Բոլոր դպրոցներում կան գերազանց սովորող աշակերտներ: Դե, մեր դպրոցը նույնպես չի տարբերվում մյուս դպրոցներից: Մեր դպրոցում աշակերտների թիվը մեծ չէ, բայց գերազանց սովորող աշակերտների թվով չի տարբերվում մյուս դպրոցներից: Գերազանց են սովորում Նազելին, Նարեկը, Տիրանը, Տարոնը և ուրիշներ: Ամեն մեկն ունի իրեն բնորոշ ընդունակությունները: Սակայն ես կառանձնացնեմ Տարոնին: Հիմա կասեք՝ ինչո՞ւ հենց Տարոնին: Նախ, հպարտությամբ կնշեմ, որ Տարոնը իմ ազգականն է: Տարոնը դեռ 4-րդ դասարանում էր, երբ բոլոր ուսուցիչներն ասում էին, որ ունի գիտելիքների մեծ պաշար և յուրահատուկ աշակերտ է: Ու միշտ մտածում էի, թե Տարոնը ինչո՞վ է յուրահատուկ:

-Տարոնը չի բավարարվում դպրոցի ծրագրային նյութերով,-ասում էին ուսուցիչները:

Զարմանում էի, թե ինչպես կարող է 4-րդ դասարանի տղան չբավարարվել ուսուցիչների սովորեցրածով և ցանկանա ավելի ու ավելի շատ նյութեր կարդալ:

Տարիներն անցնում էին, իսկ Տարոնի գիտելիքները ավելի էին շատանում: Տարոնն իր փայլուն գիտելիքներով ինքնավստահ առաջ էր շարժվում՝ «Մեղու», «Կենգուրու» մրցույթներում: Հիմնականում շատ լավ արդյունքներ էր վաստակում «Կենեգուրու» մրցույթում:

Ես մի կողմից զարմացած էի, իսկ մյուս կողմից՝ հպարտ, թե ինչպես կարող է Տարոնը տարիներ շարունակ հաղթող ճանաչվել տարբեր մաթեմատիկական մրցույթներում: Բոլորս էլ համոզված էինք, որ Տարոնին սպասվում է մեծ և փայլուն ապագա;

2016 թվականի մայիսին ամբողջ դպրոցը հպարտությամբ էր խոսում, որ Տարոնը հանձնել է մաթեմատիկայի քննություն և ընդունվել «Քվանտ» վարժարան: Մոտենում էին Տարոնին, շնորհավորում, իսկ Տարոնը ժպտում էր և համեստաբար շնորհակալություն հայտնում: Հետո Տարոնն ուսումը շարունակեց Ա. Շահինյանի անվան ֆիզմաթ դպրոցում: Իսկ հետո մեզ ավելի ուրախ լուր էր սպասվում: Տարոնը հայտ էր լրացրել և պատրաստվում էր մասնակցել «Ամենախելացին» հեռուստատեսային ինտելեկտուալ խաղին: Տարոնը երկու շրջաններում էլ շա՜տ լավ արդյունք ցույց տվեց: Բայց պատկերը փոխվեց եզրափակիչում, երբ 1 միավորի պատճառով չկարողացավ անցնել եռյակի մեջ:

Դե անկախ նրանից՝ հաղթեց, թե պարտվեց, Տարոնը մեր դպրոցի և մեր գյուղի հպարտությունն է:

Իմ պատկերացրած հեքիաթում կյանքը ուրիշ է: Բոլորն այնտեղ ուրիշ են: Ուրիշ է նաև ընկերությունը, ուրիշ է մարդկանց հավատարմությունը: Հեքիաթում միշտ կա սեր, կա ջերմություն ամեն մի անկյունում, կա հավատարմություն: Իմ՝ գույներով լեցուն աշխարհը, լի է հավատարիմ ընկերներով: Իմ փոքրիկ, գունավոր հեքիաթի աշխարհում մի աղջիկ է լինում այնքան բարի և այնքան անկեղծ: Իսկ եթե այդ աղջիկը վիճում կամ կռվում էր իր մտերիմ ընկերուհու հետ, դրանից հետո նրա անկեղծ արցունքները միայն գիշերն էին թափվում: Բայց միայն հեքիաթիս վերջում է, որ նրանք կարողանում են կրկին մտերմանալ: Իսկ իմ հեքիաթի վերջում նրա աչքերից թափվեց 3 հատիկ արցունք: Առաջին արցունքը՝ տխրության, երկրորդ արցունքը՝ երջանկության, իսկ երրորդ արցունքը` մտերմության և հաշտության արցունքն էր:

Հիմա վերադառնանք իմ իրականություն: Իմ իրականությունում գույներ չկան: Կամ էլ կան, ուղղակի ինձանից թաքնվել են: Բայց գուցե կարողանայի՞ գտնել գույները, եթե չլինեի մենակ: Այս մեծ աշխարհում լինել մենա՞կ: Անհավանական է, չէ՞: Բայց ես մենակ եմ: Իմ իրական աշխարհում իմ հանդեպ չկա հավատարմություն, չկա սեր, չկա ջերմություն: Իսկ եթե կա, ուրեմն գնացել է հեռու, շա՜տ հեռու: Այնքան հեռու, որ չեմ զգում, կամ էլ միայն իմ սիրտն է զգում: Իմ իրական աղջիկը նման է հեքիաթի միջի աղջկան. բոլորի հետ անկեղծ է, բոլորի հետ՝ մաքուր: Մտերմանում է, սիրում է, վստահում է, հարգում է, կապվում է: Բայց այդ ամենը նա չի կարողանում գտնել իր մտերիմի սրտի մեջ: Կապվում է իր մտերիմ ընկերուհու հետ, անկեղծանում է, իր սիրտը «բացում է», իր ամբողջ հոգին «նվիրում է» այդ մարդուն: Սական այդ ամենից հետո էլի ամեն ինչ անփոխադարձ է:

Իսկ ես չեմ ցանկանում ապրել այս իրական՝ սև ու սպիտակ գույներով լցված աշխարհում: Ցանկանում եմ, որ մի օր իմ հեքիաթը գա կանգնի իմ առջև և ասի.

-Իմ իրական աշխարհ, արի միանանք և միասին բոլորին սեր, ջերմություն, հավատարմություն և, իհարկե, փոխադարձ վստահությամբ ընկերություն տանք:

Իսկ ես, մինչև հեքիաթիս այդ հատվածը, կապրեմ իրականի և իմ հեքիաթի միախառնումից առաջացած աշխարհում: Մեծերն ասում են` պատանեկան տարիք է, շուտով կանցնի, և գույները կվերադառնան:

-Է՜հ, երեխեք ջան, ե՞րբ մեծացաք: Ոնց որ երեկ ըլներ, որ Նինան ընկավ՝ կոտրեց թևը,-պատմում էր տատիկս իր շուրջը հավաքած ութ թոռներին:

Մի պահ չհասկացա, թե ինչ ասաց տատիկս: Բայց մի պահ խորը շունչ քաշեցի և զարմացած հարցրեցի.

-Ո՞նց, տատ, ես կոտրե՞լ եմ իմ թևը:

-Հա՜, այ բալա:

-Վա՜յ, տատ կպատմե՞ս` ո՞նց եղավ:

Տատիկս ժպտաց և սկսեց իմ չարաբաստիկ պատմությունը:

-12 ամսական երեխա էիր: Արդեն կարողանում էիր քեզ պահել գետնի վրա և քայլել: Դեռ այդ ժամանակ չէիր կարողանում խոսել: Մի օր քեզ տարանք հյուրասենյակ: Հյուրասենյակում դրված էր մի մեծ բազմոց: Քեզ դրեցինք բազմոցի վրա: Դու մի կերպ վեր կացար և սկսեցիր քայլել բազմոցով մեկ: Ծիծաղում էիր, ու անընդհատ վազվզում: Աշխույժ երեխա ես եղել փոքր ժամանակ: Դե, բայց հիմա էլ, էլի, ընենց ոչինչ: Հա՜, շեղվեցինք թեմայից: Վազում էիր, երբ մամադ ներս մտավ և տեսավ, որ ընկել ես թևիդ վրա: Դե, մի քանի օր հետո, երբ մամադ..

Տատիկիս ընդհատելով հարցրեցի.

-Տատ, բա չե՞մ լացել:

-Դե, համբերի, էլի: Չէ, չես լացել: Ոչ էլ նվնվացել ես, ոչ մի էտենց բան… Հա՜… Մամադ, որ շորերդ փոխում էր, զգացի, որ ուռել ա, որ չես կարողանում շարժել:

Կրկին տատիկիս ընդհատելով հարցրեցի,

-Տատ, բա ո՞նց իմացաք:

-Դե, համբերի, Նինա ջան, հիմա հասնում եմ հենց այ քո հարցին: Հա՜, մամադ կանչեց հորեղբորդ: Նա եկավ, ձեռքով շոշափեց քո ձեռքը: Հետո զայրանալով ասաց` չե՞ք տեսել, որ Նինայի թևը կոտրվել է:

Մենք բոլորս զարմացել էինք, թե ինչպես կարող է 12 ամսեկան երեխու թևը կոտրվի, ու ինքը չլացի, նույնիսկ չնվնվա՞: Դե, քեզ տարանք Բարիսովկա (ներկայիս՝ Ծղուկ), մեր Արայիկը իր ոսկի ձեռքերով թևը կապեց, ու եկանք տուն:

-Տատ, վերջացրեցի՞ր…

-Հա, վերջացրեցի, այ անհամբեր:

-Տատ, էլի կպատմե՞ս իմ մանկությունից:

-Էհ, Նինա ջան, հիմա մեծացել եմ, ոչ մի բան չեմ հիշում:

Իսկապես: Ե՞րբ անցավ այդ 15 տարին, թե ինչպես կոտրեցի թևս, թե ինչպես մտնելով եկեղեցի, փչեցի բոլոր վառվող մոմերը, թե ինչպես էր ամեն օր կորում իմ ծծակը, թե ինչպես եմ սկսել խոսել: Ինչպես եմ կարողացել գիշերները հանգիստ քնել՝ առանց մորս անուշ քունը խանգարելու…

Ա՜խ, այդ ժամանակները… Եթե միայն կարողանայի մի պահ հետ տալ ժամանակը:

Երբ հիշողություններդ այցելում են քեզ, ոչինչ չես կարողանում անել, որ մոռացության տաս դրանք: Հիշողությունները մի փոքրիկ արկղի մեջ են դասավորված, իսկ արկղը հոգուդ մեջ, մի փոքրիկ անկյունում: Տարիների ընթացքում արկղերից շատերի վրա փոշի է հավաքվում, շատերը փակվում են հավերժ չբացվելու նպատակով, բայց միևնույն է, մի օր բացվում են, որովհետև ոչ ոք չի կարող այնպես անել, որ դրանք հավերժ փակ մնան: Իմ արկղը դեռ մաքուր է, և երբեք փոշի չի նստել դրա վրա: Գիտե՞ք ինչու: Որովհետև այդ արկղը անընդհատ բացվում է,և ինչքան էլ ցանկանամ, չեմ կարող փակ պահել: Այդ արկղի մեջ մեծ մասամբ իմ մանկության հուշերն են, չէ որ ես 16 տարեկան եմ, և ինչպես մեծերն են ասում, կյանքի փորձ չունեմ: Բայց ես շատ ուրախ եմ, որ մանկությանս հուշերն են տեղ գտել այնտեղ և որոշել եմ, որ միշտ այնտեղ են մնալու, որովհետև եթե ցանկանամ էլ, չեմ կարող հանել դրանք: Մանկությանս հուշերում միշտ մի դեմք եմ տեսնում պայծառ, տխուր աչքերով, բարի դեմքով, իմ չարաճճիությունների վրա ժպտացող թախծոտ աչքերով: Իմ պաշտպանը: Եթե անգամ բոլորը ինձ մեղադրեին, նրա համար ես ճիշտ էի: Հող ու աշխատանք սիրող մարդ էր նա, առանց դրա չէր կարողանում ու ամեն անգամ այնքան մեծ կարոտով էր նայում այգուն, ծառերին, աշխատող մարդկանց:

Մի փոքրիկ ցանկություն էր միայն փայփայում նա, որ իրեն այգի տանենք, նստի այգում, իրեն այդքան կապված հողը շոշափի, զգա այդ հողին պարգևած արևի ճառագայթների ջերմությունը և ուրախանա երեխաներով ու թոռներով: Մի պայծառ դեմք էլ է միշտ իմ հիշողության մեջ, ով ժպիտ է ինձ պարգևում, և ում գնած շոկոլադները ամենահամեղն են:

Պապիկնե’րս, դուք հավերժ իմ փոքրիկ արկղում եք: Մանկությանս հուշերում կանաչ աչքեր են, բարի ու հոգատար, որոնք երբեք չեմ կարող մոռանալ: Հոգնատանջ, բայց ժպտացող դեմքով մի գեղեցիկ ու առեղծվածային կին: Դոլմա փաթաթող, հարիսա եփող, գուլպա գործող ծերացած ձեռքեր են: Գյուղական անուշ բարբառով հնչող խոսքեր են: Տատիկնե’րս, դուք հավերժ իմ փոքրիկ արկղում եք:

Մանկությանս հուշերում մայրական անուշ ձայն է, հոգատար փափուկ ձեռքեր: Իմ կամակորություններին դիմացող, ինձ համար միշտ անհանգստացող լուսավոր, գեղեցիկ էակ: Մա’մ դեռ չծնված դու իմ փոքրիկ արկղում ես եղել ու հավերժ կմնաս: Մանկությանս հուշերում, հորս բարությունն է, նրա կոպիտ, բայց ճշմարտությամբ լցված խոսքերը, նրա խրատները: Պա’պ, քո տեղը իմ արկղում այնքան մեծ է, ինչքան քո բարի սիրտը:

Մանկությանս հուշերում ջարդված սահնակ է, մի մեծ ձնագունդ, մի պայծառ արև: Մանկությանս հուշերում մի փոքրիկ գյուղ է` ինձ ժպտացող գյուղ, մի մեծ խաղաղ աշխարհում: