«Հիմա մարդիկ գիրք չեն կարդում» արտահայտությունը, կարծես, արդեն ակտուալ չէ։ Իրադարձությունները ցույց են տալիս, որ անկախ ամեն ինչից՝ գրքասերները սիրելի զբաղմունքից չեն հրաժարվում։

Կորոնավիրուսի հետևանքով ստեղծված արտակարգ իրավիճակի պայմաններում շատ բիզնեսներ, խանութներ և ընկերություններ այս օրերին աշխատում են մասամբ, շատերը նույնիսկ չեն աշխատում: Սակայն բացի ալկոգելի, ձեռնոցի, դիմակի, սխտորի և կոճապղպեղի բիզնեսներից, գրքերի վաճառքը նույնպես առաջին տեղում է:

«MYbookstore» առցանց գրախանութի հիմնադիր տնօրեն Լևոն Ստեփանյանը ներկայացնում է կարանտինի օրերին գրքաշխարհում տիրող իրավիճակը:

-Արտակարգ իրավիճակի և կարանտնի հետևանքով շատ ոլորտներ և բիզնեսներ այնքան էլ ակտիվ չեն կամ անգամ կասեցրել են գործունեությունը: Ինչպիսի՞ իրավիճակ է գրքաշխարհում: Արդյո՞ք այս օրերին սովորական իրավիճակի համեմատությամբ պատվերներն ավելացել են:

-Գրքերի վաճառքն ու պատվերները համեմատաբար ավելացել են` սովորական օրերի համեմատությամբ շուրջ 2-3 անգամ: Դա մի քանի գործոններով է պայմանավորված. նախ այն, որ շատ գրախանութներ այս օրերին փակ են, գործում են միայն օնլայն գրախանութները: Եվ քանի որ մարդիկ քիչ են տանից դուրս գալիս, ավելի շատ նախընտրում են օնլայն պատվիրել: Եվ հետո մարդիկ արդեն ավելի շատ ժամանակ ունեն, և եթե նախկինում շատերը չէին հասցնում գրքերին ժամանակ տրամադրել, այսօր այդ խնդիրը չկա: Բացի դրանից` վերջերս նոր գրքեր են հրատարակվել, որոնց հանդեպ մարդկանց հետաքրքրությունն արդեն ոչ միայն այս օրերին, այլև ընդհանրապես շատ մեծ է:

-Փակ են նաև գրադարաններն այս օրերին: Այդ փաստը, այսպես ասած, աշխատե՞ց ի օգուտ գրախանութների:

-Իհարկե, դրական ազդում է նաև այդ փաստը: Քանի որ եթե մարդիկ ուզում են գիրք կարդալ և գրադարաններից վերցնել չեն կարող, մնում է արդեն գնելու տարբերակը: Մեր գրախանութը ֆեյսբուքյան երկու խումբ ունի` «MYbooktore գրքերի աճուրդ», որտեղ մենք ինքնարժեքից բավականին ցածր գնով աճուրդներ ենք իրականացնում և մարդիկ կարող են տարբեր գրքեր զեղչված գնել, և «MYbookstore crowdfunding for books», որտեղ մարդիկ, տեղադրելով իրենց ցանկացած գիրքը, կարող են 50 տոկոս զեղչով ձեռք բերել գիրքը: Եվ այս խմբերի միջոցով այն մարդիկ, որոնք գումարի հետ կապված խնդիրներ ունեն, կարող են լուծել դրանք` գնելով գրքերն ավելի մատչելի:

-Համավարակի սկզբում շատերն ակտիվորեն սկսեցին հիշատակել Քամյուի «Ժանտախտ»-ը: Հետաքրքիր է` արդյո՞ք վարակների թեմաներով գրքեր շատ են պատվիրում: Եվ առհասարակ, ի՞նչ գործեր են հիմնականում պատվիրում մարդիկ: Կարո՞ղ եք նշել թոփ 5-ը:

-Շատ են հարցնում Մարկեսի «Սերը ժանտախտի օրերին» գիրքը, բայց քանի որ այն նոր հրատարակություն չունի, մենք նույնպես չունենք: Հետևաբար, հիմնականում գնում են Քամյուի «Ժանտախտը»` համեմատած այլ ժամանակահատվածների: Թոփ 5 գրքերը սրանք են` Միշել Օբամա «Իմ պատմությունը», Ֆիլ Նայթ «Կոշկավաճառը», Դեյվիդ Ալեն «Ինչպես հասցնել բոլոր գործերը», Չէ Գևարա «Մոտոցիկլավարի օրագիրը», Ալբեր Կամյու «Ժանտախտը»: Այս օրերին մարդիկ, կարելի է ասել, մոտիվացիայի պակաս ունեն: Եվ եթե նկատում եք, շատ վաճառված գրքերի մեջ թե՛ թոփ 5-ում, թե՛ իմ ձեռքի տակ եղած թոփ 20-ում մեծ տեղ են գրավում մոտիվացնող գրքերը: Շատերն ուզում են կարանտինից հետո փոխել իրենց կյանքը, ամեն ինչ սկսել ուրիշ կերպ, դրա համար ընտրում են նմանատիպ գրքեր:

-Հիմնականում Երևանի՞ց, թե՞ մարզերից եք պատվերներ ստանում:

-Պատվերներ ունենում ենք և՛ Երևանից, և՛ մարզերից, բայց ավելի շատ Երևանից են պատվերները: Այս օրերին մարզերից պատվերները մի փոքր ավելացել են, քանի որ ուսանողները վերադարձել են մարզեր` դասերի դադարեցման պատճառով: Եվ եթե նախկինում նրանք նույնպես պատվիրում էին և ստանում Երևանում, այսօր մենք առաքում ենք մարզեր:

-Առաքումներն ինչպե՞ս եք իրականացնում: Պահո՞ւմ եք անտանգության կանոնները:

-Իհարկե այո: Մեր առաքիչները ձեռնոցներով են, դիմակներով, ամեն օր, երբ գալիս են աշխատանքի, պարտադիր ջերմաչափվում են: Մարդկանց հիմնականում առաջարկում ենք վճարումները կատարել օնլայն տարբերակով, եթե տարբերակ չկա, նոր միայն կանխիկ: Գրքերի 90 տոկոսից ավելին պոլիէթիլենային կազմով են, այսինքն՝ հնարավորինս անվտանգ են հասնում ընթերցողին:

-Որքան էլ դրությունը դժվար է և վարակի դեմ պայքարելը` բարդ, բայց կարո՞ղ ենք որպես դրական կողմ նշել, որ մեկուսացումը մարդկանց տվեց ժամանակ, հնարավորություն` ավելի շատ կարդալու և կրթվելու:

-Շատերը մտածում են, որ իրենց ազատությունը ահմանափակվել է, բայց ես չակերտավոր ասում եմ, որ իսկական ազատությունը սա է: Որովհետև հիմա այն շրջանն է, որ մարդիկ իրենք են ընտրում` ինչո՞վ զբաղվել այս  ընթացքում, ե՞րբ արթնանալ, ե՞րբ քնել: Ու ինքնակրթվելու, զարգանալու, կարդալու շատ լավ ժամանակ է, ինչպես նաև կորոնավիրուսից հետո մեր կյանքը ավելի շատ գնահատելու ու նոր տեմպով կյանքը սկսելու համար: Շատերը դա չեն հասկանում, հիմնականում ժամանակն անիմաստ անցկացնում են սոցիալական ցանցերում: Բայց պետք է գիտակցել, որ գուցե մեր ամբողջ կյանքում այլևս այսքան ազատ ժամանակի հնարավորություն չունենանք, որ ինքներս որոշենք` ինչով զբաղվել, ինչպես անցկացնել ժամանակն ու ինչից սկսել:

Արտակարգ դրությունը, ցավոք, բոլորիս առջև փակեց շատ ու շատ կարևոր դռներ, ուստի այն հնարավորություն տվեց ուսումնասիրել հայ ժամանակակից գրականությունը և կարծիք ձևավորել արդի գրողների ստեղծագործությունների մասին։

Այսօր վիրտուալ և նաև այլ հարթակներում իր ստեղծագործություններով առանձնանում է ժամանակակից գրող, բանաստեղծ, էսսեիստ Մհեր Արշակյանը։ Բանաստեղծի հետ ունեցած փոքրիկ զրույցը և վերջինիս ստեղծագործությունների մոգական քաղվածքներից մի քանիսը՝ ստորև։

-Ո՞րն է եղել Ձեր առաջին ստեղծագործությունը։

-Իմ առաջին ստեղծագործությունը «Սիրող մարդը» վիպակն էր, որը գրվել է Կամյուի «Անկումի» մոտիվներով։

-Ըստ Պարույրի Սևակի՝ բանաստեղծը ծնվում է խոսելու իր բերանով, բայց բոլորի անունից, իր կենսագրությունից, որ կենսագրությունն է հասարակության և դարաշրջանի։ Դո՞ւք էլ եք այդպես մտածում։

-Գիտե՞ք, Սևակը ամենաճիշտ տարբերակը չէ բանաստեղծի և բանաստեղծության էությունը հասկանալու համար։ Բանաստեղծը չի ծնվում, որ խոսի բոլորի անունից, և բանաստեղծը որևէ կոչում չունի, բանաստեղծությունը ընդամենը ներսից չպայթելու մի ձև է։ Արվեստը, ընդհանրապես, իր էությամբ մարդու հրաբուխն է։ Որպեսզի ներսից մարդը չքանդվի այն զգացումներից ու մտքերից, որոնք ունի, արտահայտվում է, եթե չարտահայտվի, կոչնչանա։ Իսկ մյուսները այդ արտահայտություններում գտնում են այն, ինչը իրենց օգնում է չքանդվել՝ առանց արտահայտվել կարողանալու։

-«Բառերը ծուղակ են՝ ամենակարևորն ասելու մտքի մեջ»։ Դուք կարողանո՞ւմ եք առանց որևէ մեկին ծուղակը գցելու՝ հասկացնել ամենակարևորը։

-Ես չեմ փորձում ծուղակը գցել, որովհետև բառերն արդեն ծուղակ են և ես մարդուն մոտենում եմ ծուղակով: Այլ հարց է, որ ես իմ էությունն եմ ավելի բացում՝ զանցելով բառերի «քչախոսությունը»:

«Էությունը՝ զանցելով բառերի քչախոսությունը…

Իսկական բառերն ասելու համար չեն, այլ իմաստավորելու։

Ես քեզ սիրեցի, որովհետև դու նման չէիր ոչ մեկին: Հիմա դու նման ես բոլորին, որոնց չեմ սիրում:

Մի՛ ապրեք կյանքի հաշվին, ապրեք նրա հետ, նրանով։

Երբ դատապարտված ես թողնել լավագույնին, ստիպված ես լինել ավելի լավը…»։

-Կասե՞ք ինձ՝ ո՞րն է հաղթանակի ամենատհաճ զգացումը:

-Առանց սիրո զրուցել մեկի հետ, որին երբևէ սիրել ես:

«Աստված գալիս է հավերժ կյանքի խոստումով: Սատանան՝ հաջորդ կյանքի: Բնականաբար, հաղթում է երկրորդը:

Բանաստեղծությունն ու բանաստեղծն այդպես էլ ընդհանուր լեզու չգտան մուսայի հարցում»:

Անհագ ցանկությամբ ու մեծ սիրով կարելի է ընթերցել մերօրյա գրողներին։