Իմ էջը խորագրի արխիվներ

amalya harutyunyan

Մորֆոլոգիայից մինչև պայծառափայլ մտքի մթագնում

Սովորական երկուշաբթի:

Չնայած՝ իմ երկուշաբթիները երբեք սովորական չեն լինում: Իմ երկուշաբթին երկուշաբթի չէ, եթե.
1. Ես կիրակի երեկո չեմ հարդարել մազերս, իսկ առավոտյան արթնացել գզգզված մազերով:
2. Չեմ որոշել շուտ քնել, բայց քնել եմ 1-ին, արթնացել 8-ին և ուշանում եմ երթուղայինից:
3. Տասից ավելի անգամ չեմ որոշել չգնալ դասի, իսկ վերջում լուռ քայլել եմ դեպի համալսարան:
4. Ես չեմ մոռացել «Լուսնայինս» տանը և հետ վերադարձել (այն վզնոց է, որի վրա քաղաք է պատկերված: Նրան նմանեցնում եմ երևակայական քաղաքիս, իսկ քաղաքիս անունը մեր կուրսի Անուշը Լուսնային է դրել):

Համալսարան, մեր լսարանը, նստարանս, շարֆս՝ որպես բարձ, ոտքերս արագ-արագ շարժում եմ, որ տաքանամ, աչքերս՝ փակ, ականջակալներս՝ որպես միակ փրկիչ, նոթատետրը՝ միակ մտքերը դատարկելու դաշտ ու էս ամենի հետ էն անտանելի մորֆոլոգիան: Ու հենց էն պահին, երբ ես որոշում եմ կտրվել աշխարհից, իմ մեջ արթնանում է էն ուսումնատենչ էակն ու ավելի վեր դասում մորֆոլոգիան: Հանում եմ փրկիչներիս, ականջներս սրում եմ ու փորձում լսել շատ ցածր պատմվող ուղեղիկի, ողնուղեղի ու վերջույթների մասին դասախոսությունը: Լսում եմ ևս մի քանի րոպե: Ոչինչ չեմ հասկանում: Ասես չինարենի դասին լինեմ: Նորից դնում եմ ականջակալներս, ու էս միջիս ուսումնատենչ էակը էլի սկսում է բոյկոտը:
Նորից ականջներս փորձում եմ սրել մինչև ձայնի ամենակարճ ալիքը, ուշադրությունս կենտրոնացնում եմ միայն դասախոսության վրա ու հասկանում՝ անիմաստ է:

Անիմաստ ասացի, էլի հիշեցի: Վերջերս Աստղի ու Աննայի նյութերը կարդացի: Էս 2 նյութերը իրար հակառակ են գրված, բայց ախր, ես երկուսն էլ ճիշտ եմ համարել:
Դե, Աստղն ասում է, որ հավես չունի ոչնչի ու հոգնել է:
Ահ, ախր, ես էլ եմ էդպիսին, մեկ ամեն ինչ ուզում եմ, մեկ էլ տեսնես՝ նորից Մորփեոսի ճիրաններում ննջում եմ: Հա, ես էլ 17 տարեկան եմ, բայց մեկ-մեկ այնքան եմ հոգնում: Չէ, է, կյանքից չէ, մարդկանցից էլ չէ, չգիտեմ՝ ինչից, երևի հավերժական պայքարից կամ, ասենք, աններդաշնակ էությունիցս: Լավ, ինչևէ, սա մոռացիր:
Աննան էլ ասում է, թե չի սիրում, երբ ասում են՝ անիմաստ է, ասում է, որ կյանքը իմաստավորել է պետք:
Ըհ, ուզում եմ համաձայնել, բայց բարդ է: Պերցեպտիվ գործընթացների հոգեբանության դասախոսությանս տետրի մեջ շատ տգեղ ձեռագրով, բայց հասկանալի գրված է, որ նշանակություն տալը ընդամենը ըմբռնման հատկանիշ է: Այսինքն՝ այն ամենը, ինչ մենք ընկալում ենք, ինքնըստինքյան նաև իմաստավորում ենք:
Իսկ եթե հոգեբանության ֆակուլտետում չսովորեի ու լինեի ավելի սենտիմենտալ, կասեի՝ իմաստավորիր ամենափոքր բանը կյանքիդ, ու կյանքի իմաստն էլ կհասկանաս:
Դասախոսներիցս մեկը մի օր մի բան ասաց: Չնայած, որ հազար անգամ դա մտածել էի, պրոֆեսորից լսելը լրիվ այլ էր: Ասաց՝ մենք երջանիկ ենք, երբ մեզ սիրում են, բայց ավելի երջանիկ ենք, երբ մենք ենք սիրում: Ասածս ինչ է՝ մարդկանց սիրելով իմաստավորիր կյանքդ:

40 րոպե առաջ ռուսերենի ժամ էր: Անգիր էինք ասում: Երեխեքին թողնես՝ ամբողջ օրը բարկանան այդ անգիրների վրա: Իսկ ես էնքան եմ սիրում: Էն փոքր հասակից էլ գրավորներս կիսատ էի անում, վարժությունները մի կերպ ստիպելով գրում, իսկ եթե ասեին՝ մի մեծ անգիր սովորիր, հավեսով կսովորեի: Միայն մնում է հավանեմ բանաստեղծությունը: Մեկ-մեկ էնպիսի գլուխգործոցներ են լինում, որ էս պայծառափայլ ուղեղս հրաժարվում է ընդունել: Թե բա՝ պաթետիկ է, կամ՝ իմ ոճը չէ: Մեկ-մեկ շատ պահանջկոտ է, բայց որ պահին փորձեն հեղինակի մասին ասել, որ լավ չի գրել, ես կբոյկոտեմ: Ախր, էդ մարդիկ իրենց զգացածն են գրում, հետո ի՞նչ, որ էս մեր պայծառափայլ միտքը մինչև հիմա նրանց զգացածը չի հասկանում:
Տեսնես, որ իմ գրածը կարդում եք, դուր գալի՞ս է, կամ հասկանո՞ւմ եք:
Զընգ, ու էլի էս զանգը: Մորֆոլոգիան անցավ, մնաց ինֆորմատիկան:
Էս զանգը մեկ-մեկ էնքան եմ սիրում, թողնես՝ մենակ դասամիջոց անեմ: Բայց եթե էս զանգը դասինն է, անտանելի է զնգում, մի տեսակ նյարդայնացնող ու անասելի բարձր, որ եթե նույնիսկ չուզենաս լսել, ստիպված ես:
Էս ինֆորմատիկային էլ էդ թվերից, ֆունկցիաներից ու բազմաթիվ ձանձրացնող վարժություններից էս պայծառափայլ միտքս մթագնում է: Ախր, էնքան հոգնեցնող է, էլ դու սուս: Ու էդ պահին պայծառափայլ միտքս լքում է ինձ ու հրաժարվում օգնել, ու ես մթագնած մտքով էդ աշխարհի ամենահիմար առաջադրանքները լուծել չեմ կարողանում: Ու էս միտքս, որ ժամանակին պայծառափայլ էր, մթագնելիս իր հետ բոլոր յուրահատուկ մտքերս ու երևակայությունս էլ տանում է, ու դիմացիս սեղանը էն թռչող ափսեից՝ իր այլմոլորակայիններով, դառնում է համակարգչի մոնիտոր ու կողքին՝ Անահիտի կիթառը:
Ու էդ ճգնաժամային իրավիճակում Անահիտը գալիս ու առաջարկում է խաչբառ լուծել: Իրականում էս պարագայում պայծառափայլ միտքս սկսում է մեկ-մեկ գոնե ազդանշաններ ուղարկել, իրեն էդքան էլ լքված չի զգում:
Ճգնաժամային իրավիճակս նպաստավորի եմ վերածում, երբ վերցնում եմ էն սառած ու անզգայացած ոտքերս ու ավելի հետաքրքիր ժամանակ անցկացնելու ճանապարհ բռնում:
Էդ պահին հասկանում եմ՝ պատճառը երկուշաբթին էր, էն չարաբաստիկ խառը ու նույն պահին կյանքիս ռիթմը ապահովող առօրեական երկուշաբթին:

Սովորական երեքշաբթի: Չնայած՝ իմ երեքշաբթիները երբեք սովորական չեն: Իմ երեքշաբթին երեքշաբթի չէ, եթե…

Եթե չհիշեմ էն պերցեպտիվի դասախոսությունը ու հասկանամ, որ ըմբռնելուց էլ արդեն ուզած-չուզած իմաստ եմ տալիս օրերիս:

Nane Eghiazaryan

Ժամանակներ

Ասում են, որ կյանքում ամեն ինչ անցողիկ է, ամեն ինչն էլ իր ժամանակն ունի: Ասում են, որ մարդիկ մեր գալակտիկայում ամենափոքր մասնիկներն են, բայց ամենահսկա աստղերը նույնպես ծնվում, ապրում ու մահանում են:

Հաճախ մարդիկ ունենում են պարտականություններ, կամ էլ ինչ-որ բան ուղղակի պետք է անեն, բայց ասում են, թե ժամանակ չունեն: Ժամանա՞կ: Ժամանակը Աստծո տված ամենակարևոր բաներից մեկն է, որը տրվում է մարդուն այն չափաբաժնով միայն, ինչքան ինքը՝ Արարիչը գիտի: Կյանքում ամեն ինչն ունի իր ժամանակը: Երազելու ու երազանքներն իրականացնելու համար ժամանակն անվանում եմ «հեքիաթային»: Վատ իրադարձությունների համար տրված ժամանակը հաստատ հավասարակշռում է մարդու կյանքը, դրա համար այն անվանում եմ «հավասարակշռող ժամանակ»: Սիրելու ու սիրվելու համար տրված ժամանակն ամենագեղեցիկն ու դրախտայինն է: Այն ժամանակ, երբ մարդը սիրում է մեկին, ու սիրված է նրա կամ, թեկուզ, ուրիշի կողմից, գտնվում է դրախտում: Այդ ժամանակը ամենասպասվածն է, ու երևի թե այն անվանեմ «դրախտային ժամանակ»: Երբեմն ուղղակի կարոտում ես ու վերջ: Կարոտում ես ծնողներիդ, երբ նրանցից հեռու ես, կամ հարազատ-բարեկամներիդ, միգուցե պատահական անցորդներին, կամ էլ նրան, ում սիրում ես, ում մասին մտածում ես ամեն վայրկյան… Կարոտում ես խենթություններդ, կարոտում ես մարդկանց ընկերակցությունը, կարոտում ես զրույցները, որոնք քեզ մոռացնել էին տալիս ժամանակի մասին: Կարոտելու ժամանակը ամենայուրահատուկն է: Այդ ժամանակ դու լալիս ես, քահ-քահ ծիծաղում, արցունքներդ խառնվում են ժպիտիդ, ու դա դառնում է անհասկանալի մի զգացում, որ երբեք էլ չես կարող կրկնել, չէ՞ որ ամեն անգամ տարբեր կերպ ես կարոտում: Այդ ժամանակն անվանում եմ «յուրահատուկ ժամանակ»:

Այս ամբողջի մեջ տարբեր մարդկանց տարբեր ժամանակ է բաժին հասնում: Մեկի մանկության երազանքն է իրականանում, մյուսի ամբողջ կյանքը գլխիվայր շրջվում է դեպի վատը, մեկը նոր ընկեր է ձեռք բերում, իսկ մյուսը իր հիմարության պատճառով կորցնում իր ամենամտերիմին: Մեկը լալիս է, ու արցունքները ոչ մի կերպ չեն դադարում, իսկ մյուսն այնքան բարձր է ծիծաղում, որ ամբողջ քաղաքն է լսում: Մեկն այնքան տխուր է, փորձում է գտնել կյանքի իմաստը, իսկ մյուսը գտել է իր կյանքի իմաստը, ունի ամեն ինչ, և ոչինչ նրան էլ չի գոհացնում:

Ժամանակը միակ բանն է, որ երբեք շատ չի լինում: Այն կարող է լինել մի փոքր քիչ, կամ էլ ընդհանրապես չլինել: Եթե մարդը խելացի է, ապա պետք է ճիշտ օգտագործի իր ժամանակը:

Ani avetisyan

Չգրել չեմ կարող

Նստում եմ, վերցնում գրիչն ու սպասում նորին գերազանցություն Մուսային: Չի գալիս: Աբիսողոմ աղայի մեթոդը մի քանի անգամ փորձել եմ. կաշառել չի ստացվում: Ոնց որ նստես օգոստոսյան արևի տակ ու սպասես, որ անձրև գա: Կամ սիրահարված չլինելով սիրո մասին ռոմանտիկ-պոետիկ մի բան գրես: Չէ, հավատացեք՝ կյանքին սիրահարված լինելը միշտ չի, որ օգնում է: Ոչ էլ թուղթ ու գրիչին:

Թվաց՝ առանց գրչիդ ծայրը թղթին հենելու կյանքդ անիմաստ կլինի, ու սկսեցիր գրել: Բայց էդ ե՞րբ, ո՞նց թվաց: Դա հասկանալ չեմ կարողանում: Կուզեի մի օր  Դոստոևսկուն հարցնել, կամ Բալզակին:  Իսկ ասենք Գոգոլը ո՞նց է որոշել «Մեռած հոգիները» գրել:

Ասում են՝ գրում եմ, որովհետև չգրել չեմ կարողանա: Վերջերս մի ժամանակակից գրողի ինքնակենսագրականն էի կարդում, ասում էր՝ փորձեցի ու հեշտությամբ կարող եմ չգրել: Ուրեմն ինչո՞ւ:

Մեկ-մեկ գրելը քարից հաց քամելու պես է ստացվում, մեկ-մեկ՝  անձրևանոցը ձեռքիդ թրջվելով քայլելու, ինչ է թե՝ ալարում ես բացել:

Շատերի մոտ օրերի, տարիների անընդհատ հերթափոխից հուսախաբ բեռնաձիու հոգեբանությունն է զարթնում: Գրելն էլ՝ ամենածանր բեռը: Ոնց որ սկսած ու չկառուցած շենքի հիմքը ավազով դնելու, գրած-չհասկացած տողերն արագ-արագ իրար հետևից շարելու մեղքը քո վրա չի լինելու, այլ նրա, որ կարդալու-ապրելու է էդ ամենը: Իսկ իրականում՝ էդպես էլ կա: Կկարդան, իսկ թե չեն հասկանում, մեղքը գրքինը չէ, այլ իրենցը: Ոչ միշտ: Ափսոս կամ բարեբախտաբար:

Գրքի էջերը  համարակալում եմ՝ հերթով, մեկ-մեկ նրանք, որ կարդացել, հասել եմ ամենակարևորին ու կանգնել: Չեմ նախանձում հեղինակներին: Տեսնես՝ գիտե՞ն, որ հեշտ չի իրենց գրածը կարդալը: Երբեմն էլ՝ անհնար: Գուցե իրոք նախանձելու բան է: Չգիտեմ: Լավ է գոնե, որ դրանից ոչինչ այս ու այն կողմ չի լինում: Ոչ իմ՝ կարդացողիս «չիներն» են ընկնում, ոչ էլ գրողի փառքի դափնիներն են չորանում: Երբեմն էլ կարելի է մտածել, թե գրողը դիտավորյալ է այդպես գրել: Բայց միայն երբեմն:

Որ մի օր երկար ինչ-որ բան գրելու լինեմ՝ կաշխատեմ էդպես չանել: Վախենում եմ զգալ, որ մինչև վերջ չեն կարդում գրածներս:

Իսկ եթե գրքեր ու դրանք գրողները մի օր չլինեն, ի՞նչ կլինի: Եթե մի օր Բրեդբերիի պատմությունն էլ երևակայական չլինի:

Առանց թուղթ սևացնողների ու դրանով պատմություն դարձողների Երկիրը հակառակ չէր պտտվի, չէ՞:

Չնայած, վստահ չեմ:

hovik vanyan dsex

Չլինեին երգերի անցումների պահերը, բացի վերջինից

-Հով, արի գրկեմ, որ «տռոլիկն» արդեն գնա:

Երկու վայրկյան էլ ուշանայինք, իրոք, «տռոլիկը» գնացած կլիներ, ու նորից 10 րոպե կսպասեինք (չնայած լավ կլիներ. մի անգամ էլ կգրկեր ինձ մինչև գնալը): Դե, քանի որ ես էլ տրոլեյբուս չեմ սիրում, որովհետև շատ դանդաղ է գնում, պետք է ավտոբուսով տուն հասնեի: Մեկ էլ, երթուղային էլ չեմ սիրում, որովհետև հասակս 1.82 է (պատկերացրեցիք արդեն):

19:32 էր: Որոշեցի հաշվել, թե ինչքան ժամանակից տուն կհասնեմ, ու մինչև հասնելս ինձ պետք էր ականջակալներով երգ լսել, հիանալ Երևանի անկյուններով ու հիշել նրան, հիշել ու կարոտել:

Փաստորեն ավտոբուսը շատ լիքն էր, ու ես էլ մոռացել էի, որ մենակ չեմ, բարձր-բարձր երգում էի. “Dancing in the dark, with you between my arms… “

Արդեն 19:54 էր, ու լսում էի «փլեյլիսթիս» 7-րդ երգը: Երբ երգը վերջանում էր, ու պետք է հաջորդն սկսվեր, այդ ընթացքում լսվում էին մարդկանց խոսակցություններից հատվածներ, և ես մտածում էի մարդիկ ինչպես կարող ենք այդքան դատարկ բաներից խոսել: Մտածում էի՝ չլինեին երգից երգ անցնելու պահերը (դեռ չգիտեի վերջինի մասին), որ ես շարունակեի հիշել, կարոտել, զգալ ու երազել:

Ստացվեց, որ 43 րոպեում հասա տուն ու լսեցի 15 երգ, ու 15 անցումի պահ եղավ:

Էս անգամ մի կանգառ շուտ չիջա, այլ 17 կանգառ հետևեցի կյանքին, որն ընդհանրապես նման չէր անցած անգամ մի կանգառ շուտ իջած կյանքին: Էս անգամ կային էդ անտանելի անցումների պահերը (բացի վերջինից), որոնք փոխում էին կյանքի հանդեպ իմ պատկերացումները:

Բայց վերջապես վերջին անցումի պահն էր, որի ժամանակ հասկացա, որ պետք է ուղղակի հավատալ ու երազել, անտեսելով վատն ու անիմաստը:

lida armenakyan

Ես սև կատու եմ

Ես սև կատու եմ՝ անհաջողությունների տոպրակ:

Իմ սիրտը րոպեում կատարում է մոտ 130 զարկ, այսինքն՝ երկու անգամ ավելի, քան մարդու սիրտը: Ես երևի երկու անգամ ավելի եմ ապրում, քան մարդը և խոսքը բացարձակ տարիքի բազմապատկման մասին չէ: Ինձ անիմաստ պետք չէ ծերանալ, որովհետև ես պահեստային 9 կյանք ունեմ: Ու կապրեմ մնացած 8 կյանքերը, իսկ այ դու կմահանաս փոթորիկի ժամանակ: Երևի: Հաստատ: Չէ, սա բոլորովին երեք գլխանի ու թևավոր անեծք չէ: Դու փոթորիկի ժամանակ կմահանաս, եթե վատ վերաբերվես ինձ: Չնայած մեր իրականությունում մենք առհասարակ չենք վերաբերվում իրար: Ուրեմն չես մահանա: Կարող եմ հանգիստ շունչ քաշել: Երևի: Հաստատ:
Ես հուսով եմ, որ դու չունես այլուրոֆոբիա, այլ կերպ ասած՝ վախ կատուներից: Հուսով եմ՝ չունես այլուրոֆոբիա, որովհետև ես ուզում եմ՝ ինձ սիրես: Պահիր ինձ քո փայտե տնակում, որը էս մոլորակի մյուս ծայրին է: Սա խնդրանք է և ոչ հրաման: Ես ընտիր կողակից կարող եմ լինել: Գտիր ինձ Բամբիռի քարաշեն ու շքեղ դղյակի ներսում, ես էնտեղ վազվզող սև կատուն եմ, այլ ոչ դիցուհին: Ցավոք: Երևի: Հաստատ: Հա, ինչ էի ասում, ինձ պահիր քո փայտե տնակում, էնտեղ մենք կլինենք միասին ու մենակ: Տնակում մենք կերգենք whenever I’m alone with you տողը մի հազար անգամ, ավելի ճիշտ, դու կերգես, ես՝ կմլավեմ: Ես անձրևին դուրս չեմ գա, որ հետո չկեղտոտեմ տունդ, լիքը սիրելով անձրևը: Ես տոնածառդ շուռ չեմ տա, որ խաղալիքների հետ հանկարծ սիրտդ չփշրեմ: Ես, ատելով խոստումներ տալը, խոստանում եմ՝ տունդ տակնուվրա չեմ անի: Ես շատ խելոք կպահեմ ինձ, միայն թե դու պահիր ինձ քո սրտում, մտքում, հիշողություններում ու էլ որտեղ կուզես: Ու վերջում, ես կկորչեմ մեր փայտե տնակից ու քո կյանքից, երբ դադարես իմ մասին մտածել, հոգ տանել իմ մասին, գրկել ու սիրել, երբ դադարեմ քոնը լինել, երբ լուսնի մահիկը դադարի ժպտալ, երբ Սիրիուսը դադարի փայլել՝ լինելով ամենապայծառ աստղը, երբ ես, ի վերջո, դադարեմ Զեմֆիրա լսել… Այսինքն երբե՞ք: Երբեք, երբեք: Երևի: Հաստատ:
Ես սև կատու եմ՝ սենտիմենտալության ճիչ:

gohar hakobyan (ararat)

Զինվորի հետ, զինվորի կյանքով

Լուսանկարը՝ Գոհար Հակոբյանի

Լուսանկարը՝ Գոհար Հակոբյանի

Այդ օրը այն գեղեցիկ ու լուսավոր օրերից մեկն էր, երբ երազանքս իրականացած եմ համարում: Ամբողջ գիշեր անհամբերությունից աչք չէի փակել, սպասում էի, թե երբ կլուսանա:
Ահա, տեղում ենք, բացվեցին դարպասներն ու իմ առաջ պատկերվեց զինվորական կյանքը:
Երբ կանգնում ես նրանց կողքին, տեսնում դեմքերը՝ ժպտուն ու հարազատ, բայց սպասումով ու կարոտած, ինչ-որ տագնապ ես զգում: Քայլերս տարան դեպի շարքերը: Շուրջբոլորս հարազատ դեմքեր էին, որոնք ժպտում էին իրենց անծանոթ մարդկանց:
Սիրտս լցված էր, ես ուզում էի արտահայտել հուզմունքս, բայց հավատացեք՝ բառերն անգամ անզոր են նկարագրելու զգացածդ, երբ զինվորներին ես տեսնում:
Ես ապրեցի զինվորի հետ, զինվորի կյանքով:

Լուսանկարը՝ Գոհար Հակոբյանի

Լուսանկարը՝ Գոհար Հակոբյանի

Առավոտյան շարահրապարակում էինք: Այնուհետև լսարանում ծանոթացանք զինվորի առօրյայի, նրա հոգսերի ու ուրախությունների հետ: Իսկ հետո ականատեսը եղանք փոքրիկ, բայց խորհրդավոր միջոցառման: Անակնկալ էր զինվորների ելույթը: Ես երբեք չէի պատկերացնի, որ օրերից մի օր գնալու եմ, տեսնելու ու զգալու եմ այն, ինչ հիմա եմ զգում:
Ես ամբողջ ընթացքում մուլտֆիլմի հայտնի աղջկա նման բերանս բաց շրջում էի: Կյանքում չէի մտածել կամ պատկերացրել, որ զինվորն էր ինձ օգնելու զենք բռնել, քանդել կամ հավաքել այն:

Լուսանկարը՝ Գոհար Հակոբյանի

Լուսանկարը՝ Գոհար Հակոբյանի

Ես շփոթված դեսուդեն էի նայում, փորձում էի կողմնորոշվել: Ճաշարանում զինվորները հավասար իրար մեջ են բաժանում այդ օրվա աղցանը, հաճույքով վայելում են սառը թեյը կամ կոմպոտը:

Նաև նվեր ստացա. աղոթագիրք զինվորից: Սա էլ հպարտություն զգալու առիթ էր ինձ համար:

arevik mkrtchyan syunik

Անտեսված տունը

Տունը, որի մասին ուզում եմ պատմել, գտնվում է Շաղատ գյուղում: Այն տատիկի մայրիկի տունն է: Մեր տանը շատ էին խոսում, պատմում դրա մասին: Ես շատ էի ուզում գոնե մեկ անգամ տեսնել այն: Տատիկս ցավով է պատմում տան մասին, որովհետև ծնողները չկան, նա հենց այդ տանը կորցրեց իր քրոջը և եղբորը: Հիմա այն ավերակի է վերածվել: Ես շատ խնդրեցի հայրիկս, որ ինձ գոնե մեկ անգամ տանի այնտեղ:

Տանը դաս էի անում, երբ հայրիկս ասաց, որ գնում է Շաղատ: Ես անմիջապես վեր թռա տեղիցս և հայրիկիցս շուտ նստեցի մեքենան: Ճանապարհին ես մոմ գնեցի, որովհետև տատիկս ասել էր, որ այնտեղ մի փոքր մատուռ կա, որտեղ մոմ են վառում: Շուտով տեղ հասանք: Ես շատ մեծ ցավ ապրեցի, երբ տեսա փլված, քարուքանդ եղած, թալանված տունը: Տուն, որը գտնվում էր գետի ափին՝ փոքրիկ այգով, Լուսիկ տատիկի և նրա ամուսնու ձեռքով կառուցված փոքրիկ մատուռով: Ամուսինը Գերմանիայում պատերազմի վերջին օրը՝ մայիսի 9-ին, կորցրել էր ձեռքը: Այդ ամենն իմանալով՝ ես նույնիսկ սկսեցի մեղադրել տատիկիս և նրա եղբորը, որ իրենց հայրական տունը անտեր են թողել: Մի՞թե չէին կարող այնպես անել, որ տունը չքանդվեր: Մեկ էլ մտածում եմ, որ եթե ես եմ ցավ ապրում այդ ամենը տեսնելով, ի՞նչ է զգում տատիկս:

Ես հայրիկիս խնդրեցի, որ գոնե թեթևակի վերակառուցի այդ տունը: Նա ինձ խոստացավ կատարել խնդրանքս:

lilit grigoryan

Ես էլ եմ հոգնում

-Դու ընդհանրապես գիտե՞ս, թե հոգնելն ինչ է:

-Էներգիադ անպակաս է, այդքան բան ես անում, ազատ գրեթե չես էլ լինում, բա չե՞ս հոգնում:
Սրանք կյանքումս ինձ ամենաշատը տրվող հարցերն են հարազատներիս ու ընկերներիս կողմից: Միշտ փորձում եմ իրարից տարբերվող պատասխաններ տալ, որ հանկարծ չկրկնվեմ, որովհետև նույն մարդը նույն հարցը արդեն հինգ-վեց անգամ տվել է: Երբ նույն պատասխանն եմ տալիս հինգ անգամն էլ, այդ մարդն ասում է.
-Ուրիշ խաբելու բան չունե՞ս:
Ու պարզվում է, որ ես իսկապես խաբում եմ, ամեն անգամ փորձ եմ անում խաբելու այլ կերպ, այլ կերպ եմ ներկայացնում իմ՝ չհոգնելու ունակությունն, ու որ ամենակարևորն է՝ ինքս ինձ էլ եմ խաբում:
Ես զգում եմ, որ խաբում եմ, երբ սենյակում մենակ եմ լինում, շուրջս ոչ մի շնչող էակ չի լինում, միայն ես ու շտեմարաններս, հագուստի պահարանը, հայելին, մահճակալը, իմ սիրելի ու ինձ գրկող չորս պատերը, բայց ոչ բանականության տեր մեկը:
Զգում եմ, որ ինձ հաճելի է մենակ լինել մի քանի ժամ, ես չեմ հոգնում մենակությունից, ես հանգիստ գլուխս դնում եմ բարձին ու հոգնում լիքը մարդկանցից. նույն ոտք ու ձեռքով, տարբեր գլուխներով էակներից: Միշտ չէ, որ առանց մարդկանց ապրելն անհնար է: Թեկուզ մի քանի րոպե, բայց, դե, որոշ ժամանակ:

Ես հոգնում եմ համացանցից, ինձ 24 ժամ օնլայն լինելը հաճելի չի թվում, երբ ես ինտերնետ չեմ ունենում ու ժամանակս ծախսում եմ ավելի կարևոր բանի վրա, քան հաղորդագրություններիս պատասխանելն է: Հոգնում եմ ֆեյսբուքյան լայքերից, մեկնաբանություններից, հոգնում եմ անընդհատ թարմացվող ինֆորմացիոն պատից, ինտերնետում որևէ բան փնտրելուց: Հա՛, հոգնում եմ, բայց այդպես պատճառաբանելով համացանցից հեռանալը ճիշտ չէ ինձ համար, քանզի կապն ընկերներիս հետ պահպանելու թերևս ամենալավ տարբերակը ֆեյսբուքն եմ համարում: Ուզում էի ուղղակի ասել, որ սրանից էլ եմ հոգնում, այնպես չէ, որ միշտ օնլայն լինելը կախվածություն է:
Ես էլ եմ սովորական մարդկանց պես հոգնում ինձ շրջապատող ամենօրյա նույն դեմքերից: Չնայած՝ պիտի ասեի սովորական հրազդանցիների պես, ոչ թե մարդկանց: Եթե դու էլ ամեն օր նույն ճանապարհով գնաս դպրոց ու տուն գաս՝ ճանապարհին տեսնելով նույն հրազդանցիներին, ովքեր ոչ մի տեղաշարժ չեն գրանցում հազար տարի է, կհոգնես և դու: Միայն թե տեսնես՝ ինչպես ենք ուրախանում, երբ նոր հարս է գալիս Հրազդան այլ քաղաքից, կամ էլ երեխա է ծնվում: Ախր, իրոք հոգնում եմ, որ բոլորս կոչվում ենք հրազդանցիներ, բոլորս հայերեն ենք խոսում, նույն մենթալիտետի տեր ենք, գրեթե նույնաոճ հագուստ ենք հագնում, նույն խանութներից գնված նույն ապրանքների նույն տոպրակներն են մեր ձեռքերում, նույն կրոնն ենք դավանում: Ուզում եմ ինձնից տարբերվող մարդու հանդիպել ամեն օր, որպեսզի հասկանամ, թե ես ինչով եմ մյուսներից տարբերվում, թե չէ այսպես կարծես թե լինենք նույն տեսակի կոնֆետներ, որոնց մեջ չգիտես, թե որին ավելի ուշադիր նայել, որը վերցնել, որն է մյուսից տարբեր: Է՜հ, լավ:
Հոգնում եմ շատ խոսելուց, այդ պատճառով էլ վերջերս շատ եմ լռում:
Հոգնում եմ շնչելուց մեկ-մեկ էլ, թեև չշնչելու տարբերակը բացառված է լիովին:

Կարևորը, որ կյանքից դեռ չեմ հոգնել, որովհետև ինձ համար յուրաքանչյուր բան, թեկուզ՝ քիչ հեռու գտնվող սեղանի փոշին պատճառ է հանդիսանում ապրելու ու արարելու: Հոգնում եմ մի բանից, իսկ նույն ժամանակահատվածում ինձ հաճույք է պատճառում մեկ այլ բան:

Ասածս ի՞նչ էր: Չգիտեմ, բայց էլ չեմ խաբելու, ես հոգնելու ունակություն վաղուց ունեմ: Ու թեև բոլորին է շնորհված այս ունակությունը, ինձ հաճույք է պատճառում նաև հոգնելու իմ տարբերակը:

arman arshak

Տուն տանող ճանապարհը

Երբեք չէի մտածել, թե որտեղից է ինձ համար սկսվում տուն տանող ճանապարհը: Բայց այսօր՝ տուն վերադառնալիս, փորձում էի հասկանալ կապվածությունս տան հետ, այժմ տանից շատ բացակայելս: Հասկացա, որ այն ճանապարհը, որը տանում է տուն, տանում է տաք ու հարազատ միջավայր, լավագույններից է: Բայց որտեղի՞ց է սկսվում այդ ճանապարհը: Անմիջապես հիշեցի մանկությանս ամենահաճախ պատահող դեպքը, երբ հասնում էինք մեր շենքից գրեթե 200 մետր հեռավորության վրա գտնվող անտանելի զառիթափին, ու ամեն անգամ այդ հատվածում մերոնք լսում էին ինձնից.

-Պա՜պ, ա՜յ պապ:

-Արի, արի կգրկեմ,- չթողնելով, որ շարունակեմ՝ շտապում էր պատասխանել հայրս:

Փոքր տարիքում միշտ հայրս ինձ գրկած էր տանում այդ ճանապարհը:

Ճանապարհը գրկած անցնելու շրջափուլին հաջորդեց «մետրոյի աստիճաններ» շրջափուլը: Երբ արդեն մեծ էի ու չէին գրկում զառիթափը բարձրանալիս, ամեն անգամ ասում էի՝ որ մեծանամ, էստեղ մետրոյի աստիճաններ եմ դնելու: Մետրոյի աստիճաններ ասելով շարժասանդուղքը նկատի ունեի: Լինեմ անկեղծ՝ ես դեռ կցանկանայի, որ շարժասանդուղքով փոխարինվեր զառիթափը:

Այսօր կարծես յուրահատուկ է ճանապարհը: Այսօր խորհրդավոր է այն: Բարձրանում եմ զառիթափով ու հասկանում, թե ինչքան զգացողություններ եմ ապրել այս ճանապարհին՝ տուն տանող ճանապարհին: Եղել եմ թե՛ ուրախ, թե՛ տխուր, երբեմն շտապել եմ, որ նշված ժամանակին տուն հասնեմ, գուցե վախեցել եմ, քանի որ արդեն ուշացած եմ եղել ժամանակից: Աշխարհում ոչ մի հրաշալի ճանապարհ չի փոխարինի տուն տանող ճանապարհը:

ella mnacakanyan yerevan

Բան չմնաց…

Վերջին շրջանում զարթուցիչի ձայնն իմ ականջներում ամենաանտանելին ու ատելին է դարձել: Ընդհանրապես, ձայների տեսանկյունից ես միշտ տանել չեմ կարողացել շների շարունակական հաչոցն ու ծանր ռոքը, բայց հիմա, անկեղծ եմ ասում, պատրաստ եմ յուրաքանչյուր օրվաս մի քանի րոպեն անցկացնել դրանք լսելով, քան առավոտ շուտ զարթուցիչիս ձայնից արթնանալով:

Ամեն ինչ ավելի վատ դարձավ այսօր, երբ, ի հակառակ սովորությանս, արթնացա զարթուցիչիս առաջին հնչյունների հետ ու միանգամից բաց արեցի աչքերս: Անկեղծ ասած՝ այդքան շուտ բաց արեցի աչքերս, որովհետև ինձ թվում էր, թե նոր-նոր եմ աչք կպցրել ու լիովին համոզված էի, որ ինչ-որ սխալմունք կա, ժամը 3-ը կամ 4-ն է, և դեռ մի քանի ժամ էլ ունեմ քնելու: Հայացքս գցեցի պատուհանին. դեռ մութ էր, ամբողջական, գիշերային մութ, ոչ թե աղջամուղջոտ մի բան: Համոզվեցի մտածածումս, բայց ապահովության համար նայեցի հեռախոսիս էկրանին: Ժամը 7:10 էր: Ճիշտ այն ժամը, որի վրա երեկ (չէ, ավելի ճիշտ այսօր, օրն արդեն վաղուց փոխվել էր, երբ պառկեցի) քնելուց առաջ դրել էի զարթուցիչս: Իսկ այն դեռ զնգում էր ու զնգում: Հիասթափված անջատեցի: Գիտե՞ք՝ երբեմն ինձ թվում է՝ լավ է, որ հեռախոսս եմ օգտագործում զարթուցիչի փոխարեն, հակառակ դեպքում, էնպես ուժեղ ու բարկացած կսեղմեի անջատելիս, որ հաստատ կկոտրվեր: Դե՜, հեռախոսս գոնե ափսոսում եմ՝ թեկուզ վաղ առավոտյան՝ աշխարհի ամենաանտանելի ձայնը լսելիս: Մի խոսքով, այսօր հասկացա, որ սկսվեցին այն օրերը, որ քնում եմ, երբ արդեն մութ է ու արթնանում, երբ դեռ մութ է: Այս օրերի անձրևոտ ու մառախլապատ եղանակն էլ մի կողմից է ամեն ինչ ավելի մռայլ դարձնում՝ առավոտյան արթնանալը դարձնելով բարդագույն երևույթ, որի համար, թվում է, վերերկրային ճիգեր պիտի գործադրես ամեն օր: Միակ հուսադրող բանն այն է, որ օրերի կարճանալու այս տհաճ պրոցեսը ավարտվելու է դեկտեմբերի 22-ին: Բան չմնաց…