Ani avetisyan

Կարգավիճակը՝ ուսանող

Բանավոր քննությունիցս ուղիղ 10 րոպե առաջ սկսեցի մտածել՝ ի՞նչ վատ կլինի, որ արվեստաբան դառնամ։ Դե հա, նախորդ երկու քննություններդ հանձնել ես բավականին լավ, իսկ վերջինից առաջ մոռանում ես՝ ընդհանրապես ինչ ես անում համալսարանում, առավել ևս, եթե քիչ առաջ՝ բախտի բերմամբ, թե պատահմամբ, հայտնվել էիր անգլերենի բանավոր քննության լսարանում։ Դե արի ու պատկերացրու, թե ինչ է սպասվում քեզ մի սենյակ այն կողմ։

-Մամ, բա որ կտրվե՞մ։
Հա, հաստատ կտրվելու եմ։ Գիտեմ՝ վատ հարցեր են լինելու։
Լավ, Անի, հանգիստ, շնչի՛ր։ Տե՛ս, հանձնաժողովն ինչ լավն ա, ինչ հանգիստ են, ուրախ։ Մի վախեցիր, էլի։
Ես 15-րդն եմ. լա՞վ է, թե՞ վատ։ Ինչ լինում է՝ լինի։ Մնաց սպասեմ։
Մինչ իմ՝ լսարանում հայտնվելը, քննությունը հանձնել ու դուրս էին եկել երևի չորս-հինգ հոգի, ես էլ աշխարհի բոլոր հնարավոր թեմաներով արդեն ծանրաբեռնել էի գլուխս։ Ախր, հաստատ գիտեմ՝ լինելու են էնպիսի հարցեր, որոնք չեմ պատրաստել, միշտ էլ էդպես է լինում։
Չերկարացնեմ։ Սրանք ընդամենը մեկ հազարերորդ մասն էին այն բոլոր մտքերի, որոնք հասցրել էին անցնել գլխովս. Որդան Կարմիրի «Քայլ արա»-ից մինչև CNN-ի լրատվական թողարկումները, ֆուտբոլ, թենիս, Ջոնի Դեփ, կիտ-կատ, խոնավ անձեռոցիկ, տետրերս, թերթեր…
Ահա, եկավ կազմակերպիչն ու, գիտեմ, իմ անունը պիտի կարդա։ Հաշվել էի։ Անձնագիրս ու անցաթուղթս ձեռքիս մեջ ամուր պահած՝ մոտեցա բաղձալի, բայց չգիտեմ ինչու՝ հենց նոր ճռճռալ սկսած դռանը, որից այն կողմ մոտ մեկ տասնյակ դիմորդներ սպասում էին իրենց հերթին, ինչպես ասում են, այնտեղ նրանց ապագան էր որոշվում։ Բայց, դա չափազանցված է։ Դեռ ոչ ոք լսարանից անբավարար գնահատականով դուրս չէր եկել։

Վերջ։ Լսարանում եմ։ Թերթիկիս համապատասխան սեղանի մոտ ազատ տեղ չկա, նստում եմ մյուս խմբի մոտ։ Էլի չգիտեմ՝ լա՞վ է, թե՞ վատ։ Տոմսն արդեն ձեռքումս է։ Հարցերը կարդացել եմ, մեկ-մեկ էլ նշումներ եմ անում։ Չնայած, ի՞նչ մեղքս թաքցնեմ, մի քանի րոպե հետո նշումներս հոդված դառնալու բոլոր շանսերն ունեին։ Մյուս դիմորդների գնահատականները լսում էի, պատասխաններն էլ։ Մտքում շարադրում էի իմ պատասխանը։ 15 րոպե ժամանակ ունեմ, կհասցնե՞մ։ Լավ, մի բան կանեմ։ Եթե 18-ից ցածր լինի՝ բողոքարկելու եմ։ Պիտի, պիտի անվճար ընդունվեմ։ Չէ, անհույս է։ Անի՛, շնչիր։
Քիչ այն կողմ Լաուրան էր պատասխանում։ Թղթերս մի կողմ եմ տանում ու լսում։ Գիտի՝ ինչ է ասում։ Ու ուրախանում եմ, որ 17-ի հետ հեռու կամ մոտ «ազգակցական» կապ ունեցողներն այսքան լավ գիտեն, թե ինչ են ուզում և ինչու։ Վստահ էի, որ բարձր կստանա։ Ուրիշ տարբերակ չուներ։
Արդեն մեկ ժամ կլինի, ինչ նստած եմ։ Չէ, պատասխանս արդեն պատրաստ է։ Տեղս սիրով զիջում եմ անհամբերներին ու լսում նրանց պատասխանները։ Իսկ եթե լուրջ՝ գնալով ավելի համարձակ էի դառնում։ Մի քիչ էլ ու կգնամ, կպատասխանեմ։
Նստում եմ, տոմսս տալիս քննողներին, բացում նշումներս ու սկսում։ Մինչ այդ մեր սեղանից հեռու կանգնած հանձնաժողովի նախագահը գալիս ու կանգնում է կողքիս։ Դե հա, լարվում եմ, բայց վստահ-վստահ ասում այն, ինչ նախապես մտածել էի։ Ոնց որ ստացվում է։ Խոսքիս կեսից նայում եմ ապագա դասախոսիս՝ գլխով է անում։ Հա, հաստատ սխալ բաներ չեմ ասել։ Նախագահն էլ չի դժգոհում։ Բախտս բերեց։
Ինձ քիչ թվացած 15 րոպեն, փաստորեն, կբավարեր երեք տոմս պատասխանելու համար։

Ու… Վերջին հարցի կեսից, երբ դեռ նոր ուզում էի պատմել իմ պատկերացրած ռադիոհաղորդման մասին, լսում եմ երազանքներիս արտահայտությունը.

-Պարոն Զաքարյան, 20 ստացող ունենք։

Հա՞։ Ե՞ս։ Չէ, ինչ-որ բան այնպես չի։ Հիմա հանձնաժողովի նախագահը հաստատ կմերժի։ Հաստատ։ Բա ես պիտի բողոքարկեի։

Չէ, չէ։ Իզուր չէր, որ շատերի համար խիստ թվացող հանձնաժողովի նախագահը լավ տպավորություն էր թողել։ Հաստատ գիտեր, որ 20 պիտի ստանամ՝ անվճար լինելու համար։ Բայց որտեղի՞ց։ Է՜, ի՞նչ եմ խոսում։

Փաստորեն, արդեն ուսանող եմ, հա՞։ Զգույշ, աստիճանները, ընկա՛ր, կամաց։ Ճանապարհին էլ հիշեցի, թե միասնականից ուշանալուս պատճառով ոնց էի «ծանոթով» արտագրող դիմորդի տպավորություն թողել։ Հիմա էլ նույնը կլինի էլի, երևի։

Չէ, առանց վնասվածքների տուն հասա։ Ամենադժվարը ամսի 15-ին սպասելն էր։ Մինչև անունս չկարդայի ցուցակում, չէի հավատա, որ էլ աշակերտ ու դիմորդ երևույթների հետ ոչ մի ընդհանուր կապ չունեմ։

Կարբի համայնքի երիտասարդական խորհուրդը

Հուլիսի 14-ը Կարբի համայնքում շատ կարևոր օր էր: Երեսունից ավելի խելացի, գործունյա երիտասարդներ ջանք ու եռանդ չխնայեցին գյուղն ավելի զարգացնելու համար: Նպատակն էր՝ գյուղում ստեղծել երիտասարդական կենտրոն: Կենտրոնի ֆինանսավորմանը աջակցել է «ԿԱԶԱ» հիմնադրամը: Ակումբի բացման գործում իրենց մեծ ներդրումն ունեն Անուշ Խուդավերդյանը, Ծաղիկ Գրիգորյանը, Անի Սարգսյանը և շատ այլ բանիմաց երիտասարդներ: Ներկա էին խորհրդի բոլոր անդամները, դպրոցական աշակերտներ, համայնքապետարանի անձնակազմը և Կարբիի բնակիչները: Իհարկե, որոշ խնդրիների պատճառով հետաձգվեց բացման օրը, բայց այն երկար սպասեցնել չտվեց: Երեխաները միշտ դժգոհում էին, որ գյուղում չկա ժամանցի վայր, որտեղ կարող են լավ ժամանակ անցկացնել: Իսկ այսօր այդ խնդիրն արդեն կարելի է համարել լուծված: Ամեն շաբաթ և կիրակի օրերին կրկին գործի են անցնելու երիտասարդական խորհրդի անդամները՝ համայնքի երիտասարդների օրը ավելի լավ, զվարճալի և գիտելիքներով լեցուն դարձնելու համար: Այս ակումբը առաջինն էր, բայց համոզված եմ, որ ոչ վերջինը:

Լուսանկարը՝ Սուրեն Կարապետյանի, Կոտայքի մարզ, ք. Հրազդան

Վարդավառ

naira mkhitaryan

Ոչ մի խոչընդոտ

Դաշնամուրի դասասենյակից դուրս գալուն պես ինձ մոտեցավ մի փոքրիկ աղջիկ՝ յոթ-ութ տարեկան, ու ասաց.

-Դու դաշնամուրիստ ես, չէ՞:

-Դաշնամուրի՞ստ,- կրկնեցի, լավ ծիծաղեցի էդ բառի վրա ու պատասխանեցի,- հա, նվագում եմ:

-Ես էլ եմ ուզում գալ դաշնամուրի, բայց մամաս ասում ա, որ մատներս կարճ են, ու չեմ կարա նվագեմ,- ասաց ու ընկերուհու հետ վազեց պարի դասասենյակ:

«Լավ է, որ պարին մատների կարճությունը չի խանգարում, բայց ո՞վ ասաց, որ դաշնամուր նվագելուն կարող է խանգարել…»:

Չորս տարի առաջ էր, երբ ծնողներս որոշեցին ինձ դաշնամուրի դասերի ուղարկել: Չորս տարի առաջ իմ մատերն էլ էին կարճ, ոչ միայն դա. ամենափոքր սանն էի, ու հասակս չէր ներում ճիշտ կեցվածք ընդունելու համար: Ուսուցչուհիս աթոռի վրա նոտայի գիրք էր դնում: Հարմար տեղավորվում էի ու ջանասիրաբար նվագել սովորում: Սկզբում տանը դաշնամուր չունեի: Ծնողներս փորձում էին հասկանալ՝ նվագել կկարողանա՞մ, թե՞ ոչ, հետո նոր մտածել դաշնամուր գնելու մասին:

Սկսեցի սովորել: Դաշնամուր էլ ունեցա: Աթոռի վրայի գրքի անհրաժեշտությունն էլ այլևս չէր զգացվում:

Հիմա ամենամեծ սանն եմ ու միշտ նվագում եմ համերգներին: Օրս չեմ պատկերացնում առանց սև ու սպիտակ ստեղների, որոնց երաժշտությունը առանձնակի հանգստություն է բերում, ու ինձ ոչինչ չի խանգարել, առավել ևս՝ մատների կարճությունը:

Anna Petrosyan

Ուխտագնացություն

Հուլիսին «Լույս մանկանց» ծրագրի շրջանակներում տեղի ունեցավ ուխտագնացություն դեպի Ծաղկաձորի Կեչառիս վանական համալիրը։ Ուխտագնացությանը մասնակցեցի նաև ես մեր դպրոցի այլ աշակերտների հետ, որոնց հետ մասնակցել էի նաև ամեն շաբաթ դպրոցում անցկացվող քրիստոնեական դասերին, որոնք վարում էին Տեր Զորայր քահանան և նրա կինը։ Ուխտագնացությունը սկսվեց աղոթքով և մոմավառությամբ, այնուհետև բոլոր ուխտավորներին իր ողջյունի խոսքն ասաց Կեչառի վանական համալիրի քահանա Տեր Շահանը։ Տեր Շահան քահանան մեզ ներկայացրեց նաև Կեչառիս եկեղեցու պատմությունը։ Այնուհետև հաջորդեցին տարբեր խաղերը, ծանոթությունները, բնության գրկում զբոսախնջույքը և լավ ժամանցը։

Ուխտագնացության վերջում Կեչառիս վանական համալիրի դիմաց գտնվող մատուռի մոտ տեղի ունեցավ միջոցառում, որին իրենց մասնակցությունն ունեցան բոլոր խմբերը, այդ թվում նաև մեր խումբը: Մենք ներկայացանք երգով և ասմունքով։ Միջոցառման վերջում ելույթ ունեցավ նաև «Լույս մանկանց» ծրագրի ղեկավար տիկին Նանեն, որն իր սրտի խոսքն ասաց և հաջողություն մաղթեց բոլոր ուխտավորներին։

«Գլօ Հայաստան»

Lilit GrigoryanԿարոտած գրում եմ

Առաջին անգամն է, որ անհնար է հինգ օրվա մասին մի ընդհանուր բան ասել: «Գլօ» ճամբարից եմ վերադարձել: Լսած կլինեք, դիմած էլ կարող է լինեք: ճամբարները ստեղծում են ապահով և աջակցող միջավայր սովորելու, մշակութային փոխանակման, անհատականության, ստեղծագործական մտքի և առաջնորդության զարգացման, ինչպես նաև զվարճանքի համար: «Գլօ Հայաստանը» ձգտում է հզորացնել հայ աղջիկներին կրթության, կանանց ու կազմակերպությունների անվտանգ ցանցի միջոցով: Ճամբարների նպատակն է՝ հզորացնել տարբեր պատկանելություն, կարողություններ և տարիք ունեցող աղջիկներին: «Գլօ Հայաստանը» երիտասարդ կանանց հնարավորություն է տալիս զարգացնել առաջնորդության հմտություններ և ինքնավստահություն՝ իրենց համայնքներում իրենց որպես ուժեղ կերպարներ կերտելու համար: Ու երբ դու կարդում ես «Գլօ»-ի մասնակցության հայտը, լրացնում այն, այնքան մեծ խանդավառություն չկա, պատկերացում էլ չկա ճամբարի մասին, ինչքան այն ժամանակ, երբ զանգում ու ասում են, որ դու որպես «Գլօ»-ի մասնակից ես ընտրվել: Սկսում ես փնտրել այլ մասնակիցների, մեկ ընդհանուր չաթում ծանոթանում եք, հանկարծ հիշում ես ճամպրուկի մասին, հավաքվում: Ու մեկ էլ գալիս է հուլիսի 2-ը, երբ կայարանում ես, պատրաստվում ես գնացքով հասնել Գյումրի, հետո Թորոս գյուղ՝ անհամբերությամբ ժպտալով, անհանգստությամբ շուրթերդ կծմծելով: Հասնում ես, տեսնում սիրուն-սիրուն աղջիկների, հանդիպում հավես ջոկատավարների, որոնցից շատերին գիտեիր: Գրկում ես բոլորին անխտիր, սենյակդ մտնում, իմանում, թե ովքեր են ապրելու հետդ նույն սենյակում ու լիքը-լիքը թռվռում ես: Ամերիկացի հրաշք կամավորների ես հանդիպում, սիրում, սիրված դառնում:

Սկսվում են օրերդ: Առավոտյան 09:00-ին մարմնամարզություն, հետո՝ նախաճաշ, «Օրվա կինը» դասընթաց, ջոկատիդ հետ հավաքվում եք դասերի: Հա, ասեմ, որ ունես հրաշք ջոկատավարներ՝ Դոնարան, Գոհարն ու Ռենատան, որը դառնում է քո մայրիկը: Դասերի ընթացքում հասկանում եք, թե ինչ է խտրականությունը, բազմանազանությունը և այլ կարևոր երևույթներ: Խաղեր, տարբեր միջոցառումներ, հայտնի կանանց հետ հանդիպումներ: Էնքան խիտ օր ես ունենում, որ դու՝ ինտերնետի գերիդ, ժամանակ չունես հեռախոսը ձեռքումդ պահելու համար: Ձեռք ես բերում հրաշք ընկերներ, ինչպիսիք են Ինեսան, որին ճանաչում էիր որպես 17-ի թղթակից, ու նա դառնում է քո ժպիտի պատճառը, Մարիետային, որի հետ ողջ գիշերը խոսում ես, լսում նրան, դառնում վստահելի ընկեր, Մարիամին, որը դառնում է քեզ համար քո երկրորդ «եսը», Ռուբինային՝ քո միակ ու անկրկնելի լուսանկարչին: Դե, հիսուն կատարյալ ու հրաշք դեմքերի ես հանդիպում, ովքեր քեզ լուսավորում են, մտքերդ գունավորում: Գտնում ես Թամարային, ում ժպիտը աշխարհ է շուռ տալիս, ու որը պատմում է իր կյանքի հետ կապված սիրուն պատմություններ: Դոնարային, որը քո մեծ քույրն է դառնում, ու նրան գրկելիս առավել շատ ջերմություն ես ստանում: Ամեն մի մեկ հիսուներորդ քեզ ինչ-որ առանձնահատուկ էներգիա է հաղորդում, հատկապես՝ Լաուրենի անվերջանալի ժպիտը: Ժպիտ, ժպիտ, յուրաքանչյուր երկրորդ խոսքը՝ ժպիտ, որովհետև առանց դրա չէր էլ ստացվի:
Գիշերն ատամի մածուկ ես լցնում Նանեի, Սյուզիի վրա ու լսում Ալեքսանդրիայի զիլ ծիծաղը:

Ու երբ գալիս է հուլիսի 8-ը, դու առավոտյան լաց ես լինում, անընդհատ գրկում դիմացդ դուրս եկած յուրաքանչյուրին, ոտքերդ դողում են, խեղդվում ես, որովհետև կապվել ես տեղանքի, քարի, ջրի, հիսուն առաջնորդ-աղջիկների, ամենա-ամենա ջոկատավարների, ամերիկացի անկրկնելի կամավորների հետ: Դու դու չես քեզ զգում, երբ հասնում ես քո տուն, չնայած, որ կարոտել էիր տունդ, ընտանիքիդ անդամներին: Դու դու չես դառնում, երբ առավոտյան վեր ես կենում՝ առանց լսելու «Լիլ, վեր կաց, էլի» կամ՝ «Ո՞վ կգա հետս լվացվելու» արտահայտությունները: Դու դու չես լինելու, երբ գիշերները քնես առանց Մարիամի հետ զրուցելու: Իրականում դու էլ դու չես, որովհետև «Գլօ»-ն քեզ փոխել է ՝ դարձնելով իսկական առաջնորդ, խիզախ, նպատակասլաց աղջիկ, ապագա ճանաչված կին: «Գլօ»-ն քեզ սովորեցրել է հավասարություն: «Գլօ»-ն քեզ միշտ ասել է, որ հայտնի կանանցից հետո, հաջորդը դու ես լինելու: «Գլօ»-ն կյանքի լավագույն դպրոցն է:
Դու դու չես, երբ հիմա նստած հիշում ես բոլոր դեպքերը, ուզում այստեղ գրի առնել, բայց մտածում ես՝ չի հետաքրքրի մարդկանց: Դու դու չես, որ այդ դեպքերն ուղղակի հիշում ես, ոչ թե զգում…

Լիլիթ Գրիգորյան, Կոտայքի մարզ, ք. Հրազդան

Inesa Zohrabyan aragacotn

Եթե դեղին է

Իմացա, որ անցել եմ Glow ճամբարը, որը աղջիկների ինքնակրթության և զարգացման համար է: Շատ ուրախացա, որովհետև ճամբարները հենց ինձ համար են ստեղծված, չնայած՝ չեմ սիրում հրաժեշտի պահերը: Մինչ ճամբար գնալս մեր ջոկատավարներից մեկին ճանաչում էի, իսկ մյուսին ուղղակի սիրահարվեցի՝ կարդալով նրա ֆեյսբուքյան մականունը՝ «դեղին անձնավորություն»: Առանց այդ էլ դեղինն ու երիցուկներ շատ էի սիրում: Իմ և նրա ուրախությունը կրկնապատկվեց, երբ հասա ճամբար ու իմացա, որ նա իմ ջոկատավարն է, իսկ սենյակը, որտեղ պետք է ապրեի այդ յոթ օրը, ևս դեղին է: Ամեն օրը շատ հագեցած էր, բացի օրակարգից՝ երեկոյան հավաքվում էինք, երգում, ամպերին նայում, նվագում: Նախավերջին օրը պետք է ներկայացնեինք մեկին, ով մեզ ոգեշնչում է, ու ես ընտրեցի հենց դեղինը սիրող Թամարային: Նա հուզվեց, միգուցե հիմա էլ հուզվի, իսկ ես չէի պատկերացնի, որ ինձանից մեծ՝ 21 տարեկան աղջկա հետ կարող էի այդքան շատ կապվել: Glow ճամբարը ես կհիշեմ ամենաշատը հենց նրանով: Իհարկե, նաև շատ մեծ փորձ, գիտելիքներ ստացա, շատ ընկերներ ձեռք բերեցի:

 Ինեսա Զոհրաբյան, Արագածոտնի մարզ, գ. Արտենի

Պատմություն տան մասին

Երկրագնդի կապույտ մակերեսի վրա կանաչով ներկված գյուղ կոչվող մի տարածք կար: Այնտեղ կյանքը շագանակագույն էր՝ մոխրագույն բծերով, իսկ դրսից վարդագույն էր՝ կանաչի վրա:

Գյուղում աշխարհի մնացած վայրերում ապրող մարդկանցից չտարբերվող մարդիկ էին ապրում, ապրում էին գրեթե նույն կերպ, ինչպես աշխարհի բոլոր մնացած վայրերում, բայց և տարբեր նրանցից: Այստեղ էլ օրը սովորականի նման էր սկսվում, սովորականի նման մարդիկ քնում էին, արթնանում, տղաները բանակ էին գնում, շատերն էլ հեռանում էին երկրից: Այստեղ օրը մթնում ու լուսանում էր նույն կերպ, երեկոներն այստեղ նույնքան գեղեցիկ էին, խաղաղ: Սովորականի նման այստեղ ամեն օրը հաջորդում էր մյուսին։ Սովորականի նման այստեղ էլ տարիներով ոչինչ չէր փոխվում:

Սովորականի նման, և այսօր էլ, գյուղում ամեն ինչ նույնն է:

Սովորականի նման այսօր էլ այստեղ շատերն են ապրում, տուն են կառուցում, սիրում են, սիրվում ու ատում: Տղաները բանակ են գնում, գալիս են կամ չեն գալիս, շատերն են հեռանում երկրից ու հետ չեն դառնում: Այստեղ իմ ու քո հայրենիքն է ամբողջանում, սովորականի նման, բայց անսովոր կերպով։

Ծնվել ու ապրել գյուղում։ Գիտե՞ք, այնքան էլ հեշտ չէ։

Ապրել գյուղում նշանակում է հողը զգալ մարմնի բոլոր բջիջներով, նրան տալ բոլոր հույսերն ու երազանքները և սովոր լինել փոխարենը ոչինչ չստանալուն:

Նայել ծառերին ու այնտեղ՝ նրանցից կախված տեսնել գյուղացու ողջ տարվա աշխատանքը: Մեղուների ներդաշնակ ձայնի մեջ «Հորովել»-ի մեղեդին գտնելն ու մեղուներին չզիջելով՝ աշխատելը։

Հաշվել կարկուտի յուրաքանչյուր հարված ու այն համեմատել գյուղացու սրտի զարկերի հետ, հետո պատառոտված տերևներից այն կողմ տեսնել նրա՝ նույնքան պատառոտված նպատակները:

Իմանալ նաև նրա՝ աշխարհի գույները հողից դուրս փնտրելու բոլոր ջանքերն ու նորից դեպի նա վերադառնալը: Հիասթափությունը, բարկությունն ու բախտից, աշխարհից խռովելը, ինքն իր հետ վիճելն ու հաշտվելը։ Սիրելը։

Զգալ ելակի դաշտերում նրա թողած ժամերի ու օրերի հաշիվը, անվերջ կորացող մեջքի ու հոգնած ոտքերի ցավը:

Նշանակում է իմանալ նրա՝ աշխարհում վարդագույնը մի քիչ ավելացնելու բոլոր փորձերը, պարզության մեջ կեղծիք չմտցնելու ջանքերը: Իմանալ նրա՝ քչով գոհանալու ու իր քիչը՝ աշխարհի հետ կիսելու մաքրությունը…

«Դրսի ձայնը հեռվից գեղեցիկ կուգա ». պարոն Հայկ

Լուսանկարը` Սոֆի Թովմասյանի

Լուսանկարը` Սոֆի Թովմասյանի

Զրուցակիցներս խոսում են իրենց նախնիների, Հալեպի կյանքի, սիրիական պատերազմի, հայկական իրականության ու մի շարք այլ թեմաների մասին:

1915թ.-ի ջարդերը այս ընտանիքի կողքով չեն անցել: Պարոն Հայկի (անունը փոխված է) պապը սպանվել է Մարաշից Հալեպ տանող ճանապարհին. փրկվել են հորեղբայրներն ու տատը, որը մի քանի ամիս անց հենց մեր հերոսի հորը պիտի լույս աշխարհ բերեր: Երկար ժամանակ դժվարությունների միջով են անցել, հետո ամեն մեկն իր աշխատանքով սկսել է ապրել:

Պարոն Հայկը ծնվել է 1958թ.-ին Հալեպում: Սովորել է տեղի «Հայկազեան » վարժարանում (6 տարի): Հետո գնացել է արհեստի ու հավերժ կապվել ոսկերչությանը:

Լուսանկարը` Սոֆի Թովմասյանի

Լուսանկարը` Սոֆի Թովմասյանի

«Մինչև այսօր աշխատում եմ, դադար չունիմ: Ցածրից բարձրացել եմ, հետո իջել, հետո նորից բարձրացել: Կյանքը այդպես է՝ ելևէջներով: Մի՛ կարծեք՝ նույն ձևով կը գնա կյանքը:
Ես 40 տարվա ոսկերիչ եմ, 41 վարպետ ձեռքիս տակեն դուրս եկած է»:

Կինը՝ տիկին Աննան (անունը փոխված է), հավելեց. «Հիմա ոսկերչությամբ չի զբաղվում. շահավետ չէ: Կը փորձէ օրվա գումարն աշխատել՝ տաքսի վարելով»:

Պարոն Հայկն ու տիկին Աննան ամուսնացել են 1996թ.-ին Հալեպի Սուրբ Երրորդություն հայկական կաթոլիկ եկեղեցում, որի խորանը կառուցվել է պարոն Հայկի աջակցությամբ: Հագուստի խանութ են ունեցել, տուն, աշխատանք: Ավելի ուշ՝ 2002թ.-ին եկել են Հայաստան, 2007թ.-ին ծնվել են նրանց 2 զավակները, դիմել են դայակի օգնությանը, բայց նա էլ իր գործը պետքն եղած կերպով չի կատարել: Զայրացել են, մեկնել Հալեպ, բայց իրար խոստացել են, որ նորից հետ կգան: 2008թ.-ին նրանք Հայաստանում էին, սակայն 2010թ.-ին մարդագող ճանապարհները նրանց նորից Հալեպ տարան…

Լուսանկարը` Սոֆի Թովմասյանի

Լուսանկարը` Սոֆի Թովմասյանի

Հարցիս, թե պատերազմը ե՞րբ և ինչպե՞ս հասավ իրենց ու ստիպեց հեռանալ, պատասխանեց.
«Կը հիշեմ՝ 2015թ.-ի օգոստոսի 3-ն էր: Մեր շենքից 50-60 մետր հեռավորության վրա հրթիռ ընկավ, ատ շենքը ներքև իջավ: Մարդիկ լաց կըլլային, կը բղավեին, ատ նկարը, որ տեսա, ըսեցի՝ չի պետք է այլևս մնանք այստեղ. հաջորդը կըրնա իմ շենքը լինել:
Էս գալ չէր, փախեցանք, 18 ժամում Սիրիայից Լիբանան հասանք, մինչդեռ 4 ժամվա ճանապարհ է, հետո Լիբանանից էլ՝ Հայաստան»:

Հարցրի՝ ինչո՞ւ Հայաստան, երբ հարազատներն ու ընկերները հիմնականում Եվրոպա ու ԱՄՆ են մեկնել:
Ժպտաց ու ասաց. «Դրսի ձայնը հեռվից գեղեցիկ կուգա, բայց որ այնտեղ գնացիր, կը մխրճվես, կը գնաս, կը կորես: Ես սիրում եմ հայրենիքս, չնայած վատ կողմերին: Գիտե՞ք՝ Սիրիայում և Հայաստանում ապրելակերպը մասամբ նման է: Ընտանիքի հայրը կըրնա ըսել իր երեխուն, որ սա սխալ ես անում, բայց Եվրոպայում չես կըրնա: Էստեղ դժվար է կյանքը, դյուրին չէ: Բայց, եթե դու շահում ես հաց ու պանրի փող, չպիտի մեկնես էստեղից:
Շատերը կուզեն գալ, բայց կառավարությանը չեն հավնէ և ճիշտ կընեն: 6-7 ամիս է՝ քաղաքացիություն ունեմ, բայց ընտրության գացած չեմ. խեղկատակություն է: Նախ էստեղի մարդկանց հոգեբանությունը պետք է փոխվի, որ երկրին մեջ ալ բան մը փոխվի: Մեր ժողովուրդը այս երկրի հարկը չի իմանում: Խոսածը մի բան է, գործածը՝ մի բան: Սկիզբեն պետք է ամեն բան փոխվի, որ ամեն բան ճիշտ ըլլա, թե չէ այստեղ զանգով հարց կը լուծեն, օրենք չկա: Քանի մը շենքեր կան, վրաները գրված է ծախու, վարձու, ծախու… Ինչի՞ համար: Կառավարությունը պիտի հասկանա, որ քաջալերել է պետք, որ մարդը բանա: Ովքե՞ր են այստեղ լավ ապրում՝ գողերը, իսկ ես գող չեմ, ես առավոտից իրիկուն վազվզում եմ, ես իմ երեխուն հարամ հաց չեմ տա: Բոլորը բողոքում են, թե կյանք չէ, պիտի թողնեն գնան»:

Լուսանկարը` Սոֆի Թովմասյանի

Լուսանկարը` Սոֆի Թովմասյանի

Պարոն Հայկը սրտի հետ կապված առողջական լուրջ խնդիրներ ունի, ասում է՝ դիմել է Սփյուռքի նախարարություն, բայց նրանց տրամադրածը եղել է ընդամենը 365 հազար դրամ, ինչը չնչին գումար է եղած խնդիրը լուծելու համար: Մնում է այն կարծիքին, որ այս նախարարությունը պիտի փակվի, որովհետև օգտվում է ազգից՝ իր սեփական շահերը առաջ տանելով: Եվ երբ իրենք են օգնության կարիք ունենում, ոչինչ չկա: Ասում է՝ պիտի փակվի, որովհետև հարկ չկա ավելորդ դրամ ծախսելու: Նախարարությունը հայտնում է, որ պատրաստ է օգնել, բայց դիմումները մեծ մասամբ անպատասխան էլ մնում են:

«Իրենք կըսեն՝ հալեպահայությու՜ն, համեցե՛ք, էսի ձեր հողն է, միասին պիտի սարքենք, բայց ամեն բանն ալ օդին մեջ է: Մեզի օգնություն «ՍՕՍ- հայկական գյուղեր» բարեգործական հիմնադրամը, «Առաքելություն Հայաստան» բարեգործական հասարակական կազմակերպությունը ցույց տված են»:

«Նաև, երբ նոր էինք եկել, Կարմիր խաչի ընկերությունը սնունդով, դեղորայքով օգնել է, անգամ կարի մեքենա, սառնարան ու մսաղաց տված են, բայց մեր հիմնական խնդիրը տան հարցն է, վարձքը տալ հնարավոր չէ: Պատկերացրեք՝ այստեղ բնակիչը տուն ունի և չի կարող ապրել, բա դրսից եկո՞ղը: Նոր գործ, նոր շրջանակ, նոր մարդիկ: Գոնե ժամանակավոր կացարան տան, մինչև որ հունի մեջ ընկնենք: Ահա շենքը կըսեն, փողը տու՛ր, ա՛ռ: Ասկեց ավելին չկա»,- ասում է տիկին Աննան:

Ինչ վերաբերում է կրթական խնդիրներին՝ Հալեպում երեխաները հաճախել են «Զվարթնոց» վարժարան, հիմա՝ երևանյան դպրոցներից մեկը: Նրանք ի սկզբանե լեզվական խնդիրներ են ունեցել: Ամռանը երեխաները անգլերենի, ռուսերենի ու հայագիտության դասընթացների են հաճախելու՝ կրկին «Առաքելություն Հայաստան» բարեգործական հասարակական կազմակերպության ֆինանսավորմամբ:

Վերջում պարոն Հայկն ասում է. «Շռայլությունը մեղք է, ապրի՛ր ինչ որ պետքն է, գեշ օրերին համար էլ միշտ դրա՛մ պահիր: Մեր երկիրը հրաշք է, մաքուր ջուր ու օդ, բնություն, չորս եղանակները կան, սնունդը քիմիա չէ, այլ՝ բնական, մարմինը առողջ կը մնա, բայց դրա փոխարեն մարդիկ իրենց հոգիները կը թունավորեն՝ ստի մեջ ապրելով: Այստեղ ապրելը դյուրին չէ, բայց Աստված մեծ է, պետք է վստահենք նրան և միշտ հույսով ապրենք»:

Մեր նոր թղթակիցները

Ծանոթացեք. Արագածոտնի մարզի Բազմաղբյուր գյուղից են նրանք՝ Գայանեն և Լուսինեն: Դեռ պատմելու շատ բան ունեն, իսկ այսօր պարզապես ներկայանում են: Եվ մի գաղտնիք. Բազմաղբյուր գյուղ 17-ի թիմը այցելել է նրանց ուսուցչուհու՝ Մարինե Մխիթարյանի նամակ-հրավերով, հանդիպել աշակերտներին: Երանի նման ուսուցիչները շատ լինեն, որոնք խրախուսում և ոգևորում են իրենց աշակերտներին: 

Հույս ունենք, որ այս համագործակցությունը երկար է տևելու:

 Ինչու՞ չէ, որ…gayane grigoryan

Օրեր առաջ էր, երբ մեզ հյուրընկալվեցին 17.am-ի թղթակիցները: Նրանք մեզ պատմեցին կայքի մասին, ինչպես նաև խաղ կազմակերպեցին, որի ընթացքում հաղթողները պարգևատրվեցին նոթատետրերով: Ճիշտ է, ես հաղթողների ցանկում չեղա ու չստացա նոթատետր, սակայն հույսս չեմ կորցնում, որ օրերից մի օր կդառնամ 17.am-ի թղթակիցներից մեկը: Ինչու՞ չէ որ: Հենց այս մտքով էլ որոշեցի դառնալ 17-ցի: Երևի իմ լավ կողմերից մեկը հենց այն է, որ ես նպատակասլաց եմ:

Ես Գայանեն եմ՝ տասնչորս տարեկան: Ապրում եմ Արագածոտնի մարզի Բազմաղբյուր գյուղում: Գյուղ, որտեղ բնությունը աննկարագրելիորեն գեղեցիկ է, որտեղ մարդիկ զբաղվում են գյուղատնտեսությամբ: Զարմանալի է, թե ինչո՞ւ են մեր գյուղում աճող մրգերն ու հատապտուղներն այսքան համեղ: Մեր գյուղը հայտնի է եղել Թաքիա, Թեքքե, Տակիյա անուններով: Տատիկս պատմում է, որ հին ժամանակներում այստեղ թուրքեր են բնակվել, որի պատճառով էլ գյուղն այդպես է անվանվել: Սակայն հետագայում մեր պապերը Վանից, Խութից, Մուշից, Ալաշկերտից գաղթել են այստեղ, և գյուղը վերանվանվել է Բազմաղբյուր՝ «Բազում աղբյուրների ընտանիք»: Գյուղից երբ ինչ-որ մեկը մեկնում է արտերկիր, անպայման իր հետ ջուր է տանում աղբյուրներից՝ որպես «ղսմաթ»:

Ինչպես բոլոր գյուղերը, այնպես էլ մեր գյուղն ունի նաև իր վատ կողմերը, բայց դրա մասին հաջորդ անգամ….

Գայանե Գրիգորյան, 14տ.

Իմ երազանքների գյուղըLusine Manukyan

Իմ հայրենի գյուղը Բազմաղբյուրն է: Ես այստեղ եմ ծնվել եւ մեծացել։ Շատ հիշողություններ ունեմ Բազմաղբյուրի հետ կապված։ Մեր գյուղը բարձրադիր վայրում է, ունի գեղեցիկ դաշտեր եւ անտառներ, իսկ օդը շատ զով է։

Բայց այս ամենը դեռ բավական չէ: Ես ցանկանում եմ, որ մեր գյուղը լինի առաջինը և միակը բոլոր գյուղերի մեջ։ Ուզում եմ, որ հեքիաթային լինի, մտնեմ գյուղ ու աղբյուրների ձայնը լսեմ, մեր գյուղի գետում` Շահվերդում, շատ ձկներ լողան, եւ բնությունը մաքուր լինի։ Երազում եմ, որ մի օր մեծ մարդ դառնամ եւ մեր գյուղի համար լավ գործեր անեմ: Շատ բան չեմ ուզում, չէ՞:

Լուսինե Մանուկյան, 14տ.

anna gasparyan aragats

Արագածի չարիքը

Երբ գյուղում սկսվում են հողամասի ոռոգումները, գյուղացիները սկսում են դժգոհել ոռոգման ջրից: Բոլոր գյուղացիներն անխտիր պնդում են, որ հէկ-երը պետք է շտապ հանվեն շահագործումից: Ես և դասընկերս որոշեցինք ինքներս գնալ և տեսնել այն, ինչի մասին բազմիցս լսել էինք: Հասնելով Գեղարոտ գետի մոտ՝ մենք ականատես եղանք ահավոր տեսարանի: Այն, ինչ պատմել էին գյուղացիները, մեր տեսածի համեմատ ոչինչ էր: Հիմա արդեն շատ պարզ էր գյուղացիների բողոքի պատճառը: Եվ մենք էլ, բնականաբար, անցանք նրանց կողմն ու սկսեցինք պայքարել:

aragaciChariqy

Գետի ջուրն ունի դեղին գույն: Ի՞նչն է ջուրը դարձնում այդ գույնի, և արդյո՞ք այդ ջուրը վնաս չի հասցնում գետի կենդանական և բուսական աշխարհին: Ես և դասընկերս որոշեցինք զրուցել այն մարդկանց հետ, որոնք ապրել են գյուղում նախքան հէկ-երի կառուցումը: Որոշեցինք պարզել, թե երբ է կառուցվել հէկ-ը, ում հովանավորությամբ, արդյո՞ք գյուղացիները քայլեր արել են, որպեսզի դադարեցնեն դրա շահագործումը:

aragaciChariqy1

Գեղարոտ գետը սկիզբ է առնում Արագածի լանջից և հանդիսանում է ոռոգման միակ աղբյուրը Արագած համայնքի և շրջակա գրեթե 7 համայնքների համար: Հէկ-երը կառուցվել են 2007-2008 թվականներին: Հէկ-երի սեփականատերը այս տարիների ընթացքում մնացել է անհայտ, միայն գիտենք, որ մեծահարուստ է և փորձում է գյուղացիների չարչարանքի դիմաց շահույթ ստանալ:

aragaciChariqy2

Պարզեցինք, որ նախքան հէկ-ի կառուցումը՝ գետն ունեցել է հարուստ կենդանական աշխարհ: Ասում են, որ գետում եղել է նույնիսկ կարմրախայտ, իսկ հիմա չես կարող գտնել ոչ մի կենդանի, անգամ գորտերն են վերացել, չորացել են այգիները: Հէկ-երի շահագործումը դադարեցնելու համար գյուղացիները բողոքի ցույց են արել, և այդ ցույցի մասին տեղյակ է նաև կառավարությունը:

2017թ. հունիսի 14-ին համայնքապետարանում տեղի է ունեցել ժողով, որին ներկա են գտնվել գյուղացիները և տարածքային կառավարման նախարար Դավիթ Լոքյանը: Նա անձամբ գյուղացիների հետ բարձրացավ և իր աչքով տեսավ հէկ-ի մոտակայքում հոսող ջուրը և հէկ-ից վերև՝ իր բնական հունով հոսող ջուրը: Այդ ամենը տեսնելուց հետո Դ. Լոքյանը հեռացավ համայնքից այն խոստումով, որ 7 օր հետո նորից կվերադառնա և կզրուցի գյուղացիների հետ: Բայց նրանից ոչ մի լուր չստացանք, Լոքյանը գնաց, իսկ գյուղացիների հարցերը մնացին անպատասխան: Հէկ-ի շահագործման արդյունքում ծառերը սկսում են չորանալ, իսկ կարտոֆիլը, որը գյուղացիների ապրուստի միակ միջոցն է, վարակվում է տարբեր հիվանդություններով: Գյուղացիները նշեցին նաև, որ գետի ջուրը ուղարկում են լաբորատոր փորձաքննության, բայց ռեալ պատասխան չեն տալիս: Նրանք պնդում են նաև, որ ամեն բան կեղծված է, որովհետև տեսածդ ու լաբորատոր փորձաքննության պատասխանը հակասում են իրար: Գյուղում կա երկու հէկ: Չբավարարվելով դրանով, ուզում են կառուցել նաև երրորդը: Եվ այս բոլոր խնդիրներն ու պրոբլեմները միայն ու միայն այդ չարիքի պատճառով է: Գյուղացիները տանջվում և չեն կարողանում հավաքել նորմալ բերք, ծառերն էլ չեն տալիս պտուղներ: Դրա հետ մեկտեղ՝ որոշել են ոռոգման ջրերը դարձնել վճարովի: Հերիք չի կործանում են գյուղացիների կյանքը, հիմա էլ ուզում են գյուղացիների տանջանքի ու չարչարանքի դիմաց եկամուտ ստանալ: Հերի՛ք է: Մի քիչ էլ գյուղացիների մասին մտածեք. այդքան աշխատանքի դիմաց ոչինչ չեն վաստակում:

Ես չեմ ուզում, որ Արագածը դառնա անապատ: