Մի րոպե: The Damned – Neat, Neat, Neat: Միացրեք, նոր կարդացեք: Ես միացրել՝ նոր եմ գրում: Ռոքի տակ կյանքը դինամիկ ա: Մարդիկ անընդհատ վազում են, իրենք էլ չգիտեն՝ ուր: Ու երբ էդ մարդկանցից մեկը դու ես, կյանքի դինամիկան չես էլ նկատում: Նորմալ ա: Էդպես ա առավոտյան միշտ: Երբ քթիդ տակ ինչ-որ երաժշտություն մզմզալով տնից դուրս ես գալիս: Երբ արագ-արագ քալում ես դեպի մետրո: Մտնում կայարան ու նայում կիսամեռ դեմքերի: Դնում ականջակալներդ ու հենվում սյանը՝ սպասելով գնացքին: Ձեռքի հետ էլ ոտքով ռիթմի հետ գետնին ես թփթփացնում: Նստում ու միանգամից տեղդ ես զիջում: Հետո նույն ձևով հենվում ես դռանը՝ վագոնում: Ու աստիճանաբար լցվելով՝ վագոնը հասնում ա էնտեղ, որտեղ պիտի դու իջնես: Ու էդպես ա, երբ քեզ կողքից հրում ու արագ-արագ առաջ են անցնում: Հա, էդպես ա կյանքը:

Գուցե շարժասանդուղքին կանգնած ես ու շուրթերով մրմնջում ես երգի հետ հավասար, որը ականջներումդ է հնչում: Ձեռքի հետ էլ նայում ես դիմացից իջնող միանման դեմքերին: Հնարավոր ա՝ մի սիրուն դեմք ես տեսնում ու քեզնից անկախ ժպտում: Բայց դժվար թե: Ու երբ վերջապես իջնում ես ու դուրս գալիս կայարանից, կանգնում ես դիմացի խանութների ցուցափեղկերից մեկի մոտ: Ու նայում ես քո արտացոլանքին: Ու մարդկանց: Ու ընդհանրապես, ամբողջ ճանապարհին դու մենակ լսել ես:

Կխնդրեմ՝ անջատեք երգը: Հա, գիտեմ, որ լավն ա, հետո կլսեք: Անջատեք երգը, որովհետև մեկ-մեկ ուրիշ բաներ էլ ա լսել պետք: Սյանը հենված՝ լսեք կայարանին մոտեցող մետրոյի վագոնների ձայնը: Լսեք շնորհակալությունը, երբ ձեր տեղը զիջում եք: Լսեք, թե ինչ ռիթմիկ են վագոնները գնում ռելսերով: Լսեք «կներեք»-ը, երբ ձեզ կողքից հրելով անցան: Լսեք քայլերի ձայները: Ու լսեք՝ ոնց ա դիմացից իջնողը քթի տակ թեթև փնչացնում, երբ նայում ես իրեն ու ժպտում քեզնից անկախ: Լսեք՝ ոնց են գրպանում մետաղադրամները բանալիների ու ժետոնների հետ չխկչխկում: Եկեք, կանգնեք նույն ցուցափեղկի դիմաց: Մի քիչ քաղաքի ձայնը լսեք: Ու գնացեք: Մեկ-մեկ էլ մարդկանց լսեք: Ոմանք դրա կարիքն ունեն: Ոմանք շատ ունեն:

Մի րոպե: Golden Earring – Radar Love: Միացրի՞ք: Դե, միացրեք: Որովետև ես միացրեցի: Իսկ դա երևի կարևոր ա: Կարող եք դնել ձեր ականջակալները: Ու քայլել ձեր գործերով:

Հետաքրքրվելով հին ավանդույթներով և սովորություններով՝ այս անգամ էլ զրույցի բռնվեցի Արշալույս տատի հետ, որն աշխուժությամբ և թախծոտ աչքերով պատմում էր, թե ինչպես է 17 տարեկան հասակում ամուսնացել:

-Էն ժամանակ սենց խոսքեր կային, ասում ին. «Հասանք խնամոնց դուռը, խմինք խնամոնց ջուրը, տարանք խնամոնց դուստրը»: Նախքան էս ամեն ինչը, ինձ տեսել են իմ ամուսնու հերն ու մերը, սկզբից իրանք են եկե ինձ տենալու, հավանել են, գնացել են, նոր հիրանց տղին են ուղարկե, տղեն եկել ա, հավանել ա, ինձ նշանել են…

-Իսկ ո՞նց են եկել քեզ ուզելու, Արշալո՛ւյս տատ:

-Ես գնըմ էի աշխատանքի, ասեմ, որ ծխախոտ էի շարըմ: Ես, որ գնացի, հիրանք եկան հայաթ, հետո նստե, իմ ծնողների հետ խոսացել են, հիրանք հավանել են ընձի, գնացել են: Հետո տղին էլ ուղարկեցին, տղեն էլ էկավ, տեսավ՝ մաշինով կար իմ անըմ, քվորս համար շոր իմ կարըմ՝ բալկոնեն դրած, ասեմ, որ տեղը-տեղին հիմանաս, սպիտակ սառոչկա էի կարըմ քվորս համար, դբրոցական:

Հետո գնացել էր, ծնողների հետ զրուցել էր: Հա, ասեմ, որ հինքը շոֆեռ էր աշխատըմ կողքի գյուղում, մեր գյուղացի չէին հիրանք, դրանից հետո էլ էկել են, ինձ նշանել են:

53 թվի դեկտեմբերի 5-ին մեր հարսանիքն էր, էն ժամանակ դեկտեմբերի 5-ը կոչվըմ էր կոնսուտիցիայի օր (սահմանադրության), էդ օրը իմ հարսնիքն էր:

-Տա՛տ, բա նշանդրե՞քը:

-Ասինք, հընցանք: Նշանդրեքը՝ էլ ի՞նչ, եկան, նշանին, գնացին:

-Իսկ նշանդրեքիդ ի՞նչ նվերներ էին բերել քեզ:

-Վա՜յ, քո տունը շինվի, ա՜յ… Բերին մի զույգ ականջօղ, մի հատ էլ մատանի՝ ոսկի, գաթա ին բերել, հալվա ին բերել, կոնյակ ին բերել: Կիսուր-կեսրարիս էլ էի հավանել, որ չհավանեի, ո՞նց իմ էթըմ հարս:

Ու 51 թվին ոչ մի բան՝ պաչիկ-մաչիկ, տենց բաներ չեն հելե: Ծնողներն էլ հավանել են, տվել են: Մեզ չեն էլ հարցրե, էն վախտ տենց բան չկար:

Իսկ նշանդրեքի հաջորդ օրը կիսուր-կեսրարս եկան հիրանց տղու հետ, էդի ավանդույթ էր, պարտադիր գալիս ին «խնամու գլուխ հարցուց»: Խնամու սիրտը առնըմ ին, որ հիրանց աղջկան տվել են մարդի:

Նշանդրեքից հետո էլ երկու անգամ եմ տեսե նշանածիս: Էն էլ մենակ նշանդրեքից հետո քրոջս մարդը կանչեց «Փեսախում», էն վախտ փեսեքին տուն ին կանչըմ, հրավիրըմ էին տուն՝ ղոնախ, էդ մի անգամն ա եկե, գնացե:

Իսկ տղու տունը ես գնացել եմ, երբ հիրանց մոտը հուխտ կար՝ Սուրբ Վարդանի հուխտ էր կոչվըմ, էդ ժամանակ մեզի հրավիրել են հիրանց տունը՝ մատաղ ուտելու, էդ ժամանակ եմ գնացե ու էլ չեմ գնացե: Հիրանց տուն էթալուց հաքիր իմ մարգիզեթից դերյա՝ ռոզվի գույնի, սիրուն, ինձ էլ լավ սազըմ էր, երկար թևերով, երկար շոր էր:

Էդ ժամանակ էլ կարճը մոդա չէր, չէինք հաքնըմ, աղբորս կնիկն էր կարել էդ շորը, ըտենց էլ հագել եմ: Կիսուրս էդ գույնը տեսավ, հավանեց, նույն էդ ձևի՝ ռոզվի, ընձի պսակի շոր առավ:

Նախքան մեր հարսանիքն էլ հարսընքավորինք՝ իմ քեռու տղի հարսնիքն էր, գնացել էինք Էրևան քաղաք, արտելում կարեցինք էդպես պսակի շոր, բայց ոչ պսակ եմ դրե գլխիս, ոչ քող են քցե, ոչ մի բան: Մազերս հուսած՝ էդ ձևի գացել եմ հարս, մեկ էլ մի բարակ շալ էր հուսերիս քցած:

Դեկտեմբերի 5-ին էլ հարսնիքս էր: Էն ժամանակ ոչ թե գալիս ին անմիջապես աղջկա տունը հարսին տանելու, այլ աղջիկը պտի պարտադիր մի բարեկամի տուն տանեին, դա հարսին տանելու տրադիցիան էր: Խնամիներն եկան մեր բարեկամի տնից պարելով, ուրախանալով ընձի բերին: Ահագին ժողովուրդ էին էկե, երկու հոգով չէին:

Զուռնով, դհոլով, կլառնետ չկար, բերեցին հարսին տուն, կոզբանդը կապին:

Հարսանքուր էլ ունեիմ՝ զալոն էր իմ հարսնաքուրը, էն վախտ հաշվի չէին առնըմ՝ ամուսնացած ա, հղի ա: Զալոն էլ հղի էր: Ազաբ էլ կար՝ մարդուս ընգերն էր, ըտենց բերին հորս տուն, կոզբանդը կապին, հետո հացկերություն արեցին՝ կերան, խմեցին ու հարսին ճանապարին: Մեր հայաթից իջել ենք մինչև մեր շոշը, ընդեղ ավտոն կայնըցրած՝ գռուզավիկ ավտոն, ընձի հանեցին փեսի հետ կուզովը, հարսնքվորներն էլ հետներս, կեսը՝ սանկով, կեսը՝ ձիով, բայց ինձ գռուզավիկ ավտոյով հարևան գյուղ հարս տարան:

Ափսեն ջարդեցինք, մտանք ներս, ընձի տնից հանին դուս ու տարան հարևանի տուն, ու հիրանք շարունակեցին հիրանց կերուխումը:

Հարևանի տունը մե հատ թախտ կար, հանին կայնցրին էդ թախտի կողը: Ուրեմն մի հատ ամանով ջուր ին դրե, ավել ին դրե, ավելի վրեն էլ բարձ ին դրե: Ես չի էլ հիմանըմ, մեկ էլ կայնած եմ, զալոն ասեց.

-Աղջի, հիջի ցաձ:

-Հնչի՞, զալո:

Ասեց.

-Հիջի ցաձր, ասեմ:

Հիջա ցաձր, ասեց.

-Էդ բարձը վերց, դի կրաղ,- վերցել եմ, դրե կրաղ,- էդ դռան հետևը ջրից մի քիչ ցանի, ավելն էլ դիր դռան հետևը,- էդ գործողությունն էլ էդ ժամանակ եմ արե:

Դրանից հետո ընձի պտի տանեին «Խաղտուն»:

«Խաղտուն»-ը մե՜ծ հացատուն էր, որի մեջը մեծ տեղ կար՝ նստարանները դրած, հարսնքվորը պտի նստեր էդ հացատան մեջ: Յոթ պար էր՝ ձախպար պարըմ ին, վերվերի պարըմ ին, նազանի պարըմ ին, գյովունդ պարըմ ին, շալախո պարըմ ին: Էդ պրծնըմ էր, նոր հարսին առնըմ ին, գալըմ ին կեսուրի տունը: Էդի արդեն մոտավոր գալիս էր ժամը 1-ից 2-ը, տրանից հետո էլ արդեն հարսնքվորները ցրվըմ էին:

Նստելու վախտ էլ նվեր տվին՝ մի հատ չեխական կտոր, ու մինչև կիսուրս նվեր չտար, չէի նստելու, ոսկեղենն էլ շատ քիչ էր, ոսկեղեն չեմ ստացե:

Ամուսանացա: Մեկ տարի հետո ունեցել եմ մեծ աղջկաս՝ 54 թվին ծնված: Ունեմ հինգ երեխա՝ 3 տղա, 2 աղջիկ: Հըմի 81 տարեկան եմ, վերջ… Էլ ի՞նչ:

Բարև, ես բարևում եմ քեզ եթե ոչ առաջին, ապա երկրորդ անգամ։ Եթե քեզ հարցնեմ՝ ինչպե՞ս ես, կասես՝ լավ, իսկ եթե հարցս լինի հռետորական, այսինքն՝ պատասխանի ակնկալիք չունեցող, կհիշես բոլոր քեզ հուզող հարցերը։ Այսպիսով՝ հուսամ լավ ես։ Ների՛ր, պետք է պատմեմ քեզ իմ մասին։ Ես դեռ 16 տարեկան եմ, նայի՛ր ասում եմ` «դեռ», մտածելով՝ «արդեն»։ «Դեռ» ասելուս պատճառն այն է, որ կյանքն առջևում է, իսկ «արդեն» մտածելունը այն, որ եթե այս 16-ին գումարես ևս 16, կարող ես հանգիստ համարել, որ կյանքիդ կեսը կամ ամենալավ դեպքում 1/3-ն ապրել ես։ Երևի նկատել ես, որ նյութերս արդեն իրենց մեջ հումոր չեն պարունակում: Չէ, չհավատաս, ես չեմ լրջացել, մեծացել, նույն ջրիկն եմ։ Ուշադիր ևս մեկ անգամ կարդա նախորդ նախադասությունը, գտիր գլխավոր իմաստ պարունակող բառը։ Մտածում ես՝ «ջրի՞կ»-ն է, չէ, «նույն»-ն է: Հա, ես միշտ եմ մտածել էսպիսի բաների մասին, բարձրաձայնելու կարիք չեմ տեսել: Ա՜յ քեզ հիմար, հանգիստ կարող ես ծիծաղել, ես գիտեմ՝ հիմա էլ բարձրաձայնելու կարիք չկա:

-Քեզ հետ ոչ մեկը յոլա չի գնում:
Ու միշտ խնդիրը իմ մեջ էի փնտրում։ Հնարավոր է՝ կարդաս գրածս և մտածես. «Հա, Էլիզա, քո մեջ է խնդիրը, որ ես հետդ ընկերություն չեմ անում»: Հնարավոր է՝ ես շատ ակտիվ եմ կամ չափից շատ կոպիտ, հնարավոր է, հակառակը՝ շատ սիրալիր եմ եղել քեզ հետ և կարծել ես, որ թեթևամիտ եմ: Չգիտեմ, դու ասա։
Յոլա չի՞ գնում… Իրականում ես երբեք չեմ պահանջել ինձ հետ «յոլա գնան»: Եթե ես ունեմ մարդիկ, որոնք ինձ ասում են՝ զգույշ կլինես, ինչի՞ս են պետք մարդիկ, ովքեր պիտի ինձ հետ «յոլա գնան»։
Եթե կուզես, քեզ կպատմեմ իմ մանկության ընկերուհու մասին: Նրա հետ ընկերություն եմ արել 14 տարի, հետո պարզել, որ վերջին 4 տարվա մեջ իր համար այդ ընկերությունը ձևականություն էր։ Արի՝ պատմեմ մեկ ուրիշի մասին։ Չէ, սպասիր, քեզ դա քիչ է հետաքրքրում։ Ասեմ ավելին, եթե նյութիս սկզբում կարդացել ես, որ նյութն իմ մասին է, և շարունակում ես կարդալ, ուրեմն քեզ ես եմ հետաքրքրում։ Հետ վերադառնամ ինձ։ Ես շուրջ 8 տարի է, ինչ զբաղվում եմ սպորտով, կարատեիստ եմ։ Ամեն անգամ նոր ծանոթությունների ժամանակ ինձ ասում են.
-Հա՜, քեզնից պետք է զգուշանանք։
Ինձնի՞ց, զգուշանա՞լ: Չէ, ինձնից պետք չէ զգուշանալ, ես փողոցում անցնող մարդկանց վրա չեմ հարձակվում, երբ կողքիս կանգնում են, չեմ կծում, անգամ լայն ժպտում եմ։ Ես բավականին սիրալիր եմ, հաճախ տուժել եմ իմ սիրալիրությունից, բայց չեմ դադարելու մարդասեր լինել։ Հաճախ են ասում, որ ժպիտս գեղեցիկ է։ Օրեր առաջ իմացա, թե ինչ տեսք ունեմ, երբ չեմ ժպտում.

-Բերանիդ անկյունները կախվում են ներքև ու դառնում ես տխուր «սմայլիկ», մուննաթը դեմքիցդ թափվում ա, ժպտա՛ միշտ։
Ու ես կժպտամ, դուք եք էդպես ուզում:

Հայաստանի շատ համայնքներում գործում են «Իմփաքթ» ակումբներ։ Մեր համայնքում՝ Քարինջում, ևս գործում է «Իմփաքթ» ակումբ։ «Իմփաքթ»-ը երիտասարդական խմբակ է, որի նպատակն է՝ համախմբել համայնքի երիտասարդներին, նրանց զինել ամենատարբեր գիտելիքներով ու հմտություններով, որի արդյունքում երիտասարդները իրականացնում են տարբեր ծրագրեր, որոնք ուղղված են համայնքի զարգացմանը։

«Իմփաքթ»-ը մեր գյուղում է 2015 թ.-ի մարտից և այս ընթացքում ակումբը հասցրել է իրականացնել բազմաթիվ ծրագրեր ու միջոցառումներ։ Այն գործում է «World Vision» միջազգային բարեգործական կազմակերպության աջակցությամբ։ Ակումբի անդամների թիվը տարեցտարի ավելանում է: Սկզբում երեխաները թերահավատորեն էին մոտենում խմբակին, բայց իրականացված ծրագրերն ապացուցեցին, որ ակումբն իսկապես կարող է դրական փոփոխություններ բերել։

-Ես մեզ համարում եմ կայացած, խելացի, մի նպատակի շուրջ հավաքված թիմ,- նշում է ակումբի անդամ Շուշան Մխիթարյանը։

Այժմ ակումբը հանդես է գալիս մի նախաձեռնությամբ, որը կոչվում է «Գեղական այգի»: Ծրագրի շրջանակներում նախատեսվում է գյուղում ստեղծել այգի, որը ակումբի առաջնորդ Տիգրան Մխիթարյանի խոսքով, «կնպաստի Քարինջ համայքնում երեխաների և երիտասարդների կրեատիվ ժամանցի կազմակերպմանը»։

Գյուղական համայնքներում միշտ էլ քիչ են կամ բացակայում են ժամանցի կենտրոններն ու երիտասարդների ազատ ժամանցի կազմակերպմանը նպաստող կառույցները, այս առումով այս այգին կարող է դառնալ այն վայրը, որը կլինի ինչպես ժամանցի կազմակերպման լավ տարբերակ, այնպես էլ նոր գաղափարների ու ծրագրերի յուրօրինակ դարբնոց։

Ծրագրի իրականացմանն աջակցում են «World Vision»-ը և Թումանյան համայնքի համայնքապետարանը։

Այսպիսով՝ «Իմփաքթ»-ը շարունակում է իր գործունեությունը մեր համայնքում՝ փորձելով ավելի լավը դարձնել այն և նպաստել նրա զարգացմանը։

Հայրիկիս պապիկի տունը մի թանգարան է։ Այստեղ ամեն ինչ լուռ է, բայց խոսուն։ Մտնում ես կամարակապ դարպասից, և այն քեզ հիշեցնում է, որ այս տանտերը Գորիսի հետ անպայման կապ ունի։ Տատիկս Գորիսից է, նրա հայրն է եկել Դարբաս և իր աղջկա տունը կառուցել գորիսյան ոճով, գորիսյան կոլորիտով։ Ռամելա Զիլֆուղարյան վաստակավոր ուսուցչուհին իմ տատիկն է, նրանից միայն իր նկարն է մնացել՝ ամուսնու կողքին, սենյակի կենտրոնական մասում։

Դուռը բացվում է, և դու մտնում ես այդ փոքրիկ թանգարանը: Ամեն ինչ իր տեղում է՝ գրքերը հանգիստ շարված են իրենց գրապահարանում, տունը՝ մաքուր, ամեն իր իր տեղն ունի։ Թվում է՝ տնեցիք տեղ են գնացել, ու ուր որ է գալու են։ Բայց… Ոչ ոք չկա այս տանը․ ոչ ոք չի ապրում։ Սեղանին մի շիշ ջուր է դրված, հյուրին հյուրասիրելու համար։ Կարող ես նստել այս տանը և կերտել այս տան պատմությունը։ Հայտնի մի գերդաստան Դարբաս գյուղում, որ երեխաներ են ունեցել, պաշտոններ զբաղեցրել, ուսուցչություն արել, և եկել է ժամանակը, ու բռնել են հավերժի ուղին։

Այգում տանձն է կաթուկ տալիս, թթենու ծառը արդեն չորացել է, բայց էլի պտուղ է տալիս, հակառակ հարևանների, որ չեն թողնում այգով ջուր անցնի: Ընկուզենիները տարբեր չափերի են, մի մասը՝ շատ մեծ, մի մասը՝ շատ մատղաշ: Ընկնում են քարե սեղանի վրա, նրա կողքի քարե աթոռներին, հարվածից կիսվում և սպասում ուտողին։ Նրանց հյուրասիրության մասին գյուղում շատ պատմություններ են պատմում: Նրանք չկան, բայց իրենց տեղը հյուրասիրում են նրանց տնկած ծառերը։ Անցնող-դարձողները համտեսում են, հիշում ու օրհնում նրանց։ Բայց ամենից շատ՝ ընկեր Զիլֆուղարյանին։ Գիտե՞ք, թե ինչու, որովհետև նա մայր էր, խորթ մայր, նա իմ տատիկի երկրորդ մայրն էր, բայց մենք երբեք չենք զգացել այդ։ Հիշում եմ ՝Ռոմելա տատս մի մեծ տիկնիկ ուներ, երբ գնում էի իր տուն, գրպանից կոնֆետ էր հանում, տալիս ինձ ու ասում․

-Սոսե, եկ մի էդ եղծուն կեր, մինչև չուտես՝ Կասանդրին չեմ տալու։

Կասանդրան այն տիկնիկն էր, ում ես շատ էի սիրում։ Երբ մեծացա, իմացա, որ այդպիսի սերիալ է եղել։

Ռամել մեծ տատս ամեն օր պահում էր ինձ, որովհետև տատս դաշտային գործեր էր անում, մայրիկս էլ դպրոց էր գնում՝ աշխատանքի։ Ես մնում էի նրա մոտ այնքան, մինչև դասերը վերջանում էին, մայրս գալիս էր ու ինձ տանում մեր տուն։ Մորս գալու ժամին ամեն ինչ պատրաստ էր։ Մինչև հաց չուտեինք, բաց չէր թողնի մեզ։ Իմ մանկությունից ես հիշում եմ նրան, այդ գեղեցիկ կնոջը, ով ուսուցիչ էր եղել, շատ սերունդներ ճանապարհել կյանք, բայց նրա առաքելությունը տատիս պահելն էր, ու մինչև հիմա բոլորն ասում են․

-Ռամելը Լարիսին իր երեխեքից չի ջոկալ։

Դա է պատճառը, որ տատիս քույրերը ու եղբայները առանձնահատուկ սիրով են սիրում տատիս, և ամենալավ պատառը ու գեղեցիկ զգեստը տատիս է բաժին հասնում՝ մի դժբախտ կնոջ, ով վաղ տարիքում կորցրել է ամուսնուն և մեն-մենակ պահել չորս երեխաներին։ Ռամել տատը օգնել է տատիս, դասերից հետո եկել և խնամել է պապիս, իսկ տատս գնացել է աշխատելու։

Մի անգամ, երբ տատիկիս հարազատ մայրը մեր տուն էր եկել, Ռոմել տատը ասել է․

-Լարիսիս մաման է, թող գա-գնա իր աղջկա տուն:

Ես ինձ հիշում եմ իմ Ռոմել տատի ձեռքը բռնած։ Լուսավոր օր էր, երբ ծնվել էր փոքր քույրս, ես ու իմ Ռոմել տատը մի մեծ տոպրակով աչքալուսանքի շոկոլադ բաժանեցինք գյուղացիներին։

Հիշում եմ, Ռոմել տատիս հետ գնում էի սունկ հավաքելու, տանում էր և ցույց տալիս սունկի տեղերը։ Հիմա, երբ անցնում եմ այդ տարածքով, հուզմունքը խեղդում է կոկորդս:

Այստեղ ամեն ինչ նույնն է, միայն այստեղի տիրուհին չկա՝ իմ Ռոմել տատը։

Բարև, այսօր ասել եմ հազարերորդ բարևը, որից հետո պատռել եմ թուղթը: Գուցե հարցնեմ՝ ո՞նց ես:

Կներես ինձ, հա՞: Ի՞նչի համար: Չէ, հարցեր մի տուր, ես դրանց պատասխանը երբեք էլ չունեմ: Ի՞նչ ես անում հիմա. անհեթեթ հարց է, չէ՞: Ես ինքս քեզնից լավ գիտեմ՝ ինչով ես զբաղված: Սուտ է: Չհավատաս: Չգիտեմ: Ոչինչ էլ չգիտեմ: Միշտ էլ ամեն ինչ թաքուն ես անում ինձնից: Այ, օրինակ՝ այն օրը, երբ վերցրիր ինձ ու դուրս եկար լսարանից: Հարցրել էի՞ր ինձ: Չէ, իսկ եթե հարցնեիր, հաստատ չէի թողնի, որ տեսնեին արցունքներս:
Ուզո՞ւմ ես ինձ հասկացնել, որ ամեն տեղ լաց լինել պետք չի: Կներես, ես ընդունակ երեխա չեմ, չեմ սովորի: Մեկ է՝ ամեն անգամ կանեմ նույն սխալը, ու մենք կվիճենք: Ափսոս, որ սա էլ բարձրագույն մաթեմատիկա չէ, որ ունենա մի պատասխան ու այն լինի անժխտելի:
Ինչո՞ւ ես ինձնից փախչում, անկեղծ չեմ հասկանում: Ուզում եմ՝ խոսենք: Այ, դու, ինչպե՞ս ես պատրաստում թխվածքը: Ես, օրինակ, վառում եմ: Մտածո՞ւմ ես՝ խոհափիլիսոփայականից անցա կենցաղայինին: Չէ: Ես կյանքիս էջերն էլ եմ պատահմամբ սխալ բաղադրատոմսով պատրաստում: Գիտեմ՝ դու սխալներ չես հանդուրժում: Բայց ի՞նչ արած, ես էսպիսին եմ:
Այն օրը անձրև էր գալիս ուժեղ, համոզում էիր՝ անձրևանոց բռնեմ, բայց հասկացիր, էլի, չեմ սիրում կաղապարներ, չեմ սիրում պաշտպանվել: Հա, ես քո էն չսիրած սենտիմենտալությունն եմ նախընտրում, ու հիմա էլ տողերս դրանով են լցված: Ես չեմ կարողանում քեզ նման չոր ու կոպիտ լինել: Էդ հմտությունը էդպես էլ չսովորեցրիր:
Գիտե՞ս՝ երեկ ասում էին, որ ուժեղ եմ, երբ մի խումբ մարդկանց մոտ կարողացա խոսել շատ կարևոր ու անձնական խնդիրներից: Քեզ ինձ հետ էին խառնել: Ափսոս: Դու չափից շատ համարձակ ես ու ուժեղ, իսկ ես… Ես այս անգամ էլ եմ հակառակվել քեզ: Թույլ եմ ու կոտրվող:
Ուզում եմ՝ խոսես: Նորից լուռ ես: Ուզում եմ հասկանաս ինձ: Երբեք: Մեկ է՝ գիտեմ, որ չես հասկանալու: Ի՞նչ կլինի, փորձիր: Գիտեմ՝ խոսքեր չես սիրում, գործերն ես կարևորում, բայց մի անգամ լսիր ինձ ու փորձիր: Ախր, իմ մեջ ես ապրում, բայց ինձնից անջատ ես, սենյակիդ դուռն էլ կողպեքով փակել ես: Ախր, մենք կողք կողքի ենք, կամ էլ հենց նույնն ենք, չգիտեմ: Բայց դու այնքան ուրիշ ես, այնքան օտարված ինձնից: Չեմ հասկանում քեզ, չեմ կարող հասկանալ:
Կարծում ես՝ սիրո՞ւմ եմ բանավիճել ինքս ինձ հետ, չէ, տանել չեմ կարողանում մեր վեճերը, երբ ես քեզ, դե, այսինքն՝ ինքս ինձ չեմ հասկանում:
Հիշո՞ւմ ես, որ ինձ համոզում էիր խոսել ընկերներիս հետ:
Վիճում էիր ինձ հետ, ասում էիր՝ չամաչեմ:
Իսկ ես լռում էի, շարունակում էի չխոսել: Ու դու խոսեցիր, վերջապես խոսեցիր: Բայց ոչ ոք չիմացավ, որ դա դու էիր, ոչ թե ես:
Հիշո՞ւմ ես, որ քեզ հարցրի՝ քանի տարեկան եմ: Ծիծաղեցիր, չէիր սպասում, որ կարող եմ մեր տարիքը մոռանալ: Իսկ ես երբեմն մոռանում եմ նույնիսկ թե ով եմ՝ ե՞ս, թե՞ դու:
Այն մի անգամ էլ պատմության դասախոսը սկսեց պատմել Ավարայրի ճակատամարտի, Հայկի ու Բելի մասին, դու հասկացար, իսկ ես զարմացա: Մարդիկ չեն հասկանում, որ իսկական պատերազմները մեր մեջ են, իմ ու քեզ հետ, որ իրական պատերազմներում զենքերը մտքեր են, չեն հասկանում, որ իրականում զինադադարը կեղծ է, պայմանագրեր չկան, որ մենք երբեք էլ հայտարարի չենք գալու:
Հասկանում եմ արդեն քանիերորդ անգամ հետդ անտեղի խոսելուց հետո։ Հասկանում եմ ու հազարերորդ անգամ բանավեճից հեռանում եմ՝ լսելով՝ դե, էս անգամ էլ ոչ ինձ, ոչ քեզ, ամեն մեկս մեր ճանապարհով։ Շտապելով տալիս եմ հազարերորդ հրաժեշտը, բայց գիտեմ՝ հազարմեկերորդ բարևս սպասեցնել չի տա քեզ։
Ինչևէ, ես քեզ կարոտում եմ: