրտում է կարտոֆիլը, մյուսը աղով համեմում է այն, իսկ ես սպասում եմ, թե երբ և ում է հասնելու առաջին «պլեճը», որն արդեն ավանդական է դարձել բոլորիս տներում:

Բայց դա իհարկե, չի փոխում գյուղի միապաղաղ կյանքը: Ձանձրույթն ու անգործությունը ավելի է ծանրանում մարդկանց վրա, և դրանից տհաճ ու դժվար, կարծում եմ, ոչինչ չկա: Անշուշտ, այդ ձանձրույթից հարկավոր  է ազատվել, և դրա տարբերակներից մեկն այն է, որ հավաքվենք  մտերիմներից մեկի տանը ու ստեղծված ջերմ մթնոլորտում դիտենք նարդու կամ թղթախաղի բուռն ու հետաքրքիր խաղերը: Բայց ինչքան էլ խոսեին այս մասին, հարցեր կան, որոնց պատասխանը ինձ նույնպես  հետաքրքրում է: Եվ զուտ հետաքրքրությունից դրդված որոշեցի մի քանի հարց ուղղել դասղեկիս՝ ընկեր Ավագյանին, ավելին իմանալու համար:

-Ձմռանը սկսում ենք նախապատրաստվել ամռանից: Ամռան և աշնան ընթացքում վառելիք  հայթայթելով` ձմռանը տաքանալու համար, ինչպես նաև պահածոներ, չրեր և մուրաբաներ  պատրաստելով:

-Ըստ ձեզ՝ ի՞նչ խնդիրներ ունի գյուղը ձմռան հետ կապված:

-Իմ կարծիքով, առաջնային է տների տաքացման խնդիրը: Շատերը չունեն գումար` վառելիք գնելու համար, մի կերպ են ծայրը ծայրին հասցնում:

Բացի այդ, գյուղում զբաղմունք չլինելու պատճառով ձմեռը անչափ հոգնեցնող է:

Գոնե երեխաների համար պետք է կազմակերպվեն ձմեռային խաղերի մրցույթներ, որոնց կկարողանային մասնակցել նաև մեծահասակներից նրանք, ովքեր կցանկանան:

Այո, զբաղվելու բան չկա, անկեղծ ասած, միայն վառարանի կողքին նստելով, նարդով ու թղթախաղով զբաղվելով, ձմռան օրերը պարզապես միապաղաղ գլորվում են:  Գործերով լեցուն տարվա ընթացքում մարդիկ գրեթե չեն հասցնում  հանգստանալ, և ձմեռը շատ լավ առիթ է մի փոքր  առօրյա գործերից կտրվելու: Բայց ժամանակը հագեցած անցկացնելու ոչ մի միջոց գյուղում չկա: Շուտով գարունը կգա, և գարնանային եռուզեռն ու կրկնապատկվող աշխատանքը երկար սպասեցնել չի տա:

Նպատակի ու հաղթանակի մասին

Լուսանկարը՝ Լուսինե Կարապետյանի

Լուսանկարը՝ Լուսինե Կարապետյանի

Տեքստս սկսում եմ երեք կաչաղակների մասին պատմելով, որոնք հայտնվում են պատուհանիցս այն կողմ, ծառի ճյուղերին, որը չգիտեմ, ով է տնկել, ով ջրել կամ ով մեծացրել: 

Պատուհանները մարդու կյանքի պատմության մեծագույն բացահայտումներից են, պատուհանը ինքնին բացահայտում է: Հազարամյակներ առաջ  գետնափոր տներին պատուհաններ չեն եղել, հետո եղել են փոքրիկ կլորները` մաքուր օդ կացարան բերելու համար: Ժամանակները փոխվում են, պատուհանները` ևս: Լավ, պատկերացրեք, թե չլինեին  պատուհանները, մեր կյանքը արդյո՞ք նույնը կլիներ:  Հա, միգուցե մաքուր օդ տանդ մեջ չէր լինի, սենյակումդ ու գուցե հոգումդ էլ լուսավոր չէր լինի: Մարդիկ չէին խոսի պատուհանների մասին, և որ հիմա ամենահետաքրքիրն  է, ես չէի տեսնի այդ կաչաղակներին, որոնք փեղկի, ծառի ճյուղերի նստած են, որոնց արմատների մասին տեղյակ չեմ, ու կապույտ երկնքի հետ շատ իրական ու բնական բնանկար չին ստեղծի:

Լուսանկարը՝ Լուսինե Կարապետյանի

Լուսանկարը՝ Լուսինե Կարապետյանի

Մեր կյանքի լավագույն մասերը, կարելի է համարել դրանք, երբ նպատակներիդ կամ երազանքներիդ հասնելու ճանապարհին ես գտնվում: Հիանալի է, բայց մենք հիմնական գործը անելով մոռանում ենք այն գեղեցիկը, որը մեր կյանքի աղն է: Այդ նպատակներից մեկի իրագործման համար էլ ես հայտնվեցի Վայոց Ձորի մարզի Խաչիկ գյուղում: Վերադառնում եմ երեք կաչաղակներին, որոնց երևի դուք չտեսնեք, որովհետև հենց փորձում եմ նկարել, միասին թռչում-գնում են:

Լուսանկարը՝ Լուսինե Կարապետյանի

Լուսանկարը՝ Լուսինե Կարապետյանի

Տեքստիս շարունակությունը նվիրում եմ Խաչիկում գտնվող բոլոր  այն տներին, որոնց միայն կտուրներն են նշմարվում ձյան հաստ շերտի տակից: Այն կտուրներին, որոնք երկար ժամանակ ծուխ չեն տեսել,մարդկային ձայն չեն լսել, չեն տխրել, բայց չեն էլ ուրախացել: Տուն տանող ճանապարհը` հանգիստ, բայց փակ: Ձյունն էլ մեղմ ու անշտապ է գալիս, գիտի` իրեն մաքրող չկա:

Լուսանկարը՝ Լուսինե Կարապետյանի

Լուսանկարը՝ Լուսինե Կարապետյանի

-Ժամանակ կար, ակումբում մեծ խաղեր, երեկույթներ էինք կազմակերպում: Բոլորս գնում էինք, ուրախանում: Հիմա, հիմա դասարանների մեծ մասում մի երկու հոգի են, գյուղի ժողովուրդը քչացել ա, ամեն մեկը իրա խնդիրն ունի, ամեն մեկը իրա տնով,-պատմում են խաչիկցիները:
Երեկոյան քայլքի ժամանակ ձայներ, որոնք ոչ այնքան հեռու գտնվող զորամասից էին գալիս, պարզ արձագանքում էին: Մայրամուտը Խաչիկից աննկարագրելի է, բայց փողոցներում մարդ չկա, վայելող չկա, միայն արձագանքը: Հա, ես իմ նպատակին կամաց-կամաց հասնում եմ, շուրջս եմ նայում վայելելու համար կյանքը. աղը քիչ է: Գրեթե վստահ եմ, որ նույն իրավիճակն է տիրում Հայաստանի համայնքների մեծ մասում: Տեքստս ավարտվում է, կարճ թելի նման, տխրած երկար չեմ գրում, կարծում եմ, որ կարդացողն էլ է տխրում:
Տեքստս ուզում եմ ավարտել: Շատ մարդիկ սիրում են Խաչիկն էնպես, ինչպես ես եմ սիրում իմ հարազատ քաղաքը: Ես չեմ ուզում, որ այստեղի դպրոցի դասարաններում երկու հոգի լինեն, չեմ ուզում միայն զբոսաշրջիկները վայելեն այս գեղեցկությունը, բայց միևնույն ժամանակ, ուզում եմ մասը լինել գյուղի ակումբում իրականացվող միջոցառումների: Վերադարձը հետընթաց չէ, վերադարձը հաղթանակ է: Այստեղ ձեզ սպասում են:

Լուսանկարը՝ Լուսինե Կարապետյանի

Լուսանկարը՝ Լուսինե Կարապետյանի

seryoja baboyan

Բորիսի հետ

Երևի բոլորն էլ ունեն ընկերներ, ավելին` լավ ընկերներ, և ես այդ մարդկանց ցանկի մեջ եմ մտնում, որովհետև ունեմ լավ ընկեր, լավագույն ընկեր։ Ընկերս Մալիշկայի թղթակիցներից է՝ Բորիսը։ Ես նրան առաջին անգամ հանդիպեցի 2006 թվականի սեպտեմբերի մեկին, ժամը չեմ հիշում։ Ու այնտեղից էլ սկսվեց մեր ընկերությունը։ Մենք միշտ իրար հետ ենք ամենակարևոր և հետաքրքիր պահերին։ 

Ժողովրդի մեջ կա այսպիսի խոսք` «Լավ ընկերները չեն կռվում», ես համաձայն չեմ դրա հետ, որովհետև այդ կռիվները և վեճերը թույլ են տալիս մարդկանց ավելի լավ ճանաչել միմյանց, չնայած մենք իրար հետ չենք կռվում։ Մեր վեճերը տևում են մեկ-երկու րոպե և շատ չանցած հաշտվում ենք։ Իմ և Բորիսի մտքերը համարյա թե միշտ համընկնում են։ Ինչպես բոլոր ընկերները, այնպես էլ մենք, անհաջողությունների մեջ ենք ընկնում իրար հետ, կարճ ասած, մենք անհաջողությունների կենտրոնում ենք։ Մենք ուսուցիչների կողմից պատժվում ենք միասին, խրախուսվում ենք միասին ու ջարդում-փշրում ենք միասին։

Արկածները մեզանից անպակաս են, ավելի ճիշտ մենք ենք գնում դեպի այդ արկածները։ Մի անգամ ես ու Բորիսը պայթուցիկ կամ ինչպես ասում են, «բոմբ» էինք վառել ու գցել դպրոցի միջանցքներից մեկում, այս անգամ ֆիզիկան մեզ դավաճանեց և ձայնի արձագանքման պատճառով այդ պայթուցիկի ձայնը եռակի բարձր լսվեց: Դա մեր առաջին անխելքությունն էր։ Այդ օրը դպրոցի տնօրենի կողմից ստացանք «դպրոցի ահաբեկիչներ» կոչումը։ Այդ ոչ խրախուսական կոչումը շատ երկար չմնաց մեզ վրա, իսկ թե ինչու, այ, դա չեմ կարող ասել։

Դպրոցում միշտ ուսուցիչները շփոթում են իմ ու Բորիսի անունները, ինձ ասում են Բորիս, Բորիսին՝ Սերյոժա։ Այդ նույն ուսուցիչները մեզ ճանաչում են արդեն տասը տարի։ Ու մի բան էլ, Բորի՛ս, եթե կարդում ես նյութս, շուտ իջիր մեր թաղ։

Իմ կյանքի լավագույն ժամանակը

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Ահա եկավ  օրը, երբ ես պիտի գնամ Գնդեվազ: Մայրիկս ինձ ճանապարհում է  ավտոբուսով: Ամեն անգամ, երբ ես Եղեգնաձորից գնում եմ գյուղ, մայրիկը ավտոբուսում, սկսած վարորդից մինչև կողքիս նստողը, զգուշացնում է բոլորին, որպեսզի հիշեցնեն ինձ` իջնել կամարի տակ: 

-Նոնա, էս անգամ մեծ ես, էլ չեմ ասի բոլորին,- ասաց մայրիկս:

Ուրախացա, բայց դեռ շուտ էր ի ուրախանում, մայրս ավելացրեց.

-Մենակ վարորդին կասեմ:

-Դե լավ, մամ, դե գնա, շարժվում ենք արդեն,- հրաժեշտ տվեցի մայրիկին:

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Ահա և ես հասա գյուղ: Ինձ դիմավորելու են եկել քույրս և եղբայրս:  Զրուցելով գնում էինք, և հանկարծ հեռվից մոտեցող մի ձայն լսվեց.

-Էս մեր Սամվելի աղջիկն ա, հա էլի, աղջի, նայի` ինչքան ա մեծացել:

Եվ ահա մոտեցան.

-Բարև, աղջիկ ջան: Ինչքան ես մեծացել, փոխվել… Չճանաչեցինք, հա:

-Բարև ձեզ,- պատասխանում եմ ես` թաքցնելով, որ ընդհանրապես չճանաչեցի նրանց:

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Այսպես լինում է ամեն քայլափոխին, երբ ես գնում եմ տատիկիս գյուղ` Գնդեվազ: Հետո հարցնում եմ.

-Նունե, էս ովքե՞ր էին էս մարդիկ:

-Վա~յ, Նոնա, ո՞նց կարաս չճանաչես մեր…,- և այդպես մի երկու րոպե:

Ամեն արձակուրդների պարտադիր այցելում եմ գյուղ և այնտեղ անցկացնում արձակուրդներս: Մոռացա նշել, որ այստեղ ունեմ տատիկ և երկու հորեղբայր: Այստեղ ամեն ինչ հեքիաթային է, մանավանդ ձմռանը: Բնությունը հրաշալի, մարդիկ բարի են և ազնիվ,  կան շատ երեխաներ, որոնց հետ կարող եմ անդադար զրուցել ու զբոսնել գյուղում ու գյուխի շրջակայքում:

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Այստեղ շատ զբոսաշրջիկներ են գալիս հայկական գյուղով զմայլվելու և մարդկանց հետ շփվելու համար: Ձմեռային արձակուրդներին քրոջս և եղբորս հետ միասին դուրս ենք գալիս վայելելու ձյունը` սահնակ քշելու,  ձնագնդիկ խաղալու ու, հասկացաք էլի:

-Նու~նե, Վա~հե, Նոնա արագացրեք տուն բարձրացեք մրսեցիք արդեն:

-Լավ էլի Հեղինե հարսիկ ես հեսա գնալու եմ թող մի քիչ էլ մնանք: Երեխաների նման համոզում էինք  հարսիկին:

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Հետո բարձրանում ենք տուն և մրսած խմում ենք կովի անուշաբույր կաթը: Պատկերացրեք, որ դրանից մեծագույն հաճույք չկա: Մենք երեխաներով երբեք չենք ձանձրանում անընդհատ գտնում ենք մի հետաքրքիր զբաղմունք: Ասեմ, որ նրանց տանը երբեք չկա դատարկություն միշտ հարևանի երեխաները նրանց տանն են: Տարիներ առաջ պապս կատակով  ասել է երեխաներին.

-Մի սհաթ էլ քնացեք Աղաջանենց տունը, էլի,- ասում է տատիկս:

Աղաջանը մեր հարևանն է: Ամեն անգամ կարոտով հիշում ենք և ծիծաղում:

Ես շատ եմ  սիրում տնային կենդանիներ: Այդ իմանալով տատս ամեն անգամ ինձ կանչում է իր մոտ, որպեսզի օգնեմ իրեն կենդանիներին կերակրելիս:

Ահա և ժամը յոթն է: Իհարկե, դուք չհասկացաք` ինչ է դա, և ես շտապում եմ ձեզ ասել, որ դա ոչխարներին բերելու ժամն է:

-Վա~հե, սպասի մենք էլ ենք գալիս:

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Եղբորս հետ իջնում ենք ներքև: Այդ գործընթացը ևս հետաքրքիր է` ընթացքում մենք զրուցում ենք երեխաների հետ, իսկ հետո ամեն մեկս մեր ճիպոտներով քշում-բերում ենք ոչխարներին, առանձնացնում նրանց և մտցնում գոմ:

Արդեն ուշ երեկո է` ամենասիրելի և սպասված պահերից մեկը:  Յուրաքանչյուրս նստած մեր տեղում սպասում ենք Հարսիկիս պատրաստած  ընթրիքին այնպես, ինչպես երեխաները սպասում են Ձմեռ պապիկի ներս մտնելուն: Երեկոյան  միասին ընթրիք: Դա շատ հաճելի է, երբ նստում ենք մեծ սեղանի շուրջը և զրուցում մեր խնդիրների և վաղվա ամեն մեկիս անելիքների մասին: Քաղաքում այդպես չէ:

Ահա և  հասնում է իմ գնալու ժամանակը: Այցելում եմ մյուս հորեղբորս և «հաջող անում» երեխաներին: Բաժանման պահ` ամենածանր պահը, մանավանդ, որ շատ հաճելի ժամանակ ենք անցկացրել միասին: Ահա և մենք կամարի մոտ սպասում ենք ավտոբուսին:

Հ.Գ  Ամենալավ տարիները և պահերը մենք անցկացնում ենք գյուղում մեր տատիկների և պապիկների հետ միասին: Ասես ողջ տարվա համար լիցքավորվում ենք: Հաճախ գնացեք գյուղ, ստացեք և պարգևեք հաճելի զգացողություններ ձեր հարազատներին: Քանի որ մի քանի տարի հետո շատ հաճելի կլինի միասին հիշել գյուղում անցկացրած լավագույն օրերը:

Մարինե Ղահրամանյան

Ոչ միայն ապրել

Ես ու հայրս հաճախ ենք զրուցում իրար հետ տարբեր թեմաներով: Սիրում եմ տարբեր հարցեր տալ ու ստանալ  ինձ հուզող հարցերի պատասխանը:

Հայրս աշխատում է պայմանագրային զինծառայող: Նա 15 օր գնում է սահման պահում, 15 օր տանը լինում: Մեկ-մեկ մտածում եմ, թե ինչպես է անցնում նրանց առօրյան:

Հերթական անգամ հայրս աշխատանքից տուն եկավ, և մենք ինչպես միշտ, սկսեցինք զրուցել: Ես նրան մի քանի հարց տվեցի:

-Հայրիկ, սահմանում ինչպես է անցնում ձեր առօրյան:

Հայրս պատասխանեց.

-Դիրքերում կա ժամանցի անկյուն: Ազատ ժամանակ շաշկի, շախմատ ենք խաղում, լուրեր ենք լսում: Ճիշտ է, լարվածություն լինում է, բայց աշխատում ենք թոթափենք այդ լարվածությունը:

-Իսկ սիրո՞ւմ ես քո աշխատանքը:

-Սիրով եմ կատարում իմ պարտականությունները, որովհետև գիտակցում եմ, որ տվյալ հատվածը իմ պատասխանատվութjան տակ է: Կարևորում եմ խաղաղությունը, իմանալով, որ իմ թիկունքում իմ ընտանիքն է, իմ գյուղը:

Հայրիկիս խնդրեցի պատմել իր մանկությունից:

-Մանկությունս անցկացրել եմ շատ հետաքրքիր, անհոգ, որովհետև պայմանները ավելի նպաստավոր են եղել, կրակոցներ չեն եղել:

Հայրս ասում է, որ երբեք չի մտածել հեռանալ իր ծննդավայրից` գյուղ Ներքին Կարմիրաղբյուրից, որովհետև քաջ գիտակցելով, որ եթե որպես այս գյուղի բնակիչ թողնի իր ծննդավայրը, ապա օտար մարդ չի գա շենացնի գյուղը:

-Եթե մենք չենք գնում, դա դեռ բավական չէ: Պետք է աշխատել գյուղը դարձնել գրավիչ թե’ զբոսաշրջիկների, թե’ ապրելու համար:

Շատ հետաքրքիր զրույց ունեցա հայրիկիս հետ: Հայրս պատմում էր, թե ինչպես կարելի է գյուղը շենացնել, ինչ լավ կլինի կյանքը, եթե կրակոցները վերջանան:

Ես էլ եմ հայրիկիս պես մտածում:

Մեր հոգիներում

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Յուրաքանչյուր արվեստ ունի իր լեզուն: Սակայն այդ լեզուն ամեն ոք հասկանում է յուրովի: Լսելով երաժշտություն դու կարող ես դառնալ այդ մեղեդու մի հնչյունը և ինքդ ես ընտրում, թե որ մեկն ես այդ բազում հիասքանչ հնչյուններից: Եթե հոգիդ, մարմինդ միասին են երգում, ուրեմն դա քո մեղեդին է: Ինքդ էլ չես կարողանում հասկանալ, թե ինչպես է ուղեղը պահի տակ դադարում աշխատել, և մարմինը ակամայից սկսում է շարժվել, ու ամեն մի շարժման հետ սկսում ես վայելել ամեն մի հնչյուն, ամեն մի նոտա: Կան մեղեդիներ, որոնք լսելիս ուզում ես ուղղակի քարանալ և մտքով թռչել հեռու հեռուներ: 

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Ամեն մի արվեստ ունի որոշակի պահանջներ: Այդ է պատճառը, որ ամեն պար չի համարվում արվեստի գործ: Յուրաքանչյուր ոճ ունի իր որոշակի շարժումները և կանոնները: Մենք կարող ենք միայն տալ այդ շարժումներին տարբեր հերթականություն, կարող ենք դրանք կատարելագործել և պարտավոր ենք դրանք լավ կատարել, ու միայն այդ դեպքում այն կարելի է կոչել արվեստ: Յուրաքնչյուր արվեստ յուրովի է ազդում մարդու հոգեկան աշխարհի վրա: Դիտելով ֆիլմեր, ներկայացումներ մենք ծիծաղում ենք, լացում, հաճախ վախենում ենք, լինում է նաև այնպես, որ անտարբեր դիտում ենք: Լավ ստեղծագործությունը ստիպում է զգալ այն ամենը, ինչ կատարվում է հերոսների հետ: Այն պահերին, երբ մեր սիրելի հերոսի հետ կատարվում է դժբախտություն, մենք նրա հետ լալիս ենք, երջանկության պահերին նրա հետ ժպտում: Երբ մեր հերոսը չի հասկանում, թե ով է նրա հետ անկեղծ, ով՝ ոչ, երբ նա սխալ որոշումներ է կայացնում, ոչինչ չի տեսնում, կուրորեն հավատում է ամենքին, մենք ցավ ենք ապրում, ուզում ենք օգնել: Բայց չէ որ սա ուղղակի ստեղծագործություն է, և այն անկախ մեր ցանկություններից կունենա իր դեպքերի զարգացման ուղին, կունենա իր ավարտը: Այն բոլոր արվեստները, որոնց հիմքը հենց մենք ենք, մեր առօրյան, միշտ մնում են մեր հոգիներում: Այն գրքերը, որտեղ պատկերված է մեր կյանքը, մեր երազանքները, մենք միշտ հիշում ենք: Ամեն մի բառ մտքում պատկերում ենք, և այդ պատկերները իրար միացնելիս ստանում ենք մի ամբողջ կյանք: Մենք այդ կյանքը ապրում ենք, դառնում ենք գլխավոր հերոսներ, իսկ մնացած դերերը բաժանում մեր հարազատների, ընկերների միջև: Մեր հերոսներին շրջապատող ամեն ինչը դառնում է հարազատ, և  գիրքը ավարտելիս մենք տխրում ենք: Դժվար է հրաժարվել այն կյանքից, որ քիչ առաջ քոնն էր:

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Ամեն արվեստ ունի իր հոգին: Եվ երբ այդ հոգիները միաձուլվում են, սկսում են կերտել մեկ այլ, ընդհանուր հոգի, այն թաքցնելով մեզնից յուրաքանչյուրի մեջ բաժին առ բաժին:

լուսինե մարգարյան

Հայրիկիս աշխատանքը

Հայրիկս` Արթուր Մարգարյանը, աշխատում է Վայոց ձորի Եղեգնաձորի ոստիկանության պահպանության բաժնում: Ես որոշեցի հենց հայրիկիս հետ հարցազրույց անցկացնել:

 

-Հայրիկ, ինչո՞ւ ընտրեցիր հենց այս մասնագիտությունը:

-Ես դեռ մանկուց երազել եմ դառնալ ոստիկան: Հիշում եմ, երբ փոքր էի, բակի տղաներով հավաքվում էինք խաղալիք ավտոմեքենաներով խաղալու, ես միշտ ընտրում էի ոստիկանական մեքենաները:

-Ի՞նչ հատկանիշներ պետք է ունենա ոստիկանը:

-Ոստիկանը պետք է լինի նախ և առաջ, ամեն ինչին պատրաստ, հետո իմ կարծիքով, սիրի իր մասնագիտությունը, որովհետև եթե մարդ սիրում է իր մասնագիտությունը, և՛ նվիրված է, և՛ պահանջկոտ:

-Վաղո՞ւց ես ոստիկան աշխատում: 

-2016 թվականի, հուլիսի 24-ին կդառնա 18 տարի: Դրանից հետո, օրենքով սահմանված կարգով, կանցնեմ թոշակի:

-Արդյո՞ք գոհ ես ընտրած մասնագիտությունից:

-Ճիշտ է, դժվարություններ, հիասթափության պահեր շատ եմ ապրել, բայց սիրում եմ այս մասնագիտությունը:

-Քո կարծիքով ի՞նչն է պատճառը, որ հայերը այդքան էլ  լավ կարծիք չունեն ոստիկանների մասին:

-Դա նրանից է, որ մեր ազգը ոստիկանների միայն վատ կողմերն է նկատում: Մարդիկ չեն գնահատում ոստիկանների արած լավ աշխատանքները: Հասարակության մեջ մի կարծրատիպ է ձևավորվել, որ երբ լսում են «ոստիկան» բառը, սկսում են միայն վատ բաներ ասել, դժգոհել, չնայած անձամբ իրենք ոստիկանների հետ առնչություն չեն ունեցել:

-Եղե՞լ են արդյոք այնպիսի ծանր դեպքեր, որ մնացել են: 

-Այո, եղել են: Իմ գործընկերոջ զոհվելու օրը… Չեմ ուզում հիշել այդ չարաբաստիկ օրը: Դա եղել է մեր հերթապահության ժամանակ, երբ փողոցում փորձում էինք պահպանել կարգուկանոն: Փողոցում կռվում էին, նա փորձեց բաժանել կռվողներին և արդյունքում տուժեց ինքը:

-Արդյոք ի՞նչ  անվտանգության կանոններ պետք է իմանան պատանիները որպեսզի զերծ մնան հանցագործություններից, հանցագործներից, օրենքի հետ կապված խախտումներից:

-Դե, գիտեք, կան հատուկ սահմանված կանոններ, որոնք ինձ թվում է բոլոր պատանիները կիմանան: Նաև մեծ դեր ունի ընտանեկան դաստիարակությունը: Եթե երեխան ստացել է ճիշտ դաստիարակություն, բնականաբար կխուսափի նման բաներից:

-Ո՞ր դեպքերում է, որ մենք պետք է դիմենք ոստիկանություն:

-Եթե փորձում են ձեզ խաբել, եթե դուք զգում եք վտանգ, եթե ձեզ փորձում են կողոպտել, վնաս հասցնել, ահաբեկել և այլն:

-Ոստիկանի մասնագիտությունը չի՞ խանգարել ընտանիքին: Արդյո՞ք շատ ժամանակ է  խլում:

-Չեմ ստի, եղել են այնպիսի դեպքեր, երբ երկար ժամանակով բացակայել եմ տանից, բայց հետո անպայման բացը լրացրել եմ, որպեսզի ընտանիքիս կողքին լինեմ:

-Պատահե՞լ են այնպիսի բարդ իրավիճակներ, որ դու, անկախ քեզանից, մոռացել ես, որ ոստիկան ես և ուզեցել ես ոստիկանություն կանչել:

-Ճիշտն ասած, ոչ, բայց ես առօրյայում մոռանում եմ, որ ոստիկան եմ, մարդկանց հետ շատ անմիջական եմ:

Խունացած բուժկետ

Լուսանկարը՝ Էլյանորա Բալյանի

Լուսանկարը՝ Էլյանորա Բալյանի

Ինչքան էլ ցավով եմ նշում, բայց մեր փոքրիկ գյուղում` Կալավանում, թեթև հիվանդներին անգամ դժվար է օգնություն ցուցաբերել: Փոքրիկ բուժկետը, որն արդեն բավական ժամանակ է վերանորոգման կարիք ունի, միայն սովորական դեղերով կարող է օգնել: Բայց այնտեղ էլ այնքան խոնավ է, որ  նույնիսկ պատերն են բորբոսնում, իսկ դեղերը այդ պայմաններում դժվար երկար պահպանվեն:

Հիշում եմ, տարիներ առաջ, երբ նոր էր վերանորոգվել, հաճախ էինք գնում դեղեր ստանալու: Նույնիսկ մեծ մեքենայով բժիշկներ էին գալիս, գյուղացիները իրենց խնդիրներով դիմում էին և անվճար օգնություն ստանում:

Հիմա էլ առաջվանը չի, խոնավությունից բուժկետը աստիճանաբար ահավոր տեսք ստացավ, իսկ բժիշկները դադարեցին այցելել, և այդպես հիվանդներին առաջին օգնությունը ցուցաբերում են տան պայմաններում, իսկ հետո, եթե հիվանդությունը խորանում է, հիվանդի ազգականները նրան տանում են հիվանդանոց` կամ Ճամբարակ, կամ Դիլիջան, կամ մեկ այլ հիվանդանոց: Երբեմն` բավական ուշացած:

Բայց մեզ համար արդեն սովորական է դարձել…