tatevik haroyan

Գիշերվա առեղծվածը

Արարատյան դաշտի աստղազարդ մի երեկո էր, երբ ես որոշեցի դուրս գալ բակ ու իբրև թե զով եղանակին գիրք կարդալ, բայց դրա փոխարեն «վայելեցի» սարսափելի շոգն ու մոծակների ներկայությունը: Հազիվ էի մի քանի էջ կարդացել, երբ ծառերի հետևից ինչ-որ ձայներ լսվեցին: Նայեցի այդ կողմը, ոչինչ և ոչ ոք չկար, բայց հենց այդ պահից ինչ-որ վախ սողոսկեց մեջս, ու ամեն մի տող կարդալիս նայում էի այդ ուղղությամբ:

Երբ արդեն մոռացած ձայնի մասին կրկին լարված գիրքս էի կարդում, նորից ձայներ լսվեցին: Ծառերն սկսեցին իրար գալ, նրանք կարծես դևի կերպարանք առած եկել էին մեր բակ: Գիշերն ամեն ինչը վերափոխել էր: Այն ծառը, որն առավոտները ծառավարի կանգնած էր իր տեղում, հիմա քայլում է, ուզում է խոսել, վաշ-վիշ է անում: Այդ պահին մտքիս եկավ Թումանյանի «Լոռեցի Սաքոն»: Նա էլ գիշերվա ահասարսուռ տեսարանից խելագարված իրեն Դեբեդը (բնագրում՝ Դևբենդ) նետեց և մահացավ:

Հանկարծ սթափվեցի ու սկսեցի ծիծաղել: «Ախր, սա զուտ երևակայության և գիշերվա ներգործության արդյունք է, Տաթևիկ, հանգստացիր»,- հորդորում էի ինձ:
Ու չնայած գիրքս այդպես էլ կիսատ մնաց, բայց ինձ մի բան պարզ դարձավ: Անգամ խիզախ մարդը, ինչպիսին լոռեցի Սաքոն էր, կխելագարվեր գիշերվա ահից, այն էլ Լոռվա սարերում: Ես էլ արդեն դևերի ներկայությունն էի զգում, բայց Թումանյանն օգնեց ինձ սթափվել ու հասկանալ, որ սա զուտ պատրանք է, որը գիշերվա ներգործությամբ և վախի առկայությամբ դառնում է սարսափելի մի բան: Մտածում էի՝ ախր, այդքան էլ վախկոտ չեմ, որ այդպես խառնվել էի իրար, բայց արի ու տես, որ գիշերը դևից էլ վատը դուրս եկավ, ավելի վախենալու դարձավ, քան սարսափ ֆիլմը ու վախեցրեց ինձ:
Երբ մի օր էլ կրկին նստեմ գիշերը դրսում գիրք կարդալու, չնայած, որ լույսը միացրած է, բայց մի փոքր այն կողմ ծառերի ստվերներն են ու դիվահար ճյուղերը, ես կհիշեմ այս օրը ու լոռեցի Սաքոյին: Թեև էլի ծառերը ոտքեր կառնեն, որ գան դեպի ինձ, այդ ժամանակ այլևս չեմ վախենա ու միայն մի լավ կծիծաղեմ:

Հուսամ, որ այդպես կանեմ:

valentinaChilingaryan

Ապրիլյանն ու կյանքը դրանից հետո

-Հարո՛ւթ, ինչ-որ նորություն կա՞ աշխատանքիցդ:

-Չէ, դեռ մերժում եմ ստանում ամեն տեղ: Անգամ զինգրքույկիս չեն նայում: Օ՜ֆ, չգիտեմ վերջը ինչ ա լինելու:

Միշտ հպարտությամբ եմ խոսում լավագույն ընկերներիս մասին: Հարութը ապրիլյան պատերազմի մասնակից է, բայց դժվար է նրա բերանից որևէ խոսք քաշել պատերազմի մասին, որովհետև այնտեղ կորցրել է իր մանկության ընկերներից մեկին: Երբ առաջին անգամ փորձեցի տեղեկություն ստանալ, հազիվ լսելի ձայնով ասաց.

-Գրկումս էր, երբ վերջին երեք անգամ շնչեց: Կորցրի նրան:

Պատերազմից հետո կյանքին այլ աչքերով է նայում: Երբ սարսափելի իրադարձություններ եմ պատմում, սառած հայացքով նայում, ոչինչ չի ասում: Տխուր հարցնում եմ.

-Բա չվախեցա՞ր:

-Ինչի՞ց:

-Դիակներից:

-Ըհըն:

Հիմա աշխատանք է փնտրում: Ո՞ւմ են պետք զինգրքույկը, դիպլոմն ու մեդալը: Հնարավորություն ունի երկրից ընդմիշտ գնալու և կյանքը վայելելու, բայց «գլխի այծերը» չեն թողնում.

-Հա՛ր, քո տեղը լինեի, կգնայի ԱՄՆ ու ոչ էլ հետ կգայի: Կսովորեի, կաշխատեի ու անհոգ կապրեի:

-Բա երկի՞րդ: Ո՞նց հեշտ թողնեմ գնամ: Էս երկրի սահմանը պահելիս ձմռանը նեղություն ու անքնություն եմ քաշել, էս երկրի համար լավագույն ընկերոջս կորցրի: Ո՞ւ: Հայրենիքիս քաղցրությունը ԱՄՆ-ում հնարավորություն կունենա՞մ զգալու:

-Հարո՛ւթ, հայրենասիրական պաթոսի ժամանակը չի: Գնա, սովորիր, աշխատիր ու ապրիր: Տեղավորվի, ինձ էլ կկանչես:

Անկեղծ ասած՝ հասկանում եմ Հարութին: Տարիներ առաջ շատ էի մտածում արտասահմանում ապրելու մասին, բայց հիմա կյանքս Հայաստանից դուրս չեմ պատկերացնում: Լավ երկիր է, թե վատ՝ իմն է: Բայց ես էլ եմ ուզում, որ ընկերներս լավ ապրեն, լավ աշխատանք ունենան: Այդ խոսակցությունից հետո պիտի խոսեի մյուս ընկերոջս՝ Ռուբենի հետ: Նա էլ է քառօրյայի մասնակից, բայց դեռ սովորում է ԵՊՀ-ում: Ռուբենին բոլորն են ճանաչում, անսպառ տաղանդով երիտասարդ է: Հպարտանում եմ, երբ ամեն անգամ խոսում եմ նրա մասին՝ վերջում հավելելով՝ լավագույն ընկերներիցս ա, բա՜:

-Ռուբ, ի՞նչ արեցիր:

-Չգրեցին:

-Ո՞նց:

-Դե, ասացին, որ չեն գրի զինգրքույկումս, թե ապրիլյան պատերազմի մասնակից եմ: Դիմել եմ արդեն նախարարություն, ասել են՝ մինչև օգոստոսի 15-ը կլինի, բայց չեմ հավատում:

-Լավ չի:

-Աչքերս ապշահար չռել էի: Հիշեցի, ոնց էի պայթյունից հետո հայտնվել հիվանդանոցում:

-Բայց ի՞նչ են ասում:

-Ասում են՝ դու կռիվ արե՞լ ես:

-Ախր, դրանց ձեռքը կջարդվի՞, որ գրեն: Անգամ մանրամասն փաստերն եք ներկայացրել:

-Չգիտեմ, բայց վարձիս օրը մոտենում ա: Ուզած-չուզած 500 հազար դրամն առանց զեղչելու պիտի մի ձև մուծեմ:

Մի ընկերս ունի զինգրքույկ, որի մեջ նշված է իր մասնակցությունը ապրիլյան պատերազմին, բայց օգուտ չունի, իսկ մյուս ընկերս պայքարում է ունենալու համար՝ հուսալով, որ անպայման դա կլուծի իր ֆինանսական խնդիրները: Ինձ մնում էր միայն վերադառնալ տուն և ողջ երկար ճանապարհի ընթացքում լավ խորհել: Գուցե մի նոր բան մտածեմ:

gohar hakobyan (ararat)

Ես 17-ի թղթակից եմ

17.am կայքի մասին առաջինը Արաքսից եմ լսել: Ինձ պատմել էր իր գրած նյութերի ու կայքի մասին: Միշտ մտքումս էր Արաքսի ասածները: Ուզում էի ես էլ գրել, բայց համարձակություն չունեի, ավելի շատ ամաչում էի:

Ամեն օր բացում էի 17-ի էջը, նայում, կարդում թղթակիցների հոդվածները ու սովորությանս համաձայն բարձր մտածում.
-Կարո՞ղ ա ես էլ փորձեմ… Հը՞ն, չէ, Գոհար, գժվեցի՞ր: Դու ի՞նչ գիտես, երկու բառ չես կարողանում իրար կապել, ուր մնաց՝ հոդված գրես, հա, բա չէ՞:
Սա էր իմ պատասխանը այդքան մեծ ցանկությանս:
Ապրիլ ամիսն էր, լավ հիշում եմ, սովորականի նման համակարգչի առջև նստած կարդում էի 17-ի նյութերը, ու հանկարծ դողացող ձեռքս փորձեց նամակ գրել: Մտա 17-ի ֆեյսբուքյան էջը, նամակ գրեցի, որ ես էլ եմ ուզում թղթակից դառնալ: Չհասկացա, թե ոնց, բայց էնքան ինքնավստահ էի գրում, ես ինքս էլ զարմացել էի:
17.am-ը տվեց իր էլ.փոստի հասցեն: Ես նյութ ուղարկեցի ու անընդհատ ինձ նույն հարցն էի տալիս՝ ինչո՞ւ արեցի: Բա որ չհավանե՞ն, ինչ ամոթ ա, Գոհար…
Մի քանի օր անց նամակ եկավ…17.am-ից էր: Նյութս որոշել էին տպագրել: Ուրախությանս չափ չկար: Այնքան էի ուրախացել, որ բոլորին պատմում էի՝ ծանոթ լիներ, թե անծանոթ: Սկսեցի գրել մի կողմ թողնելով վախերս ու ամաչկոտությունս (չնայած այն միշտ ինձ հետ է):
Շնորհակալություն քեզ 17.am, որ թույլ տվեցիր  ինձ ներկայանալ և գնահատեցիր աշխատանքս:

Ես քեզ սիրում եմ…

Mishel Harutyunyan

Նոր հաղորդում

Ես իմ նյութերից մեկում անդրադարձել էի «Վերադարձ հեռուստաընկերություն» թեմային:
Ինչպես նշել էի, պատրաստվում էինք նոր հաղորդաշար սկսել, որը արդեն կյանքի է կոչվել:

Այն որոշեցինք անվանել «Հետաքրքիր է իմանալ»:
Այս ծրագիրը մանկապատանեկան ուսուցողական հաղորդաշար է, որի ընթացքում խոսում ենք տարբեր թեմաների շուրջ, հարցազրույցներ ենք անում…
Արդեն սկսել ենք առաջին նկարահանումները: Այդտեղ շատ հետաքրքիր է անցնում ժամանակս, երբեք չեմ ձանձրանում:
Կան բաներ, որ չգիտեմ, բայց ընթացքում ինձ ամեն ինչ սովորեցնում են:
Լինում ենք տարբեր տեղերում:
Հարցազրույցներ ենք անում տարբեր մարդկանց հետ` կլինի ուսուցիչ, քաղաքացի և մեկ այլ մարդ:
Իսկ անձնակազմը ուղղակի հիանալի է: Մենք միմյանց հետ անմիջական ենք: Եթե ինչ որ հարց եմ ունենում կամ խորհրդի կարիք, կապ չունի՝ գիշեր է թե ցերեկ, նրանք միշտ պատրաստ են օգնել ինձ:
Այնքան ուրախ եմ, որ աշխատում եմ այդտեղ, դա իմ ամենամեծ երազանքն էր՝ աշխատել լրագրող-հաղորդավար:

Mane Minasyan

Մեր հոգու բնությունը

Վեդու համայնքապետարանը «Մաքուր Հայաստան» ծրագրի շրջանակներում կազմակերպել էր համադպրոցական շարադրության մրցույթ՝ բնապահպանական խորագրով: Ծրագրին մասնակցում էին Վեդիի 3 դպրոցների շուրջ 30 աշակերտներ, այդ թվում նաև ես: Հունիսի մեկին Վեդու քաղաքապետ Վարուժան Բարսեղյանը ամփոփեց մրցույթի արդյունքները: Եվ իմ շարադրությունը համարվեց լավագույնը:

Ստորև ներկայացնում եմ:

 

«Սովորականի պես դուրս եմ գալիս սենյակից, բացում պայուսակս ու դասավորում տետրերս՝ ինքս ինձ հետ խոսելով. «Սա մեկ, սա երկու, ձևավաբանությունը դրել եմ…»:

Դուրս եմ գալիս տնից ու քայլերս ուղղում դեպի ուսուցչուհուս տուն՝ պարապմունքի:

Ընդմիջման ժամանակ ուսուցչուհիս ասաց, որ դպրոցում հանձնարարված է շարադրություն գրել մրցույթի մասնակցելու համար:

Անմիջապես միտքն ինձ հետաքրքրեց, ու ես մոռացա պարապմունքի մասին:

«Պահպանել բնությունը, չաղտոտել այն»: Մտքումս միայն այս տողերն էին, ու ակամա սկսեցի պատկերացնել աշխարհը՝ ծառերը, ծաղիկներն ու խոտերը, անգամ հողն ու ջուրը:

Բնությանը, ինչպես մարդկանց ու կենդանիներին, անհրաժեշտ է որոշակի խնամք ու հոգատարություն: Բայց արդյո՞ք մենք երբևէ մտածում ենք մեր հոգու բնության խնամքի մասին. այն բնության, որը փոքրիկ պարտեզի տեսքով ապրում է յուրաքանչյուրիս հոգում՝ մեր ծննդյան առաջին րոպեից:

Երբ մենք առաջին անգամ ժպտում էինք, մեր հոգու այգեպանն այնտեղ տնկեց առաջին շիվերը, որոնք սկսեցին մեծանալ մեր յուրաքանչյուր ժպիտի, ուրախ հայացքի ու լավ արարքի շնորհիվ:

Առաջին անգամ, երբ խոսել էինք փորձում, այդ շիվերն արդեն դարձել էին փոքրիկ ծառեր, որոնք ծաղկեցին:

Երբ մայրիկն օգնում էր առաջին քայլերն անել, ծառը պտուղներ տվեց:

Պարտեզն օր օրի մեծանում էր, ծաղկում ու գեղեցկանում, մինչև այն օրը, երբ մենք սկսեցինք գիտակցաբար ու անգիտակցաբար վիրավորել դիմացինին: Մեր յուրաքանչյուր վատ խոսք, արարք ու շարժում կոտրում, պոկոտում ու տգեղացնում է մեր հոգու մատղաշ ծառերը:

Պատկերացրեք, եթե ամեն օր մեր բակի ծառից մի ճյուղ պոկենք, արդյունքում ոչինչ չի մնա, չէ՞: Ապա ինչո՞ւ ենք մոռանում մեր հոգու բնության խնամքի մասին:

Եթե յուրաքանչյուր մարդ պատասխանատվություն ունենա սեփական բնության նկատմամբ, ապա շրջակա աշխարհին նույնպես կվերաբերվի խնամքով»:

valentinaChilingaryan

Ապագա սերունդը ապացուցելու բան ունի

«Ես ունեմ այն ամենն, ինչ ցանկանում եմ, բայց դեռ երջանիկ չեմ: Ինչո՞ւ: Երբ ես 4 տարեկան էի, իմ միակ նպատակը մանկապարտեզից մի աղջկա ուշադրությունը գրավելն էր: Երբ դարձա 7 տարեկան, իմ միակ նպատակը Բրյուս Լիի նման կռվելն էր: Երբ ես դարձա 11 տարեկան, իմ միակ նպատակը Հայաստանի բասկետբոլի առաջնությունում (NBA) խաղալն էր: Երբ դարձա 13 տարեկան, իմ միակ նպատակը միջազգային օլիմպիադային մասնակցելն էր: Երբ դարձա 14 տարեկան, իմ միակ նպատակը մեդալ շահելն էր ֆիզիկայի միջազգային օլիմպիադայում և Հայաստանի բասկետբոլի առաջնությունում: Երբ 16 տարեկան էի, կորցրի իմ նպատակը, որի համար արժեր պայքարել: Կորցրել էի կյանքի հանդեպ հետաքրքրությունը: Սկսեցի հարցեր տալ ինքս ինձ, որ հասկանամ՝ թե ինչ եմ ուզում կյանքից: Շատ փոփոխություններից հետո ես դուրս եկա սթրեսից, դա մեծ հաջողություն էր»: Արա Մամբրեյանը 18 տարեկան է, աշխույժ և տարօրինակ տղա, որը հաճույք է ստանում լեգոներով խաղալուց ինչպես երեխան: Հաճախ է ասում, որ չկա որևէ տարիք, երբ կդադարի խաղալ լեգոներով: Չնայած երեխայական ցանկություններին, խոստովանում է, որ ապագայում կուզենա ունենալ 2 կամ 4 երեխա, որովհետև պաշտում է երեխաներին. նրանք իր կյանքը լցնում են երջանկությամբ: «Երբ ես երեխա էի, ինձ հրավիրել էին կինոյում խաղալու, բայց ես մերժեցի: Հիմա՛ր»: Չնայած իր տարիքին՝ արդեն 6 անգամ հաղթել է միջազգային գիտական օլիմպիադաներում և 5 անգամ Հայաստանի բասկետբոլի առաջնությունում նվաճել է մեդալ` խաղալով ազգային հավաքականում: Նա Հայաստանի պատմության մեջ առաջին մարդն է, ով 1 տարվա մեջ 4 տարբեր մեդալ է նվաճել: Ավարտելով Ա. Շահինյանի անվան ֆիզմաթ դպրոցը՝ սեփական ուժերով ընդունվել է Քեմբրիջի համալսարանի բակալավրիատի գիտությունների բաժինը: «SAT»-ի և «TOEFL»-ի քննությունները Հայաստանում հանձնելուց հետո մեկ շաբաթվա ընթացքում պատրաստվել է հարցազրույցին՝ Քեմբրիջ ընդունվելու համար: Հիմա Արան ունի մեր օժանդակության կարիքը, կա ֆինանսավորման խնդիր, իսկ հայ տաղանդին ձեռք մեկնելու համար յուրաքանչյուրս պետք է փորձենք օգնել նրան գումար գտնելու գործում: Գուցե տարիներ հետո հենց նա մեր երկրին օգնի բարելավել կրթության կամ որևէ այլ ոլորտ: Արան արդեն ապացուցել է, որ տաղանդավոր է, այժմ մեր հերթն է լուսավորելու Քեմբրիջի ճանապարհը նրա համար: Արան այժմ չունի հիմնական նպատակներ, բայց ունի ցանկություններ: Ուզում է դառնալ լավ մարդ՝ ավելի խելացի և ինքնավստահ, ավելի հանդուրժող և քաղաքակիրթ:

gohar hakobyan (ararat)

Ծիրանի տարի

-Լավ տարի ա, ծիրանի տարի ա…

Մայրիկիս հորեղբայրը ծիրանի մեծ այգի ունի: Արդեն սկսվել է ծիրանահավաքը: Մեր՝ Նորաշեն գյուղում, շատ են ծիրան աճեցնում:
Հորեղբայրս արդեն երկար տարիներ է, ինչ զբաղվում է այդ գործով: Իսկ երբ հմտանում ես, բնական է, հետո դժվար է այդ գործից հրաժարվելը: Այդպես է ոչ միայն արհեստում, այլև գյուղատնտեսության մեջ:
Ես մեծ ուրախությամբ ու հաճույքով եմ հետևում ծիրանը քաղելու և արկղերում շարելու ընթացքին: Գուցե ինձ հետ չհամաձայնեք, բայց ծիրանի հետ աշխատելը շատ հաճելի է: Դաշտում աշխատող տրակտորների, բերքը տեղափոխող մեքենաների ձայնը կարելի է լսել անգամ տանից: Ամեն անգամ դաշտ գնալու ճանապարհին կարելի է հանդիպել նույն աշխատանքով տարված մարդկանց, որոնք ջանք ու եռանդ չեն խնայում արդյունքի հասնելու համար: Դե, սա է գյուղացու ապրուստը: Հանդիպում եմ նաև բեռնատարների, որոնք ծիրանը տանում են երկրից դուրս:
Հետաքրքիր է, չէ՞. ծիրանը միրգ է՝ չունի բերան, լեզու, որ խոսի, աչքեր, որ տեսնի, բայց հաջողակ է, ճանապարհորդում է տարբեր երկրներ, ու նրան բոլորը սիրում են:
Մինչ բեռնատարին հասնելը, ծիրաններն առանձնացվում ու շարվում են արկղերի մեջ, հետո նոր մեկիկ-մեկիկ դասավորվում բեռնատարի մեջ:
Հորեղբայրս հաճախ է ասում, որ լավ բերք ստանալու համար պետք է շատ աշխատել: Իսկ մենք հիմա արդեն տեսնում ենք նրա լավ աշխատանքի արդյունքը:

Ազգային պատկերների տոն Ֆրանսիայում

Լուսանկարը՝ Խաչիկ Բունիաթյանի

Լուսանկարը՝ Խաչիկ Բունիաթյանի

Անցած դարերում՝ հենց այն ժամանակից, երբ մարդիկ կարողացան թղթի վրա տպագրել, Ֆրանսիայում սկսեցին վաճառել տպագրված նկարներ: Հենց դրանք էլ կոչվում են «ազգային պատկերներ»: Նկարները վաճառվում էին էժան գներով թե՛ քաղաքային, և թե՛ գյուղական բնակավայրերում: Դրանք իրենց մեջ էին ներառում ամենատարբեր ասպարեզները, կարող էին ունենալ կրոնական, մշակութային, կրթական, ժամանցային բովանդակություն: Պատկերները նախատեսված են թե՛ երեխաների, և թե՛ մեծահասակների համար: Երեխաների համար նախատեսված պատկերները ուսուցողական, դաստիարակչական էին, իսկ մեծահասակներինը՝ ավելի խրատական, երգիծական, իրենց մեջ ներառում էին նաև քաղաքական սատիրա: Տպագրության զարգացման հետ բարձրացել է նաև ազգային պատկերների որակը: Էվոլյուցիայի ընթացքում պատկերների հետ սկսել են հայտնվել նաև տեքստեր, քանի որ ժողովուրդը արդեն հիմնականում դարձել էր գրագետ, մինչ այդ պատկերներն առանց մեկնաբանությունների էին: 1820 թվականից սկսած այդ պատկերներն արդեն տպագրվում էին թերթերում, ամսագրերում, ալմանախներում: Իսկ այսօր արդեն վերածվել են կարճամետրաժ ապլիկացիոն ֆիլմերի: Ազգային պատկերներն այնքան մեծ տարածում ունեն Ֆրանսիայում, որ առաջացել է դրանց տոնը:

Լուսանկարը՝ Խաչիկ Բունիաթյանի

Լուսանկարը՝ Խաչիկ Բունիաթյանի

Ամեն տարի հունիսի 23-24-ը Ֆրանսիայում տոնում են Ազգային պատկերների տոնը (Imagerie Populaire): Բոլոր քաղաքներում տեղի է ունենում ապլիկացիոն կարճամետրաժ ֆիլմերի ցուցահանդես: Այս տարի առաջին անգամ եմ մասնակցել տոնին Էպինակ փոքրիկ քաղաքում և շատ մեծ բավականություն եմ ստացել, լավ տպավորություններով եմ լցված։ Նայելով ֆիլմերը՝ կարծես իրական հրաշքի ես մասնակցում։

Ուղարկում եմ նաև մի կարճ տեսանյութ այդ տոնից: Ձայնի որակի համար կներեք:

valentina chilingaryan ararat

Մի ամլիկ գառ …

Սովորականի պես օրվա լրահոսն էի կարդում, մեկ էլ տեսնեմ՝ «մի ամլիկ գառ, իրեն համար…» Չէ: Ջուր չէր խմում առվակից: «Ջրառատ գյուղում 8-ոտանի, 2 պոչանի, 3 աչքանի գառնուկ է ծնվել» նյութի վերնագրից ելնելով, հետաքրքրությամբ բացեցի այն: Կարդում եմ նյութը, ու ոգևորվում, որ մեր հայ գիտնականները նոր ուսումնասիրության առարկա ունեն: Նոր էքսպերիմենտներ, նոր լուծումներ…

Դե բնական է, կենդանին կենդանի չէր կարող մնալ, բայց գոնե կարելի էր պարզել նրա այդպիսին ծնվելու առեղծվածը: Միանգամից զանգեցի ընկերոջս ու պատմեցի դեպքը: Սկսեցինք վարկածներ առաջ քաշել, թե որն է գառնուկի այդպիսին ծնվելու պատճառը: Ու քանի որ ինֆորմացիան բավարար չէր, որոշեցի ավելի շատ մանրամասներ իմանալ:

Րոպեներ հետո հաղորդագրություն ուղարկեցի նյութը լուսաբանողին` Գագիկ Շամշյանին: Նամակում խնդրել էի այդ ընտանիքից որևէ մեկի հեռախոսահամարը: Անցան ժամեր: Չիմացա թե ինչպես խորը քուն մտա: Առավոտյան ստացել էի նամակի պատասխանը: Շա՜տ ուրախացա: Սիրտս վկայում էր, որ գնալու եմ Ջրառատ: Զանգահարեցի ինձ ուղարկված հեռախոսահամարով, ներկայացա, հետո ճշտեցի եղելությունը: Սկսեցի ներկայացնել նպատակս: Զրուցակիցս ծեր մարդ էր, որովհետև զգացվում էր ձայնից: Ասաց.

-Աչոն ջան, ինչ ասում եմ, գրի՛:

Դե ինձ նյութը պետք չէր, նյութին ծանոթ էի, բայց ամեն դեպքում որոշեցի լսել Զոհրաբ պապիկին: Ոգևորված պատմում էր գառնուկի մասին, իսկ ես համբերատար լսում էի՝ սպասելով, որ հարցնեմ. «Իսկ ի՞նչ արեցիք գառնուկի հետ»:

-Գրու՞մ ես, աչոնիկ ջան,- երկար պատմությունից հետո հարցրեց Զոհրաբ պապը,- ուզու՞մ ես նորից թելադրեմ: Դու հանգստացի՝ գրի, հանգստացի՝ գրի:

-Չէ, պապի ջան, շնորհակալ եմ, նյութին տեղյակ եմ: Դուք ասեք՝ վերջը: Վերջը, որտե՞ղ ուղարկեցիք գառնուկին հետազոտության:

-Աչոն ջան, մեր գառնուկը սատկեց:

-Էհ, պապի ջան, բա չհետաքրքե՞ց, թե ինչու է գառնուկը այդպիսին ծնվել: Ես ուզում եմ ինքս տեսնել, ուղղակի Ձեր թույլտվությունն եմ խնդրում: Հիմա որտե՞ղ է գառնուկի անշնչացած մարմինը:

-Գառնո՞ւկը: Աչոն ջա՛ն, էն փոքր թուլես`թոռս, տարավ գցեց շան դեմը: Ա՜խր, շատ չար ա, է, թոռս:

-Ու՞,- հույսը չկտրած անբուժելի հիվանդությամբ տառապող մարդու նման հարցրի ես:

-Ո՞ւ: Դու էն ասա, հասցնո՞ւմ ես գրել:

-Հա, պապի ջան, շնորհակալ եմ շատ, շատ օգնեցիք: Ձեզ առողջություն: Լավ մնացեք:

Ո՞ւ … Լավ պապիկ էր Զոհրաբ պապը: Չալարեց, ու նորից պատմեց ինձ ողջ եղելությունը: Գառնուկին հետազոտել չստացվեց, բայց դրա փոխարեն հիմա այս պատմությունն եմ գրում:

Առողջություն աշխարհի բոլոր պապիկներին ու տատիկներին:

khachik buniatyan

Ֆրանսիական նոթեր

Երբ տեղափոխվեցինք Ֆրանսիա, միայն երկու բառ գիտեի՝ bonjour և merci : Ոչ մեկին չէի հասկանում սկզբում։ Լսում էի երգեր, ինձ շատ էին դուր գալիս, բայց բառերը չէի հասկանում։ Դե քանի որ ծանոթ հայեր կային, ովքեր գիտեին ֆրանսերեն, հույսս իրենց վրա էի դնում, և ինչ-որ պետք էր, խնդրում էի՝ նրանք թարգմանում էին։

Քիչ-քիչ ավելացավ ֆրանսերեն բառապաշարս: Արդեն ծանոթանալու համար համարյա ամեն ինչ գիտեի: Բայց միայն ծանոթանալով չէ. պետք է շփվես էլ։

Սկսեցի դպրոց հաճախել: Այնտեղ իմ ծանոթ հայերը չկային, ու հաստատ ոչ մեկը չէր կարող ամեն վայրկյան թարգմանել։ Անսովոր էր շատ, երբ տեսնում էի, թե  ինչպես են երեխաները իրենց պայուսակները ոտքով հրում, գցում պատի տակ։ Իրենց կողքին ես մի խելոք մարդ էի՝ նորմալ դնում էի պայուսակս, չէի ծխում և այսպես շարունակ։

Ինքս ինձ ասացի.

-Հավաքիր քեզ, Խաչիկ, սենց չի լինի։

Գնում էի դպրոց ու մի քիչ վախով, որ ահա ուր որ է՝ մեկը ինչ-որ հարց կտա, ու ես չեմ կարողանա պատասխանել։ Ամեն օր այդ շփման վտանգից «մազապուրծ», ուրախ-ուրախ, կարծես փրկված, գալիս էի տուն։

Սկզբում շատ զավեշտալի իրադրությունների մեջ էի հայտնվում։ Ինձ հարցնում էին՝ անունդ ինչ է, չհասկանալով հարցը, ասում էի՝ 17 տարեկան եմ, և չէի հասկանում՝ ինչու էին ծիծաղում։

Ճարահատ դասարանի տղաներին սկսեցի հայերեն սովորեցնել։ Ու մտածում էի, որ իրենք ավելի շուտ հայերեն կսովորեն, քան ես՝ ֆրանսերեն։  Գնում էի դասի ու գիտեի, որ անսպառ  ծիծաղ է սպասվում ինձ։ Գնում էի, տղերքը սկսում էին հայերեն խոսել.

-Բառև, Կաշիկ, ո՞նց ես։

Բոլորովին տառասխալ չեմ թույլ տվել. ուղղակի իրենց համար դժվար է արտասանել Ր, Խ, Չ տառերը։ Այդպես էլ, ինչքան սովորեցրեցի, մեկ է՝ չկարողացան Խաչիկ ասել: Կամ ասում էին՝ Կաչիկ կամ Խաշիկ կամ Կաշիկ։

Ինչ որ է՝ հարմարվեցի։ Սկսեցի գլուխ հանել քիչ-քիչ: Այն ժամանակվա լսածս երգերը արդեն հասկանում էի, անունս նորմալ ասում էի, տղերքի հետ ֆրանսերեն էի խոսում, և այդպես։

Մի քիչ էլ հայերի մոտ ինձ լավ էի զգում, որ արդեն քիչումիչ ֆրանսերեն խոսում եմ։ Իրոք, դժվար էր սկզբում։ Գրեթե ամեն ինչ հասկանում էի, թե ինչ են իրենք խոսում, բայց չէի կարողանում ասել, թե ինչ եմ ուզում ասել։ Կարծես համր լինես. լիքը ասելու բան ունես, բայց չես կարողանում ասել։ Հիմա ամեն ինչ սովորական է դարձել: Չեմ վախենում խոսել, տեսածս օտար բարքերից չեմ զարմանում, աչքս սովորել է:

Շուտով կպատմեմ նաև իմ նոր քաղաքի, նոր ընկերների, կյանքիս նոր շրջանի մասին: Սպասեք: