Արջ նստողը

Լուսանկարը` Արտյոմ Մամյանի

Լուսանկարը` Արտյոմ Մամյանի

Մեր կողմերում բնությունը հարուստ է, հարուստ է և՛ բուսական, և՛ կենդանական աշխարհը։ Հարուստ կենդանական աշխարհը նպաստել է որսորդության զարգացմանը։ Եղնիկի որսը քառասուն-հիսուն տարի առաջ ամենատարածված ու սիրված որսատեսակն էր։ Եղնիկի որսը հիմնականում կազմակերպվում էր մի խումբ որսորդների կողմից։ Մի մասը «սուրագ» էր անում՝ աղմուկ-աղաղակով կենդանուն վախեցնում, իսկ մյուս մասը նստում էր հատուկ նշանակետերում՝ եղնիկների հավանական փախուստի ուղիները հսկելու նպատակով։

Լուսանկարը` Արտյոմ Մամյանի

Լուսանկարը` Արտյոմ Մամյանի

Մի ձմռան օր նստած ենք մեր դասընկերոջ տանը։ Վառարանի շուրջ նրա որսորդ պապը՝ ուստա Գառնիկը, հիշել է երիտասարդ օրերը։ Վառարանի նման շիկացած տարբեր պատմություններ է անում, երդվում, համոզում, պահանջում, որ հավատանք։ Եվ ահա, սկսում է իր ընկեր Վանիկի արջ նստելու անհավանական, բայց ամենաիրական պատմությունը։

-Էրեխե՛ք ջեն, ուշ աշունք էր։ Կխտարն աշունքը ջան ա անում, ֆորթերը կաթիցը կտրվում են, կովերը դեռ ծանդրած չեն ըլում։ Մեմեն օքմին կա, գարունքն էլ ա ֆորսի գնում… Չի՛ կարելի, ամո՛թ ա, հա՛րամ ա,- ինքն իրեն բարկանում է ծեր որսորդը։ Մի փոքր ընդմիջում է տալիս, մտքերն ի մի բերում, ու շարունակում։ -Հա, էրեխե՛ք ջեն, ուշ աշունք էր, տղերանցով հվաքվեցինք, ասինք՝ էքուց գնանք կխտարի, Միչի Քնթումը լավ խրչոն են տեհել։ Ռավոդը վի կացանք ու մի օխտն-ութ ֆոքով պոկվեցի՜նք։ Էրեխե՛ք ջեն, լիսը բաց ըլելու հետ մերատանձը՝ լիքը, մոշը՝ լիքը, մոռը՝ լիքը, ղանձիլը՝ բոլ, ծառերի կեսը տկլորվել ա, տերևը գեդինը փագել։ Մեր հնգեր Վանիկը թե բա՝ հըմ, եման կաղնատարի ա, կխտարնին հմի չղացել են, մեզ են ճամփա պըհում։ Ու մի երջանիկ դեմքով սկսեց դիմաց դոշերին մտիկ անելը։ Է՜, Վանիկ-Վանիկ, էլ ասում չի, որ կերը մենակ կխտարի հմար չի բնութինը շաղ տվել… Դուզն ասած,- մեղավոր տոնով չարաճճի քմծիծաղ տվեց աշխուժացած ծերուկը,- մնիս մտքովն էլ ա անց չկացավ, որ ուրիշ զադ կարա ռաստ գա, ուշք ու միտքներուս կխտարն ա։

Լուսանկարը` Արտյոմ Մամյանի

Լուսանկարը` Արտյոմ Մամյանի

Մի էրկու ղոչաղ տղի հետ Վանիկս էլ գնաց սուրագի։ Մենք էլ մեր տեղերումը նստոտած ենք, արդեն լսում ենք տղերանց սուրագի ձեները։ Իմ տեղն էլ հենց ա, որ Վանկի գալը տենում եմ։ Վանիկս էկա՜վ էկա՜վ, հասավ մի խի՜տ մոշուտի։ Մոշուտ ա, քիչ ա՝ հեվարա մերատանձին էլ միջին աճած։ Էդ էլ արջի ամենասիրած ուտելիքն ա, էրեխե՛ք ջեն։ Էն եմ լսում՝ Վանիկը գոռում ա՝ հայ-հա՜յ, հայ-հա՜յ, վա՜յ, մամա՛ ջեն։ Գոռալու հետ բոյովացավ ու թարս ե՛դ ա գնում։ Տե՛ր Աստոծ, էս ինչ բան ա, հրաշք ա, սատանա ա, ֆոկուզ ա, էս ի՞նչ ա։ Ինչ ա՞, արջ ա, ա՛րջ։ Հարամ անդերը Վանիկի ձենից հուշտ ա էլել, մոշուտից դուս թռել, ու մեր հնգորը սարքել Քաջ Նազարը. թարս նստացրել ա, տանո՜ւմ ա։ Խատատ պատրոնս փոխեցի, արջի գուլլա դրի, ասի՝ շանսատակ անեմ գազանին, ա բա Վանի՞կը, ի՞նչ անեմ, ո՞ւմ քոմակ կանչեմ, տղերքն ավելի հեռու են նստած։ Մին էլ բախտ-ղսմաթ՝ արջը Վանիկին տարավ ու մեջքը մի ծառի դեմ արավ, ոնց որ ասե՝ հերիք ա ինձ քշես, գնա քու գորձին։ Վանիկի տակից արջը գնաց, սա մնաց ոտի վրա կանգնած, խորը շունչ քաշեց ու գոռաց. «Ա՜, էկավ, զգուշ էլեք»։ Ո՞ւր էկավ, տնաշե՛ն, թարս փախավ, գնաց։

Հին որսորդը մի կուշտ ծիծաղեց, հետո աչքերը սրբեց ու մտահոգվեց։ Վանիկը հիմա էլ, չնայած պատկառելի տարիքին, Միջի Քինթ կոչվող հանդամասում անասուն է պահում։ Երևի մտքով գնաց երիտասարդ տարիները, Վանիկի մոտ՝ Միջի Քինթը, երևի մտածում էր՝ հո գազանը հետ չի՞ եկել Վանիկի հետևից։

Լուսանկարը` Արտյոմ Մամյանի

Լուսանկարը` Արտյոմ Մամյանի

-Է՜հ, էրեխե՛ք ջեն, հեյ գիդի օրեր, անց կացան, գնացին, ջահելությունը լավ բան ա… Հա, էն էի ասում, արջի կորչելուց եդը տղերանցը սիգնալ տվի, թե՝ էկեք։ Էկան ու փրփրեցին, թե.

-Ա՛յ տղա, ոչ կրակոց ա էկել, ոչ էլ սպանած զադ կա, մեզ ո՞ւր եք կանչել։

Ասի.

-Վանիկի թազա գորձը գնում ենք նշենք։

-Ի՞նչ գորձ, ա՛յ տղա, ի՞նչ ես խոսում։

-Էսօրվանից մեր Վանիկը արջ քշող ա։

Վանիկս ծիծաղեց, լեզուն բաց էր էլել, պատմեց եղելութինը, որոշեցինք, որ սօր Վանկի ծնունդն ա, գնում ենք իրա դագեն ու նշենք։ Գնացինք, մի լավ բուրվակ մորթեցինք, ու միչև լիս մի լա՜վ քեֆ արինք։ Էլ ի՞նչ ֆո՜րս, ի՞նչ կխտա՜ր, ի՞նչ ֆլա՜ն, ի՞նչ ֆստա՜ն։ Հաջորդ օրն էկանք գեղն ու չիմ գիդեցան, որ էս մեր Վանիկը արջ քշող տղա ա՜։

Emma Kosakyan

Երբ ես դու երջանիկ

Գրաֆ էի կարդում ու կանգ առա մի մտքի վրա. «Մարդու չափանիշը նրա պատկերացումն է երջանկության մասին»: Կարդացի հաջորդ միտքը, բայց չէ, դեռ նախորդում էի մնացել, հետ գնացի, նորից կարդացի… Ու մտքերս անձրևի ժամանակ փողոցում կանգնած մարդկանց նման խառնվեցին իրար…

Անկասկած մարդկանց պատկերացումները երջանկության մասին խիստ տարբերվում են: Մտքերի առաջին բախումը երջանկության լինել-չլինելու մեջ է: Ես, ինքս շատ ծանոթներ ունեմ, ովքեր վստահ ու քմծիծաղով ասում են, որ չկա երջանկություն: Այն հաստատակամությամբ են ասում, որ թվում է՝ իրենք են ողջ աշխարհում երջանկություն բաժանողը, չափը որոշողը, տվող-չտվողը: Ու քանի որ վերջին մի քանի օրը զբաղված էին, հաստատ հիշում են, երջանկություն չեն բաժանել` հետևաբար չկա այն:

Բայց ես վստահ եմ, որ մարդը երջանիկ է այնքան, որքան ինքն իրեն զգում է, և ոչ թե կողքից ասում են. «Այ, դու երջանիկ ես»,- ու որոշվեց՝ երջանիկ է: Մարդ պիտի ինքն իրեն զգա երջանիկ, նկատի երջանիկ զգալու ամենափոքր հնարավորությունը ու վայելի: Երջանկությունը մեզ հյուր է գալիս ամեն օր` տարբեր ձևերով` մարդկանց, մի խոսքի, հայացքի և այլ կերպ: Միշտ պետք է գրկաբաց լինել նրան ընդունելու համար: Այն գալիս է ծնողների ուրախ «բարի լույսով» ու սիրելիի փայլող աչքերով, պապիկի մշակած այգու առաջին պտուղներով ու մի քանի ամիս տատիկին չտեսնելուց հետո նրա պատրաստած ճաշի համով: Երկար պարապելուց հետո լավ հանձնած քննությունով է գալիս ու  պատահական հանդիպումներով: Երբեմն գալիս է անձրևից հետո, երբ բացում ես պատուհանը ու խորը շնչում. կյանք ես զգում: Երբեմն կանաչ խոտերի վրա նստած երազելով է գալիս ու սիրելի երաժշտությամբ աստղերին նայելով է գալիս: Երբեմն անհասկանալի կերպով ներսդ փոթորկող զգացմունքներով է գալիս: Վստահ եմ, այն գալիս է ու պետք է գրկաբաց ընդունել… Հույսի արդարացումով ու հիասթափության մոռացմամբ է գալիս, ձեռքդ բռնող, քեզ ուժ տվող ընկերներով է գալիս, անծանոթի մի ժպիտով, խիստ մտահոգ ու քեզ սիրող ընտանիքով է գալիս… Սպասված, բայց չուշացած սիրով է գալիս…

Seroj araqelyan

Զատիկը սահմանին

Այո, ես ապրում եմ սահմանում՝ Բաղանիսում: Ամեն ինչ նույնն է, թող չթվա, թե եթե սահման է, ուրեմն այստեղ պասիվ է անցնում: Ոչ, ամեն ինչ նույնն է՝ նույն տոները, նույն հայերս ու նույն ավանդույթները:

Դե լավ, քանի խոսք գնաց ավանդույթներից, հիշեցի Զատիկը: Մի քիչ կպատմեմ մեր՝ սահմանի Զատիկից: Սովորականի նման մարդիկ նախապատրաստվում էին Զատիկին, մեկ օր առաջ կատարում են առաջնային գործերը, իսկ հենց Զատիկի օրը՝ առավոտյան ներկում ձուն և պատրաստում չամիչով փլավը, ինչպես բոլորի տներում այդպես էլ նաև մեր տանը: Այդ պատրաստման գործընթացին ներկա չգտնվեցի: Մինչև արթնացա, արդեն ամեն ինչ պատրաստ էր, չէ ավելի ճիշտ, արթնացրեցին: Զանգ հեռախոսիս.

-Ալո, Սերոժ, երեխեքով հավաքվել ենք, գնում ենք եկեղեցի, բոլորը ներկա են: Արի, քեզ ենք սպասում:

-Լավ, տասը րոպեից էդտեղ եմ՝ սպասեք:
Գնացի՝ բարև -բարի լույս, Զատիկի խոսքերը, ու ճանապարհ ընկանք: Գնացինք եկեղեցի, արդեն հետ էինք գալիս, ու ճանապարհին զանգեցին, արագ պատասխանեցի:

-Հա, մամ ջան, ի՞նչ ա եղել:

-Մորաքույներդ զանգեցին ու ասացին, որ գնանք Զատիկը միասին դիմավորենք: Տուն չգնաս, միանգամից կգաս տատիկենց տուն՝ էնտեղ ենք լինելու:
Հասա տատիկենց տուն, բոլորին տեսնելուց հետո ստիպեցին սեղան նստել և իմ կամքին հակառակ ձու հյուրասիրել, ասելով կեր՝ անպայման պետք է ուտել՝ տոն է, թեկուզ մեկ հատ: Մոտ կես ժամ էր անցել, մեկ էլ ուղարկեցին խանութ: Դե, երեխաներն էին խնդրել, պաղպաղակ էին ուզում, ես էլ չկարողացա մերժել: Տնից դուրս գալուն պես լսվեց էսպես ասած մի հատ «ուչերեդ»՝ կրակահերթ: Դեռ չէի հասցրել հետ շարժվել, արդեն տեսա, որ ինձ հետ են կանչում, բայց չգնացի: Միշտ էլ լինում է, էլի, հո առաջին անգամը չի: Ասացի ու գնացի, չնայած որ միայն ես էի համաձայն գնալու: Համ էլ հազիվ կոշիկներս հագել եմ, հետ գալու հավես չկա՝ կատակելով ասացի ու գնացի խանութ: Դեռ ճանապարհի կեսը չհասած էլի կրակեցին, այս անգամ ավելի երկար լսվեց ձայնը՝ էլի զանգ հեռախոսիս:

-Շուտ հետ արի, շուտ:

-Հա, գալիս եմ, էսա կհասնեմ:
Բայց ի՞նչ հասնել: Անգամ խանութ չեմ հասել, պատի հակառակ կողմում կանգնած եմ: Չնայած, որ ճանապարհը կտևեր հինգ րոպե, բայց այս պարագայում տևեց մոտ երեսուն րոպե: Պաղպաղակը վերցրեցի, գնացի տուն, գիտեի, որ համառ լինելուս համար մի քիչ կբարկանան, բայց ոչինչ, անցած լինի:

Ճիշտն ասած, կրակոցը այստեղ միշտ էլ կա, ու եթե հանկարծ լինում են կրակոցներ, դա լինում է միայն դիրքերում, բայց լինում են նաև բացառություններ, որ դիրքերից ուղղությունը փոխվում է դեպի գյուղ: Սական մեր դիրքապահների շնորհիվ դա երկար չի տևում:

Վայ, այ հիմա էլ կրակեցին: Այո, մի զարմացեք, հենց այս պահին, որ նյութ եմ գրում: Նյութս հիմա ավարտվում է, բայց չմտածեք, թե կրակոցների պատճառով, իսկապես ասելիքս վերջացավ: Թշնամին հաստատ չի կարող այնպես անել, որ իր կրակոցի պատճառով ես հրաժարվեմ իմ նյութը գրելուց: Ոչ, բացառվում է:

Astghik Ghazaryan

Պահապանը

-Անո մամ, ֆերմեն ե՞ս քյըմ… Ինձ էլ կտանե՞ս հետդ…

Գոմը մեր տնից հեռու էր, ու թեև ես փոքր էի, թեև երկար ճանապարհը ինձ շատ էր հոգնեցնում, թեև երբ տուն էի գալիս, ոտքերս ցավում էին, ես գնում էի, չէի’ն տանում, գնում էի. ինչպե՞ս կարող էի մենակ թողնել իմ Անո մամային…

Անո մաման օրական երկու անգամ գնում էր գոմ` առավոտյան և երեկոյան: Առավոտյան քնած էի լինում, դրա համար էլ միայն երեկոներն էի ուղեկցում նրան. տունդարձին երևի մութ կլիներ, ու Անո մաման կվախենար մթից, բայց եթե ես նրա հետ լինեի, ոչնչից էլ չէր վախենա, չնայած ինքս ահավոր վախենում էի մթից և ամեն ինչից:

Ճանապարհին համոզում էի, որ դույլն ինձ տար. հանկարծ կհոգնեին ձեռքերը: Փոքր, ավելի ճիշտ միայն փոքր ժամանակ էի հավեսով գործ անում, ու հենց հավեսս բավարարելու պահանջով էլ խլում դույլը ու թափահարելով, մեկ-մեկ էլ գետնին քսելով` գնում էի: Բայց այդ մեկ-մեկն այնքան հաճախակի էր դառնում, որ դույլը հայտնվում էր Անո մամայի ձեռքին:

Դեպի գոմ տանող ճանապարհի վրա գտնվող թաղերը լիքն էին շներով, ու ամեն անգամ դրանք, չգիտեմ որտեղից իմանալով, որ վախենում եմ իրենցից, հայտնվում էին ճանապարհիս ու իրենց ներկայությամբ սարսափահար անում ինձ: Ես հայտնվում էի Անո մամայի հետևում` նրա փեշից բռնած:

Այսպես, ադրենալինի պակաս չզգալով, տեղ էինք հասնում, ու ես, հաղթահարելով ու թաքցնելով կովերից ունեցած վախս, մտնում էի գոմ` Անո մամային մենակ չթողնելով մի խումբ «հրեշների» հետ: Բայց գոմում «հրեշներից» բացի կային ինձ նման փոքրիկ հորթուկներ, ուլիկներ, որոնք, վախենալով ինձնից, հեռու էին քաշվում` չիմանալով անգամ, որ ես էլ իրենցից էի վախենում: Նրանց ինձ էի նմանեցնում ու միայն վերջերս պատահաբար իմացա, որ տանը ինձ տրված մականուններց մեկը` «չափիչը», նշանակում է՝ ուլ, ու այդ ժամանակ հասկացա, որ մերոնք համը հանել են, և որ իմ բոլոր մականունները` «չափիչ, մկծեռ, մկռոշ, մուկ», կենդանիների անվանումներ են:

Առանձնապես ոչ մի գործ չէի անում գոմում: Իմ` վախկոտիս փոքրիկ ուղեղին թվում էր, որ պաշտպանելու եմ Անո մամային, իսկ դա մե՜ծ գործ էր:

Ի վերջո վերցնելով բաղձալի կաթը, ճանապարհվում էինք տուն: Հիշում եմ` մի անգամ` տուն վերադառնալիս, անձրև սկսեց, դա էլ հերիք չէր, գումարվեց կայծակը… Ու թեև ես հորեղբայրներիս կանանց` Անո մամային ու Սաթիկ մամային, մորս պես եմ սիրել ու երբեք տարբերություն չեմ դրել, այդ պահին բնազդաբար, ինչպես հորթուկը կամ քուռակը վտանգի դեպքում, մայր կովի կամ ձիու մոտ է վազում, ես էլ էի ուզում վազել, գրկել մորս ու փրկվել վտանգից:

Շուտով հասանք տուն: Ես ուզում էի գրկել մայրիկին, բայց չգրկեցի, որովհետև գրկախառնությունը ինձ համար միշտ էլ տոնական մի արարողություն է եղել, որն արել եմ ծննդից ծնունդ` երբեք էլ չսիրելով իմ փակ բնավորությունը, որն ինձ միշտ էլ խանգարել է արտահայտել ու ցույց տալ զգացմունքներս…

Բայց երանի թե այսօր էլ ունենայի մանկական նույն բարի սիրտը, որը ժամանակը, անկախ իմ կամքից, խլում է ինձնից…

serine harutyunyan

Կարոտում եմ, շա՜տ եմ կարոտում…

-Ինչու՞ է Աստված լավ մարդկանց խլում մեզնից, իսկ վատերին թողնու՞մ:

-Իսկ եթե դու մտնես պարտեզ, ո՞ր ծաղիկը առաջինը կպոկես:

-Դե, ավելի գեղեցիկը:

Իսկ ե՞ս, իսկ եթե ես մտնեմ պարտե՞զ… Ես էլ նույնը կանեմ… Բայց, բայց եթե միայն իմանամ, որ իմ՝ գեղեցիկ ծաղիկները թփի վրա թողնելուն զուգահեռ, Աստված էլ լավ մարդկանց մեր կողքին կթողնի, եթե միայն իմանամ, ես չեմ պոկի դրանք, հա, հա, չեմ պոկի… Կբավարարվեմ միայն դրանց հեռվից նայելով ու կհեռանամ, ու ես անգամ վատ ու տգեղ ծաղիկները չեմ պոկի… Այդ վատը, որ գուցե միայն ինձ համար է այդպիսին, հնարավոր է՝ մեկ ուրիշի համար շատ ավելի լավը լինի, քան այն մյուսը… Դե, ի՞նչ տարբերություն… Մարդկանց դեպքում էլ գրեթե նույնն է… Մեզնից յուրաքանչյուրը գոնե մի մարդու տանել չի կարողանում, թեկուզ հենց այնպես, առանց պատճառի… Հնարավոր է, որ այդ մարդն իսկապես շա՜տ վատն է, բայց, բայց ինչքան էլ որ նա վատը լինի, աշխարհում անպայման կգտնվի գոնե մեկը, ում համար նա լավագույններից է, եթե ոչ լավագույնը…
Լինում են, չէ՞, պահեր, որ թեկուզ տարիներ են անցնում, բայց չեն մոռացվում… Ու, լինում են, չէ՞, մարդիկ, որ թեկուզ ձեզնից հեռու, բայց միշտ ձեր մտքում են ու երևի դեռ երկար կմնան այդտեղ… Երևի ամենամեծ ցավը մտքումդ ինչ-որ մեկին ունենալն ու լուռ կարոտելն է, երբ գիտես, որ այդ մեկին հանդիպելու հնարավորություն այլևս երբեք, երբեք չես ունենա, որովհետև նրան էլ ոչ ոք, ոչ ոք տեսնել չի կարող… Սարսափելի է, երբ ուզում ես տեսնել նրան, խոսել նրա հետ, գրկել, ասել, թե ինչքան ես սիրում ու կարոտում… Ու հետո, հետո միայն հասկանում ես, որ հիշողությունների հետ խոսել, հիշողություններդ գրկել ու հիշողություններից կարոտդ առնել ուղղակի անզոր ես… Այսքան ժամանակ դեռ ոչ մեկին չի հաջողվել անել դա… Ու միայն հետո դու հասկանում ես, որ քո ունեցածը լոկ հիշողություններ ու անշունչ լուսանկարներ են, էկրանից այն կողմ, կամ, թեկուզ թղթի վրա… Բայց անշունչ են, չէ՞, դրանց հետ խոսելն անհնար է, չէ, գուցե դու խոսես, բայց քո առաջ դրված լուսանկարը քեզ երբեք պատասխան չի տա: Դու կարող ես շարունակ հարցեր տալ ու պատասխան չլսել… Դու կարող ես հարց տալ ու անվերջ սպասել, որ լուսանկարը մի օր քեզ կպատասխանի… Բայց, չէ… Դու կսպասես, կսպասես ու էլի անվերջ կսպասես, իսկ լուսանկարը, այն երբեք էլ քեզ պատասխան չի տա… Դու կշարունակես խոսել, հարցեր տալ, սպասել և ուղղակի լուռ կարոտել… Դու կշարունակես ապրել լուսանկարներով ու հիշողություններով, որ մնացել են…

Ու աշխարհում ինչքան մարդ կա, որ լոկ հիշողություններով է ապրում, ինչքան մարդկ կա, որ ստիպված է բավարարվել միայն լուսանկարներին նայելով… Ինչքա՜ն մարդ այդպես էլ վաղը չի տեսնում, ու ինչքանն են այսօր վերջին անգամ լուսանկարվել… Ոչ ոք չգիտի… Երևի չեն էլ իմանա…
Կարոտում եմ նրանց, ում երկինքն է տարել, ովքեր երկնքում են, շա՜տ եմ կարոտում… Ու ինչքա՜ն կարոտ կա իմ, քո ու մեր նման շատ շատերի մեջ…
Կարոտում եմ, շա՜տ եմ կարոտում…

Ազդեցությունը Բերդում

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Քայլում եմ Բերդում ու հասկանում, որ քաղաքը օրեցօր փոխվում է՝ նոր նստարաններ, սթրիթ արտ, պուրակ, անգամ մինիոն է հայտնվել քաղաքում: Հատկապես ուրախալի է, որ այս ամենը իրականացվում է պատանիների ու երիտասարդների նախաձեռնությամբ: Վերջերս իրականացված ծրագրերում իրենց մեծ դերն ունեն ԻՄՓԱՔԹ ակումբի անդամները: Մինչև վերջերս ակումբի մասին շատ բան չգիտեի, բացի այն, որ մեծ ներդրում ունի Բերդի պատանիների ու երիտասարդների և առհասարակ քաղաքի զարգացման մեջ: Որոշեցի հետաքրքրվել, ավելին իմանալ: Զրուցեցի Բերդի ԻՄՓԱՔԹ  ակումբի առաջնորդների՝ Լիաննաների հետ: Ինչպես նրանք ասացին՝ Տավուշում գործում է 8 ԻՄՓԱՔԹ ակումբ:

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Բերդում ակումբը գործում է արդեն մեկ տարի, և քանի որ մեծ թվով պատանիներ և երիտասարդներ են անդամակցել, թիմը բաժանվել է երկու խմբի՝ առավել արդյունավետ աշխատելու համար: Նշեցին, որ ակումբի անունը արդեն բացատրում է իրենց նպատակը՝ ազդեցություն: Խմբի նպատակն է՝ համախմբել համայնքի համար մտահոգվող բոլոր պատանիներին և երիտասարդներին, վերջիններիս տալ գիտելիքներ և մոտիվացիա, որպեսզի նրանք կարողանան իրագործել սեփական գաղափարները՝ առանց կողմնակի աջակցության սպասելու: ԻՄՓԱՔԹ 1 խմբի առաջնորդ Լիաննա Քոսակյանն ասում է.

-Խումբը շատ միասնական է, ցանկացած գաղափար քննարկում ենք, համախմբած իրականացնում: Վերջերս իրականացրած ծրագրերից նշեմ «Լայք պուրակի» ստեղծումը: Վերջինս ստեղծելու գաղափարը Գոռ Պողոսյանին էր: Այն բոլորիս կողմից հավանություն ստացավ, և իրականացրինք: Օգտագործել ենք թափոնային իրեր՝ չօգտագործվող անիվներ, տեղադրել ենք նստարաններ և արկղիկ՝ առաջարկությունների, նամակների համար: Արկղիկը ունի նաև առանձին բաժին՝ գրքեր, ուսումնական նյութեր փոխանցելու համար: Օրինակ, եթե ունես շտեմարան, որն այլևս չես օգտագործում, դիր այդ արկղիկում: Մենք կփոխանցենք նրանց, ովքեր ունեն դրա կարիքը: Առաջիկայում պլանավորել ենք Բերդի դպրոցների միջև ուսումնական թիմային մրցույթ կազմակերպել՝ միանշանակ խրախուսական մրցանակներով: Առայժմ նախապատրաստական փուլում ենք, կիրականացնենք մայիսին:

«Իմփակտ» ակումբի մյուս խմբի՝ «ԻՄՓԱՔԹ Պոզիտիվի» առաջնորդ Լիաննա Տերզիկյանը իր առաջնորդած խմբի մասին ասում է.

-ԻՄՓԱՔԹ  ակումբը ապահովում է ոչ ֆորմալ կրթություն: Ծրագիրը շարունակվելու է դեռ 3 տարի: «ԻՄՓԱՔԹ  Պոզիտիվ» խմբի անդամների մեջ մեծ առաջխաղացում եմ նկատում: Նրանք արդեն ակտիվ, իրազեկ, համայնքի համար մտահոգվող քաղաքացիներ են: Երբ նոր էր ձևավորվել խումբը, որոշ անդամներ կաշկանդված էին, ոչ ազատ, իսկ այժմ ես հիանում եմ նրանցով. բոլորն ակտիվ են: Նրանց մեջ մեծ ձգտում է առաջացել դեպի առաջնորդությունը: Մեր առաջին ծրագիրը կազմված էր երկու փուլից. առաջինը սեմինար էր, որը հենց պատանիներն էլ իրականացրին: Դա առաջնորդության նրանց առաջին փորձն էր: Երկրորդ ծրագիրը, որն ավելի մեծ արձագանք ստացավ, «Գունագեղ Բերդ» համայնքային ծրագիրն է: Վերջինիս շրջանակում սթրիթ արտով ավելի գեղեցկացրինք «Ծաղկանոց» մանկական զբոսայգու մուտքի պատերը:

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Առաջիկայում պլանավորում ենք սթրիթ արտի մի քանի աշխատանք իրականացնել քաղաքի տարբեր մասերում՝ հայոց մեծերի նկարներով և խոսքերով: Ընտրել ենք հենց սթրիթ արտը, որովհետև այն նմանը չուներ Բերդում: Ավելին՝ սթիրթ արտը առավել զարգացած է մայրաքաղաքում, մեծ քաղաքներում, իսկ Բերդում առաջինը մենք եղանք: Ցանկանում ենք, որ մեր օրինակը լինի վարակիչ: Խմբում ունենք նկարող երեխաներ, բայց առանց մասնագետի շատ դժվար կլիներ: Մեզ աջակցել է Բերդի տաղանդավոր նկարիչ, քանդակագործ Ավետ Արզումանյանը: Աշխատանքները տևել են մոտ 5-6 օր:

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Զրուցեցի նաև ԻՄՓԱՔԹ  ակումբի անդամներից մեկի հետ.

-Շատ ուրախ ենք, որ Բերդում գործում է խումբը: Մինչ այս ամեն օր գնում էինք միայն դպրոց-տուն, դպրոց-տուն… Ամեն օր նույնը, ինչը շատ էր ձանձրացնում, չգիտեինք՝ ինչով զբաղվել: Իսկ հիմա լավ կազմակերպված ժամանցից բացի՝ նոր գիտելիքներ և հմտություններ ենք ձեռք բերում: Շատ հետաքրքիր է անցնում ամեն օրը, խաղերի միջոցով նոր թեմաներ ենք ուսումնասիրում:

Seroj araqelyan

Ինչ՞ է ինձ համար 17.am-ը

Այս հարցը ինձ շատ-շատ անգամ եմ տվել, ու մի քանի անգամ այս թեմայով նյութ եմ գրել: Ամեն անգամ գրելիս ես ավելացրել եմ իմ արտահայտությունները և տպավորությունները՝ միայն և միայն դրական կողմից: Բացասական եղել է միայն առաջին նյութ գրելու փորձս, երբ տանջվում, գրում էի, բայց վերջում հաճելի չէր ընթերցվում, կամ էլ իմաստ չկար: Ես միայն ուրախ եմ, որ 17.am-ի թղթակից եմ: 2016 թվականի փետրվարին ես կատարեցի իմ առաջին քայլերը 17.am-ում՝ ծանոթացա, ընտելացա ու հասկացա, որ 17.am-ը ինձ միայն հաջողություն, լրագրողական նոր գիտելիքներ ու Հայաստանի տարբեր գյուղերից, քաղաքներից նոր ընկերներ ձեռք բերելու հնարավորություն կտա: Հա, խոսքս կիսատ չթողնեմ: 2016-ին իմ առաջին քայլերից հետո արդեն սկսեցի դառնալ ավելի համարձակ, համարձակ գրել և օրվա մեջ ժամանակ գտնել նյութ գրելու համար: Սկզբում սևագրում էի, մաքրագրում, հետո նոր նյութս հավաքում համակարգչով, իսկ հիմա միանգամից համակարգչով եմ գրում: 2017 թ.-ի օգոստոսին արդեն պատրաստված, առանց լարվելու ես մասնակցեցի Դիլիջանի մեդիա ճամբարին: Արդեն չկային «Վա՜յ, բա ինչ եմ անելու», «Բա որ չկարողանամ» արտահայտությունները, դրանց փոխարինում էր միայն «Ուռա՜, էլի ճամբար է լինելու», «Ջա՜ն, նոր նյութեր կգրենք» արտահայտությունները: Հաճելի է, երբ քեզ վստահում են հարցազրույց վարել, ֆիլմ նկարահանել, լուսանկարել: ճամբարի ընթացքում մթնոլորտը շատ ջերմ ու ընկերական էր: Ճամբարներից հետո օրեր, ամիսներ, անգամ տարիներ էլ անց, մեկ է՝ մեր ընկերությունը պահպանվելու է, ինչպես պահպանվել է մինչև հիմա: Մեկ շաբաթվա մեր շփումը այնքան ջերմ է եղել, որ հիմա մենք կարծես մի մեծ ընտանիքի անդամներ լինենք: Իհարկե, այս ամենը 17.am-ի շնորհիվ: Երբ մոտենում է անծանոթ մի մարդ և հարցնում՝ դո՞ւ ես գրել կրակոցների մասին, կամ «Մարդ էլ ուզենա գնա բանակ ու չտանեն» նյութերը, զգում ես, որ աշխատանք ունես կատարած և կա գնահատողը: Նյութը կարդացել են և ինձ ճանաչել ու նորից՝ 17.am-ի շնորհիվ: 17.am-ի շնորհիվ ես ձեռք բերեցի լրագրողական, լուսանկարչական և ֆիլմեր նկարահանելու փորձ, ինչը ինձ ամբողջ կյանքում կօգնի, անգամ եթե այս մասնագիտություննեը չընտրեմ ապագայում: 17-ն ինձ հնարավորություն տվեց հարցազրույց վերցնել հայտնի մարդկանցից: Առաջ, եթե ցանկություն ունենայի հարցազրույց անելու, հարցերը կլինեին աննպատակ, իսկ հարցազրույցը կմնար միայն համակարգչում: Ոչ իմաստ կլիներ, ոչ էլ կտպագրվեր: Իսկ հիմա կա և՛ իմաստ՝ հարցերի մեջ, և՛ մի կայք, որը աչքի է ընկնում իր անկեղծությամբ և ընթերցանության արժանի նյութերով, և որտեղ կտպագրվեն իմ նյութերն ու հարցազրույցները: Իմ առաջին հաջողությունները եղել են 2017 թվականին, 17 տարեկանում և 17.am-ում: Եվ եթե միայն ասեմ՝ շնորհակալ եմ 17.am-ին, սա նման կլինի նախադասության ընդամենը մի մասնիկի:

kadr filmic00

Հայաստանի մեկ օրը

«Հայաստանի մեկ օրը» – վավերագրական ֆիլմ, որի նկարահանումներին մասնակցել են 40-ից ավելի պատանի թղթակիցներ Հայաստանի բոլոր մարզերից

Արթնացրու ինձ

Կոթիի «Սմարթ ապահով սենյակը»

Լուսանկարը՝ Նինա Գանջալյանի

Լուսանկարը՝ Նինա Գանջալյանի

Մեր օրերում տեխնիկական միջոցներն այնքան են զարգացել, որ արդեն ոչ միայն ռոբոտներն են փոխարինում մարդկանց, այլև մարդիկ են նմանվում ռոբոտներին: Տեխնիկական միջոցների զարգացման թե՛ դրական, թե՛ բացասական կողմերը շատ են, ինչևէ, այսօր կխոսենք միայն դրականների մասին: Մեզանից շատերը գիտեն Հայաստանի մանուկներ հիմնադրամի (Children of Armenia Fund) ու դրա իրականացրած ծրագրերի մասին: Հիմնադրամի ծրագրերից մեկն էլ Հայաստանի տարբեր համայնքներում Սմարթ սենյակների ստեղծումն է: Տավուշի մարզում այդպիսի համայնքները դեռևս երկուսն են՝ Այգեհովիտը և իմ համայնքը՝ Կոթին:

Լուսանկարը՝ Նինա Գանջալյանի

Լուսանկարը՝ Նինա Գանջալյանի

Ծրագրի նպատակը տեխնիկական նոր միջոցներ ստեղծելն ու երեխաներին նոր հնարավորություններ ընձեռելն է: Կոթիում սենյակը գործում է արդեն շուրջ 7 ամիս: Սենյակում 3 մշտական խմբակ է գործում՝ անգլերենի, ռոբոտաշինության և մեդիա գրագիտության: Գործում է նաև անգլերենի ինքնուսույց ծրագիր, որի գլխավոր առավելությունը տարիքային սահմանափակում չունենալն է: Նորագույն տեխնոլոգիաներից նույնիսկ մանկապարտեզ հաճախող փոքրիկները հետ չեն մնում. նրանց համար էլ ուսուցողական դասընթացներ ու մուլտֆիլմի դիտումներ են կազմակերպվում:

Լուսանկարը՝ Նինա Գանջալյանի

Լուսանկարը՝ Նինա Գանջալյանի

Սենյակը «Սմարթ սենյակ» կոչվելու փոխարեն կոչվում է «Սմարթ ապահով սենյակ»: Անվանումը հենց այնպես չի տրվել. այն նկուղային հարկում է, ինչը կարծես պարտադիր պայման է սահմանամերձ համայնքում:
Սմարթ սենյակի համակարգող Նինա Գանջալյանի խոսքով՝ երեխաները մեծ հաճույքով են հաճախում դասընթացներին, ինչի հիմնական պատճառներից մեկն էլ սենյակի առաջինն ու դեռևս միակը լինելն է: Նինան մեծ հաճույքով է աշխատում երեխաների հետ: Կարծում է, որ երեխաների հետ աշխատելը միշտ էլ հաճելի է:

Լուսանկարը՝ Նինա Գանջալյանի

Լուսանկարը՝ Նինա Գանջալյանի

Սմարթ սենյակ արդեն շուրջ 40 երեխա է այցելում, նրանցից որոշները անգամ մի քանի դասընթացների են մասնակցում: Մեկն էլ Անի Էվինյանն է: Անիի խոսքով՝ սկզբում նա նման սենյակի մասին երազել անգամ չէր կարող: Սենյակի բացման մասին իմանալով՝ անմիջապես սկսել է հետաքրքրվել և ամեն ինչ անել դասընթացներին մասնակցելու համար: Մասնակցում է ռոբոտաշինության, անգլերենի և մեդիա գրագիտության դասընթացներին: Ասում է, որ իր համար նման ծրագրի մասնակցելն իսկապես շատ կարևոր է, և որ յուրաքանչյուր դասընթացին մասնակցությունն իր հիմնավոր պատճառն ունի: Ուզում է լրագրող դառնալ: Ասում է, որ թե՛ անգլերենը, թե՛ մեդիա գրագիտությունը չափազանց կարևոր են ցանկացած լրագրողի համար: Իսկ հարցին, թե ինչ կապ ունի ռոբոտաշինությունը լրագրություն սովորել ցանկացող մարդու հետ, Անին իր պատասխանն ունի. «Ուզում եմ հայրենիքիս համար որևէ լավ բան անել. իմ պատրաստած ռոբոտը կկանգնի սահմանին և իր վրա կվերցնի թշնամու կողմից արձակված ցանկացած փամփուշտ»:
9-րդ դասարանցի Տաթևիկ Սեփխանյանը նշում է, որ COAF-ի նախագծած ծրագիրը՝ Կոթիում Սմարթ սենյակ ստեղծելը, շատ անսպասելի և, միևնույն ժամանակ, անչափ հաճելի իրադարձություն էր իրենց՝ երեխաների համար: Տաթևիկն ամեն ինչ հենց սկզբից հիշեց, պատմեց իր վախերի, ձանձրույթի ու անհասկանալի թվացող դասընթացների մասին. «Սկզբում վախենում էի, չէի հավատում, որ կկարողանամ լրացնել ընդունելության հայտն ու մասնակցել խմբակին: Առաջին մի քանի օրերն իսկապես ձանձրալի էին թվում, որովհետև չէի կարողանում գիտակցել դասընթացների լրջությունն ու կարևորությունը: Հիմա մեծ սիրով եմ մասնակցում թե՛ ռոբոտաշինության, թե՛ մեդիայի և անգլերենի խմբակներին: Շատ տպավորված եմ այս պարապմունքներից ու հատկապես՝ դասավանդող ուսուցիչներից: Նրանք իսկապես ջանք չեն խնայում մեզ ինչ-որ նոր բան սովորեցնելու համար: Այստեղ հնարավորություն եմ ունենում զբաղվել այնպիսի բաներով, որոնց մասին երազել անգամ չէի կարող»: Տաթևիկը հույս ունի, որ դասընթացները երբեք չեն ավարտվի: Ուզում է բավականին լավ անգլերեն խոսել սովորել և ինքնուրույն ստեղծել իր երազած ռոբոտը:

Լուսանկարը՝ Նինա Գանջալյանի

Լուսանկարը՝ Նինա Գանջալյանի

Մայա Հարությունյանի համար ևս Սմարթ սենյակի բացումը ամենաանսպասելի, բայց և ամենաուրախ նորություններից մեկն է եղել: Մեծ հաճույքով է մասնակցում թե՛ անգլերենի, թե՛ մեդիա գրագիտության դասընթացներին: Հաճախ եմ հարցնում, թե ինչ են սովորում Սմարթ սենյակում, ասում է. «Սմարթ սենյակում սովորում ենք այն, ինչը չենք սովորել դպրոցում: Ամեն ինչ ավելի հեշտ է և մատչելի՝ մեր հիանալի ուսուցիչների շնորհիվ: Անգլերենը միջազգային լեզու է, և մեր օրերում այն իմանալը կարծես թե պարտադիր պայման է գիտության ցանկացած բնագավառում»:
Ռոբոտաշինության փոքրերի խմբում էլ արդեն երկրորդ ռոբոտն են նախագծում: Եղբայրս՝ Ժորան, ոգևորված պատմում է դասընթացների մասին ու հորդորում, որ գրեմ ասածները: Ուզում է ծրագրավորող դառնալ, շրջել այլ երկրներում և մի օր իր իսկ ստեղծած խաղերը խաղալ: Հարցին, թե ինչ ռոբոտ է ուզում պատրաստել, մեր ծույլիկը առանց մի վայրկյան անգամ մտածելու պատասխանում է. «Ռոբոտ, որ մարդու փոխարեն գործ կանի, խանութ կգնա, դաս կսովորի»:
Ու երևի տարիներ հետո մարդիկ ռոբոտներից ոչ մի բանով էլ չեն տարբերվի: