Լուսանկարը՝ Սուրեն Կարապետյանի
Առավոտ էր: Հրազդանյան սովորական առավոտներից մեկը, սակայն հետո կպարզենք, որ ամենևին էլ սովորական չէր:
Այսօր ընկերոջս զանգից արթնանում եմ և սկսում առօրյա զրույցը, սակայն զգում եմ, որ ինչ որ խորհրդավոր ձևով է խոսում: Անընդհատ հարցնում է` դուրս նայել եմ, իսկ ես ամեն անգամ պատասխանում եմ. «Ի՞նչ պիտի լինի, գարուն ա էլի…»:
Այդպես էլ չասաց, թե ինչ է պատահել և ավարտեց զրույցը: Հագնվեցի և պատուհանից նայեցի դուրս, իսկ դրսում…
Լուսանկարը՝ Սուրեն Կարապետյանի
Դրսում իսկական ձմեռ է`իր ամենակարևոր բաղադրիչով. ձյուն է գալիս: Ծառերն անընդհատ օրորվում են` իրենց ճյուղերը ծանր ձնից «ազատելով»: Ակնթարթորեն հիշեցի տատիս պատմությունը, որն ամեն գարնանը պատմում էր ինձ և քույրերիս: Այն մի պառավի մասին էր (տատիս խոսքերով), ով գարնան մի այսպիսի օր իր ուլերին տարել էր դաշտ, բայց եղանակը միանգամից փոխվել էր` վերածվելով փոթորկի ու ձյան: Ու և’ պառավը, և’ ուլերը կորել էին:
Պատուհանից դուրս նայելիս մտածեցի, որ այս օրվա դեպքն ինձ ևս մեկ անգամ ապացուցեց` ինչքան էլ գիտությունը զարգանա, մեկ է, ժողովուրդն ու ժողովրդականը միշտ էլ կունենան իրենց յուրահատկությունն ու խորհրդավորությունը…
Այսօր Հայոց բանակի կազմավորման 24-րդ տարեդարձն է: Առանց իմ ասելու էլ գիտեք: Եվ գիտեք, լսել եք, կարդացել, որ Արցախյան հերոսամարտի առաջին տարիներին, երբ դեռ բանակը չէր ձևավորվել, իսկ թշնամին արդեն սկսել էր պատերազմը, սկսեցին կազմավորվել կամավորական ջոկատներ Հայաստանի տարբեր մարզերից: Գյուղացին ձեռքը զենք վերցրեց իր ազատությունը պահպանելու ու ինքնությունը չկորցնելու համար: Այդ կամավորական ջոկատներից մեկն էլ Հրազդան քաղաքի «Սասուն» ջոկատն էր, որի կազմում էր նաև երիտասարդ հայրս:
1989 թվականին կազմավորվեց «Սասուն» կամավորական ջոկատը: Ջոկատի հրամանատարն էր Սասուն Միքայելյանը, որը ծնվել է Հրազդան քաղաքի Վանատուր թաղամասում (նախկինում` գյուղ Աթարբեկյան), զինվորական կոչումը`մայոր, հենց նա է «Սասուն» երկրապահ կամավորական ջոկատի հիմնադիր-հրամանատարը:
Հայրիկիցս շատ դժվար է պատերազմի օրերից մի բան «կորզել», կարծես գոցել է իր մեջ ու ոչ մեկին դռնից ներս չի թողնում: Ինձ մի քանի անգամ է միայն հաջողվել մի քանի բառ իմանալ նրանից, մի երկու փոքրիկ պատմություն: Երբ որևէ բան եմ հարցնում, կամ խնդրում, որ մի դեպք պատմի, հանկարծ լռում է, մռայլվում, հայացքն ուղղում հեռուն ու թաղվում դառը հուշերի մեջ: Ընկերներին կորցնելու ցավը սուր է խրում սիրտը: Մինչ օրս պահում է արդեն վաղուց մաշված համազգեստը: Գրպանում մի թուղթ կա, վրան զոհված ընկերների անուններն են: Հարցրի`ո՞ւմ արյան հետքերն են շապիկիդ, ասաց. Անդրեն էր… Ընկավ:
Մի անգամ էլ պատմեց, որ տանկի նույն արկի պայթյունից վեր շպրտվեցին հրամանատարն ու տղերքից մեկը: Ցավոք, ընկերը զոհվեց: Հրամանատարն իր հարցազրույցներից մեկում ասում է. «Շուշիի ազատագրումը առեղծված էր շատերի համար: Դա նույնն է, թե բարձրանաս շշի վրա ու գրավես այն»: Մարտը տևեց 6 ժամ, որի ընթացքում, նրա խոսքով, 107 տեղից վիրավորվեց: «Սետկա էի դառել: Մինչև հիմա էլ ասկոլկեք կան ներսումս…Բեկորներն էսօրվա իշխանություններից հարազատ են»,-ասում է Սասուն Միքայելյանը:
Այսօր, երբ նշում ենք բանակի հիմնադրման տարելիցը, պետք է հիշենք բոլոր այն հերոսներին, որոնց առողջության ու կյանքի գնով պահպանվեց մեր անկախությունը և ստեղծվեց հայոց բանակը: