-Երեխեք, եկեք «հարսանիք-հարսանիք» խաղանք:

-Հա, ճիշտ ա, Սյուզին թող լինի հարսը, ինքը հարսի շոր ունի:

-Դե, դու էլ եղի փեսան, Սահակ:

-Չէ, ես չեմ խաղում:

-Լավ էլի: Որ լինես փեսա, սրանից հետո քո ուզած խաղը կխաղանք:

-Լավ, լավ, կլինեմ փեսա:

Հարսի ու փեսայի դերերը բաժանելուց հետո մեկը լինում էր վարսավիրը, մյուսին հանձնարարում էինք հարսի համար ծաղկեփունջ պատրաստել, երրորդը վարդի թերթիկներ էր քաղում հարսի ու փեսայի գլխին շաղ տալու համար: Հա, չմոռանամ նշել խանութպաններին: Դե, պարզ է՝ խանութից առևտուր անելու համար պիտի գումար ունենաս: Գումար մենք շատ ունեինք: Եթե տորթը կարող էր պատրաստված լինել դաշտի ամենատարբեր ծաղիկներից, հոգ չէ, գումարն էլ ծառերի տերևները կարող էին լինել, եթե, իհարկե, տերը մոտակայքում չէր ու նկատողությունների տարափ չէր թափի գլխներիս.

-Այ երեխեք, հերիք ա էդ խակ ցոգոլները ուտեք, թողեք հասնի:

-Հլը շուտ հելեք էդ դաշտից, սաղ խոտը տրորիք: Գնացեք ձեր դաշտերը մտեք:

Հարսանեկան պատրաստություններից հետո սկսվում էր խաղի ամենահետաքրքիր պահը՝ բուն հարսանիքն ու քեֆ-ուրախությունը: Ունեինք իսկական հարսանիքի բոլոր տեսակի ուտեստները. բոլորի հիմքում ընկած էր խակ ցոգոլը:

Հարսանիքի ավարտից հետո գնում էինք տուն՝ մոռանալով Սահակին տրված խոստման մասին, ու Սահակը միշտ ասում էր, որ հաջորդ անգամ ինքն էլ փեսա չի լինի:

Ամեն խաղ-հարսանիքից հետո մայրս ասում էր.

-Վա՜յ, երեխեք, մի շտապեք՝ կամուսնանաք: Երանի իսկական հարսանիքներն էլ ձեր խաղերի նման լինեին. փողը՝ ծառերի տերևները, տորթը՝ ծաղիկներից, հարսանիքի սրահն էլ՝ ձրի:

Մեղմ քամի: Լռություն: Տաք կակաո: Մենակություն: Գիշեր: Կանգնած էի դրսում, ձեռքիս՝ մեկ գավաթ տաք կակաոն: Փչում էր մեղմ քամին, որի սառնությունը չէի զգում, քանի որ ուշադրությունս ամբողջությամբ գրավել էր մի աստղ: Երկինքը պարզ էր, և այդ պարզ երկնքում երևում էր ընդամենը մի աստղ, բայց ինչպիսի՜ն՝ փայլուն, պայծառ ու տարբերվող: Նայում էի ու այդ ընթացքում շոյում էի բաժակը. տաքացնում էի ձեռքերս: Ուշադիր նայում էի. երբեք այդպես ուշադիր չեմ նայել ինչ-որ բանի: Նայելու ընթացքում կարծես աստղը շարժվեր դեպի աջ: Սկզբում ինձ թվաց, թե դա երկար նայելուց է, բայց հետո աստղը նորից շարժվեց: Այս անգամ մտածեցի, թե ակնոցիցս է, որ այն շարժվում է: Հանեցի: Մեկ է՝ էլի շարժվում էր: Հանկարծ լսվեց դռան ձայնը: Պապիկն էր:

-Բա՞ն ա եղել,- մտահոգ հարցրեց պապիկը:

-Չէ,- ասացի ես՝ կտրվելով երկնքից:

-Բա հորի՞ ես կանգնել դուրսը, սիրտդ լի՞քն ա:

-Չէ, պապի,- արդեն իսկապես հուզվելով՝ ասացի ես:

Պապիկը գնաց ներս՝ մտածելով, որ ինչ-որ բան է եղել: Նորից նայեցի երկնքին: Այդ ընթացքում պայծառ աստղի կողքին հայտնվել էին մի քանի այլ աստղեր, որոնք այնքան թույլ էին, որ չէին էլ երևում: Սկսեց ավելի մթնել, քամին մի փոքր ուժգնացավ: Դե, դա սովորական է: Սկսեցի մրսել: Գնացի ներս, արդեն պատուհանից էի հետևում:

Այսօր երկինքն էլի պարզ է: Արդեն՝ բազում աստղերով: Դե, իհարկե շատ են լինում դեպքեր, երբ երկնքում շողում է ընդամենը մեկ աստղ, բայց երբեք չի նմանվի այն երեկոյին, երբ ես տաք կակաոյով, լռության մեջ, մենակ ու քամու ազդեցության տակ նայում էի այն մեկ աստղին:

Իսկ ավելի շատ չեմ մոռանա պապիկիս անհանգիստ դեմքը: Ինչքան էր մտահոգվելով՝ կարծելով, թե ես տխրել եմ, մի բան այն չի, իսկ ինքը անզոր է ինձ օգնել…

Եթե չլինեին սեղանին ու որևէ բան դնելու համար հարմար տեղերում շարված թերթերն ու ամեն տեսակի թղթերը, պատկերացնել անգամ չէի կարող, որ վայրը, որտեղ հայտնվել էի, թերթի խմբագրություն էր, թեև նախապես էլ գիտեի։ Խմբագրությունն իրականում մի երկու փոքրիկ սենյակ էր զբաղեցնում բարձրահարկ շենքի ներսում։ Երբ թերթի աշխատակցի հետ ներս մտա, ներսում մի քանի հոգի էին, որոնցից «տեղը բերեցի» միայն գլխավոր խմբագրին, թեև նրա հետ կապ հեռախոսով է եղել, այն էլ՝ միայն մի քանի անգամ։ Հա, այնտեղ՝ սեղանի մոտ, գրականագետ, լրագրող Լյուդվիգ Կարապետյանն է, ում հետ հանդիպելու էլ եկել էի: Իսկ թե ինչից պետք է զրուցեինք, ինքս էլ դեռ լավ չէի պատկերացնում։ Վաղ առավոտյան զանգահարել էր մարզային «Արագած աշխարհ» թերթի խմբագիր Վարդևան Գրիգորյանն ու ասել, որ գնամ. կեսօրին պիտի հանդիպեմ Լյուդվիգ Կարապետյանի հետ։

Երկու րոպե չանցած սենյակում արդեն մնացել էինք ես, պրն Գրիգորյանը, պրն Կարապետյանն ու խմբագրատան աշխատակցուհին. նա, ում ուղեկցությամբ հասել էի այնտեղ։

-Եզդիներ էին,- հյուրերին ճանապարհելուց հետո ասում է ճերմակահեր լրագրողը, ժպտում ու նստում՝ մի աթոռ էլ ինձ առաջարկելով։ Քիչ հետո աշխատանքային հարցերով դուրս է գալիս նաև թերթի խմբագիրը, իսկ այդ ընթացքում զրուցակիցս արդեն պատմում էր իր տարիների աշխատանքի ու ձեռք բերած փորձի մասին՝ աշխատելով չանցնել՝ հավանաբար իր իսկ գծած համեստության սահմանները։ Հետո, նույնքան համեստորեն, ավելացնում է.

-Մոտ հինգ տասնյակ գրքերի հեղինակ եմ…

Գրքերից մեկն էլ մակագրում է ու նվիրում ինձ, բացում վերջին էջն ու ասում, որ այն, ինչ ինքը պիտի պատմեր, գրված է այնտեղ։

Լյուդվիգ Կարապետյանը ծնունդով Արագածոտնի մարզի Հնաբերդ գյուղից է, մասնագիտությամբ գրականագետ, զբաղվել է լրագրությամբ, լրագրություն է դասավանդել ԵՊՀ-ում, «Հրաչյա Աճառյան» համալսարանում, Հեռուստառադիո ակադեմիայում, իսկ այժմ Երևանի Մովսես Խորենացու անվան համալսարանում հայոց լեզվի և գրականության ամբիոնի վարիչն է։ Մի շարք գիտական և գրական գործերի հեղինակ է:

Տարիների աշխատանքը խորացել էր ծերացած աչքերում, երկար ճանապարհ անցած, մի փոքր էլ հոգնած ձայնի, մեղմ ժպիտի մեջ:

-Վերջերս մանկավարժական համալսարանում դասախոսելու առաջարկ ստացա, բայց առողջությունս էլ, տարիքս էլ այլևս չեն ներում:

Հետո լրագրությունից՝ իր անցյալ ու ներկա, և իմ ապագա մասնագիտությունից խոսեցինք: 17-ում իմ նյութերիցս որոշներն էլ էր կարդացել, ասաց՝ հավանել է:

-Հիմա շատերը մտածում են, թե լրագրությունը «այս օրը այս տեղում այսինչ բանը եղավ»-ն է: Կարևոր է նաև խոսքը ճիշտ ներկայացնելը:

Մի քիչ էլ կրթությունից, դասերից ու համալսարաններից զրուցեցինք: Զարմացավ, երևի տխրեց էլ, երբ լսեց, թե որքան քիչ են այն ֆակուլտետի դիմորդները, որտեղ ինքը դասավանդել է ժամանակին:

Դե, իսկ զրույցի ամենահետաքրքիր մասն էլ ինձ համար նրա արձագանքն էր, երբ լսեց «Մանանա» կենտրոնի անունը, իմացավ, որ կենտրոնի սան եմ: Ժպտաց.

-Տնօրենը հիմա՞ էլ է Ռուզաննա Բաղդասարյանը:

-Այո,- ասացի, ժպտացի, մի քիչ էլ զարմացա, բայց շա՜տ ուրախացա:

Արդեն ժամանակն էր բաժանվելու: Իսկ միմյանցից բաժանվեցինք հույսով, որ մի օր նորից կհանդիպենք, նա ինձ կնվիրի իր «Լրագիտարան»-ը, իսկ ես իրեն՝ «Խաբարբզիկի» իմ համարները:

-Վայ, յասաման: Էս ինչ սիրուն ա: Կարա՞մ քաղեմ, որ տանեմ տուն, դնեմ ջրի մեջ:

-Հա, Անուշս, քաղի:

Զրուցակիցս յոթնամյա Անուշն էր, որը կորցրել էր մորը:

-Շատ սիրուն ա: Կարա՞մ մի հատ էլ քաղեմ:

-Ըհըն: Ա՛ն, գիտես, չէ՞, եթե հինգ թերթիկանոց յասամանի ծաղիկ ուտես ու երազանք պահես, կկատարվի:

-Ուտե՞մ:

-Դե, հա: Արի՛ փորձենք:

Հինգ թերթիկանոց ծաղիկ չգտանք, բայց ես անպայման ուզում էի լսել Անուշի երազաքը, չնայած՝ պատկերացնում էի՝ ում մասին այն կլիներ:

-Ան, ոչինչ, որ չորս թերթիկանոց էլ ուտես, էլի կկատարվի երազանքդ:

-Ուտե՞մ:

-Հա, Ան, ուտես,- ծիծաղելով ասացի ես:

-Լավ:

Քաղեց չորս թերթիկանոցն ու կերավ:

-Հըն, ի՞նչ երազանք պահեցիր:

-Յասաման,- ասաց նա՝ անտեղյակ հայացքով ինձ նայելով:

-Հա, յասաման կերար, բա ի՞նչ երազանք պահեցիր:

-Երազա՞նք, չգիտեմ, մոռացա:

-Ան, գիտե՞ս երազանքն ինչ ա:

-Չէ:

-Մեր, դու գիտե՞ս,- հարցրի Անուշի մորեղբոր աղջկան՝ ութնամյա Մերիին:

-Հա: Անուշ, երազանքը էն ա, որ մի բան շատ ես ուզում, ամեն ինչ անում ես, որ կատարվի, ու մարդու չես ասում քո երազանքը: Հասկացա՞ր:

-Եկեք գնանք խաղանք, ես չեմ հիշում իմ երազանքը:

Գնացինք. Անուշը մոռացել էր իր երազանքը, բայց ես գիտեի՝ ուզում էր, որ մայրը հետ գա: Երևի հենց այդ պատճառով, որ երազանքը չէր կատարվելու, հինգ թերթիկանոց ծաղիկ չգտանք:

Երազանքը մոռացած Անուշը ամուր գրկել էր ինձ, իսկ Մերին պահում էր արդեն հինգերորդ երազանքը.

-Էս մեկը, որ լիքը գովասանագիր ունենամ, էս էլ՝ որ դառնամ պարի դասատու…