Ամենագեղեցիկ երաժշտությունը, որ լսել եմ կյանքում, անձրևի կաթկթոցն է տանիքի վրա և հատկապես այն ժամանակ, երբ նստած ես սարի օդայի (տնակ) լռության մեջ ու ամբողջ էությամբ սուզվում ես դրա մեջ:
Մանուկ ժամանակ հաճախ էի լինում սարում ու մինչև հիմա էլ սիրում եմ այնտեղի կյանքը: Սիրում եմ սարի հանգստությունը, անդորրը, լռությունն ու աղմուկը: Հիշում եմ` գրեթե ամեն գիշեր սարի տղաները դուրս էին գալիս օդաներից ու սկսում հարայհրոցը: Երբ առաջին անգամ ականատես և ունկնդիր եղա դրան, մի տեսակ սարսափ զգացի, բայց ինձ բացատրեցին, որ այդպես գայլերին են քշում: Դրանից հետո այդ «ծեսը» նույնիսկ զվարճալի թվաց ինձ:
Սարերում եմ տեսել ամենագեղեցիկ մայրամուտը. այդ ժամանակ եմ ես տեսել կյանքումս տեսած ամենամեծ արևը, չգիտեմ` պատճառը բարձրությունն էր, թե այն, որ ես էի շատ փոքր:
Սարում են ապրում տատիկս ու պապիկս, և թերևս սա է գլխավոր պատճառը, որ սիրում եմ սարում լինելը: Տատիկս ու պապիկս այնտեղ անասուն են պահում, պապս նաև մեղվաբուծությամբ է զբաղվում: Երբ փոքր էի, մորս հետ գնում էի նրանց մոտ ու շաբաթներով մնում, իսկ միջնեկ եղբայրս` Դավիթը, մեզնից մի շաբաթ շուտ էր գնում:
Հինգ տարեկան էի այն ժամանակ, երբ պատահեց այն դեպքը, որի մասին ուզում եմ պատմել:
Առաջին տարին էր, որ գնացել էի սար: Դավիթը ինձ ու մյուս եղբորս` Սարգսին, տարավ սարի «տեսարժան վայրերը» ցույց տալու: Զառիվերը բարձրանալով` հասանք մի տեղ, որը սարեցիները կոչում են Առյուծի քար: Վերադարձին Դավիթը մեզ խորհուրդ տվեց վազելով իջնել, որպեսզի շուտ տեղ հասնենք: Ինքը շատ հեշտությամբ վազելով մի րոպեում հասավ տեղ, մենք էլ հետևեցինք նրան: Բայց մի քանի քայլից հետո սկսեցինք գլորվել: Սարգսի բախտը բերեց. նրան բաժին էր ընկել հարթ ճանապարհ, իսկ ինձ` քարքարոտ: Երեսս ամբողջությամբ արյուն էր, և ամբողջ գիշեր չկարողացա քնել: Այդ օրը իր հետքը թողել է երեսիս վրա. հոնքիս վերևում նշմարվում է մի փոքրիկ սպի: Չնայած ցավոտ էր, բայց հիմա, երբ հիշում եմ, մտածում եմ, որ այդ ցավը փոքրիկ կաթիլներով ավելացնում է մանկությանս քաղցրությունը:

Քիմիայի ժամերը ավելի հետաքրքիր դարձնելու համար մենք մեր ուսուցչի գլխավորությամբ կազմակերպում ենք տարբեր «խաղեր», խմբային աշխատանքներ, դերերով խաղեր, և այսօրն էլ բացառություն չէր:
-Վաղը պատմություններ կբերեք քիմիայի մասին,- ասաց ուսուցչուհիս:
-Մե՞նք պետք է հորինենք:
-Այո, դուք: Հեքիաթներ կամ ինչ-որ հետաքրքիր պատմություններ:
Ես եկա տուն և անցա գործի…
«Լինում է, չի լինում մի թագավորական ընտանիք է լինում: Թագավորն ունենում է մեկ որդի: Ժամանակն էր ամուսնացնելու արքայազնին: Եվ մի օր՝ սովորական ամառային օրերից մի օր, թագավորը կանչում է իր մոտ արքայազնին:
-Տղաս: Ես արդեն մեծացել եմ, ի վիճակի չեմ կառավարելու երկիրս: Դու պետք է ինձ փոխարինես: Բայց միայն մեկ պայմանով…
-Էլի՞ պայման,- ընդհատեց հոր խոսքը արքայազնը,- ես ինչ ծնվել եմ` դու պայմաններ ես դնում իմ առջև: Բավակա՛ն է:
-Ձայնդ ցածրացրո՛ւ: Իմացի՛ր` ում հետ ես խոսում: Ծնկի՛ արի:
-Ներիր ինձ, հայր:
-Ես ամենահզոր թագավորն եմ: Ամենաուժեղ թթուներից մեկի լուծույթը՝ աղաթթուն: Իսկ քո մայրը լավ լուծիչ է՝ H20-ն: Մենք երջանիկ ընտանիք ենք, քանի որ դու մեր հետնորդն ես՝ մեզանից ստեղծվածը՝ քլորաջրածինը: Դու հզոր ես, ուժեղ, կարող ես քեզանով անել իմ թագավորությունում գտնվող ցանկացած աղջկա (HCl-ն ամենաուժեղ թթուներից է: Կարողանում է փոխազդել ցանկացած մետաղի հետ բացառությամբ լարվածության շարքում ջրածնից աջ գտնվող մետաղների): Ես քեզ կթագադրեմ միայն այն ժամանակ, երբ դու ինձ մոտ գաս քո ընտրյալի հետ:
-Թույլ տուր գնալ:
-Գնա՛:
Արքայազնը ուներ երկու թեկնածու: Սակայն նրանցից մեկը գտնվում էր այլ թագավորությունում՝ H2- ից աջ գտնվող թագավորությունում: Նրանց միջև կապն անհնար է: Իսկ այն մյուս աղջիկը իրենց թագավորությունից է, սակայն կա մեկ խնդիր. արքայազնը այս մեկին ուղղակի հավանել է, իսկ այն մեկին սիրում է:
Անցավ որոշակի ժամանակ: Եղավ հարսանիք` յոթ օր-յոթ գիշեր: Արքայազնը ամուսնացավ Al-ի հետ:
2Al + 6HCl = 2 AlCl3 + 3H2
Արքայազնի մտքերը
Ես ինչ հիմարն եմ: Կորցրեցի սիրելիիս գահի համար: Սիրում եմ նրան, նա էլ` ինձ, ես վստահ եմ: Ես կխնդրեմ մայրիկիս տալ ինձ կախարդական խմիչք, որն ինձ կփոխի:
Վերջ արքայազնի մտքերին:
Նա գնաց և մոր մոտից վերցրեց այն նյութը, որն իրեն կփոխեր
հիմնովին:
2HCl+ HgSO4 = H2SO4 + HgCl2
-Ես միևնույն է, ուժեղ թթու եմ (H2SO4(խ)): Ես հիմա կկարողանամ լինել նրա հետ: Պետք է շտապել,- նա դուրս եկավ պալատից և ուղևորվեց իր հրաշքի մոտ: Նրանց հայացքները հանդիպեցին միմիանց և…. (Գուշակեք ինքներդ): 2H2SO4+ Cu = CuSO4 + SO2 + 2H2O
Ահա և վերջ…

Այսօր ավագ սերնդից շատ ենք լսում, թե մենք` պատանիներս, ծույլ ենք և մեր առջև նպատակներ չենք դնում: Համամիտ եմ, որ շատ տեղերում պարզապես ծուլություն ենք անում, բայց մյուս կողմից էլ` տեղեկատվությունն ու հնարավորությունները անհամեմատ մեծ են իրենց պատանեկության տարիների համեմատ: Ընտրություն կատարելը դժվար է: Դե, առաջարկն է մեծացել, ու առաջարկը մեծացել է ամեն ինչում:
Եթե մեր ծնողների պատանեկության տարիներին մտածում էին. Մոսկվա, թե Սոչի, այսօր մեզ համար բաց են նաև Լոնդոն, Միլան, Ստոկհոլմ, Նեապոլ և այլ քաղաքներ տանող ճանապարհները:
Եթե այն ժամանակ հնարավորություն ունեիր սովորելու մի երկու լեզու, հիմա կարող ենք ուսումնասիրել ցանկացած լեզու հենց մեր հեռախոսից: Մասնագիտական կրթության առաջարկներն էլ համալսարանների հետ ավելացել են: Մի համալսարան միջազգային դիպլոմ է առաջարկում, մյուսը` պրակտիկա Եվրոպայում, երրորդը` ճանաչված է որպես լավագույն կրթական հաստատություն:
Դե, էլ մասնագիտական առաջարկների մասին չեմ խոսում. ստանալ իրավաբանական կրթություն և ստանալ փաստաբան աշխատելու իրավո՞ւնք, թե՞ հաճախել իրավաբանական դասընթացների ու ստանալ նույն իրավունքը:
Երևի այս բազմազանությունն էլ հաճախ շփոթության պատճառ է դառնում, ու մենք էլ` անփորձ ու հաճախ անվստահ, մինչև մտածում ենք, թե ինչ անել` անելու ժամանակ չի մնում: Միակ բանը, որ պարզ է բոլորիս, այն է, որ պիտի կողմնորոշվենք արագ: Ինչքան արագ` այնքան լավ: Բայց չմոռանանք նաև ճիշտ որոշում ընդունելու մասին: Հաճախ արագությունը հանգեցնում է անփութության: