Մեր մանկության «Կլասը»

Լուսանկարը՝ Հռիփսիմե Եղիազարյանի

Լուսանկարը՝ Հռիփսիմե Եղիազարյանի

Երբ փոքր էինք, մեր ամենասիրած խաղերից մեկը «Կլասն» էր: Մենք ջանք չէինք խնայում այն գծելու համար: Ավելի շուտ նկարում էինք, քան գծում, չմտածելով, որ վաղ թե ուշ անձրև է գալու, և մենք ստիպված ենք լինելու նորը գծել: Բայց մենք դրա համար էլ էինք հնար գտել, որ անձրևից հետո մեր «Կլասը» չջնջվի: Դրա համար գծելուց հետո մի քանի անգամ էլ էինք կավիճը անցկացնում «Կլասի» վրայով և իրար խրախուսում.

-Լավ արեք, որ ավելի մուգ լինի:

Իսկ երբ անձրև էր գալիս, կտրվելուն պես կավիճները ձեռքներիս վազում էինք դուրս` մեր «Կլասին» նոր կյանք տալու, և շատ էինք տխրում, եթե այն ամբողջովին ջնջված էր լինում:

Քիչ չէին կռիվները «գծի» և «ջուրխմիկի» համար: Երկար կռիվներից հետո մենք դիմում էինք տարիքով ավելի մեծերի օգնությանը, որոնք մեր կարծիքով, ավելի փորձառու էին: Դե իհարկե, մենք էլ ունեինք մեր «բախտավոր քարերն» ու «նավսելու խոսքերը», որոնք մեր երևակայության արդյունքն էին: Այսօր տարիքով մեծ և փորձառուն, երեխաների կարծիքով, մենք ենք, ու շատ փոքրեր մեզ են դիմում կանոնները ճշտելու համար:

Լուսանկարը՝ Հռիփսիմե Եղիազարյանի

Լուսանկարը՝ Հռիփսիմե Եղիազարյանի

Վերջերս, երբ ընկերուհիներով դուրս էինք իջել, տեսանք, թե մեր շենքի երեխաներից երկուսը` Մանուելան և Վահեն, ինչպես են «կլաս» խաղում: Մոտենալուն պես սկսվեց մեր ուրախությունը, երբ հայացք ձգեցինք նրանց գծած «կլասին»: Դա ուղղակի տեսնել էր պետք: Այն միաժամանակ և «կլաս» էր, և «կլաս» չէր: Բոլոր վանդակներն անհավասար էին` մեկը քառակուսի էր, մեկը` ուղղանկյուն, մյուսը` հնգանկյուն: Թվերը բոլորը խառն էին գրված. մեկին հաջորդում էր 2-ը, և էլի` 2, մյուսը ինչ-որ անհասկանալի տեսք ունեցող թիվ էր, 9-ը թարս էր գրված, իսկ «Դոմա»-ի փոխարեն գրված էր «2441»: Նրանց կլասի քարերը կլոր էին, իսկ կլասը գծված էր թեք հարթության վրա, և երբ նրանք իրենց քարը գցում էին այն գլորվում էր` որևէ թվի վրա մնալու փոխարեն:

Նրանց ընդհանրապես չէր էլ հետաքրքրում, որ խաղում կանոններ կան: Նրանք 3 հնարավորություն ունեին «Դոմա»-ից տուն ձեռք բերելու համար: Որտեղ ցանկանում էին, այնտեղ էլ կանգնում էին քարը գցելիս:

Մանուելան պատրաստվել էր, որ պետք է գցեր 3-ը, բայց պատահմամբ գցեց 9-ը, և ահա, թե ինչ շարունակություն հետևեց խաղին.

-Վայ, բայց լես լելեքը պիտի քցեի,- տխրելով ասաց Մանուն (նրան կարճ այսպես են անվանում):

-Հա, Մանու, բայց գիծ չի, խաղա,- առանց հասկանալու, թե ինչ է կատարվում, ասաց Վահեն:

-Հա, հիմա լես 9-ը կխաղամ, հետո 10-ը ու կհասնեմ «Դոմա», ցէ՞ Անի,- դիմելով քրոջս ուրախությամբ բացականչեց Մանուն` մոռանալով, որ ինքը 3-ը պետք է խաղար:

Լուսանկարը՝ Հռիփսիմե Եղիազարյանի

Լուսանկարը՝ Հռիփսիմե Եղիազարյանի

Իսկ Մանուի համար «Դոմա» հասելը ամենամեծ ուրախությունն էր: Նա բոլորին շտապում էր տեղեկացնել այդ լավ նորության մասին. «Գիտե՞ս, հասել եմ «Դոմա»:

Նրանք երկուսն էլ դպրոց չեն հաճախում, և նրանց համար մեկ էր` թվերը ճիշտ գրված կլինեն, թե սխալ, արդյո՞ք խաղը կանոններ ունի, կամ էլ, որ կլոր քարով իրենց ուզած թիվը չեն կարող գցել: Այ սա է կոչվում անհոգ մանկություն, երբ քեզ անգամ չի հետաքրքրում դու թվերը ճիշտ գրել գիտես, թե ոչ, ու, շատ մեծ ուրախություն է պարզապես այն, որ դու հասել ես «Դոմա»:

Ամառս նոր դեմքերով

Լուսանկարը՝ Հռիփսիմե Եղիազարյանի

Լուսանկարը՝ Հռիփսիմե Եղիազարյանի

Ծով, արև, ավազ, միգուցե Էյֆելյան աշտարակ կամ էլ Վենետիկ…

Արդեն սովորական դարձած հանգիստ ոմանց համար, որը ցավոք սրտի, հասու չէ շատ-շատերին: Մեր շենքի բնակիչների մեծ մասը, եթե ոչ բոլորը, չունեն այդ հնարավորությունը: Տղամարդկանց մեծ մասը գտնվում է արտագնա աշխատանքի մեջ, իսկ ովքեր էլ շարունակում են մնալ և աշխատել այստեղ, այնքան աշխատավարձ չեն ստանում, որպեսզի կարողանան իրենց նման ճոխություններ թույլ տալ:

-Էլի գնում եք վազելո՞ւ, չի՞ լինի` էլ չգնաք, պառկեք ձեր համար քնեք, էլի,- ամեն օր մայրիկիս այս բառերով է սկսվում օրս: Ամեն անգամ նա կրկնում է նույնը, երբ տեսնում է, թե ինչ մեծ դժվարությամբ ենք արթնանում: Այն ժամանակ հայրիկն էլ էր նույնը ասում, երբ դեռ Ռուսաստան չէր մեկնել: Բայց մենք ընկերուհիներով` անդավաճան մեր երկար տարիների սովորույթին, շարունակում ենք գնալ: Բայց ոչ թե վազելու կամ մարզվելու ցանկությունն է, որ ամեն առավոտ մեզ ստիպում է արթնանալ, այլ ընկերներով միասին լավ ժամանակ անցկացնելու:

Ամեն առավոտ, երբ վազելուց ետ ենք վերադառնում, մայրիկը արդենս սրճում է մեր հարևանուհու հետ, որը նոր է տեղափոխվել հարևան շենք: Մենք արդեն նոր հարևան ունենք, որը բնակվում է մեր դիմացի բնակարանում: Սա կարելի է դասել այս տարվա նորությունների շարքին: Հիմա ասեմ, թե ինչու: Մեր նոր հարևանուհին մի շարք նորամուծություններ բերեց իր հետ: Դրանցից է` չրերի պատրաստումը: Մայրիկս տեսնելով նրա պատրաստած չրերը, որոշեց ինքն էլ չիր պատրաստել: Մեր մյուս հարևանուհին հետևելով նրանց օրինակին, ևս պատրաստեց և միշտ ասում էր.

-Արմին, որ ես տեսնում եմ դուք սարքում եք, ես չեմ կարա չսարքեմ,- ու այդքանից հետո միշտ ավելացնում,- բայց ախր, ես այդքան շուռումուռ տալու, նայելու ներվեր չունեմ, է:

Մեր մյուս հարևանուհին մի անգամ խոսքի մեջ նշեց, որ ինքն էլ է որոշել այս տարի չիր պատրաստել.

-Առաջին հարկի նոր հարևանի սարքած չրերը որ տեսնում եմ, հավեսս նենց ա գալիս, ես էլ եմ որոշել այս տարի սարքել:

Եվ այսպես մեր բոլորի մայրիկները միահամուռ կերպով որոշեցին չիր պատրաստել, և այս ամենը շնորհիվ մեր նոր հարևանուհու:

Դե, մեր սիրելի ամառը ինչպես միշտ իր հետ բերում է նաև շատ գլխացավանք: Մայրիկները իրենց ամենօրյա գործի հետ մեկտեղ սկսում են պատրաստել իրենց ավանդական պահածոները, լվանալ արդեն մանրացած բուրդը, բոլոր պատուհաններին օդափոխության հանված բազմագույն անկողիններն են, կամ էլ գորգերի լվացման արարողություն բակերում: Արարողություն, քանի որ դրան ոչ միայն գորգ լվացողն է մասնակցում, այլ օգնել ցանկացող հարևանուհիները, երեխաները, որոնք օգնելու քողի տակ այդ շոգին վայելում են սառը ջուրը և սահում գորգի վրա հավաքված փրփուրների վրայով:

Լուսանկարը՝ Հռիփսիմե Եղիազարյանի

Լուսանկարը՝ Հռիփսիմե Եղիազարյանի

Այս տարի մեր թաղամասում երեխաների քանակի մեծ աճ կա: Դա նաև նրանից է, որ շատերը արտասահմանից վեադառնում են` նախընտրելով ամառային արձակուրդները անցկացնել տատիկների մոտ: Երբ գալիս է երեկոյան ժամը վեցը, ամեն կողմից լսվում է երեխաների ճիչը, և մեկ-մեկ այնպիսի մեծ ցանկություն է առաջանում ետ վերադառնալ մանկություն` նամանավանդ, երբ տեսնում ես, որ խաղում են այն խաղերը, որ նրանց տարիքում դու էլ ես խաղացել ընկերներիդ հետ: Մի անգամ մենք էլ ընկերուհիներով որոշեցինք ճանապարհորդություն կատարել դեպի մանկություն: Մի քանի խաղ խաղալու համար մեզնից ժամանակ պահանջվեց թարմացնելու մեր հիշողությունը` կանոնները վերհիշելու համար. «Պա-պա-պա», «Անուն գոռոցի» և ևս մի քանի խաղ, ու կարծես մեր մանկությունը ետ էր վերադարձել, դե, գրեթե ետ էր վերադարձել:

Ինձ թվում էր ամառս անիմաստ ու անհետաքրքիր է անցել, մտածում էի, որ անգամ մի քանի տող էլ չեմ կարող գրել այն մասին, թե ինչպես է անցնում ամառը իմ քաղաքում, բայց արի ու տես, որ հիշողությանս ծալքերում շատ ավելին էր պահվել, քան կարծում էի: Ինձ համար կարևորը  այն է, որ մեր թաղամասը գնալով ոչ թե դատարկվում է, այլ ավելանում են նոր դեմքեր, նոր ընտանիքներ` իրենց հետ բերելով նոր պատմություններ:

Ինքնության որոնման ճանապարհին

Յուրաքանչյուր մարդ ցանկացած տարիքում կարիք ունի ինքնաարտահայտման: Տարբեր մարդիկ տարբեր կերպ են փորձում ինքնաարտահայտվել, հետևաբար, ինքնաարտահայտման հարթակները ու ձևերը միշտ չէ, որ նույնն են: Օրինակ, իմ տարիքի մեկը կարող է ինքնահաստատվել լավ սովորելով, մյուսը` ասենք, լավ  պարել, երգել  իմանալով կամ այլ հմտություն կիրառելով, հաջորդը՝ հասարակական աշխատանքներում  ներգրավվելով, մեկ ուրիշը՝ հասարակության մեջ ագրեսիվ վարք դրսևորելով կամ, ասենք, ծխելով ու ոգելից խմիչք օգտագործելով: Սակայն կարծում եմ, որ խնդիրը տվյալ պարագայում ճիշտ  հարթակ գտնելու մեջ է: Եվ ինչո՞ւ ոչ, նաև հասանելիության: Սահմանամերձ գյուղում ապրող իմ տարեկիցը չունի այն հնարավորությունները, ինչը, ասենք, ես կամ, օրինակ` ես չունեմ այն հնարավորությունները, ինչը Երևանում ապրող իմ տարեկիցը: Տվյալ պարագայում  մեզանից  յուրաքանչյուրն ունի բնությունից օժտված նույն կարողությունները, բայց  ինքնաարտահայտման ձևերը սահմանափակ են մեզանից շատերի համար: Երևույթը կարելի է դիտարկել նաև այլ կողմից: Խնդիրը նաև քո կարծիքը չամաչել արտահայտելու, ճիշտ ներկայացնելու, չկոմպլեքսավորվելու մեջ է, իսկ դա յուրահատուկ մշակույթ է, դաստիարակություն, որը պետք է ձևավորվի դեռ փոքր հասակից: Խնդիրն այն է, թե ինչպես սովորեցնել երիտասարդին խելամտորեն արտահայտել իր տեսակետը, ինչպես օգտվել եղած ինֆորմացիայից, ինչպես կիրառել այն: Որպես ամփոփում, ինքնաարտահայտման ազատությունը ինձ համար հասանելիությունն է և դրանից ազատ  ու ճիշտ օգտվելու կարողությունը:

Ինձ համար ինքնաարտահայտման յուրահատուկ պլատֆորմ միշտ եղել է բեմը: Սիրում եմ նաև հասարակական գործերում ներգրավվել, մասնակցել տարբեր ծրագրերի, իմ կարողությունները ներդնել մրցության մեջ: Վերջին տարիներին իմ և իմ տարեկիցներին ինքնաարտահայտման հարթակ տվեց նաև «Մանանա» կենտրոնի  ծրագիրը, հատկապես www.17.am  կայքը, որտեղ մենք բոլորս հնարավորություն ստացանք ազատ արտահայտել մեր մտքերը, կիսվել մեր փորձով, խոսել մեզ հուզող  խնդիրների մասին ֆիլմերի, լուսանկարների և հոդվածների տեսքով: Դա ինձ հնարավորություն տվեց բացահայտել իմ կարողությունները, զարգացնել ստեղծագործական, վերլուծական  կարողություններս, մտնել հասարակական շփումների մեջ, այսինքն՝ լավագույնս ինքնաարտահայտվել:

Հունի~ս, հուլի~ս, օգոստո՞ս…

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Հունիս

Բոլորս ուրախ ենք. ամռան առաջին ամիսն է, և կարելի է մի լավ հանգստանալ: Յուրաքանչյուրս կարծում է, որ այս ամառն ամենից լավն է լինելու, և հանգիստը վայելելու իր տարբերակն է մշակում.

«Ծով, ճամբար, պիկնիկ, ամեն օր առավոտյան վազել, կրկին ծով…»:

Օրերն անցնում են, սակայն տարբերակներից քչերն են իրականություն դառնում, որովհետև ժամանակ ունենք. չէ՞ որ առաջին ամիսն է, կհասցնենք: Եվ այսպես, ամեն օր արդարանալով, մոտենում ենք երկրորդին:

Հուլիս

Կրկին ուրախ ենք` ամառ, շոգ, իսկևիսկ ծով գնալու ժամանակ: Սրտատրոփ սպասում ենք Վարդավառին, բայց ամեն անգամ` հաջորդ իսկ օրը, բողոքում, որ այն անհետաքրքիր էր: Ետ չենք մնում սովորությունից և շարունակում արդարանալ, որ կհասցնենք վայելել ամառը. առջևում օգոստոսն է: Մոտենում է հուլիսի վերջը, հիշեցնելով ամառվա վերջին ամսի և ամենավատը` սեպտեմբերին մոտ լինելու մասին:

Օգոստոս

Համատարած հիասթափություն, բողոքներ և զղջումներ: Բոլորս բողոքում ենք, որ ամառը շատ արագ անցավ, և չհասցրինք հանգստանալ: Բողոքում ենք` իմանալով, որ դրա պատճառը հենց մենք ենք: Շատերս զղջում ենք, որովհետև անցկացրել ենք անհետաքրքիր օրեր և ամեն անգամ սպասել ենք հաջորդին` հույս ունենալով, որ հաջորդն ավելի հետաքրքիր  կլինի: Հույսը դնելով վաղվա օրվա վրա` անցկացրել և շարունակում ենք անցկացնել ամառը:

Փորձս ցույց է տալիս, որ ներկայով ապրելն ավելի արդյունավետ և, միևնույն ժամանակ, հաճելի է: Բավականություն ստացիր նոր բացվող օրից, և ինչ անելու ես` արա հենց այսօր և հենց հիմա, իմաստավորիր օրդ: Հաճախ շատ հեռու գնալ պետք չէ հետաքրքիր ապրելու համար:

Իսկ վերջում լավ լուր. մի’ հուսահատվեք. մեզ են սպասում օգոստոսյան բարիքներն ու զով երեկոները: Սկսենք ապրել հենց այս պահից:

Բյուրականյան մեդիա ճամբար. նորից նկարահանումներ…

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Մեդիա ճամբարի ամենահետաքրքիր ու հակասական պահը ինձ համար նկարահանումներն էին: Ֆիլմ նկարելը իրականում հեշտ բան չէ, սակայն իրավիճակն ավելի է բարդանում, երբ ստիպված ես լինում աշխատել ֆիլմի մասին լրիվ ուրիշ պատկերացումներով մարդկանց հետ:

Մենք աշխատելու էինք հայ-սերբական հարաբերությունների մասին դոկումենտալ ֆիլմի վրա: Այնպես ստացվեց, որ ստիպված եղա համագործակցել գլխավորապես սերբական թիմի հետ: Մտածում էի, որ հետաքրքիր ու բացի այդ նոր փորձառություն կլինի իմ՝ ապագա դոկումենտալիստի համար այլ կինոդպրոցի հետ շփվելը, բայց ցանկացած նոր բան իր հետ դժվարություններ է բերում: Այս անգամը ևս բացառություն չէր: Որքանով հասկացա, մեր սերբ գործընկերներն ավելի շատ հակված էին խաղարկային ֆիլմին ու նույնիսկ դոկումենտալ ֆիլմում փորձում էին խաղարկային ֆիլմի տարրեր մտցնել: Հենց նախապատրաստական փուլում, երբ քննարկում էինք  ֆիլմի հիմնական ուղղությունները, համաձայնվեցի մի քանի զիջումների գնալ որպես հյուրընկալող կողմի ներկայացուցիչ և նույնիսկ մի քանի կադրում խաղալ: Էլ ի՞նչ իմանայի, որ պիտի ամբողջ դոկումենտալ ֆիլմում դերասան լինեի, ու ֆիլմը պիտի դառնար իմ պատմությունը:

Նախ, իմ փորձի ընթացքում ես սովորել էի, որ դոկումենտալիստը չպիտի իրեն դնի սցենարային կաղապարների մեջ, որովհետև արվեստը ստեղծագործական գործընթաց է և ազատություն է սիրում, հատկապես դոկումենտալ կինոն: Եթե ինչ-որ բան չկա նախապես պլանավորված սցենարում, բայց նկարահանումների ընթացքում հասկանում ես, որ կարող է ֆիլմին օգտակար լինել, կարելի է ավելացնել և հակառակը, եթե նախապես պլանավորել ես, բայց զգում ես, որ կարող է ավելորդ լինել, վատ չէր լինի առանց խղճի խայթ զգալու ազատվել այդ հատվածից: Սակայն սերբ գործընկերներս պնդում էին նախապես պլանավորված սցենարով շարժվել, ու հենց այստեղից էլ սկսվում էին մեր հակասությունները: Բացի այդ, իմ կարծիքով, եթե ֆիլմը, լուսանկարը կամ ասենք թեկուզ հոդվածը ամբողջական է, ապա այն կարիք չունի բացատրությունների, մեկնաբանությունների: Ճիշտ կադրը ինքնին պիտի տեսանելի ու հասկանալի լինի նայողին  առանց բառերի, իսկ այս ֆիլմում ես անընդհատ պիտի բացատրեի՝ ինչ եմ անում, ուր եմ գնում, ում հետ եմ խոսում: Ամենից շատ դա ինձ դուր չէր գալիս: Այդպես ֆիլմը դուրս է գալիս իր սահմաններից ու մոտենում հեռուստառեպորտաժին, ինչը դոկումենտալ ֆիլմի որոշ ուղղություններում ընդունված ձև է, բայց ոչ ցանկալի:

Ինձ համար դոկումենտալ ֆիլմը արկած է, ռիսկ: Դոկումենտալիստը պիտի նախ կարողանա նյութի լավ ընտրություն կայացնել, հետո ճիշտ լույսի տակ հրամցնել հանդիսատեսին: Նկարահանման ընթացքում պիտի կարողանաս իրականությունից «գողանալ» կադրը և ներկայացնել քո ուզած իրականության մեջ: Ռեժիսորը իր հերոսին պիտի կարողանա դնել իր ուզած իրավիճակում, պիտի ստեղծի իրավիճակ, որովհետև աշխատում է իրական մարդկանց հետ, ոչ թե դերասանների, իսկ դա ճկունություն է պահանջում: Ըստ իս կյանքը մեզ տալիս է ամեն ինչ, ուղղակի արվեստի ճիշտ ըմբռնում է պետք, ճիշտ լուծում: Ես սիրում եմ, երբ դոկումենտալ ֆիլմում ամեն մի կադրը իրական է, երբ զգում ես ռեժիսորի ներկայությունը, բայց չես տեսնում…

…Նկարահանուների փուլը շատ բուռն անցավ, սակայն մեր խմբի ղեկավարը՝

Միլիցան, ասաց, որ սա երբևէ ամենահեշտ, հաճելի  ու լավ կազմակերպված նկարահանումն է եղել, որ ինքը երբևէ ունեցել է: Պակաս բուռն չէր նաև մոնտաժի փուլը: Այս ընթացքում ավելի շատ կարևորեցի մոնտաժի դերը ֆիլմում: Դա այն փուլն է, երբ վերջնական տեսքի ես բերում, սարքում ես ֆիլմը, քո ուզած տրամադրությունն ու գույնը հաղորդում դրան:

Վերջապես պրեմիերա…

Ֆիլմը վերջնական տեսքով նայելիս հասկացա նաև իմ՝ որպես դերասանի թերությունները, ինչը ես անպայման հաշվի կառնեմ հաջորդ անգամ: Իմ՝ռեժիսորի որոշ դեպքերում ունեցածս անհամաձայնությունները ազդել էին մի քանի կադրերի վրա ու կեղծ երանգ տվել խաղիս:

Կարծիքները տարբեր էին ու նույնպես հակասական: Ինչևէ… Կարծում եմ՝ երկու կողմերի համար էլ հետաքրքիր էր աշխատել միասին…

Սիրելի՛ ընթերցող, շուտով ֆիլմը կներկայացվի նաև քո դատին, և դու ինքդ հնարավորություն կունենաս գնահատելու, արդյո՞ք ստացված է, թե՞՝ ոչ…

Pixilation կամ կենդանի կերպարներ ապագա մուլտի մեջ

Լուսանկարը՝ Վարսեր Զաքարյանի

Լուսանկարը՝ Վարսեր Զաքարյանի

Կարելի է ասել լույսը բացվելու հետ մեկտեղ, ինձ համար մի նոր հասկացության բացահայտում եղավ: Բառ, որին ես ծանոթ չէի:

Քննարկումների ժամանակ ես չէի հասկանում, թե ինչի մասին է խոսքը: Ինձ համար այդ բառի նշանակությունը ասես մի գաղտնիքներով լի սնդուկ լիներ, որ ինչքան էլ  փորձում եմ  բացել, ծանոթանալ պարունակության հետ, չեմ կարողանում:

Հարցնում էի երեխաներին, նրանք ինձ բացատրում էին, որ դա լուսանկարներից կազմված անիմացիա է: Բայց  ես, էլի չէի կարողանում պատկերացնել, չէի կարողանում հասկանալ…

Եվ ահա եկավ այն երկար սպասված պահը, երբ ես վերջապես կկարողանամ պատկերացում կազմել  այդ բառի մեջ թաքնված մի ողջ հետաքրքիր ու անակնկալներով լի աշխարհի մասին:

Ես մի փոքր ուշացա քննարկումից՝թե ինչի մասին ենք նկարելու pixilation-ը:

Լուսանկարը՝ Վարսեր Զաքարյանի

Լուսանկարը՝ Վարսեր Զաքարյանի

Երեխաները արդեն գիտեին, թե ովքեր են մասնակցելու: Նրանք սկսեցին կամաց-կամաց զբաղեցնել իրենց «դիրքերը»,  երբ Սիսակը ինձ ասաց.

-Մանե, ինչի՞ ես նստել, արի դու էլ մասնակցի:

Ես փորձում էի ամեն կերպ հրաժարվել, չմասնակցել, բայց չստացվեց… Ես վեր կացա «պարտված մարտիկի» նման և միացա ընկերներիս: Մենք ապագա մուլտ հերոսի կերպարներն էինք և փորձում էինք ընդունել այն դիրքերը և լուսանկարվել, որոնք հետո իրար միացնելով, պիտի ստացվեր շարժում ու կյանք տար մեր ֆիլմին:

Ինձ ամեն ինչ այնքան շատ է դուր եկել… Ես ստեղծեցի իմ աշխարհը, ու հիմա կարող եմ ասել, թե ինչ է pixilation-ը:

Վարպետության դաս Քշիշտոֆ Զանուսսիից

Լուսանկարը՝ Սիրան Մանուկյանի

Լուսանկարը՝ Սիրան Մանուկյանի

Առաջին անգամ, երբ լսեցի հայտնի ռեժիսոր Քշիշտոֆ Զանուսսիի մասին, Բյուրականի մեդիա ճամբարում էր: Տիկին Ռուզանը շտապեց ուրախացնել մեզ այն հանգամանքով, որ մենք հնարավորություն ունենք հանդիպել աշխարհահռչակ ռեժիսորի հետ, որը Հայաստան էր եկել միայն մեկ օրով և վարելու էր վարպետության դաս: Մեզ հատկացված էր ընդամենը մի դահլիճ, որը, իհարկե, բավականին փոքր էր,  որպեսզի կարողանար իր մեջ տեղավորել Զանուսսիի տաղանդը գնահատող բոլոր ցանկացողներին: Մենք մտանք դահլիճ,  տեղավորվեցինք, և երբ եկավ Վարպետը (նրան այսպես էին դիմում ներկաները),  բոլորը ծափողջույններով դիմավորեցին նրան: Իր ելույթը նա սկսեց կատակներով և շատ անմիջական՝ միանգամից ուշադրությունը գրավելով իր կողմը: Զանուսսին իր վարպետության դասի ընթացքում ֆիլմի ստեղծման մեջ  մեծապես կարևորեց դերասանի ընտրությունը՝ ասելով,  որ ցանկացած պարագայում,  ինչքան էլ կատարյալ լինի ֆիլմի գաղափարը, ավելի կարևոր է դերասանների ընտրությունը, քանի որ նրանց դերասանական խաղն է,  որ ֆիլմը դիտողին պետք է ստիպի հուզվել կամ ժպտալ: Նա նաև պատմեց,  որ իր  ուսանողները իրեն դիմել են այսպիսի տարօրինակ հարցերով. «Իսկ ինչո՞ւ եք դուք այսպես արևահարված»,  կամ. «Եթե դասախոսը ակնոց է կրում, արդյո՞ք դա նշանակում է,  որ նա ավարտել է համալսարանը» և այլն: Մենք դիտեցինք նրա ֆիլմերից երկուսից հատվածներ,  որոնք բավականին մեծ տպավորություն թողեցին ինձ վրա:  Ֆիլմերն ինձ այնքան հետաքրքրեցին,  որ ցանկություն առաջացով անպայման դիտել շարունակությունը:  Նրա խոսքի ընթացքում ես ինձ համար բացահայտեցի նաև նրա մարդկաին արժեքները: Ունենալով 6 շուն և լինելով բավականին զբաղված մարդ, նա չէր կարողանում շատ ժամանակ տրամադրել նրանց,  բայց նշեց,  որ բազմիցս,  երբ ինքը բարկացած է եղել, նրանց միջոցով է,  որ կարողացել է հանգստացնել նյարդերը: Ռեժիսոր Զանուսսին նաև չմոռացավ խորհուրդներ տալ այն մարդկանց,  ովքեր հետագայում պատրաստվում են շարունակել կինոյով զբաղվել: Նա ասաց,  որ լավ ֆլմը այն ֆիլմն է,  որը մարդուն ստիպում է նայել ինքն իր մեջ և փոխվել: Ռեժիսորի իր այս հավատամքն իմանալով հասկացա, թե ինչու աշնանը Բուդապեշտում կայացած Ֆալուդի միջազգային կինոփառատոնի ժամանակ, որի ժյուրին գլխավորում էր Քշիշտոֆ Զանուսսին, լավագույն վավերագրական ֆիլմ անվանակարգի հաղթող ֆիլմ նա ճանաչեց հենց մեր կենտրոնի նկարահանած «Մի սիրո պատմություն» ֆիլմը, որն առանց հուզմունքի անհնար է նայել: Ֆիլմը կարող եք դիտել այս հղումի տակ (Մի Սիրո Պատմությունև ինքներդ էլ կհամոզվեք:

Հանդիպման վերջում, երբ մենք հիշեցրեցինք նրան այս մասին, Զանուսսին ասաց, որ երբեք մրցանակ չէր տա այնպիսի ֆիլմի, որն իրեն չհուզեր, և որ շարունակենք հավատարիմ մնալ մեզ ու նոր ֆիլմեր նկարենք: Երբ ցանկացանք իր հետ լուսանկարվել, ինքն էլ խնդրեց կազմակերպիչներին, որպեսզի իր ֆոտոխցիկով էլ նկարեն ու կատակով ավելացրեց, որ մի օր, երբ մեզնից մեկնումեկը ճանաչված ռեժիսոր կդառնա, ապա ինքը կարող է «գլուխ գովել», որ ճանաչել է մեզ: Լուսանկարն իհարկե դարձավ շատ «խմբակային», քանի որ դահլիճում ներկա գտնվողներն էլ միացան մեզ, բայց դե ինչ արած, եթե պետք է հուզել հանդիսատեսին, ուրեմն թող նաև լուսանկարվեն մեր կողքին: