Ani Ghambaryan

Նորից գրքեր

Սովորաբար, «Սիրո՞ւմ ես գիրք կարդալ» հարցին մենք պատասխանում ենք` ո′չ, պատճառաբանելով, որ դա ուղղակի պարտականություն է մեզ համար, այն էլ՝ ձանձրալի:

Բայց ես կարծում եմ, որ բոլոր դպրոցականներին էլ հետաքրքրում է, թե ինչո՞ւ է  անհրաժեշտ ուշադիր և շատ կարդալը:

Նախ, այն օգտակար է: Զարգացնում է մտածողությունը:  Սա կարդալու ամենակարևոր առանձնահատկություններից է: Կարդալիս մենք շատ ենք մտածում՝ փորձելով հասկանալ իրավիճակը: Դա էլ իր հերթին, թուլացնում է լարվածությունը: Հիշեք, թե օրվա ընթացքում որքան առիթներ ենք ունենում լարվելու, և  կարդալը դրանից ազատվելու հրաշալի տարբերակ է, հատկապես, երբ բարձրաձայն ես կարդում: Զարգացնում է բառապաշարը: Գրքերում մենք հանդիպում ենք  ծանոթ ու անծանոթ բառերի, որոնք, ուզենք, թե չուզենք, դառնում են մեր բառապաշարի անբաժան մասնիկը, և առօրյա խոսքում սկսում ենք օգտագործել դրանք:

Ի վերջո, շատ կարդալու շնորհիվ  մենք դառնում  ենք  ավելի բանիմաց, խելացի և տեղեկացված:

Ուսուցիչները` այդ ամենն իմանալով, մեզ ամառային արձակուրդներին հանձնարարում են բազմաթիվ գրքեր կարդալ: Իսկ մենք`երեխաներս, մտածում ենք, որ ամառն ու արձակուրդը մի լավ հանգստանալու համար են:

Ես, օրինակ, փորձում եմ հաճելին համատեղել օգտակարի հետ: Երկուսը` միաժամանակ:

Այս ամռան առաջին ամսվա ընթացքում, հանձնեցի ինձ համար շատ «սարսափելի» քննությունները: Սկզբում շատ էի վախենում, ամեն օր կարդում էի, կրկնում անցածս: Մտածում էի,  թե մի բան կմոռանամ: Հետո հասկացա, որ քննություններն այդքան էլ վախենալու չեն ու բոլորից էլ բարձր ստացա`19 և 20: Արդեն ավարտին էր մոտենում հունիսը, ու ես դեռ ոչ մի գիրք չէի կարդացել: Երբ որոշեցի սկսել, բացեցի դարակս, հազիվ գտա նոթատետրը, որի մեջ գրել էի գրքերի ցանկը` զարմացա: Ինչպես եմ հասցնելու կարդալ այս գրքերի շարանը: 5 հեղինակ ու տարբեր ստեղծագործություններ: Այնուամենայնիվ, որոշեցի սկսել Մուրացանի «Գևորգ Մարզպետունի» պատմավեպից: Եթե անկեղծ, կարդացի ու  շատ հավանեցի: Հետո սկսեցի կարդալ Խաչատուր Աբովյանի «Վերք Հայաստանի» վեպը: Հետո որոշեցի մի քանի օր հանգստանալ ու շարունակել: Օրերս էլ ընկերուհիս ասաց, որ կարդացել է Հակոբ Պարոնյանի «Մեծապատիվ մուրացկանները» վեպը և շատ է հավանել: Որոշեցի ինքս էլ կարդալ , ու ինձ էլ դուր եկավ: Թեև, դեռ չեմ ավարտել: Ինձ թվում է, որ մինչև սեպտեմբեր, կհասցնեմ ավարտել հանձնարարությունս…

Լեռները

Թե կան ազգություններ, տեսակներ ու ենթատեսակներ, որոնց պատկանում են մարդիկ, կենդանիներ, բույսեր, գետեր։ Որոնք խոսում են տարբեր լեզուներով, տարբերվում տեսքով ու բնավորությամբ, աճում տարբեր տեղերում, հոսում տարբեր բարձրություններից, տարբեր թեքությամբ, տարբեր արագությամբ, տարբեր ջրառատությամբ, տարբեր, տարբեր, տարբեր… Ապա կան նաև լեռներ՝ տարբեր բարձրության, տարբեր ծագումով, տարբեր բուսածածկույթով, բայց նույն վեհությամբ։

Նայում եմ շուրջբոլորս։ Կարծես ամեն ինչը կարելի է դասակարգել. սիրել կամ չսիրել, զատել ու խառնել, բայց հասնում եմ լեռներին ու ինքս ինձ հարցնում. լավ, մի՞թե սրանք էլ ազգություն ունեն, թշնամի ունեն… Էսքան ախպեր ուս-ուսի, ո՞նց կարող են առանձին լինել, իրենց հեչ պետքն էլ չի` թե մենք սահման գծենք, մարդ սպանենք ու գոռանք, թե` էս սարն իմն է, էս քարն իմն է…

Չէ, լեռները ազգություն չունեն, լեռները բարձր են ազգությունից, տեսակից ու ենթատեսակից…

Արարատի մարզ, գ. Լուսառատ
Ֆոտո՝ Աստղիկ Քեշիշյանի

Հայաստանի մեկ րոպեն

Օգոստոսի 17-ին, ժամը 17:17 Հայաստանի տարբեր մարզերում գտնվող մեր թղթակիցները զինվել էին տեսախցիկներով եւ լուսանկարել այն, ինչ կատարվում է իրենց շուրջը։ Հյուսիսային Ամասիայից մինչեւ Սյունյաց Դարբասը, Մալիշկայից մինչեւ Ստեփանավան, Աբովյանից մինչեւ Լուսառատ. տասնյակ գյուղերի ու քաղաքների կյանքը նույն օրվա նույն րոպեին մի ֆոտոշարքում։

Ամառային ճամբար երիտասարդների ուժերով

Ահա արդեն երրորդ տարին է, ինչ մենք՝ Վայքի ակտիվ երիտասարդներս, կազմակերպում ենք ամառային ճամբար, որին մասնակցում են 6-15 տարեկան երեխաներ, ովքեր կտրվում են համակարգչից ու պարապ չեն մնում: 

Մի փոքրիկ պատմություն ճամբարի նախապատրաստական և առօրյա կյանքից:
Նախորդ երկու տարիներին կամավորական աշխատանք ենք կատարել Սյունիք ՀԿ-ի հետ, և ամեն ինչ շատ բարեհաջող էր ստացվել: Տարածքի, երաժշտության և այլ նմանատիպ խնդիրների առաջ չենք կանգնել:

Այս տարի առաջարկություն ստացանք մեկ այլ ՀԿ-ի հետ սկսել ճամբարը: Սակայն մինչ ճամբարը սկսելը, ՀԿ-ի տնօրենը մեզ տարածք և երաժշտություն էր խոստացել, բայց չտրամադրեց: Ճամբարային առաջին օրվա ծրագիր էինք գրել ու շատ հետաքրքիր, բայց ապարդյուն… Քանի որ իր խոստացած երաժշտությունը չկար, որ կարողանայինք անել այն, ինչը որ մտածել էինք: Նա խոստացավ, որ վաղը կլինի, բայց… Անընդհատ վաղը պետք է լիներ, բայց չեղավ:Վերջապես գտնվեց մի ծնող, ով իր տան երաժշտական սարքը վստահեց մեզ: Տարածքի առումով էլ տրամադրեց ընդամենը մեկ սենյակ, այն էլ երեխաներին գրեթե չէր կարելի ներս մտնել: Մենք էլ ստիպված հով տարածքներ էինք փնտրում դրսում՝ արևից պաշտպանվելու համար: Այդ սենյակն ու շենքն էլ մենք աղջիկ ջոկատավարներով ամեն օր մաքրում, հավաքում նոր դուրս էինք գալիս: Արդեն չէինք կարողանում այդպես շարունակել, ուստի որոշեցինք գնալ քաղաքապետարան (քաղաքապետն էր հովանավորել, որպեսզի երեխաների համար գրենական պիտույքներ գնեինք), խնդրեցինք կա՛մ մեզ տարածք տրամադրել, կա՛մ ավելի լավ է այսքանով ավարտենք ճամբարը: Նա էլ զանգեց ՀԿ-ի տնօրենին, և մի կերպ բացեցին տարածքի դուռը:Երեխաների հետ աշխատելն իրոք հետաքրքիր է և, միևնույն ժամանակ, աշխատատար և հոգնեցուցիչ: Չնայած այս ամենին, ամեն-ինչ շատ բարեհաջող ավարտվեց: Եղավ մեր փակման միջոցառումը: Մտածում էինք՝ լավ չի լինի, բայց սխալ էինք ենթադրում, շատ լավ անցավ: Երեխաներն ու ծնողները շատ գոհ էին, և ցանկանում էին, որ շարունակվի այս ծրագիրը:

Ճամբարի ընթացքում երեխաները սովորեցին երգել, պարել, սպորտով զբաղվել, ձեռքի աշխատանքներ կատարել, նկարել, թատրոնում խաղալ:
Մի խոսքով, ունեցանք նյարդային, ուրախ, հոգնած ու հետաքրքիր 10-օրյա ամառային ճամբար:

vahe stepanyan

Դիլիջանյան մեդիա ճամբար. ֆիլմերի գաղափարների քննարկում

Ճամբարի երկրորդ օրը մենք առաջարկել էինք մի շարք ֆիլմերի գաղափարներ: Եվ այսօր, երբ արդեն մեր ճամբարը հատում է իր «գոյության» կեսը, մենք քննարկեցինք և ընտրեցինք ամենահետաքրքիր գաղափարները: Դե հիմա, եթե սկսեմ ներկայացնել իմ կարծիքը, ահագին սուբյեկտիվ նյութ կստացվի:
Ինչ ասեմ, առավոտյան էլի արթնացա: Հետո արթնացրի Արտյոմին: Հետո քնեցի: Հետո արդեն Արտյոմը ինձ արթնացրեց:
Սովորական մեդիաքեմփային օր: Նախաճաշ: Ու հավաքվում ենք կոնֆերանս-դահլիճում քննարկելու ֆիլմերի գաղափարները: Նախորդ օրը մոտ քառասուն ֆիլմեր էինք առաջարկել, ու եկել է պահը, որ «ֆիլտրենք» լավ գաղափարները: Սկսեցինք
Մինչև փակեցինք չարաբաստիկ առաջին ֆիլմի թեման, արդեն հասցրեցինք հոգնել: Չեմ ուզում խորանալ, ուղղակի մի բառ՝ «Հաղարծին», և ամեն ինչ ասված է: Քանի որ Հաղարծին վանական համալիրի մասին ֆիլմեր շատ են նկարվել, մենք որոշեցինք չգնալ տրորված ճանապարհով, նկարել այնպիսի թեմա, որի մասին ուրիշները չգիտեն: Լավ, ինչևէ, շատ ծավալվեցի: Շատ-շատ թեմաներ կային: Մեր գործն էլ էր շատ-շատ: Դե, մենք էլ շատ-շատ տանջվեցինք: Գործը կամաց-կամաց առաջ էր գնում: Քննարկում էինք ֆիլմերի հետ կապված բոլոր գաղափարները ՝ իրենց դետալներով: Սկսած տեղ հասնելու գործընթացից, թե քանի ժամ կտևի ճանապարհը, արդյո՞ք անվտանգ է այն, կամ ընդհանրապես ճանապարհ կա՞ թե ոչ, մինչև այն, թե արդյո՞ք ֆիլմի գաղափարը հասկանալի կլինի դիտողին: Հետո գործը նորից սկսեց մեռնել, ու մենք դուրս եկանք քննարկումը դրսում շարունակելու: Արդյունքում մենք մի քանի ժամ աշխատելուց հետո մեր գաղափարները բաժանեցինք երեք խմբի. «կանաչներ»՝ ֆիլմեր, որոնք որոշված է նկարվել, «կապույտներ»՝ գաղափարներ, որոնք ունեն հավելյալ քննարկման կարիք, և «սևեր»՝ որոնք որոշեցինք չնկարահանել ընդհանրապես: Տեսնենք` ինչ կստացվի: Գաղափարները շատ լավն են:

Հուսով ենք, ֆիլմերն էլ գաղափարների նման լավը կլինեն: Չէ: Համոզված եմ:

Դիլիջանյան մեդիա ճամբար. Դիրբար տատիկը

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Ահա և եկավ այն ժամանակը, որ պետք է գնանք ֆոտոարշավների: Գնում ենք Սեմյոնովկա գյուղ` ակնկալելով տեսնել ռուս մոլոկանների: Մոտենում ենք մի խումբ երեխաների, նրանց հետ երկար ժամանակ զրուցում ենք, նկարում ու առաջ անցնում: Մի տուն հետո հանդիպում ենք գյուղապետի կնոջը, բոլորը նրա հետ են զրուցում ու նկարում նրան: Քիչ հեռվում տեսա մի խորհրդավոր հայացք, որն ինձ էր նայում: Մոտեցա նրան ու սկսեցի հարցեր տալ նրան:

-Էհ, աղջիկս, շատ լավ ա, որ տենց բաներ եք անում: Նկարում եք, շատ լավ էրեխեք եք:

-Ապրես, տատի ջան, իսկ դուք այս գյուղի՞ց եք:

-Չէ, բալաս, եկել եմ ստեղ, ամուսնացել եմ ու ապրում եմ այստեղ:

-Իսկ այստեղ կա՞ն մոլոկաններ:

-Չէ, հա, որտեղի՞ց: Սաղ քոչել են: Ոչ մեկը չկա: Մի ժամանակ ստեղ քրդեր էլ կային, բայց հիմա գյուղում ոչ մի մոլոկան չկա:  Երբ որ իրենք մեր գյուղում էին,  գնում էինք բոլորով կաթի գործարան  ու աշխատում: Հիմա էլ ոչ մեկը չի գնում, որովհետև ջահել չկա: Մնացել ենք մեծերով:

Գյուղում մարդ չի մնացել, սաղ կամ գնացել են, կամ էլ… էհ, տղաս գնաց, էս վերջին պատերազմ ու էլ չեկավ, իսկ ամուսինս շուտ է մահացել: Այ տենց բաներ, բալաս…

Բայց չեմ դժգոհում երբեք: Իմ Հայաստանը շատ լավն ա: Մի բան ասե՞մ:

-Հա, իհարկե:

-Ես քուրդ եմ: Մենք եկել ենք Հայաստան, երբ ես փոքր էի: Ես սիրում եմ Հայաստանը`  աղջիկ ենք տալիս Հայաստանից, աղջիկ ենք տանում Հայաստանից, կնքվում ենք Հայաստանում, ամեն ինչ Հայաստանից ու Հայաստանում: Ես երջանիկ եմ, որ ամեն առավոտ կարամ զարթնեմ, շնչեմ ծաղիկների բույրը ու զգամ հայոց լեռների հզորությունը:

Մի ժամանակ շատ էին կռվում հայերն ու քրդերը, բայց հիմա շատ համերաշխ ենք: Շատ կան խնդիրներ, բայց դա ոչինչ չի փոխում, չեմ կարողանում հասկանալ այն մարդկանց, ովքեր դժգոհ են այս երկրից:

- Շատ լավ է, տատ ջան, իսկ ձեր անունն ի՞նչ է:

-Մի քիչ ամոթ եմ անում, բայց որ սենց համով բալա ես, կասեմ` անունս Դիրբար է:

Այդ պահին նա բռնում է իմ ձեռքը մի քիչ հուզված:

-Էրեխեք, արագացրեք, դեռ շատ տեղեր պիտի գնանք.-հեռվից լսվում է Լիլիթի ձայնը:

-Բալա ջան, արի մի հատ քեզ պաչեմ, էլի,- հրաժեշտից առաջ ասաց Դիրբար տատիկը:

Շատ հետաքրքիր տատիկ էր, նա այն բացառիկ տատիկներից էր, ով գոհ էր իր կյանքից, սիրում էր իր երկիրը ու ապրում էր` տեսնելով իր երկրի լուսավոր ապագան: Դրական լիցքերով  շարունակում եմ ճանապարհս:

Դիլիջանյան մեդիա ճամբար. Սեմյոնովկան և իր ժողովուրդը

Դե ինչպես նյութերից կռահում եք, մենք գտնվում ենք Դիլիջանի «Իմպուլս» հյուրանոցում` այս տարվա երկրորդ Մեդիա ճամբարին: Առաջին և երկրորդ օրերը մենք ծանոթացանք, քննարկեցինք ֆիլմի գաղափարներ, նյութեր գրեցինք, կերանք, խմեցինք, քնեցինք: 

Եկավ սպասված երրորդ օրը, և այդ օրը պետք է տարբերվեր մյուսներից` պետք է գնային ֆոտոարշավի` Սեմյոնովկա գյուղ (ասեմ, որ Հայաստանի գյուղերով շրջում եմ «Մանանա» կենտրոնի շնորհիվ, և ի դեպ, շատ հետաքրքիր է գյուղական կյանքը, ու շատ եմ հավանում):

Քայլում էինք, քայլում էինք ու հանկարծ նկատեցինք դեզ հավաքող երիտասարդների (իսկական պահն էր ապարատը գործի դնելու):

-Կարո՞ղ ենք ձեզ լուսանկարել:

-Է~հ երեխեք, նկարելու եք, տանեք մի տեղ գցեք` խայտառակ լինենք, -ասացին երիտասարդները:

-Չէ~, մենք ուղղակի սովորում ենք ֆոտո անել,- մեր սրտից ելնելով` պնդեց Լիլիթը:

-Հա~, լավ, բա հետո ի՞նչ եք անելու:

-Լավ է~, նկարեք, բայց լավ կլիներ նկարելու փոխարեն օգնեիք էս դեզը հավաքեինք,- կատակեց տղաներից մեկը:

Ու գնա~ց. չըխկ, չրըխկ, չըրխկ. ամեն կողմից, ամեն կադրից:

Հետո շնորհակալություն հայտնեցինք համաձայնվելու համար ու շարունակեցինք մեր ճանապարհը: Հանկարծ նկատեցինք, որ ներքևից ձայներ են գալիս: Իջանք և տեսանք մի գյուղական համով-հոտով ընտանիք` տատով, պապով ու թոռով: Միանգամից զրույցի բռնվեցինք:

-Բարև, էրեխեք ջան: Էս դուք որտեղի՞ց եք, -հարցրեց Գնունի տատիկը (ամենից շատ ինձ դուր եկան այդ գյուղի տարօրինակ անունները, երբ հարցնում էիր որևէ մեկի անունը, արդեն սպասում էիր, որ մի անծանոթ ու տարօրինակ բան կասեն):

- Ճիշտն ասած, Հայաստանի տարբեր տեղերից, բայց մեզ «Մանանա» կենտրոնն է միավորել, ու հիմա եկել ենք ձեզ լուսանկարելու և Սեմյոնովկա գյուղի մասին հետաքրքիր փաստեր հավաքելու:

-Հա~, մեզ էլ նկարեք, մեր տունն էլ, կարաք մտնեք բախչան էլ, մեր ցանածն էլ նկարեք: Մի անգամ ամերիկացի կամավորներ եկան` տունը նկարելու, նկարեցին, հետո էլ փող տվեցին գնացին (դե «նամյոկ» էր, էլի):

-Վա~յ, շատ շնորհակալություն, բայց մենք մենակ ձեզ կնկարենք:

Հանկարծ անկյունում նստած մի պապիկի նկատեցի ու սկսեցի լուսանկարել:

-Էն երեխան ի՞նչ ա անում- հարցրեց Գնունի տատիկը:

-Մարդուդ ա նկարում, ինչ ա անում,- պատասխանեց նրանց աղջիկը:

-Ձեր անունն ի՞նչ է,- հարցրեցի ես ծառի տակ նստած պապիկից:

Սակայն ոչ մի պատասխան չստացա, քանի որ պարզվեց, որ պապիկը կույր է տարիքի պատճառով, բայց ինձ հենց գրավել էին նրա` ծովի պես կապույտ աչքերը: Ես նույն հարցը ավելի մոտիկից տվեցի:

-Հա, աղջիկ ջան, ես Սերյոժա Ավետիսյանն եմ, 85 տարեկան:

- Էս գյուղի ամենատարեց մարդն ա, բալա ջան,- ավելացրեց տատիկը:

-Օհո~:

-Բա~, ձմերուկի պես մեծացել ա…

-Որտեղի՞ց ես, աղջիկ ջան,-հարցրեց Սերյոժա պապիկը:

-Ես Վայոց ձոր մարզի Եղեգնաձոր քաղաքից եմ, պապիկ ջան: Եղե՞լ եք Եղեգնաձորում:

-Հա~, կոլխոզի ժամանակով եկել եմ, գործ ունեի, Մալիշկա էլ երկու գիշեր մնացել եմ:

-Լավ: Հիմա շատ ա փոխվել Եղեգնաձորը:

Այդ պահին դուրս եկավ նրանց հարսը, ջուր հյուրասիրեց և առաջ անցանք:

Տեսանք մի խումբ երեխաների` բակում խաղալուց, լուսանկարեցինք: Վազեցին մտան տուն. ծիկ-վիկ էին անում: Դուրս եկավ նրանց տատիկը:

-Բարև Ձեզ: Մի քիչ Ձեր մասին կպատմեք:

-էրեխեք ջան, ես Ջավահիր տատիկն եմ, 69 տարեկան: Էս գյուղում արդեն 52 տարվա բնակիչ եմ: Էս իմ ընտանիքն ա, իմ հարսները, իմ էրեխեքը, մենակ տղաներս են բացակայում:

-Հա~, երևի Ռուսաստան են:

-Է~հ, Ռուսաստան` ընտանիք են պահում, ախր, գործ չկա: Մենակ մի տղաս ա ստեղ: Դե ընտանիքին գոնե մի տղամարդ պետք ա, չէ՞:

-Լավ, տատիկ ջան:

-Դուք բոլորդ էլ մամա, պապա ունե՞ք:

-Հա, ինչի՞:

-Իրանց պինդ պահեք: Միշտ հիշեք, որ ում էլ գտնեք, մեկ ա, ծնողները ձեզ ամենամոտ մարդիկ են մնալու:

- Լավ, շատ շնորհակալություն խորհրդի համար:

Բարձրացանք վերևի տուն:

-Բարև ձեզ, էրեխեք ջան, ոնց հասկացա` լրագրողներ եք, սպասեք մի քիչ մեր գյուղից պատմեմ:

- Հա, մոտ եք: Բայց նախ` ներկայացեք:

-Ես Գայանե Ղաջոյանն եմ, 53 տարեկան: Սկսեմ ամենասկզբից: Դե, լսած կլինեք մոլոկանների մասին: Ճիշտն ասած, հենց իրենք էլ դրել են մեր գյուղի անունը` Սեմյոնովկա: Էն ժամանակ մեր գյուղում հայերը` տեղացիները, շատ քիչ էին. հիմնականում քրդեր ու մոլոկաններ էին:

-Բա հիմա ո՞ւր են:

-Հետո գնալով ցրվեցին: Ծանր տարիներ էին: Հիմա այստեղ միայն երկու քուրդ ընտանիք կա:

-Իսկ կապ կա՞ կամ եղել ՞ա նրանց հետ:

-Տենց շփվել ենք, բայց չեմ կարող ասել, որ հիմա շփում կա: Միայն գիտենք, որ մի երկու ընտանիք Սևանի մոտերքում են տնավորվել:

-Իսկ տարբերություն կա՞, որ այն ժամանակ մայրուղին այստեղով էր անցնում, իսկ շրջանցում է գյուղը:

-Հա~, հիմիկվա ու էն ժամանակվա միջև սարերի տարբերություն կա: Էն ժամանակ ամեն մեկս մի աշխատանք ունեինք` մեկս սովխոզում, մյուսս` գրադարանում, ես էլ խանութում գործավար էի: Հիմա բոլորս էլ տանը նստած ենք, կամ էլ անասուն ենք պահում: Էս էլ մեր գյուղապետի կնիկն ա` Բելլան:

Նրանց տղայի` Արտակի հետ բարձրացանք սար` հեռվից Սևանը տեսանք, լուսանկարեցինք և շտապեցինք. մեքենան մեզ էր սպասում:

seroja baboyan

Աղվերանի մեդիա ճամբար. Ճամբարից լիցքավորված

Ահա եկավ այն պահը, երբ բոլորս բաժանվեցինք: Ամեն մեկս անցավ իր սովորական առօրյային: Տան գործ, պարապմունք և այլն: Էլ չասեմ, որ կարոտած ճամբարի ամեն մի րոպեին:

Լավ, է… Ասացի, չնայած որ շաբլոն ա: Ճամբարից վերադարձա էներգիայով լի: Ամենա-ամենա շատը ուրախ եմ, որ լրացրել եմ լուսանկարչական գիտելիքներիս պաշարը, կատարելագործել եմ մոնտաժ (կտրել – կպցնելու) գիտելիքներս: Այ, պարոն Արայի շնորհիվ ֆիլմ նկարելը թեև դժվար, բայց հետաքրքիր գործ դարձավ: Աշոտի շնորհիվ  լուսանկարչությունը մտավ մինչև երակներս: Հովնանի ու Սիսակի շնորհիվ փիքսիլեյշնը դարձավ ուրախությամբ լի գործընթաց: Շուշանիկը… Շուշանիկի հետ ինչ որ բարեկամական կապ գտանք, նույն տեղանքից գաղթած նախնիներ ունենք: Նարեն` ինձ ու Խաչին միշտ խառնում էր, և  վերջին նախաճաշի ժամանակ խոստովանեց դա: Դե, Լեյլիի հետ կատարելագործեցի «Լեննագանի» բառբաով խոսելու ունակությունս: Մարիամը սովորեցրեց օրվա իրադարձությունները գրի առնել, որն ինձ մոտ երբեք չէր ստացվում: Դե, Սոսեն մեր շարքերում էր, ու մեզ հետ հավասար: Լիլիթ և Դիանա… Նրանք ինձ դեռ դասընթացի ժամանակ են առաջին գիտելիքները տվել լուսաանկարչությունից և օգնել, որ խորացնեմ այն: Դե, Տիկին Ռուզանն էլ… Հե’նց ինքը դարձավ էս ամբողջի պատճառը:

Շնորհակալ եմ բոլորիցդ:

Հ.Գ. Սիս, թրաշդ հավեսա:

Խաղաղության ճամբար

Ամեն տարի Սյունիք ՀԿ-ի կողմից կազմակերպվում է հայ-վրացական ամենամյա ճամբար Peace Camp անվանումով:  Ճամբարին մասնակցում են 16 տարին լրացած հայ և վրացի երիտասարդները: 

Այս տարի ճամբարն անցավ հուլիսի 20-30-ը, «Սիրանույշի» ճամբարի տարածքում:

Ես մի փոքր ուշ միացա ճամբարականներին, քանի-որ գտնվում էի ԱրքաՆե ամառային դպրոցում, և կարծում եմ այդ ընթացքում շա՜տ բան եմ կորցրել:

Լուսանկարը` Սպարտակ Ավետիսյանի

Լուսանկարը` Սպարտակ Ավետիսյանի

Հիմա ինքներդ ձեզ կհարցնեք. բա որ 16 տարեկան երիտասարդներն են մասնակցում՝ ես ի՞նչ գործ ունեմ այնտեղ: Իրականում ես ճամբարին մասնակցում էի որպես պատանի լրագրող՝ ներկայացնում էի Հայաստանի պատանի թղթակիցների ցանցը` 17.am-ը: Ես ճամբարականներից հարցազրույցներ էի վերցնում, օրվա մասին գրում և ֆոտոներ անում: Լավ, վերադառնանք ճամբարին:

Լուսանկարը` Սպարտակ Ավետիսյանի

Լուսանկարը` Սպարտակ Ավետիսյանի

Երբ եկա Սիրանույշ, արդեն կեսօր էր, և բոլորը դրսում ինչ-որ խաղ էին խաղում: Խաղից հետո ճամբարականները բաժանվեցին երկու խմբի՝ երեկոյան միջոցառմանը պատրաստվելու համար (ամեն երեկո լինում էր միջոցառում՝ տարբեր թեմաներով): Մի խումբը զբաղվում էր բեմը զարդարելով և հագուստ պատրաստելով, այսինքն, ձեռքի աշխատանքներով, իսկ մյուսը՝  երաժշտական հատվածով: Հաճելի է, երբ տեսնում ես երկու տարբեր երկրներից, տարբեր մշակույթներ ունեցող երիտասարդներ իրար հետ են աշխատում  և ի վերջո մի գեղեցիկ արդյունքի հասնում: Այս ճամբարի նպատակն էլ հենց դա է՝ միասին կերտել խաղաղություն: Երեկոյան միջոցառումներից հետո դիսկոտեկ էր լինում: Կարծում եմ ճամբարի ամենալավ հատվածն է, երբ հնչող մեղեդիների տակ սկսում ես պարել՝ ամբողջովին ցրվում ես, միջիցդ դուրս են գալիս օրվա ընթացքում հավաքված և՛ դրական, և՛ բացասական լիցքերը:

Առավոտյան էլ արթնանում էի երաժշտության բարձր ձայնից: Ճիշտն ասած, այնքան հաճելի էր երաժշտությունը, որ արթնանում էի զուտ պարելու ցանկությունից:

Լուսանկարը` Սպարտակ Ավետիսյանի

Լուսանկարը` Սպարտակ Ավետիսյանի

Նախաճաշելուց հետո բոլորն իջնում էին բակ՝ ֆլեշմոբ փորձելու: Ես էլ կա՛մ միանում էի նրանց, կա՛մ էլ վերևից ֆոտոներ էի անում:

Ամեն օր մենք ճամբարում հյուրեր էինք ունենում, ովքեր արմատներով հայեր էին լինում, բայց բնակվում էին ԱՄՆ-ում: Ահա նրանցից մեկի՝ Գրիգոր Կաբակյանի հարցազրույցը.

-Խնդրում եմ ներկայացեք:

-Իմ անունը Գրիգոր Կաբակյան է: Ես ԱՄՆ-ից եմ՝ Լոս Անջելես, Գլենդել, Կալիֆորնիա: 15 տարի առաջ բժիշկ Վիկտոր Կարապետյանը, որն իմ ընկերն է, պատմեց այս ծրագրի մասին, և այդ ժամանակվանից սկսած ես միանում եմ իրենց ատամնաբույժների խմբին և գալիս եմ այստեղ, այս ճամբար, որպեսզի հոգ տանեմ այստեղի երիտասարդներին այնքան, որքան որ կարող եմ, ինչպես նաև հարևան գյուղերից շատերին: Դա շատ հետաքրքիր է ինձ համար, և ես օգնում եմ այնքանով, ինչքանով որ հնարավոր է:

-Մե՞ծ տարբերություն կա Ձեր սովորական աշխատանքային օրվա և ճամբարային օրվա միջև:

-Շատ է տարբերությունը: Ես ատամնաբույժ չեմ, այլ ճարտարապետ: Դա այն է, ինչ անում եմ ԱՄՆ-ում: Սակայն այստեղ ես սովորեցնում եմ երեխաներին անգլերեն, մի քանի տարի առաջ նույնիսկ բասկետբոլի մարզումներ էի անցկացնում: Ինչպես նշեցի, օգնում և աջակցում եմ, որքանով որ հնարավոր է: Ահա թե ինչ եմ անում այստեղ:

-Դուք երեխաների հետ աշխատելիս դժվարությունների հանդիպու՞մ եք:

-Ոչ մի դեպքում: Շատ կարևոր է հասկանալ նրանց, հասկանալ, թե ինչ են մտածում, ինչ են սիրում, և ինչ չեն սիրում:

Լուսանկարը` Սպարտակ Ավետիսյանի

Լուսանկարը` Սպարտակ Ավետիսյանի

Մեր գործը շարունակական է: Մենք այստեղ կլինենք ամեն տարի, և մենք կօգնենք ճամբարի բոլոր երեխաներին: Եվ հիմա նաև Ձեր ժամանակն է` Հայաստանի երիտասարդ սերնդի, որպեսզի դուք ևս սկսեք օգնել ճամբարի երեխաներին մոտալուտ ապագայում, տալով նրանց ճիշտ ուղղություն, ճիշտ գիտելիքներ, որպեսզի նրանք էլ դառնան այնպիսի հաջողված, ինչպիսին դուք եք:

Շա՜տ տպավորված եմ վրացական պարերից: Վրացի երիտասարդները իսկապես հրաշալի էին ներկայացնում իրենց երկրի մշակույթն ու ազգային պարերը:

Լուսանկարը` Սպարտակ Ավետիսյանի

Լուսանկարը` Սպարտակ Ավետիսյանի

Պատկերացրեք կեսօրվա շոգին, դրսում ֆլեշմոբ էինք փորձում: Եվ լավ է, որ մեր տանջանքը ջուրը չընկավ՝ վերջին օրը երեկոյան շատ լավ ներկայացանք: Փորձերի ընթացքում բոլոր կողմերից լսվում էին՝ սնաչալո՜- սնաչալո՜, էնթե՛ր, էնթե՛ր ( ամեն ճամբարից էլ տանում ենք այնպիսի բառեր, որ միայն ճամբարականները կհասկանան):

Այդ կարճ ժամանակահատվածում հասցրեցի վրացի ընկերներ ձեռք բերել, որոնցից մեկից հարցազրույց եմ վերցրել ճամբարի մասին:

-Խնդրում եմ ներկայացեք:

-Բարև ձեզ, իմ  անունը Աննա Ախլորի է: Ես 16 տարեկան եմ, Վրաստանի Ծերովանի քաղաքից: Ես Խաղաղության ճամբարի վրացի մասնակիցներից եմ: 12-րդ դասարան եմ և ցանկանում եմ դառնալ դեղագործ:

-Արդյո՞ք դժվար է շփվել ձեր տարեկից հայ երիտասարդների հետ Խաղաղության ճամբարում:

-Այո, երբեմն դժվար է դառնում, որովհետև մարդիկ ունեն կարծրատիպեր միմյանց նկատմամբ:

Լուսանկարը` Սպարտակ Ավետիսյանի

Լուսանկարը` Սպարտակ Ավետիսյանի

Հայերն ու վրացիները ունեն տարբեր մշակույթ և լեզու: Այսպիսով, շփվելու համար դու պետք է իմանաս միջազգային լեզու, օրինակի համար՝ անգլերեն կամ ռուսերեն: Սակայն մասնակիցների մեծամասնությունը իրենց ազգային լեզվից բացի չգիտեն ուրիշ ոչ մի լեզու, որն էլ մեր շփման առաջին և մեծ խոչընդոտն է հանդիսանում:

Լուսանկարը` Սպարտակ Ավետիսյանի

Լուսանկարը` Սպարտակ Ավետիսյանի

Առաջին անգամ, երբ հանդիպեցի հայ երիտասարդներին իսկապես շատ հավանեցի նրանց: Դա ինձ համար մեծ հնարավորություն էր՝ շփվելու հայ երիտասարդների հետ և նրանց մշակույթին ծանոթանալու համար: Առաջին օրերը ձանձրալի էին և դժվար, քանի որ հայերն ու վրացիները չէին շփվում միմյանց հետ: Բայց հիմա մենք ընկերներ ենք դարձել: Այսպիսով, կարող եմ ասել, որ շփումը այլ ազգի ներկայացուցչի հետ այդքան էլ դժվար չէ, եթե դու ընկերական ես, գիտես միջազգային լեզու և ունես գեղեցիկ ժպիտ:

-Ի՞նչ կարծիք ունեք այս ճամբարի մասին: Ի՞նչն եք հավանում և ինչը` ոչ:

-Այս ճամբարը մեծ փորձ է ինձ համար: Ես շատ բաներ եմ հավանում այստեղ: Առաջին՝ այն միջազգային է: Երկրորդ՝ ընտրված տարածքը շատ գեղեցիկ է և հարմարավետ ճամբարի համար: Երրորդ՝ ես շատ եմ հավանում ընտրված ջոկատավարներին և մասնակիցներին, ովքեր ամեն ինչ անում են մեր օրը հետաքրքիր և հաճելի դարձնելու համար:

Միակ բանը, որ կցանկանայի, Wi-Fi ունենալն է: Սակայն առանց դրա էլ այստեղ հրաշալի է անցնում և հաստատ կկարոտեմ մեր անցկացրած ամեն մի օրը:

-Ի՞նչ կցանկանաք ավելացնել:

-Ուզում եմ ավելացնել, որ մենք՝ երիտասարդ սերունդս, պետք է անենք ամեն ինչ, մեր երկրները ավելի հզոր դարձնելու համար: Շատ կարևոր է չմոռանալ, որ մենք եղբայր երկրներ ենք և ամեն հարցում պետք է օգնենք միմյանց:

Լուսանկարը` Սպարտակ Ավետիսյանի

Լուսանկարը` Սպարտակ Ավետիսյանի

Վերջին օրը մենք պետք է հյուրեր ունենայինք և նրանց ներկայացնեինք մեր ֆլեշմոբն ու մի քանի համարներ: Ֆլեշմոբի ժամանակ բոլորը պարում էին այնպես, կարծես իրենց կյանքի վերջին օրն է: Դե, հասկանալի է, էլ երբեք չես տեսնի նրանց միասին, ում հետ այս 10 օրերի ընթացքում այդքա՜ն մտերմացել ես:

Միջոցառումից հետո խարույկ եղավ՝ նվագեցինք, պարեցինք, երգեցինք: Առավոտյան ճանապարհեցինք մեր վրացի բարեկամներին և վերադարձանք տուն՝ մեր սովորական կյանքին:

nona petrosyan

Դիլիջանյան մեդիա ճամբար. Նկարվելու է

Օր երկրորդ` ահա և եկավ ֆիլմերի գաղափարների քննարկման ժամանակը: Մենք առաջարկում էինք ֆիլմերի գաղափարներ, որոնք պետք է նկարահանեինք ճամբարի ընթացքում: Հնչում էին բազմաթիվ հետաքրքիր առաջարկներ, բայց ինձ ամենաշատը դուր եկավ նկարահանել սարում ապրող մարդկանց մասին ֆիլմի  գաղափարը: Կոչվում է սարի յայլա (օբա): Հա, չգիտեք: Լավ, ասում եմ` ուրեմն ամառվա ամիսներին գյուղացիներն իրենց անասուններին տանում են սար և իրենք նույնպես  մնում են այնտեղ: Հա, ինչո՞ւ հավանեցի: Այդ առաջարկը լսելուն պես միանգամից հիշեցի տատիկիս  ու դրանից հետո մոտ 15 րոպե ոչինչ չէի լսում: Հիշում էի, թե ինչպես էր տատիկս պատմում սարում անցկացրած ժամանակների մասին ու երազում  կրկին լինել այնտեղ, բայց… Ախ, այդ բայցը: Նա հիմա չի կարողանում երկար քայլել և ճնշում ունի:

-Էհ, աղջիկս, այնպես կուզենայի նորից այնտեղ լինեի` երազանքս է:

-Տատ, իսկ կլինի՞ ես էլ գամ:

-Հա, բալես, որ ես գնամ` անպայման:

Այդ  խոսակցությունից հետո ես երազում եմ լինել այնտեղ, և իհարկե, տատիկիս հետ: Ես գիտեմ, որ տատիկիս համար դա շատ վտանգավոր է, բայց շատ կուզենայի այնտեղ լինել, զգալ այն մարդկանց ապրումները, ովքեր այնտեղ են ապրում թեկուզ որոշ ժամանակ: Չեմ հիշում` ով արեց այդ առաջարկը, բայց ես քո կողքին եմ և մինչև վերջ այնպես եմ անելու, որ անպայման նկարվի այդ ֆիլմը: Վստահ եմ, դա շատ մարդկանց մեջ բազմաթիվ հիշողություններ կարթնացնի: