sona abunts

Իղձեր ու երազանքներ

… Բարձրահարկ երկու շենք՝ իրար միացած ամուր պարանով: Շուրջս մարդիկ են. եկել են ինձ երկրպագելու, ուժ տալու: Պատրաստվում եմ քայլել այդ թելի վրայով և մի շենքից հասնել մյուսին: Վախս հաղթահարելու օրն է: Հանում եմ կոշիկներս, վերցնում եմ երկար ձողս, որով պետք է հավասարակշռությունս պահեմ լարախաղացի պարանի վրա, նաև վերցնում եմ հեռախոսս: Երազանքս է այդ բարձրության վրա, այդ պարանի վրա ունենալ սելֆի: Այո, հանգիստ ասացեք` ապուշ երազանք է, անհեթեթ, կյանքին վտանգ սպառնացող: Բայց դե ի՜նչ արած, իմ սիրտն էլ դա՛ է ուզում: Ծափահարություններ… Եվ ես բարձրացա: Ճոճվում եմ աջ, հետո` ձախ, հետո նորից` աջ, այնուհետև` հետ ու առաջ…

Մի քանի րոպե հետո շտապօգնության մեքենան կանգնած է լինում ներքևում, տասնյակ մարդիկ են հավաքվում: Ինչո՞ւ: Երևի զգում են, թե ինչ է կատարվելու: Աջ, ձախ, ա՜, թըմփ… Վերջ:
Հետո չեմ հիշում՝ ինչ է կատարվել, որովհետև ոտքերիս ուժեղ ցավից տեղիցս վեր եմ թռչում. երազն ավարտված է: Ու ես մտածում եմ՝ ինչքան անպիտան ու թույլ եմ ես. անգամ երազում չեմ կարողանում երազանք իրականացնել:
Գլուխս իջեցնում եմ բարձին, շարունակում քունս ու փորձերս:
…Ծով է, քամի, ավազ ու արև: Մեր նավը լողում է օվկիանոսի կենտրոնում: Ես արդեն հագել եմ ռետինե լողազգեստը և պատրաստվում եմ սուզվել ջրի խորքը: Ցա՛տկ: Մեկ, երկու, երեք, չորս հինգ… Այսպես մինչև վաթսունը հաշվեք, ու շունչս կկտրվի:
Հիսունհինգ, հիսունվեց, հիսունյոթ, հիսունութ, հիսունինը… Բավական է: Ինձ կոտորում եմ ջրի տակ, չգիտեմ` ինչ անել, որ փրկարարները իջնեն ու դուրս հանեն ինձ: Անխելքները չեն մտածել, որ անփորձ է, կարող է` խեղդվի, կարելի է հետը սուզվել: Մինչ ես ինձ կկոտորեմ, մեկ էլ տեսնեմ սպիտակ շնաձուկ կոչվածը երախը բացած շտապում է ինձ մոտ:
Նորից մեկից սկսեք հաշվել, մինչև հասնեք երեքին, ես էլ չեմ լինի:
Մեկ, երկու, երեք… Ա՜, հա՛մփ:
Շնաձկան ատամների ծակոցից վեր եմ թռչում տեղիցս: Աստվա՜ծ իմ, կրկին չստացվեց: Ո՞նց բաց թողեցի ջրի տակ լինելու և վայելելու հնարավորությունը: Բայց, ինչո՞ւ չեք ասում, որ ես մեղավոր չեմ, շնաձուկը ինձ կերավ: Թե չէ` հաստատ դեռ երկար էի ջրի տակ մնալու, դե՛, գիտեք հնարավորություններս:
Գլուխս իջեցնում եմ բարձին, շարունակում քունս ու փորձերս:
…Փոքրիկ պատուհան, կողքիս անծանոթ թռչող, պատուհանից կարծես սպիտակ սավան է կախած. դուրսը ամպեր են, ուրիշ ոչինչ: Ինքնաթիռում եմ, արդեն պատկերացրիք: Հաջող վայրէջք ենք կատարում: Նստում եմ օդանավակայանից Փարիզ տանող ավտոբուսը: Հասնում եմ Փարիզ: Ավելին, հասնում եմ Էֆոիս աշտարակը: Մեքենան դեռ չկանգնած ես դուրս եմ թռչում մեքենայից, գլորվում գետնին, վեր կենում ու ինչքան ուժ ունեմ վազում դեպի աշտարակը: Վազում եմ, հասնում եմ, անվերջանալի աստիճաններով եմ արդեն բարձրանում: Իմ երազանքը ավելի շատ ոչ թե աշտարակը տեսնելն է, այլ աշտարակից բացվող տեսարանը տեսնելը: Բարձրանում եմ, բարձրանում, չեմ հասնում, չի վերջանում: Հերթական արագ քայլերս եմ անում, ու մեկ էլ… Այս անգամ էլ` դը՛մփ: Ահաբեկիչներն էին: Պայթեցրին երազանքս: Պայթյունը տեղում վառում է ինձ ու շպրտում իրականություն: Քրտնախաշ եղած արթնանում եմ, մի քիչ սթափվում, ընկալում, որ ընդամենը ցավոտ երազ էր, անկատար երազանք:

Կտրվի երևակայությունս, որ ոչ մի կերպ չի թողնում ուզածիս հասնեմ: Այս անգամ գլուխս բարկացած եմ դնում բարձին ու փորձում շարունակել փորձերս, որոնք, ինչպես ինքս ինձ խոստացա, պետք է ցանկացած գնով իրականություն դարձնեմ: Հասկացե՛ք, արդեն քինախնդրության հարց էր, «սկզբունք» կոչվածի: Գլուխս խոնարհում եմ բարձիս: Գնացինք:
…Սառնամանիք, բուք ու բորան, ծովի մակարդակից 2500 մ բարձրության վրա եմ գտնվում: Ուժեղ քամին գետնից հավաքում է ողջ ձյունը և դրանով ուժեղ ապտակներ տալիս: Բայց ես դիմանում եմ, ընկնում եմ, հետո, ուժերս հավաքելով, վեր եմ կենում ու շարունակում ճամփաս: Արդեն կեսում եմ: Արարատի մեջտեղում եմ: Կողքովս Աբովյանի ուրուն է քայլում, բարձր ձայնով հետը զրուցում եմ ու շարժվում առաջ:
-Աբովյա՛ն ջան, ո՞ւր ես, չկաս այսքան տարի:
-Եթե ուզում եք ինձ տեսնել, եկեք այստեղ՝ Արարատ: Իմ հոգին այստեղ է: Ով ի սրտե ցանկանա ինձ տեսնել ու գա այստեղ, ես կհանեմ նապաստակի մորթու նման ճերմակ իմ անտեսանելի ծածկոցը, և նա կտեսնի ինձ:
-Իսկ այսպիսի ցրտի պայմաններում ո՞նց ես մնում:
-Կանգնի՛ր, չշարժվես: Տե՛ս, դիմացդ արևմուտքն է, որտեղ գտնվում է Հայաստանը: Այստեղից միշտ ջերմություն է փչում: Հետևումդ արևելքն է՝ Թուրքիան, այստեղից սառնամանիք է գալիս: Հայաստանից եկող տաքությունը չեզոքացնում ու ոչնչացնում է թուրքական սառնամանիքը, ես էլ հանգիստ ապրում եմ: Նայի՛ր, քիչ մնաց, հասնում ենք գագաթին:
-Բարև ձեզ, հարգելի հեռուստադիտողներ, ուղիղ եթերում դուք դիտում եք «Հայաստան-Չեխիա» ֆուտբոլային մրցախաղը:
Հայրիկս միացրեց հեռուստացույցը… Արթնացրեց:
Այլևս չեմ դիմանում, ուզում եմ բարձր լացել, ախր, ինչքա՞ն կարելի է տապալել երազանքներդ:
Չէ՛, երևի արթնանամ ու իրականում սկսեմ պայքարել ու իրագործել դրանք: Թե չէ` երազելով բան դուրս չի գա:

shushan stepanyan

17.am-ի հետ

Դե, հիմա էլ ես պատմեմ ճամբարային իմ օրերի, իմ կյանք մտած 17.am-ի, իմ նոր ընկերների, իմ` Սևանից եկող հույզերի ու ապրումների մասին: Ուրեմն, մի օր մեր Սոսեի (ինձ թվում է, որ գրեթե բոլորդ էլ իրեն գիտեք) մորաքույրն ինձ ասաց, որ «Մանանա»-ից են եկել Սիսիան: «Շուշան ջան, դու լավ ես գրում, գնա հանդիպմանը»: «Է՜հ, էդ ինչ պիտի գրեմ, որ հավանեն, որ իրենց ուժեղ խմբի անդամ դարձնեն»,-մտածում էի մինչ գնալս: «Վերջ, գնում եմ: Մարդ ես, մեկ էլ տեսար` իմ գրածներն էլ հավանեն ու տպեն իրենց կայքում»: Այնքան լավ անցավ հանդիպումը: Ակտիվ քննարկումներ, հետաքրքիր ֆիլմերի դիտում: Երեխաների ակտիվությունն ավելացավ, և սկսեցին հարցերին հետաքրքիր պատասխաններ տալ, և ճիշտ պատասխանների դիմաց մեզ 17.am-ի նոթատետրեր նվիրեցին: Մեզ ասացին, որ երկու` մեզ ներկայացնող նյութ ուղարկենք ու սպասենք իրենց պատասխանին: Գրեցի, ուղարկեցի ու հավատում էի, որ գրածներս կհավանեն, որ կասեն` լավ ես գրում: Ինչքան էլ ընկերներիդ, հարազատներիդ կարծիքով դու լավ ես գրում, միևնույնն է, կարիք ունես գործից հասկացող, հմուտ, ճիշտ խորհուրդներ տվող մարդկանց խոսքերի: Մեկ ամիս սպասել եմ, ու օրեցօր ինձ թվում էր, որ դժվար էլ զանգեն կամ գրեն, բաց հետո նամակ ստացա, որ կրկին կհանդիպենք Սիսիանում: Մի օր էլ մի շատ հաճելի ձայնով աղջիկ (արդեն սիրելի դարձած Դիանան էր) զանգեց ու ասաց, որ այսինչ օրը հանդիպում ենք, ու իրենց դասընթացների մասնակիցներից մեկն եմ: Անկեղծ, շատ ուրախ էի:

Հիմա արդեն կայքում տպված ութ նյութ ունեմ ու Սևանի մեդիա ճամբարի մասնակիցներից մեկն եմ: Այնքան հավես են անցնում օրերը, ու որ հետադարձ հայացք եմ գցում «մինչ 17.am-ը» ու հետո, շատ փոփոխություններ եմ նկատում. ավելի ինքնավստահ եմ դարձել, էլ չեմ ասում. «Ուֆ, մեկ ա, անկապ եմ գրել», «Հա, ինչ, էսպես բոլորն էլ կարող են գրել»: Սկսել եմ սիրուն լուսանկարներ անել և ուրիշ աչքով եմ նայում աչքիս տակ ընկած լուսանկարները, կարողանում եմ ընկալել դրանք, փոքր-ինչ վերլուծել: Չգիտեմ, իրոք, այնքան շնորհակալ եմ «Մանանա»-ին` մի քանի ամսվա ընթացում այսքան բան տալու համար:

Ինչ լավ էր, որ գնացի…

nina arsutamyan portret

Սևան մեդիա ճամբար. Եվ որտե՞ղ է լավ

Երբեմն ինքս ինձ հարց եմ տալիս, թե որտե՞ղ է կյանքը ավելի երջանիկ, և արդյո՞ք քեզ շրջապատող միջավայրը կարող է քեզ փոխել: Ապրելով գյուղում, երբեմն ինձ թվում է, որ կյանքը ժամանակ առ ժամանակ կանգ է առնում, քանի որ բնակչություն չկա, բոլորը գնում են քաղաք, իրենց հետ տանելով իրենց երեխաներին` իմ ընկերներին, և մեզ` գյուղի երիտասարդներիս, անելու ոչինչ չի մնում: Մինչդեռ քաղաքում զբաղմունքը ավելի շատ է, երեխաները իրենց բավարարված են զգում, սակայն չեն կարողանում հասկանալ, թե որն է իսկական մանկությունը: Իսկ գյուղում ապրող երեխաները վայելում են մանկության ամեն մի պահը ոչ բարենպաստ պայմաններում: Քաղաքում հետաքրքրությունների շղթան ավելի երկար է:

Ժամանակ է գալիս, որ հասկանում եմ, թե ինչքան կարճ ժամանակ է մնացել, որ ես հեռանամ գյուղիցս, որպեսզի ուսումս շարունակեմ: Հենց այդ փաստն է, որ ինձ էլ ավելի է կապում գյուղիս և գյուղիս մարդկանց հետ: Իսկ հետո ժամանակ է գալիս, որ մտքումս ինքս ինձ հետ վիճում եմ, որ պետք է գնամ քաղաք և ապրեմ լավ ու գունավոր աշխարհում: Երբեմն էլ ժամանակ է գալիս, որ ցանկություն չունեմ նույնիսկ մի քայլ անգամ դնել գյուղիցս դուրս, քանի որ գյուղում եմ ծնվել, իմ կյանքի մեծ մասը ապրել եմ այնտեղ, սկսել եմ խոսել, ծիծաղել: Հենց այստեղ է կյանքիս ամեն մի դրվագը, ամեն մի վայրկյանը, ուրախ թե տխուր օրերը անցել: Երբեմն էլ ափսոսում եմ գյուղից քաղաք տանող այդ երկար ու ձիգ ժամերի համար, որոնք ինձ բաժանում են իմ գյուղից:

Իմ մտքերն իրար հակասում են: Բայց մի օր պետք է, ցավոք սրտի, հեռանամ: Ւսկ ո՞ւր գնամ, որպեսզի նույն շրջապատը, նույն ժամանակները լինեն:

Չէ որ չեմ կարող իմ սիրելի մարդանց հետս քաղաք տանել, իմ սիրելի միջավայրը, գյուղի մաքուր օդը և գյուղական, ընկերական ու բարի միջավայրը քաղաք տեղափոխել:

Ինձ հետ կգան միայն կարոտով լցված իմ հուշերը: Ինչքան էլ ինձ ասեն, որ քաղաքում կյանքը ավելի լավ է, հետաքրքիր: Համամիտ եմ, բայց արդյո՞ք ես կարող եմ ինձ ազատ զգալ, զգալ ինչպես իմ գյուղում եմ ազատ զգում:

Ես ուղղակի քաղաքում կլինեմ «վանդակում փակված թռչուն», ով ուզում է դուրս գալ, վայելել իր ազատությունը, պարզել իր թևերը, որպեսզի ճախրի և սավառնի անծայրածիր և անուշ բույրով օծված օդում:

Եվ այս ամենից հետո իսկապես մեծ հարց է ծագում. և որտե՞ղ է լավ:

Սևան մեդիա ճամբար. Փոքրիկ հայացքներ

Լուսանկարը՝ Շուշան Ստեփանյանի

Լուսանկարը՝ Շուշան Ստեփանյանի

Լո՜ւյս, բարի լույս, աշնան արև, սառը խշշոցներ ու քամու պար, ափերը գրկող ալիքներ ու ալիքվող խաղաղություն: Քնելու մեծ ցանկություն, բայց արթնանալու կանչ ու համեղ նախաճաշ:

Ու լույսս կապույտով ավետվեց. իմ խաղաղ երկինքն ու իմ կապույտ Սևանն էին:

Լուսանկարը՝ Շուշան Ստեփանյանի

Լուսանկարը՝ Շուշան Ստեփանյանի

Պիտի գնայինք ֆոտոարշավի. փառատոնի: Դե, պարզ էր, որ շատ մարդիկ էին լինելու: Գիտեի, որ հաստատ մի քանի բարի հայացք պիտի ապրեմ: Տեղ հասնելուն պես, ամենքս անցանք մեր գործին: Երգ, պար, ուրախ հայություն, համով հյուրասիրություն, հավես մթնոլորտ: Կարտոֆիլի ուտեստներ, երեխաների տաշի-տուշիներ ու վառած աթարի հոտ:

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Մինչ բոլորը լուսանկարում էին, ես ուղղակի քայլում էի ու փնտրում իմ հայացքները: Քայլում էի, ուշադիր նայում: Մի քանի րոպե, ու գտա, այն էլ` փոքրիկ, բարի հայացքներ: Մեկը մյուսից սիրուն, պարզ, խորը: Ամենասիրուն հայացքներից մեկը կարոտ ուներ, անունն էլ Վան էր (գուցե մեր Վանի կարոտն էլ կար): Հիմա էլ, որ գրում եմ, աչքերիս առաջ է Վանի հայացքը` խոշոր աչքերով ու ժպիտի գույնով:

Լուսանկարը՝ Շուշան Ստեփանյանի

Լուսանկարը՝ Շուշան Ստեփանյանի

Հենց մեկին մոտենում էի ու հարցնում. «Կգա՞ս` քեզ նկարեմ», ամաչկոտ հայացքով, ցածրիկ ձայնով ու ժպտացող աչքերով համաձայնություն տալով`ասում էր. «ուհո~ւմ»: Ես, ճիշտ է, շեղվել էի ֆոտոարշավի բուն թեմայից, բայց այնպես հավես էր ուղղակի նկարել տեսածդ հայացքները ու իրենց հետ խոսել քո հայացքով: Եվ ինչքան էլ սիրուն նկարած լինեմ իրենց, իրենց հայացքները, մեկ է, նկարներն այնքան չեն խոսի, ինչքան սրտի բառերը` հայացքներ ապրած:

Տեսա, զգացի, սիրեցի ու ապրեցի փոքրիկ հայացքներ…

Լուսանկարը՝ Շուշան Ստեփանյանի

Լուսանկարը՝ Շուշան Ստեփանյանի

albina hovsepyan

Սևան մեդիա ճամբար. Ճանապարհը դեպի մեդիա ճամբար

Երեկո էր, երբ ինձ զանգեց Լիլիթը` 17.am-ից, ու ասաց, որ հրավիրում են մասնակցելու Սևանում կայանալիք մեդիա ճամբարին: Տրամադրությունս ահավոր բարձրացավ. դե իհարկե, մեծ սիրով ընդունեցի առաջարկը: Դասերիս ու ստուգարքներիս պատճառով չէի կարողանում շատ ժամանակ տրամադրել ֆեյսբուք մտնելուն ու բնականաբար տեղյակ չէի, թե ինչեր են տեղադրում նախօրոք ճամբարի համար բացված խմբում: Ուրբաթ օրը որոշեցի մտնել ֆեյսբուք ու առաջինը, որ տեսա այն էր, որ շաբաթ առավորտյան ժամը 12-ին պետք է լինեի Երևանում:

Ահավոր ընկավ տրամադրությունս, որովհետև ես քաղաք էի շարժվելու հենց շաբաթ օրը այն ժամին, երբ պետք է շարժվեր ճամբարի ավտոբուսը: Մտքիս առաջինը, որ եկավ, որոշեցի ավտոբուսով հասնել մեր Լոր գյուղից գոնե Սիսիան: Հասա. արդեն շատ ուշ էր, պառկեցի քնելու, բայց ամբողջ գիշեր չկարողացա քնել, ու իբր քնելուց հետո, առավոտյան շատ շուտ արթնացա ու ականջիս ծայրով լսեցի տատիկիս ու մայրիկիս խոսակցությունը ու հասկացա, որ տաքսին ներքևում ինձ է սպասում: Րոպեների ընթացքում հավաքեցի շորերս ու իջա ներքև: Այնքան էի շտապել, որ կոշիկներս մոռացել էի. տատիկս 5-րդ հարկից ներքև շպրտեց կոշիկներս, ու ես շարժվեցի Երևան:

Բայց էլի այդ բայցը: Ճանապարհի կեսին մեքենան փչացավ, ու ես ուրիշ մեքենայով հասա քաղաք: Քաղաքի կենտրոնից մինչև «Մանանա» հասա ընդհանրապես ուրիշ մեքենայով, բայց դե, կարևորը, հասա: Այնտեղից շարժվեցինք Սևան:

Ճամբարի առաջարկը ընդունելով՝ ես մերժել էի Ջինիշյան հիմնադրամի բանավեճի մրցույթին մասնակցելու հնարավորությունը, որն այնքան կարևոր էր ինձ համար: Մերժեցի, որովհետև ինձ համար ճամբարը ավելի սպասված ու հետաքրքիր էր: Վաղուց էի որոշել ֆիլմ նկարել, բայց չէի կողմնորոշվում՝ ինչ թեմայով, բայց վստահ եմ, ճամբարի ընթացքում կկարողանամ իրականացնել երազանքս:

Ես հասկացա, որ եթե ինչ-որ բան շատ ես ուզում, ապա, անկախ խոչընդոտներից, կհասնես դրան:

marta minasyan

Սիսիանի լավագույն մեղվապահ Սանթուր պապին

Հերթական անգամ, նստելով համակարգչի դիմաց, մտածում եմ.

-Է՜: Ի՞նչ կլինի` էս համակարգչից մի քիչ կտրվեմ: Բայց դե ինչ անեմ: Ոչ տարիքս է, որ դուրս գամ խաղամ, ոչ էլ մեկը կա` հետը ժամանակ անցկացնեմ:

Մտածում եմ ու հանկարծ.

-Իմացա: Հոդված կգրեմ: Ավելի ճիշտ, հարցազրույց:

Միանգամից, առանց մտածելու հիշեցի Սանթուր պապիկին ու զանգահարելով նրան, պայմանավորվեցինք հարցազրույցի համար: Այնքան ուրախ էի, որ վերջապես կարող եմ այն մարդու մասին, ով միշտ ինձ յուրահատուկ է վերաբերվել և միշտ ջերմ ընդունել իր տանը, ով ինձ համար հարազատ պապիկի նման է, կարող եմ նրա մասին հոդված գրել: Չնայած սաստիկ շոգին, ես ուրախ-ուրախ ուղևորվեցի Սանթուր պապիկի տուն (ուրախությունս պայմանավորված էր նաև նրանով, որ նրա անուշահոտ մեղրից դարձյալ ինձ բաժին կհասներ):

Այսպիսով, հասա տեղ:

-Բարև, Սանթուր պապի: Ո՞նց ես:

-Լավ եմ: Արի նստի, տենամ` ի՞նչ ես ասում: Դե, սկսի, Մարթա ջան:

-Սանթուր պապի, կպատմե՞ս մի քիչ քո մանկությունից:

-Մանկությունի՞ց: Չեմ կարող պատմել:

-Լավ: Իսկ դպրոցն ավարտելուց հետո ինչո՞վ ես զբաղվել:

-Ինչո՞վ եմ զբաղվել: Աշխատել եմ, սովորել եմ: Ընդունվել եմ Սիսիանի պոլիտեխնիկումը, Երևանի իրավաբանական ֆակուլտետը: Հետո աշխատել եմ ոստիկանությունում:

-Հե՞շտ է եղել ոստիկանի աշխատանքը:

- Ոչ մի բան էլ հեշտ չի էղել:

-Հեշտ ա եղել, շատ հեշտ-, միջամտեց կինը, ով կանգնած լսում էր մեզ:

-Դե լավ: Ծանր հանցագործություններ են եղել: Կենցաղային հանցագործություններ էլ են եղել, միշտ ցանկացել եմ հաշտեցնել, որ ոչ մեկին պատասխանատվության չենթարկեն:

-Դու ինչպե՞ս ես ծանոթացել քո կնոջ հետ:

-Վա՜յ: Սև ըլնի էդ օրը…

-Կտրվես դու,- կատակին պատասխանեց կինը:

-Թող Անոն պատմի:

-Չէ, ես չէ:

-Լավ: Ուրեմն, միասին սովորել ենք համալսարանի նախապատրաստական բաժանմունքում: Այ, էդտեղ ենք ծանոթացել: Հետո զոռո՜վ-ուժո՜վ բերել եմ Սիսիան,-կատակեց կրկին Սանթուր պապին,- չէր ուզում գար, բայց հետո էկավ, ուրախացավ: Չե՞ս հավատում, հենա հարցրու Անոյից:

-Ինչպե՞ս դարձար մեղվապահ:

-Մեղվապահ դառնալը էղել ա պատահական: Այսինքն հերս պահում էր մեղու, հետո չկարաց պահի, ստիպված ես իրա գործը շարունակեցի, որպեսզի չտխրի: Հետո դարձա մեղվապահ:

-Քեզ համար ո՞ր գործն է ավելի հեշտ կամ հարազատ. Ոստիկանի՞, թե՞ մեղվապահի:

-Մեղվապահ ըլնելը: Բացի ոստիկան լինելուց, ամեն գործ հեշտ ա: Ծանր գործ ա էնտեղ: Կողքից հեշտ ա էրևում, բայց ծանր գործ ա: Տարբեր մարդկանց հետ ես շփվում անընդհատ:

-Մեղվապահության մեջ դժվարություններ կա՞ն:

-Դժվարությունները շատ են: Եթե սիրենք էդ գործը՝ դժվարությունները հեշտ ա լինում հաղթահարելը:

-Խելացի մեղվապահը ի՞նչ պիտի անի, որ լավ մեղր ստանա:

-Խելացի մեղվապահը, եթե զբաղվում ա մայրերի սելեկցիայով, վատ տարին էլ ա, մեղր ա ունենըմ: Պիտի անընդհատ լավ մայրերը բերես բուծես, սորտը փոխես մեղվի, որպեսզի լավ մեղր տան: Մեղրափոխ սորտեր պիտի բերեն: Այ օրինակ, մարդիկ բերում են մեղրատու սորտեր, միշտ լաց են լինում վատ մեղրի համար, իսկ այ, ես լաց չեմ լինում, որովհետև իմ մեղուները լա՜վն են, լավ մեղր են տալիս:

-Ինչպե՞ս եք բուծում մեղուներին, Սանթուր պապի:

-Գնում եմ Վրաստանից լավ տեսակի սորտեր եմ առնում: Էնտեղ մեղվաբուծական տնտեսություն կա, առնում եմ բերում: Չնայած թանկ ա, բայց հետո բերում ա ինքնարժեքի գնով: Էդ մեղրը շատ ա բերըմ, գալիս ա, ձրի ա անում: Հաշվի` ձրի ա, վերջնական հաշվով:

-Ինչպե՞ս տարբերել լավ մեղրը վատից:

-Է՜, հազար տեղ գրած ա գրքերի մեջ: Էդ բոլոր դեպքերում, լավը հենց ուտելուց էլ տարբերվում ա: Ասենք, համի տեսակետից, էդ հարաբերական ա լավ ու վատը: Նայած` որ բույսից ա բերել, որտեղից ա տվել, լեռնային ա, թե ուրիշ տեղից ա: Մարդ կա` սիրում ա ալպիական ծաղիկների մեղր, մարդ կա`ասենք, լեռնային մեղր ա սիրում, մարդ կա` փափուկ մեղր: Մաքուր մեղրերը միշտ տարբեր համեր ունեն, մարդու ճաշակից ա կախված ու բույսերից: Եթե թղթի վրա մեղրը քցըմ ես ու պահում ես կրակի վրա, եթե մաքուր ա մեղրը՝ հալըմ ա, եթե շաքար ա՝ թուղթը վառվում ա: Բայց դե էդ սովորական ձևերով էլ չես կարա ճշտես` մաքուր ա, թե չէ:

-Շնորհակալություն, Սանթուր պապի: Ես գնամ:

-Խնդրե՜մ: Արի` մի հատ էլ մեղր տամ կեր, նոր գնա:

sona abunts

Գաղտնալսում կատվի ձագ ուտողին

-Տե’ս` ինչ եմ ասում, գորիսեցիք «կլյաուզնիկ» են: Դու չէ, բայց մարդդ` հա, իրան էլ եմ ասել, էնպես որ, թաքցնելու բան չունեմ:
-Ո՞վ ա տենց բան ասել, չկա նման բան: Մարդ հպարտանում ա, երբ գորիսեցի ա լինում:
-Է~, տենց ա էլի, ամեն մեկին մի անուն են տալիս: Օրինակ մեր յանի (Ախալքալաքի) ժողովրդին ասում են «կատվի ձագ ուտողներ»:
-Ո՞նց թե:
-Հա, էդպես: Ուրեմն պատմում եմ, լսիր:
Դե էս առաջվա հարսները սուսիկ-փուսիկ են էղել, բան չեն խոսացել, մեծերին չեն պատասխանել: Մի օր էս սկեսրայրը էնքա~ն կխոսի հարսի վրեն, որ սա ջղայնությունից կբռնի կատվի ձագին մեջից երկու կես կանի: Զարմանքից, վախից քար են կտրում: Սկեսրայրը կնոջը կասի, թե`
-Բեր սրան տնից հանենք, սա որ կատվի ձագին սենց ա անում, մի օր էլ մեզ կճղի:
Ու տենց բռնին հարսին տնից հանին:
Հ.Գ. Մի նեղվեք մականուններից, առավել ևս, եթե արժանացել եք դրան:

Shushan stepanyan

Ուղղակի հանդուրժել

Այնքան բանի պակաս կա հիմա՝ ազնվության, անկեղծության, սրտացավության, հանդուրժողականության: Եվ ամենից շատ, երևի, հանդուրժողականության պակաս է զգալի:

Մի անգամ տրանսպորտի մեջ ընդհարում եղավ մի կնոջ պատճառով, ով շատ բորբոքված ու կոպիտ կերպով սկսեց կռիվ անել վարորդի հետ: Ու գիտե՞ք՝ ինչու. վարորդը լսում էր այնպիսի երաժշտություն, որը բնավ այդ կնոջ ճաշակով չէր: Հստակ չեմ էլ հիշում, թե ինչ երգ էր, բայց ասեմ, որ այնպես չէր, որ իմ կամ մնացած ուղևորների սրտով ու ճաշակով էր, բայց մենք լուռ լսում էինք. մի քանի րոպե, և ամենքս կիջնեինք մեր կանգառում, ու վերջ:

Այդ կինը հավանաբար ուսուցչուհի էր՝ խիստ հայացքով, չափազանց պաշտոնական հայերենով ու գրքերի մի մեծ կապոց ձեռքին: Դե, հա, ճաշակին ընկեր չկա, ամենքս մեր հոգուն, գաղափարներին մոտ երգեր ենք նախընտրում: Ինձ թվում է՝ այդ կինը կլսեր Չայկովսկի կամ Վիվալդի, բայց դժվար թե ավտոբուսում հաճելի լիներ նմանատիպ երաժշտությունը: Գուցե այդ կինն իրո՞ք չէր կարողանում դիմանալ, լսել այդ երգը, բայց, լավ, ասելուն էլ ձև կա, խոսելուն էլ: Գոնե հարգանք պիտի լինի այն մարդու նկատմամբ, ով քեզ տուն է հասցնում ապահով: Հեչ պարտադիր չէր ավտոբուսով մեկ կռիվ անել մի երգի համար: Մի քանի րոպե է էլի, դիմացեք, գնացեք տուն ու վայելեք ձերը:

Այնքան բան կա կյանքում ոչ հաճելի, ոչ մեր սրտով: Եթե ամեն անգամ կռիվ անենք, կորցնենք հանդուրժելու ու դիմացինի ճաշակն ընկալելու, նրան հարգելու կարողությունը, շատ բան մենք կկարցնենք՝ երջանկության մի պահ, ժպտալու մի առիթ…

Ես անգամ հաճույք եմ ստանում տրանսպորտով երթևեկելիս, հատկապես երկարատև. այնքան բան եմ տեսնում, վերլուծում, այնքան հայացք եմ ապրում ու այնքան բան սովորում:

Հանդուրժենք միմյանք հանուն նրա, որ մարդ ենք:

Սա մեր տանիքն է

Սա մեր տունն է, հետևաբար, տանիքն էլ է մերը: Անցյալ տարի մենք սկսեցինք վերանորոգել տան տանիքը, սակայն եղանակների պատճառով հետաձգվեց, իսկ այժմ կրկին սկսվել է: Տանիքը քանդվել է, քանի որ արդեն հին էր: Երբ անձրևներ էին գալիս, տանիքից կաթում էր: Այդ պատճառով հայրիկս արագացրեց տանիքի վերանորոգման աշխատանքները: Տանիքի մասին խոսելիս տատիկս միշտ ասում էր. «Ի՞նչ անենք, արդեն 60 տարվա տանիք ա»:

Լուսանկարը` Լուսինե Աթանեսյան

Լուսանկարը` Լուսինե Աթանեսյան

Արդեն մոտ մեկ ամիս է, ինչ սկսվել են աշխատանքները: Մեր տանը ահավոր իրավիճակ է. անընդհատ ուտելիք ենք պատրաստում, դրա հետ մեկտեղ` դասեր, պարապմունքներ, իսկ մայրիկս` աշխատանքի, մի կերպ ենք համատեղում այդ ամենը: Դրանցից բացի սեպտեմբերին կարտոֆիլ էինք հանում, և դա էլ մի կողմից էր խանգարում:

Երկու օր է, ինչ չեն աշխատում, բայց ոչ թե վերջացրել են, այլ ձյուն է եկել, և անհնար է աշխատել: Տանիքից հետո վերանորոգվելու է բակը, իսկ դա նշանակում է, որ մենք մինչև ամանոր լինելու ենք զբաղված:

Լուսանկարը` Լուսինե Աթանեսյան

Լուսանկարը` Լուսինե Աթանեսյան

Մենք պետք է լինենք շատ համբերատար և հանդուրժենք ամեն ինչ, չէ որ այդ ամենը մեզ համար է արվում:

Միայն թե տանիքը ժամանակին վերջացնեն…

vardik barkhudaryan-2

Իմ բուժքույր մայրիկը

Իմ մայրիկը` Մանուշակ Սիմոնյանը, բուժքույր է, և ես շատ ուրախ եմ դրա համար: Նա կարողանում է բուժել մարդկանց: Ես չգիտեմ` ինչու որոշեցի փորփրել մայրիկիս մանկությունն ու իր աշխատանքային կյանքը: 

 -Մամ մի քիչ կպատմե՞ս քո մանկությունից: 

-Դե ես փոքր ժամանակ շատ եմ ցանկացել դառնալ բուժքույր: Դա այն օրվանից, երբ մեր ուսուցչուհին մեզ տվել էր գրել շարադրություն «Ինչպիսին եմ պատկերացնում իմ ապագան» վերնագրով, և ես հենց այդպես պատկերացրեցի ինձ 20 տարի հետո` բուժքրոջ խալաթով:

-Իսկ ի՞նչ կարծիք ունեին ծնողներդ քո ընտրած մասնագիտության մասին: 

-Ծնողներս համակարծիք էին իմ որոշման հետ, մանավանդ հայրս: Նա միշտ ցանկացել էր, որ ես հենց այդ մասնագիտությունն էլ ընտրեմ:

-Իսկ ի՞նչ էր ասում մայրիկդ: 

-Նա ցանկանում էր, որ ես դառնամ ուսուցչուհի: Երևի նա կարծում էր, որ երբ մենք քույրերով խաղում էինք, և ես ուսուցչուհին էի, ուզում էի դառնալ ուսուցչուհի:

-Իսկ քանի՞ քույր ունես: 

-Ունեմ 4 հիասքանչ ու մեկմեկու նվիրված քույր և մեկ եղբայր: Մենք իրար շատ ենք սիրել, և հիմա էլ այդպես է: Հեռավորությունը ոչինչ չի փոխում, մենք նույն մանուկն ենք իրար համար:

-Իսկ որտե՞ղ ես սովորել: 

-Սովորել եմ Կապանի բժշկական ուսումնարանում: Այդ ժամանակ 15 տարեկան էի: Այնտեղ սովորեցի 3 տարի, և 18 տարեկանում, երբ վերջացրեցի ուսումս, սկսվեց պատերազմը: Մեր գյուղի տներից դեռ շատերն էլ ունեն կրակոցների հետքեր:

-Իսկ ի՞նչ արեցիք, ո՞ւր գնացիք:

-Եկանք այստեղ՝ Նորավանի հին գյուղը: Այդտեղ մնացինք որոշ ժամանակ, իսկ ես արդեն` ընդմիշտ: Ամուսնացա հայրիկիդ հետ և մնացի այստեղ:

-Իսկ ե՞րբ ես առաջին անգամ որևէ մեկին բուժել: 

-Առաջին անգամ բուժել եմ պապիկիդ, և քանի որ գյուղն այդ ժամանակ բուժքույր չուներ, ես դարձա գյուղի բուժքույրը:

-Քո կարծիքով ի՞նչ տարբերություն կա գյուղի և հիվանդանոցի բուժքրոջ մեջ: 

-Դե հիվանդանոցում կա համապատասխան տեխնիկա, և ոչ մի դժվարություն չկա, քո կողքին աշխատում են բժիշկներ, իսկ այ, գյուղի միակ բուժքույր լինելը դա մեծ պատասխանատվություն է, քանի որ այստեղ չկա տեխնիկա, այլ բուժաշխատող, որ խորհրդակցես, թե ինչ է պետք անել, և գյուղից Սիսիան գնալը և ստուգվելը դա մեծ դժվարություն է կապված տրանսպորտի հետ:

-Ո՞րն է եղել ամենածանր դեպքը: 

-Երեխաի ծնունդը տանը ընդունելը: Դա 9 տարի առաջ էր: Շատ դժվար էր լինել բուժքույր և միաժամանակ մանկաբարձ:

-Իսկ ինչո՞ւ տանը ծնվեց: Տրանսպո՞րտն էր խնդիրը: 

-Այո, այդ ժամանակ գյուղում ոչ մի մեքենա չկար: Փառք Աստծո, որ երեխան ողջ ու առաջ ծնվեց և հիմա էլ լավ է:

-Իսկ քանի՞ տարի է, որ աշխատում ես գյուղում: 

-Ուղիղ 27 տարի: Ես միշտ էլ կարոտով եմ հիշում այդ 27 տարվա ամեն մի օրը, ամեն մի իրադարձությունը:

-Ի՞նչ կցանկանաս բոլոր ապագա և արդեն կայացած բժիշկներին: 

-Կցանկանամ, որ իրենց գործի մեջ լինեն զգույշ և ուշադիր: Ունենան ոչ ծանր օրեր, սիրեն իրենց գործը, որը առաջնային է, և եթե իսկական բուժքույր են, պետք է նվիրված լինեն իրենց գործին մինչև կյանքի վերջը:

Ես այս ամենից հասկացա մի պարզ բան, որ պետք է լինել իսկական մարդ, որ հիվանդը վստահ և ուրախ գա բժշկի մոտ: Թող բոլոր բժիշկներն ունենան երկար կյանք, որ շարունակեն իրենց գործն ու փրկեն մարդկանց կյանքը: