Մի տեսակ տրամադրված չէի գնում պրակտիկայի, դե, դա երևի սկզբնական շրջանում էր։ Բարեբախտաբար, պրակտիկայի ղեկավարները բավականին հետևողական, պատասխանատու և պահանջկոտ են։

Կուրսի մյուս պրակտիկանտներից բազմաթիվ դժգոհություններ եմ լսում թե՛ ղեկավարների անհետևողականությունից, և թե՛ դպրոցից, որտեղ պրակտիկայի են գնում։ Յուրաքանչյուր դպրոց պրակտիկանտի նկատմամբ ցանկալի է, որ նորմալ վերաբերմունք ցուցաբերի։ Գիտե՞ք` նորմալ չէ, երբ մանկավարժը պրակտիկանտին նյութեր պատճենահանելու է ուղարկում։

Մանկավարժներից մեկի հետ ես և ընկերուհիս ընդհարում ունեցանք, սակայն մենք փորձում էին հնարավորինս բարեհամբույր լինել, որովհետև վերջում, միևնույնն է, մենք էինք տուժելու, բայց միևնույն ժամանակ հասկացնում էինք, որ մեզ անտեղի վիրավորելը մանկավարժին հարիր չէ։ Պրակտիկանտին` «սրանք» և 7-րդ դասարանի տղա երեխային «գործ տվող» անվանելուց առաջ խորհուրդ կտայի մանկավարժի իրավունք, պարտականություն և էթիկա վերընթերցել։

Պրակտիկայի ընթացքում 9-րդ դասարանում շատ եմ դիտում անցկացրել և ամեն անգամ մտքով համեմատություններ էի անում մեր գյուղի աշակերտների հետ։ Ինձ համար սարսափելի էր պատկերը։ Տղա-աղջիկ դասարանական հարաբերություններում բացարձակ հարգանք չկա։ Շփվում են միմյանց վիրավորելով, հարվածելով։ Իսկ մեր գյուղում դասարանի տղաները միամսյակի կապակցությամբ դասարանի աղջիկների համար անակնկալ խնջույք են կազմակերպում։

Հիշում եմ, որ առաջին դասարանից մինչև 12-րդ դասարանը յուրաքանչյուր մարտի 8-ին կողքիս նստող դասընկերս ինձ նվեր էր բերում, իսկ ես նրան՝ հունվարի 28-ին, և այսպես ամբողջ դասարանը։ Նույնիսկ մենք անակնկալ էինք անում տղաներին տորթով, նվերներով ու ժպիտներով։ Երևի դա նրանից է, որ նրանք 9-րդ դասարանից բաժանվում են և այդպես էլ ընկերներ չեն դառնում, իսկ մեր գյուղում ամենալավ ընկերը դասարանական, դպրոցական ընկերն է։

Օրերը մեզանից կհեռանան դժգոհ, չգնահատված  մի քիչ, մի քիչ հիասթափված,

Բայց մեկ է, ամենից շատ մենք կսիրենք էլի բազմոցը,
Եվ ամենահարմար դիրքը չմտածելու համար:

Օրերը նորից կգան  նոր սպասումներով,
Մենք չնկատելու կտանք հին ծանոթի նման,
Ալարկոտ կշնչենք, կհորանջենք
Ու կփորձենք չբռնացնել մեզ մտածելու վրա:

Օրերը մեզանից շատ փորձ ունեն կրկնվելու,
Էլի կգան հանգիստ, խստապահանջ,
Մեզ հետ կխոսեն սպառնալիքներով,
հետո  չեն էլ սպասի, որ գիշերով գնան,
Կասեն ու կգնան:

Հետո մենակ կհաղթենք այդ բոլոր օրերին,
Ու բազմոցի հետ սերը  անբաժան կդառնա,
Օրերը կսկսեն մեզ հետ էլ չվիճել,
Ձեռքերը կլվանան մեզնից
Ու ուսուցչի նման կնստեցնեն վերջում, կմոռանան
Կգան ու կգնան,
Կգան ու կգնան:

Ժամը արդեն ութն անց կես է, իսկ ես դեռ բան չեմ արել։ Ու երևի մոտակա մեկ ժամվա ընթացքում չեմ էլ անի։ Կմտածեք՝ զբաղված մարդ եմ, աշխատում եմ միգուցե, նոր եմ տուն եկել։ Ոչ, չեմ աշխատում, և հետևաբար, նոր չեմ տուն եկել (դե աշխատում եմ, բայց տանից)։ Համ էլ կիրակի է, ի՞նչ աշխատանք։ Ու այսպես առավոտից նստած եմ գրասեղանիս մոտ, նայում եմ համակարգչիս էկրանին, փորձում միջիս ալարկոտին անջատել ու գոնե մի բան գրել։ Երբ մի բան ես ունենում անելու, ամեն վայրկյան մի նոր գործ ես գտնում, մենակ թե այդ հիմնական, ամենակարևոր գործը չսկսես, որովհետև ուղղակի հավես չունես։ Դե ես էլ, ինչպես և դու,  վերցնում եմ փոշու շորն ու մաքրում արդեն մամայի կողմից մաքրած կահույքը, անցնում եմ ամեն մի վայրով, սրբում եմ դաշնամուրը, վրայի բոլոր նկարների շրջանակները, բացում դաշնամուրն ու փոշու շորով անցնում ստեղների վրայով։ Հետո գնում եմ սենյակ ու սկսում դարակներս հավաքել, գտնում եմ լիքը թղթեր, ձեռագիր նշումներ, որոնք դեռ անցյալ տարի եմ գրել, վերջացած նոթատետրիս միջից գտնում եմ կորցրածս նկարն ու դնում նույն տեղը, որ էլի կես տարի այն փնտրեմ ու գտնեմ նույն վայրում։

Անվերջ փոշի սրբել չէր ստացվի, դրա համար էլ նստեցի գրասեղանիս մոտ, ու կրկին իմ ու դատարկ էկրանի միջև համր լռություն տիրեց։ «Պետք է մի բան անել, հավաքվի՛, Անետա»,- մտածում էի ես, երբ հայացքս ընկավ գրասեղանիս ձախ անկյունին, ուր փակցրել էի կպչուն թերթիկ «ֆրանսի տնայինը չմոռանա՛ս» գրվածքով։ Մի քանի րոպե առաջ կարևոր գործս մի վայրկյանում ջնջվեց, քանի որ հիմա դրանից ավելի կարևոր բան ունեի անելու՝ անգիր սովորել ֆրանսերենի տեքստը։ Երբ դեռ նույնիսկ չգիտեի՝ ինչի մասին է տեքստն, ու քանի էջ պետք է սովորեմ, մի անգամ էլ չեմ բացել կայքը, որ ծանոթանամ տեքստին, արդեն դրա հավեսը չունեի։ Շարունակում էի ոչ մի բան չանել։ Մեջս նորից անհագ ցանկություն առաջացավ մի բան անել, միայն թե ոչ ֆրանսերեն։ Նայեցի իրար վրա դրված գրքերիս, որոնցից յուրաքանչյուրը բացել եմ և, հասնելով մի պահի, փակել ու մի կողմ դրել, որովհետև հավեսս կորել էր։ Վերցրեցի ամենավերևինը ու սկսեցի կարդալ ծերուկ Թեոդորի նամակն իր զարմիկին։ Փորձում էի վերհիշել երկու ամիս առաջ կարդացածս, մեկ անգամ ևս պատկերացնել կերպարներին՝ նամակը ձեռքերում կանգնած Լոնսելոտին, իր կնոջը, ում հագուստի վրա ներկի հետքեր կային, իսկ քթի ծայրին թանաքից մնացած սև կետեր: Հիշողությանս մեջ երևաց սենյակը, գրասեղանն ու զամբյուղի մեջ քնած կատուն։ «Նենց կուզենայի հիմա այդ սենյակում լինել, զամբյուղի մեջ, կատվի փոխարեն ու կիսաքուն վիճակում լսեի երիտասարդ զույգի զրույցը ծերուկի ժառանգության ու կատվին իրենց մոտ պահելու դրական կողմերի մասին»։ Պատմվածքը բավականին կարճ էր, ու այն ավարտելուց հետո էջանշանը դրեցի հաջորդի վրա, որ էլի երկու-երեք ամիս չկարդամ ու մի օրում վերջացնեմ։

Նորից նայեցի համակարգչիս էկրանին, այս անգամ սպասելով, որ ֆրանսերենի տեքստն ինքն իրեն անգիր կանի․ ինքն էլ հավես չուներ։ Ավանդույթները չխախտելով նայեցի ձախ՝ այս անգամ աչքովս ընկավ հեռախոսս, ու արդեն մոտ կես ժամ է, ինչ մաթեմատիկայի ու հավանականության կանոններով հաշվարկներ անելուց հետո վանդակի մեջ գրեցի 2-ը, որի վրա անմիջապես խաչ քաշվեց՝ ինձ հուշելով այն մասին, որ հաշվարկներս սխալ էին։ Կեսից հիշեցի, որ գործս նույնիսկ չեմ էլ սկսել, իսկ ես նստած սուդոկու եմ լուծում։ Հեռախոսս մի կողմ դրեցի ու ինձ հավաքելով սեղմեցի կայքի հասցեին։ Դեռ կարդում եմ, հասա տեքստի կեսին, արդեն հոգնեցի, էլ չեմ ուզում, չեմ ուզում դասի գնալ վաղը, կլինի՞ էս կիրակին չվերջանա, կլինի՞ դասի չգնամ։ Դասի ավելի շատ չէի ուզում գնալ, քան թե ֆրանսերեն չսովորելը։ Մարմնիս և ոչ մի բջիջ ոչ մի բանի հավես չուներ։

Կեսգիշերն անց էր արդեն, աչքերս կամաց-կամաց ծանրանում էին, պետք է քնել։ Չէի ուզում քնել, որ երկուշաբթին չգա, որ կիրակին մի քիչ ավել տևի։ Բայց արդեն կես ժամ է, ինչ էլ կիրակի չի։

Գրում եմ էլի, չնայած՝ մի երեք շաբաթ առաջ ինքս ինձ խոստացել էի, որ էլ կյանքում չեմ գրի, բայց մի բան ինձ հետ համոզեց։ Մի բան չէ, մեկի ասած մի նախադասություն։ Ուրեմն պիտի գրեմ։

Դեպքը չեմ ուզում պատմել, թե ոնց մտքովս անցավ այլևս չգրել։ Հոսպիտալում կորավ գրածներիցս մեկը։ Ինձ համար կարևոր մի բան։ Երևի կյանքում էդպես ոչ գրել եմ, ոչ էլ կգրեմ։ Ուղղակի բացի մի էջից, որը բուժքույրը կարդաց, ոչ մեկը չկարդաց էլ։ Նույնիսկ ես։ 25 էջ։ Իսկ ես բավականին մանր եմ գրում։ Ու էդ օրվանից մինչև հիմա գրիչը ձեռքս էի վերցրել միայն ինչ-որ անկապ բաներ ստորագրելու համար, ինչպիսիք խրձով օրվա մեջ ստորագրում ենք անիմաստ։ Ու էդպես «էլ կյանքում ոչ մի բան գրողը չեմ» եսս ապրեց մի 25 օր։ 25 օրվա կյանքով եսս մի քանի բառով մեռավ։ Ու կապ չունի՝ ինչ կլինի, լավ եմ գրում, թե վատ, դուր է գալիս ինչ-որ մեկին, թե չէ, ինչ պատահի՝ միշտ գրելու եմ։ Էս մի եսս հուսով եմ մինչև կյանքիս վերջը կապրի։

Հիմա, ճիշտն ասած, բավականին տխուր եմ։ Տրամադրություն ընդհանրապես չունեմ։ Հավեսով մեր տան հեռուստացույցի ալիքները կթերթեի ու մի բան կնայեի։ Երևի էլի եմ ասել՝ հեռուստացույց նայել շատ եմ սիրում։ Ու երևի իմ հասակակիցներից մի քանի անգամ ավելի շատ եմ ժամանակ ծախսել հեռուստացույցի վրա։ Դե, գիտես, հիմա ամեն մեկը մի բան որ ուզի նայել, ոչ պիտի սպասի մինչև չորեքշաբթի ժամը 20։45, ոչ էլ կռվի տանեցիների հետ, թե ինչ պիտի նայեն հյուրասենյակի ընդհանուր հեռուստացույցով։ Իսկ ինձ անասելի հաճույք է պատճառում այդ ամենը։ Ճիշտն ասած՝ կարգին չգիտեմ՝ ինչի։ Երևի էն տիպի եմ խուսափում որոշումներ ընդունելուց, որ նույնիսկ չեմ ուզում ինքս ընտրել, թե ինչ նայեմ։ Ինձ էդպես է թվում, ավելի խելքին մոտիկ պատճառ չեմ գտնում։ Դե, հաստատ չեմ ասում։ Երևի էդպես է։ Համ էլ էդ եղանակով չգիտես, թե որ վայրկյանին ինչ նոր բան կիմանաս ու որտեղից։ Օրինակ՝ եթե հեռուստացույց չնայեի, երբեք չէի իմանա, որ 2005 թվականին նույն իմ անունն ունեցող ինչ-որ մի տղա լոտոյով ժիգուլի է շահել։ Դե, եսիմ ինչ չի, բայց մեկ-մեկ հիշում եմ, թե ոնց էի 6 տարեկանում զարմացել, որ էլի մարդ կա Ստեփանյան Վահե անուն ազգանունով։ Էսքանը երևի հեռուստացույցների մասին։

Հետո, մի շաբաթ առաջ պապս էր մահացել։ Բաբկեն էր անունը։ Գյուղացի հասարակ մարդ էր, միամիտ, ահավոր աշխատասեր, էն տիպի, որ 87 տարեկանում ամբողջ այգին էտել է մինչև մահանալը։ Դեռ փորելու էլ էր։ Հետո չոքեչոք, ձեռքերով բոլոր խոտերը պիտի պոկեր։ Իսկ մեր այգին շատ մեծ է։ Նույնիսկ չեմ ուզում պատմել, թե ինչ անհեթեթությունից է մահացել։ Չեմ կարողանում առանց ներվայնանալու խոսել դեպքի անհեթեթությունից։ Ամբողջ արարողությունների ժամանակ ներվայնանում էի էն մարդու ճառերից, որտեղ նշվում էր, թե պապս 88 տարեկան էր։ Ախր, դեռ դեկտեմբերի 4-ը չի եկել, ի՞նչ 88։ Ես էդ մտահոգությամբ կիսվեցի ընկերոջս հետ հենց առաջին դեպքից։ Հետո նա ամեն 88-ի հետ ուսս սեղմում էր։

Իսկ քեզ խնկի հոտը տեսնես դուր գալի՞ս է, թե՞ չէ։ Ինձ շատ է դուր գալիս։ Այգին եկող տարի ո՞վ կէտի։ Լավ, մի բան կմտածենք։

 Իմ ձին

Չորս թե հինգ տարեկան էի: Մի օր երեկոյան անգործութունից միացրեցի հեռուստացույցը: Ոչ մի մուլտֆիլմ չգտա ու հուսահատված կանգ առա մի ինչ-որ պատահական կինոյի վրա:

Այն անգլերենով էր, ու, բացի դրանից, արդեն կեսն անցել էր, այդ պատճառով բան չէի հասկանում: Ցուցադրում էին մի եկեղեցի, որի ներսում տարբեր տարիքային խմբի պատկանող տղամարդիկ էին խոսում: Ես արդեն ուզում էի ալիքը փոխել, երբ դեպքերն արագ փոխվեցին: Մարդիկ կարծես մի ինչ-որ բան որոշեցին և դուրս թռան եկեղեցուց: Նրանք դրեցին իրենց սիրուն գլխարկները, հեծնեցին ձիերին ու ինչ-որ տեղ ուղևորվեցին: Կովբոյներ էին: Այդ կինոն շատ տպավորվեց իմ մեջ: Դրանից հետո գրեթե ամեն օր փորձում էի ծնողներիս համոզել ինձ ձի ու կովբոյի գլխարկ գնել: Նրանք, բնական է, միայն գլխարկին էին համաձայն, բայց ես ավելի շատ ձի էի ուզում: Խորը դեպրեսիայի մեջ էի, ոչ մեկի հետ չէի ուզում խոսել: Ես իմ ձիուն էի ուզում: Մի օր ծնողներիս հետ հյուր էինք գնացել: Ես չէի ուզում գնալ, բայց ինձ ի վերջո համոզեցին: Արդեն մի ժամ էր, ինչ տխուր նստած էի և հորս ու ինչ-որ մարդու խոսակցությունն էի լսում, երբ կողքի սենյակից ներս մտավ նա: Նրա փարթամ մազերը, մուգ սև մորթին և դեպի վեր ցցած պոչը ինձ ապշեցրեցին: Այս հմայիչ կենդանին ինձ գերել էր: Դա մի շատ մեծ և հիասքանչ շուն էր: Ես նայում էի նրան և հիանում: Չդիմացա: Աննկատ վեր կացա տեղիցս և շարժվեցի նրա մոտ: Շունչս պահել էի, որ չլսի, թե ինչպես եմ իրեն մոտենում: Շունը պառկած էր, և ես հեշտությամբ թռա նրա վրա ու եղունգներս մարմնի մեջ մտցրեցի: Նա վեր թռավ և սկսեց վազել:

-Նո՛, նո՛,- գոռում էի ես: Ի՜նչ հրաշալի էր այդպիսի գերիչ կենդանու մեջքի վրա նստելը: Թե՛ ես, թե՛ նա հիասքանչ էինք: Չեմ մտածում, որ իմ երևակայական ձին ինձ հետ կիսում էր այդ զգացմունքները: Նա շատ շուտ ինձ գետնին շպրտեց ու փախավ: Ընկնելը շատ ցավոտ էր, սակայն ես իմ արարքից գոհ էի:

Ալեքսանդր Սարգսյան 15տ.

Ես համառ եմ

Ինքը շատ թույլ ա անգլերենից, չի կարողանում հասցնել մյուսներին, մեր դպրոցը անգլիական թեքումով ա, բարդ գրքերով ենք անցնում, ամեն տարի քննություն ենք հանձնում, գոնե շուտ տեղափոխեիք, ձեր հին դպրոցում հեշտ ա եղել, հեշտ գրքեր, դրա համար բարձր ա ստացել, մեր մոտ 3- ից ավել հաստատ չի ստանա…

Յուրաքանչյուր ուսուցչի պարտքն է ծնողին հայտարարել, որ իր երեխան ընդունակ չի ընկալել իր «բարդ» առարկան: Նոր դպրոցում անգլերենի առաջին գրավորից 2 էի ստացել, տնայինները չէի կարողանում անել, տեքստերը չէի հասկանում: Նույնիսկ մայրիկիս առաջարկել էի փոխել դպրոցը: Բայց ոչ, մայրիկս բերեց բոլոր այն գրքերը, որոնցով նախկին դասարաններում սովորել էին դասարանցիներս այդ դպրոցում, և մենք սկսեցինք պարապել` 4 դասարանային կուրս… Հիմա անգիր հիշում եմ այն տեքստը, որից առաջին անգամ 5 ստացա` 5 բալային համակարգով, բայց նաև հիշում եմ, թե ինչ դժվարությամբ էի այն սովորել: Մայրիկիս հետ կարդում էինք և տարբեր բառարաններով թարգմանում այն բառերը, որոնց բացատրությունը նա չէր հիշում, հետո ցածր դասարանների վարժություններն էինք անում: Հաջորդ գրավորը ես ստացա 4-ից հանած, բայց դա էլ մայրիկիս չբավարարեց, մենք նորից պարապում էինք, պարապում… Հաջորդ կիսամյակում ես գրավորներից հինգեր էի ստանում և դասարանցիներիս հետ հավասար սովորում էի դասերս, նույնիսկ նրանցից մի քիչ շատ գիտեի: Մի խոսքով ես մի տարում կարողացա սովորել 4 դասարանային կուրս և առաջին անգլերենի տարեվերջյան քննությանը ստացա գերազանցիկի փոխադրման թերթիկ:

Շուտով մայրիկիս համառությունը իմ մեջ դարձավ բնավորություն, սկզբում աշխարհագրությունը, հետո քիմիան և այլն:

P. S. Նախորդ ծնողական ժողովին հայերենիս ուսուցչուհին հայտարարել էր, որ ես ուղղագրությունից թույլ եմ, դասերին էլ անջատված եմ նստում… Դե ինչ, ուղղագրություն` բռնվիր:

Դիանա Շահբազյան 15տ.

Վ+Ռ=Գ, Վ+Ռ=Ա, երբ Գ-ն մեծ է Ա-ից

«Վ»-ն հայրիկիս անվան առաջին տառն է: Հայրիկս իմ ուժն է: Կարող եմ ասել հայրս միակ մարդն է մեր ընտանիքում,  ով ինձ երես է տալիս: Այսինքն, եթե ես ինչ-որ նոր բան եմ ուզում և գիտեմ, որ մայրիկս մերժելու է, միանգամից հայրիկիս եմ դիմում: Ես հայրիկիս կողքին ինձ ապահով եմ զգում:

«Ռ» ամեն  ինչ ասված է` երկնագույն աչքեր, նուրբ ձեռքեր, հոգատար մայրիկ: Մայրիկս իմ ամենամեծ ընկերուհին է: Ընտանիքում ամենահոգատարը բոլորիս նկատմամբ:

«Ա»: Արիկն էլ իմ եղբայրս է` իմ կռվի ընկերը: Մենք միշտ վիճում ենք անկախ ամեն ինչից: Երկուսս էլ եկել ենք այն հայտարարի, որ մենք միայն իրար սիրում ենք, երբ քնած ենք: Չնայած առանց Արիկի նույնիսկ մի օր չեմ կարողանում: Եղբայրս ինձ համար մաքուր օդ կարծես լինի:

Ես հաջողակ ու երջանիկ եմ ընտանիքիս շնորհիվ: Շնորհիվ` հայրիկիս կողքին ապահով լինելուն, մայրիկիս հոգատարության և եղբորս ապահոված մաքուր օդի:

Մարտիրոսյան Գայանե 17տ.

Վերլուծելուց հետո

Արդեն տասնվեց տարեկան եմ ու երևի այսքան ժամանակ չի եղել մի բան, որ համարեմ հաջողված: Օրինակ, երբ գնում եմ նոր տետր, շատ շուտ հոգնում ու ձանձրանում եմ ու որոշում եմ, որ ժամանակն է այդ տետրը փոխելու: Չգիտեմ, երբ կգա այդ օրը, որ ես ինչ-որ բան կանեմ և կհասցնեմ վերջնական կետին: Ամեն բան ինձ արագորեն հոգնեցնում է և շատ արագ սպառում իր հետաքրքրությունը ինձ համար: Ինձ միշտ մի բան է պետք, որ ես ոգևորվեմ նորից ու նորից ու հավատամ իմ բռնած գործի հաղթանակին:

Ես այնպիսի մասնագիտություն եմ ընտրել, որ ընդհանրապես չի համապատասխանում իմ բնավորությանը: Ի դեպ ասեմ` ես ուզում եմ ռեժիսոր դառնալ: Ռեժիսորներ կան, որոնք տարիներով մի ֆիլմ են նկարում: Իսկ ես անգամ մեկ տարի չդիմացա պարի դասերին: Երևի իմ ընտրած մասնագիտությունը ինձ կօգնիի դառանալ ավելի նպատակասլաց և հավատալ իմ ուժերին: Չգիտեմ, գուցե տասը կամ քսան տարի հետո բախտը ինձ ժպտա, և դուք պատահաբար տեսնեք իմ նկարած որևէ ֆիլմ ու մտածեք, որ այս աղջիկը վերջիվերջո կարողացավ իրականացնել իր նպատակը:

Լաուրա Սահակյան 16տ.

Իմ լավատես եսը

-Լավ կկրկնեք ամբողջ անցածը, մյուս դասին թեմատիկ գրավոր ենք գրելու, դասագրքի սկզբից կկրկնեք, ուշադիր լսեք, որ չմոռանաք,- դասի վերջում հայտարարեց ուսուցչուհիս:

«Ի՞նչ, դասագրքի սկզբի՞ց… Այսինքն համարյա ամբողջ կիսամյակի անցածը… էն էլ հայոց պատմություն… Ես կկործանվեմ»,- մտածում էի ես սեղանին համարյա պառկած:

-Մարիա՞մ, լացում ե՞ս,- հարցրեց դասարանցիս:

-Չէ, բայց մյուս դասին մենք բոլորս ողբալու ենք:

«Էն էլ ոնց: Հայոց պատմություն, լիքը թվերով ու դժվար անուններով, որոնք ես ընդհանրապես հիշել չեմ կարողանում: Մի ամբողջ կիսամյակ, այն դեպքում, երբ ես նախորդ դասն էլ չեմ հիշում: Ինչ եմ անելու…»,- տագնապալից մտքերով հասա տուն:

Նստեցի բազմոցին, մտածեցի մեկ րոպե, երկու րոպե, հինգ րոպեից շտապ տեղիցս վեր թռա, լույսի արագությամբ մյուս բոլոր դասերս արեցի և բացեցի հայոց պատմության դասագիրքը:

-Լավ, հանգիստ, խուճապի չենք մատնվում, հավեսով, սիրուն հայոց պատմ ենք սովորում,- խոսեց օպտիմիստ եսս:

-Հավեսով, սիրով, հեշտ ես ասում, էդ ոնց ես պատրաստվում սիրով ու հավեսով սովորել, եթե ո՛չ հավես ունես, ո՛չ էլ սիրում ես պատմությունը,- հնչեց պատասխանը:

-Հա, լավ, ասացինք` առանց խուճապի, ինչքան կարող ենք, այնքան կսովորենք, կստացվի, կարևորը՝ ժամանակ չկորցնենք:

-Լավ, արա ինչ ուզում ես, էլ չեմ խառնվում:

-Ա՛յ, ճիշտն էլ դու ես անում:

Սկսեցի առաջին դասից, դուրս գրեցի բոլոր թվականներն ու կարևոր իրադարձությունները, դրանք անգիր արեցի: Շատ մեծ դժվարությամբ, բայց ոնց որ հիշում էի: Տեսնելով տառապանքներս, քույրս, ով պատմություն շատ էր սիրում և հեշտությամբ էր սովորում, կրկնում էր.

-Վա՜յ, Մարիա՛մ, վայ…

Ես փորձում էի ուշադրություն չդարձնել քրոջս վայվայներին՝ մարտական հոգիս չկորցնելու համար: Չգիտեմ, ասե՞մ. գիշերվա, թե առավոտվա հինգին սողացի քնելու: Երազիս մեջ Ավետիս Ահարոնյանի հետ Սևրի պայմանագիրն էի ստորագրում…

Եվ վերջապես թեստն իմ առջև էր: Արագ-արագ կարդում էի հարցերը, փորձելով ստանալ ամբողջ ինֆորմացիան, որ իմանամ, հիշու՞մ եմ, թե՞ ոչ: «Գիտեմ, այս մեկն էլ գիտեմ, սա էլ գիտեմ… Ոնց որ հիշում եմ…»:

Երջանիկ դեմքով դուրս եկա դասարանից: Թեստը լավ էի գրել, կարելի է ասել՝ շատ լավ: Օպտիմիստ եսս ասաց.

-Տեսնու՞մ ես, որ ստացվեց, պետք ա ուղղակի լսես ինձ:

-Եղավ, կլսեմ սրանից հետո, խոստանում եմ:

Վերջին բանն այդ օրվանից, որ հիշում եմ, այն էր, թե ինչպես պայուսակս մի տեղ շպրտելով ընկա բազմոցին:

Մարիամ Նալբանդյան, 14 տարեկան

Բախտի և նպատակասլացության մասին

- Ու~ֆ, ինչքան անհաջողություն կա, ինձ հետ պետք է լինի, չէ̉: Ճիշտ եմ էլի ասում, որ բախտ ընդհանրապես չունեմ:

-Հա~, իսկ իմ դասընկերը հաղթել է դպրոցական օլիմպիադաներում ու մի քանի օրից արտասահման պիտի մեկնի: Խելք է, է~, խելք:

-Ուսումնարանն ավարտելուց հետո ես էլ եմ ուզում արտասահման գնալ: Դրա համար հիմա ամբողջ օրը պարապում եմ:

…Մարդիկ տարբեր են, նրանց ցանկությունները` նույնպես: Մեկն իր բախտից է բողոքում, մյուսը նախանձով է նայում խելացի մարդկանց հաջողություններին, մեկն էլ ունի նպատակներ և ցանկանում է իրագործել դրանք:

Մեր կյանքը խաղ ու պար չէ: Ամեն րոպե, ամեն վայրկյան ինչ-որ բան փոխվում է: Ոչ մեկս չգիտենք, թե հաջորդ րոպեին ինչ է լինելու, թե ամիսներ հետո որտեղ ենք լինելու և ինչ խնդիրների առաջ ենք կանգնելու: Ուստի կյանքում պետք է ամեն ինչից որոշ չափով տեղեկություն ունենալ, պետք է չծուլանալ և սովորել:

Նպատակասլացությամբ ոչ բոլորն են փայլում, բայց եթե կան ցանկություններ, որոնք անվերջանալի մտորումների արդյունքում վերածվում են երազանքների, ապա պետք է հստակ քայլերի միջոցով դրանք դարձնել նպատակներ և ամեն կերպ ձգտել հասնել դրանց:

Իսկ բախտը յուրաքանչյուրիս համար էլ ինչ-որ տեղ պակասում է: Դե կյանք է, ինչ արած: Ամեն դեպքում կարծում եմ` եթե բախտը տեսնի, որ դուք խելացի եք, լավատես և նպատակասլաց, ապա այն ձեզ կյանքում մենակ չի թողնի:

Միլենա Խաչիկյան, 14 տ.

Չի ստացվում, առայժմ

Երկրորդ դասարանում էի, երբ առաջին անգամ պետք է մաթեմատիկայից ստուգողական աշխատանք գրեի: Գնացի տուն: Մայրիկիս հետ սկսեցինք պարապել: Ես կրկնեցի գումարումը, հանումը, բաժանումը և բազմապատկումը: Սկսեցի գրել ստուգողականը: 1+120=122, 7+8=16, 4*4=12: Համոզված, որ 10 կստանամ, տետրս հանձնեցի դասատուին: Հաջորդ օրը իմացա, որ 6 եմ ստացել:

Եկա տուն: Մայրիկիս ասացի գնահատականը:

-Նել, բայց մենք քանի անգամ բազմապատկեցինք, քանի: Բայց լավ, մյուսին բարձր կստանաս:

-Մա՛մ, չեմ կարողանում, ինչքան էլ պարապեմ՝ չեմ կարողանում ճիշտ գրել:

Առանց հիասթափվելու երկրորդ դասարանում նորից ես ու մայրիկս իրար հետ պարապում էինք: Նա ասում էր, որ ուշադիր գրեմ: Նորից գնում էի, սիրուն գրում և 10-ի հույսով տետրս հանձնում դասատուին: 6… Նորից: Հինգերորդ դասարանում նորից հայտարարում են մաթեմատիկայի ստուգողական: Մայրիկս օգնեց, պարապեցինք և նորից` 6: Վեցերորդ դասարանում մայրիկս արդեն չէր օգնում, ասում էր, որ մենակ պարապեմ և լավ պարապեմ: Նորից 6, 7: 7-րդ դասարանում նույն գնահատականները՝ 6 կամ 7:

Հիմա 8-րդ դասարան եմ: Նորից գնում ու հանրահաշվի ստուգողականից 6-7 եմ ստանում: Արդեն հիասթափված եմ պարապում՝ առանց 9-ի կամ 10-ի հույսի:

Նելլի Հարությունյան

Ամենահաջողակ մարդը պատրաստ է

Առավոտյան վերցրեցի պայուսակս և արագ վազեցի դպրոց: Երբ հասա դպրոց, դասարանի դիմաց ինձ սպասում էր մեր դասղեկը, ով ինձ տեսնելով ասաց.

-Այ տղա, կարո՞ղ ա գիտես սանատորիա ա, երբ ուզում գալիս ես, երբ ուզում` գնում, էսօր ինչի՞ ես երրորդ ժամից եկել:

-Քնած էի մնացել,- ասացի ես ու մտա դասարան: երկու ժամ երկրաչափությունից հետո դուրս եկա դպրոցից և գնացի սկսածս մուլտֆիլմը շարունակելու: Չնայած ես արդեն մի քանի անգամ ստիպված էի նույն մուլտը նորից նկարել, բայց միևնույն է, չէի հանձնվում ու շարունակում էի աշխատել այդ մուլտի վրա, քանի որ շատ եմ սիրում այդ գործը: Երեկոյան էլ, անելով միայն մաթեմատիկայի տնայինը, գնացի քնելու: Եվ այդպես ամեն օր: Ես գնում եմ դպրոց, նստում եմ իմ սիրած դասերին, հետո գնում եմ սիրած գործով զբաղվելու: Եվ իմ հաջողության բանաձևն է՝ սիրած գործով զբաղվել: Դրան գումարում եմ աշխատասիրություն, համբերություն և մի փոքր համառություն, և աշխարհի ամենահաջողակ մարդը պատրաստ է:

Նորայր Բարոյան, 15տ.

 «Խաբարբզիկ», 2013թ.

Մի պահ թվաց, որ սենյակումս տխուր է, որովհետև անկողինները ոչ ոք չէր հավաքել, քույրս խառնել էր ամբողջ պահարանը, թափել էր շորերը, պահարանի դռներն էլ բաց էր թողել: Եղբայրս էլ հին սովորության համաձայն տան բոլոր գոտիները կապկպել էր իրար ու թափել գետնին:

Չէ, ինձ իրոք թվաց, որովհետև սենյակումս հեչ էլ տխուր չէր: Ամպամած օր էր: Լույսը վառեցի: Խառնաշփոթը կատարյալ դարձավ, որովհետև ես էլ փռվեցի անկողնուս վրա, ինչպես մեր փափուկ արջուկները: Դրսում ուժեղ անձրև սկսվեց: Փակեցի պատուհանները: Այդպես սենյակս ավելի ապահով դարձավ: Սենյակիս պատերից գունավոր իրեր էին կախված, իսկ սեղանին գունավոր ու հաճելի իրեր էին դրված: Կոնֆետի թուղթը բացեցի ու սկսեցի ուտել: Ը՜մմմ, համեղ էր, մեջը պիստակ կար, պատված էր համեղ շոկոլադով, որից նարնջի ու կոկոսի համ էր գալիս:

Դպրոցում այդ օրն այնքան էլ լավ չէր, դրա համար էլ տխուր էի: Կամաց-կամաց սկսեցի սենյակս հավաքել, դպրոցի մասին արդեն մոռացել էի: Տրամադրությունս արդեն բարձրանում էր, թեև եղանակը դրսում գնալով ավելի ու ավելի էր վատանում: «Վա՜խ, վաղը էս շորը կհագնեմ, մի դար է` չեմ հագել»,- մտածում էի ես ու շորերը կախում: «Հիմա կգնամ հաց կուտեմ, հետո այս գիրքը կկարդամ»,- արդեն շատ էի ոգևորվել: Մենակ էի սենյակում, բայց ժպտում էի, մեկ-մեկ նույնիսկ ծիծաղում: Բայց ի՜նչ լավ էր, որ տուն եկա, որ մտա սենյակ, որ պառկեցի անկողնում:

Բայց ի՜նչ լավ էր այդ պահին այդ տեղում: