-Ինչո՞ւ են կյանքից միշտ ոչ ժամանակին հեռանում լավ մարդիկ:
-Իսկ դու, երբ մտնում ես պարտեզ, առաջինն ես, չէ՞, քաղում ամենագեղեցիկ ծաղիկը:
-Այո:
-Իսկ կյանքը միշտ տանում է ամենալավ մարդկանց, թողնելով նրանց լավ անունը, լավ հիշողությունները:

Դե, իհարկե, մենք փոքր տարիքում չենք հասկանում՝ ինչ է մահը: Ինչո՞ւ մարդիկ կան, իսկ ժամանակ անց՝ ոչ: Ընդամենը ամիսներ առաջ կորցրեցի պապիկիս, իսկ հիմա ուղղակի չեմ համակերպվում այդ մտքի հետ: Երբ մտնում եմ տուն, ինձ թվում է՝ պապիկս պետք է նստած լինի իր աթոռին ու ինձ ասի.
-Շորերդ փոխիր, ու գնա հաց ուտելու, ո՞նց անցավ դպրոցում, դասերդ լավ պատասխանեցի՞ր:
Իսկ հիմա, երբ բացում եմ տան դուռը, ուղղակի պապիկի դատարկ աթոռն է: Պապիկս մնաց որպես լավ հիշողություն, ամենալավը աշխարհում: Հիշում եմ, թե ինչպես էր իր հետ մեզ որևէ տեղ տանում, չէր թողնում անձրևոտ օրերին ոտքով դասի գնանք, երբ ինչ-որ բանի կարիք էինք ունենում, նա առաջինն էր հոգում այդ ամենը: Ամեն օգոստոսի վերջին մեզ տանում էր խանութ ու գնում բոլոր գրենական պիտույքները: Հիշում եմ` ինչպես էր այգուց տուն գալիս` բոլոր գրպանները լավ մրգեր լցրած, ու բոլորը տալիս էր մեզ: Հիշում եմ` ինչպես էր բարկանում, որ մաթեմատիկայիս առաջադրանքները գրելիս մոռանում էի ամիս-ամսաթիվ գրել: Նա էր, որ առաջինն էր ստուգում մեր բոլոր դասերը, օգնում լրացնել բաց թողնվածները: Հիշում եմ` ինչպես էր մեզ սովորեցնում, Ամանորին բամբակներով մորուք էինք պատրաստում իր համար, ու նա մեզ համար դառնում էր ամենալավ Ձմեռ պապը աշխարհում: Հիմա, երբ պառկում եմ քնելու ու միացնում եմ ականջակալներս, ինձ թվում է` պապիկս ներս կմտնի ու կբարկանա, որ ականջակալներով եմ պառկել, կամ պառկել եմ քնելու ու հեռախոսով եմ զբաղվում: Ամեն բան անելուց առաջ միշտ մտածում եմ, որ պապիկս կողքիս լիներ, կասեր` ինչն է ճիշտ, իսկ ինչը՝ սխալ: Դպրոցս ավարտելու ժամանակ մտածում էի` երբ տուն գնամ, պապիկս կգրկի ամուր ու կշնորհավորի, իսկ հետո ընդունվելու համար, բայց ոչինչ չեղավ…
Գիտեմ, պապիկ, հիմա երկնքից կնայես ու կուրախանաս, որ քո մի թոռնիկն էլ ուսման մեջ հաջողություն ունեցավ: Գիտեմ, որ կյանքում ամենաշատը կարևորում էիր ուսումը: Կուզենայի գրկել քեզ ու ասել, որ ես ուրախ եմ, որ քո թոռնիկն եմ, որ քեզ պես պապիկ եմ ունեցել:
Վարդգես Պետրոսյանը գրել է.
«Սո՛ւտ է, աշխարհում ոչ մի մարդուց որևէ հետք չի մնում. ոչ ավազի վրա, ոչ ուրիշների հիշողության մեջ, ոչ ժամանակի ծալքերում: Մարդուն մնում են միայն ապրած տարիները: Ուրիշ ոչինչ»:
Ես երջանիկ եմ էն տարիների համար, որ ապրել եմ քո կողքին:

Առավոտյան նախավարժանքը՝ առողջության երաշխիք

4:30 զարթուցիչը զնգաց: Արագ վերցնում եմ հեռախոսս ու զանգում.

-Շող, արթնացի՛ր:

-Ես էլ ուզում էի քեզ զանգել: Լավ, սպասի՝ զանգեմ մյուս երեխեքին արթնացնեմ:

Նույն կերպ արթնացնում ենք բոլոր այն մարդկանց, ովքեր վաղ առավոտյան՝ դեռ մութ, գալիս են վազելու, մարզվելու և կոփվելու:

5:30. նստած եմ իմ մշտական քարին, որը դարձել է իմ սպասելու վայրը: Սպասում եմ, մինչև երեխաները գան, որ գնանք: Սովորության համաձայն՝ նրանք միշտ կարծում են, թե ես այդ քարի վրա քնել եմ, և դեռ հեռվից բղավում են.

-Անգե՜լ, արթնացիր, Անգե՜լ:

Ճանապարհի կեսը քայլելով, կեսը՝ վազելով հասնում ենք մարզադաշտ՝ ավելի առույգ մարզվելու համար: Ողջ ընթացքում հումորն ու ծիծաղը չի լքում մեզ, դե, երևի պատճառն այն է, որ մենք իրար հետ մեզ լավ ենք զգում: Եվ ինչպես Շողերն է ասում.

-Հա՛մ մարզվում ենք, հա՛մ մեր կյանքն ենք երկարացնում:

Իսկապես, եթե ուզում ես առողջ, կոփված լինել, մի ափսոսիր առավոտյան քունդ և գնա վազելու կամ պարզապես քայլելու (երկուսն էլ նույնչափ օգտակար են, բայց քայլելն՝ ավելի): Հատկապես այս անտանելի շոգ օրերին առավոտյան մաքուր օդն ամեն ինչ արժե:

Հ.Գ. Ընկերուհիս վազքի միջոցով նիհարել է յոթ կիլոգրամ:

Լուսինը երկնքում արդեն երևում էր, երբ դուրս եկա դասից ու նստեցի առաջին պատահած տաքսին:

-Ազա՞տ եք:

-Իհարկե, ո՞ւր ենք գնում:

-«Սասունցի Դավիթ» կայարան:

Ողջ ճանապարհին նայում էի երկրի ամենամերձավոր արբանյակին՝ լուսնին, որն այդ օրն արտասովոր գեղեցիկ էր: Տեսնես՝ այսօր ի՞նչ է թաքցնում լուսինն իր հակառակ կողմում: Մտորումներս կշարունակվեին, եթե վարորդը չսկսեր բողոքել:

-Մեկը լիներ էդ Սուրենյանի ձեռքից պուլտը վերցներ: Այ մարդ, խաշեց: Չի կարելի, չէ: Իրեն ի՞նչ կա, հիմա օդափոխիչը միացրել, նստել՝ եղանակն ա փոխում:

-Պապի ջան, դե Սուրենյանը ի՞նչ մեղք ունի: Եղանակն ինչպես փոփոխվում է, այդպես մեկնաբանում է,- ծիծաղելով պատասխանեցի ես:

-Յա, լավ ա ասիր: Թե չէ՝ չգիտեինք: Էդ դուք «շուստրի» քանի՞ քույր եք:

-Մի քանի:

-Լավ, էս շոգը հերիք չէր, հիմա էլ «Հոլին»: Էն «Հելոինն» ու «Սուրբ Վալենտինը» «դորդուբեշ արեցինք», հիմա էլ «Հոլի»: Սենց, որ գնա, հայկական տոները կվերանան:

-Չեն վերանա, պապի՛կ ջան: Ես էլ եմ դեմ «Հելոուինին», բայց եկեք «Սուրբ Վալենտինին» մի՛ քննադատեք: Սիրում եմ այդ տոնը:

-Յա, էդ ինչի՞ որ: Մեր Սուրբ Սարգիսը թողած, «խալխի» տոնն ես սիրո՞ւմ:

-Ես «խալխի» տոները չեմ սիրում ու դեմ եմ, որ նշվում են մեր երկրում: Բայց ես ծնվել եմ «Սուրբ Վալենտինի» մոտակա օրը: Ճիշտ է, անունս Վալենտին չէ, բայց Վալենտինա են դրել միայն այդ պատճառով:

-Հիմա որ «Սուրբ Սարգսին» ծնվեիր, անունդ Սաքո էին դնելո՞ւ,- կատակեց պապիկը:

-Պապի ջան, որ վերածնվեմ «Սուրբ Սարգսին» տղայի կերպարով, կորոշենք: Հնարավոր է, ինչի՞ չէ:

-Ասում էիր, դուք տենց «շուստրի» քանի՞ քույր եք:

-Ասացի, պապի ջան: Մի քանի: Մի քանի:

-Է՜հ, «խակ» ես, քո տարիքին էի, երբ «Սուրբ Վալենտինի» օրը եղնիկիս գտա:

-Ու չամուսնացաք, չէ՞, որովհետև դեմ էիք «Սուրբ Վալենտինին»:

-Ամուսնացանք: Որ սերը գալիս ա, չի հարցնում, թե որ օրն եք ծանոթացել: Սրտին չես հրամայի: Գիտե՞ս ինչ լավ բան ա սերը:

-Չէ հա, էս կյանքում ավելի կարևոր բաներ կան: Ի՞նչ սեր: Դրա տեղը, որ համալսարան ընդունվեիք, տարիներով սովորեիք, հիմա տաքսու վարորդ չէիք լինի, չէ՞,- փորձեցի սրամտել ես:

-Տո, գիտե՞ս, ես ռուսաստաններն ինչ բիզնեսներ եմ ունեցել: Էնքան համալսարաններ եմ ավարտել, որ էսօր, եթե հաշվես, չես վերջացնի: Հո ես ողջ կյանքս պապի չե՞մ եղել: Սերը լավ բան ա, եթե փոխադարձ ա: Հանկարծ միակողմանի չսիրես, թե չէ շատ կտանջվես: Մարալիս միակողմանի էի սիրում, բայց հետո եղնիկիս գտա: Փառք Աստծո, 4 երեխա, 7 թոռ ունեմ:

-Աստված պահի:

-Ապրես, բալի՛կ ջան: Քեզ էլ թող Աստված ժպիտ նվիրի: Թե չէ, հո դա էլ փողով չի:

-Է՜հ, պապի ջան: Ես ժպիտ ունեմ, ուղղակի, որ սկզբից սկսեցիք բողոքել երկրից, ժպիտս մոռացա լուսնի վրա:

-Հասանք,- վերջապես ժպտաց պապիկը:

-Շնորհակալ եմ, շա՜տ: Վերցրեք:

-Չէ, էդ պահի մոտդ, մի քիչ էլ վրան կավելացնես, կգնաս լուսին՝ ժպիտդ բերելու:

Ժպտացի: Գումարը դրեցի նստատեղին ու լուռ դուրս եկա:

Ա՜խ, ինչ լավն են մեր պապիկները, անգամ եթե բողոքում են:

Ծանոթներիցս մեկը «հասկի» ցեղատեսակի շուն էր նվեր ստացել: Երևի թե չկա այնպիսի շներին սիրող մարդ, որը գոնե մեկ անգամ երազած չլինի այդ շան մասին, կամ էլ պատկերացրած չլինի վաղ առավոտյան իր և շան զբոսանքը: Այդ մարդկանց շարքին եմ պատկանում նաև ես, ամեն օր ծնողներիս համոզում եմ, որ ինձ շուն նվիրեն:

Դեռ մեկ շաբաթ էլ չէր անցնել այն օրվանից, ինչ շունն ապրում էր այդ տանը, երբ տունը հրդեհվեց: Ասում են՝ պատճառը արևի ճառագայթներն են եղել: Ամբողջ ընտանիքը, բարեբախտաբար, տանը չի եղել, միայն տղան, որին էլ հենց շուն էին նվիրել և շունը: Տղան քնած էր իր ննջարանում, բայց, զանգ ստանալով, Աստծո կամքով տեղափոխվում է և քունը շարունակում է հյուրասենյակում: Առաջինն այրվել է տղայի ննջասենյակը: Փոքրիկ շան ձագը, հասկանալով իրավիճակը, փորձել է արթնացնել նրան, սակայն տղան չի արթնացել: Շունը, տեսնելով, որ չի կարողանում արթնացնել տիրոջը, կծել է նրա ձեռքը և արթնացրել: Հրշեջ ծառայությունը կարողացել է դադարեցնել կրակը, փրկել տղային: Իսկ երբ փրկարարները հարցնում են տղայի մայրիկին, թե արդյոք տանն ինչ-որ մեկը կա, նա պատասխանում է.

-Երեխաս տանն է:

Երեխա ասելով՝ նա նկատի ուներ շանը, որի հետ հասցրել էր կապվել: Շունը նույնպես փրկվեց:

Սովորական արևոտ օր էր: Ինչպես միշտ՝ շտապում էի պարապմունքի և ճանապարհին հանդիպեցի հարևանուհուս.

-Բարև ձեզ:

-Վա՜յ, Անի ջան (սովորաբար նա ինձ այդպես է դիմում), բարև:

Սկսեցինք քայլել միասին: Իմ քայլերը, բնականաբար, ավելի արագ էին, քան նրանը: Հանկարծ լսվեց ինձ համար սովորական դարձած, բայց տհաճ հարցը:

-Անի ջան, ինչի՞ ես սենց կոլոտ մնացել:

Ճիշտ է, արհամարհանքի նշան է, բայց նրա հարցը անպատասխան մնաց: Ոչ այն պատճառով, որ չէի ցանկանում պատասխանել, այլ այն, որ պարզապես պատասխանը չունեի: Բայց չէ՞ որ ցածրահասակ մարդիկ նույնպես ունեն առավելություններ.

1. Նկարներում դուք միշտ առաջին շարքում եք կանգնում:

2. Ձեզ չեն ուղարկում բերելու այնպիսի առարկաներ, որոնք դրված են բարձր տեղերում:

3. Դուք կարող եք հեշտորեն տեղավորվել փոքր տարածքում:

4. Բարձրահասակ մարդկանց մեծ մասն ունի խնդիրներ ողնաշարի հետ, իսկ ցածրահասակների մոտ այդ խնդիրը շատ քիչ է նկատվում այն պատճառով, որ օրինակ՝ երթուղայինում կարիք չի լինում կռանալու:

5. Ցածրահասակները կարող են գումար խնայել՝ օգտվելով երեխաների համար նախատեսված խանութներից:

6. Ցածրահասակ մարդիկ մեքենայի մեջ վատ իրավիճակում չեն հայտնվում ի տարբերություն բարձրահասակների, որոնց ոտքերը խանգարում են դիմացի նստողին, կամ էլ դիմացի նստարանն է ցավեցնում նրանց ոտքերը:

7. Ճոճանակներից և մանկական կարուսելներից բարձրահասակները միշտ չէ, որ կարող են օգվել՝ տարածքի փոքրության պատճառով, իսկ ցածրահասակներն անկախ տարիքից վայելում են մանկությունը:

8. Փոքրերի շրջապատում ցածրահասակները չեն տարբերվում և կարիք չունեն վատ զգալու:

Ցածրահասակ կամ բարձրահասակ լինելը մեր ցանկությունը չէ. մենք չենք ընտրում, թե ինչպիսին պետք է լինենք: Հակառակ դեպքում աշխարհում միանմանություն կտիրեր: