meri antonyan

35 տարի առաջ

-Տատի, դու ինչ-որ հետաքրքիր պատմություններ գիտե՞ս, կարա՞ս մի բան պատմես։

-Հա, էս պատմության մասին պապդ էր մի 35 տարի առաջ հոդված գրել, տենց գիտեմ։ Ստեփանավանըմ մի ռուս կնիկ ա ապրելուց էղել։ Իրա սաղ էրեխեքը, արդեն չորրորդն էր, մահանըմ էին, ու իրան խորհուրդ են տալիս, որ միակ ձևը մի ուրիշ առողջ կնոջ էրեխու հետ իրա էրեխուն փոխելն ա։ Ու էնա, տենց էլ անըմ են։  Ռուսի էրեխեն փոխըմ են մի հայ կնոջ էրեխու հետ, բայց էս հայն զգըմ ա, որ սա իրա մյուս էրեխեքին հեչ նման չի։

Հայ ընտանիքի էրեխեն, որ մեծանըմ ա, մանկապարտեզըմ անընդհատ ճնշըմ են, ասըմ են. «Ռսի ես նման, ռսի ճուտ ես, քու մերը քեզ թողել ա գնացել»։ Դե, փոքր քաղաք ա, ոչ մի բան գաղտնի չի մնըմ, համ էլ հո՞ էդ մի հոգու ձեռով չի արվել։ Էրեխեն էլ գալիս, տանը ազդված ասըմ ա. «Մամա, էդ ճի՞շտ ա, որ ինձ ուրիշի հետ են փոխել», մերն էլ ասըմ ա. «Չէ, ճիշտ չի, ուղղակի դու յուրահատուկ ես, ախպերներիդ նման չես, դրա համար են տենց ասըմ»։ Բայց էս կինն էլ ա կասկածըմ, հիշըմ ա, որ ծնվելու օրը հետը մի ռուս էլ ա էղել, ու որ մանկապարտեզըմ տենըմ ա էն ռուս ընտանիքի էրեխուն, տենըմ  ա, որ նա ավելի շատ ա իրան ու իրա էրեխեքին նման, երկար նայըմ ա, մանկապարտեզի ճաղերի արանքով էրեխու թաթիկը բռնըմ ա, սիրըմ. մոր սրտով զգըմ ա, էլի։ Էն ռուս կնիկը, որ իմանըմ ա, արգելըմ ա, հետո էլ էնա հավաքվըմ են, գնըմ Ռուսաստան։

Էս հայ ընտանիքի տղեն, որ մեծանըմ ա, արդեն բանակ գնալուց առաջ վայենկոմատըմ հետաքրքրվըմ ա, իմանըմ ա, որ իրա ծնվելու շրջանըմ ըտեղ մի ռուս զինվորական ա էղել։ Հասցեն իմանըմ ա, ու որ ծառայըմ-վերջացնըմ ա ու գալիս ա տուն, որոշըմ ա էդ հասցեով գնա, տենա՝ տենց մարդ կա, թե չէ։

Գնըմ ա, դուռը ծեծըմ, իրա իսկական մերն ա բացըմ, հենց տենըմ ա տղուն, հասկանըմ ա, թե ով ա, ոնց որ  խուճապի ա մատնվըմ էլի, ասըմ ա. «У меня кроме Анатолика другого сына нет!», ու դուռը փակըմ։ Էս տղեն էլ արդեն հասկանըմ ա, որ իրոք էդ իրա մերն էր, բայց թողըմ գալիս ա Հայաստան։

Ռուս կնիկը էդ ներվային ցնցումից ծանր հիվանդանըմ ա ու մեռնըմ։ Բայց մեռնելուց առաջ իրա տղին կանչըմ ա, սաղ խոստովանըմ։

Էդ դեպքից 7 տարի ա անցած ըլնըմ, ռուս ընտանիքի տղեն՝ Անատոլիկը, գալիս ա Հայաստան, էդ վախտ արդեն 25 տարեկան ա էղնըմ։ Հարցնըմ ա Դոլմազյանների ընտանիքին, ասըմ են, որ հա, կա, նշանավոր ընտանիք ա։ Գալիս ա, գտնըմ ա տունը։ Իրա իսկական ընտանիքըմ իրանց կորած տղուն քեֆ-ուրախությունով ընդունըմ են, էս հայ ընտանիքի տղեն էլ իրան վատ ա զգըմ, որ իրա մերն իրան վատ ընդունեց, հլը հայը ոնց ա իրա կորած էրեխուն դիմավորըմ։ Ասըմ ա. «Ուրեմն ես իմ մորը պետք չեմ էլ էղել»…

vahe stepanyan

Սովորական զարմանք

Ինքս էլ չգիտեմ` ոնց հասկացա դա։ «Դա»-ն այն երևույթն է, երբ մեզ հետ կատարվող տարօրինակ բաները մի օր դառնում են սովորական։ Էս դեպքում տարօրինակը էն բառը չի, է, բայց երևի իմաստով ամենամոտն է զարմացնող երևույթ նկարագրելու համար։

Տարօրինակ ա, երբ ես հեռուստացույց եմ նայում (նայելը չի տարօրինակ, չնայած էս տեմպերով, էդ օրն էլ կգա) տնեցիների հետ: Ասենք, մի ֆիլմ։ Նայում եմ, նայում, ու մեկ էլ հանկարծ.

-80 000 դոլար,- պապին ասաց ու ակնթարթ տևող դադարից հետո, որը երբեք չես նկատի, եթե հազար անգամ նույն բանը լսած չլինես, երկարացնելով ավելացրեց,- պա~հ…

Դե, երևի տարօրինակ ա թվում, երբ տեսնում (լսում) ես առաջին անգամ։ Ինձ համար էլ տարօրինակ թվաց, երբ առաջին անգամ ուշադրություն դարձրեցի։ Լսեցի։ Հետո նայեցի պապիս աչքերին։ Հետո հետևելով նրա հայացքին, հասա էկրանին։ Հետո հետ եկա նրա դեմքին. պապս ուշադիր նայելով էկրանին միաժամանակ ինչ-որ բան ա մրմնջում։ Աաա~ … Վազող տողերն ա կարդում։ Ես էլ գիտեմ, թե կինոն ա նայում սենց ուշադիր։ 80 000 դոլարն էլ երևի, եսիմ ում, բնակարանի արժեքն ա, որը ամենայն հավանականությամբ,  վաճառվում ա ըստ վազող տողի հայտարարություններից մեկի։ Երևի ասում եք` հա, ի՞նչ։ Եսիմ։ Հիմա որ կողքից նայում եմ, տարօրինակ ա, մանավանդ, երբ դա ամեն օր ես լսում։ Բայց միաժամանակ էլ նենց սովորական բան ա ինձ համար։

Իսկ եթե ավելի ընդհանուր…

Մենք հաշվում ենք մեր տարիքը մեր մոլորակի՝ Երկրի, Արեգակի շուրջն արած պտույտների քանակով։ Մի՞թե Երկրի պտույտը կապ ունի իմ մեծանալու հետ։ Եթե ես 17 անգամ Արևի շուրջ պտտվել եմ, ուրեմն պարտավո՞ր եմ լինել 17-ամյա պատանի։ Եթե Վեներայի վրա ծնված լինեի, ուրեմն 30 տարեկան կհամարվեի, ինչ է, թե Վեներան ավելի արագ է պտտվում Արևի շուրջը։ Դե մարդիկ էդպես են պայմանավորվել։

Ես գիտական փաստեր չեմ ասում։ Ուղղակի մտածում եմ։ Մի՞թե տարօրինակ չէ, հիմարություն, աբսուրդ։ Բայց սովորական, շատ սովորական։

Էսպես շատ բաներ կարող եմ ասել։ Դուք էլ կկարդաք ու հազար սովորական տարօրինակություններ կհիշեք։

Էհ։ Ահագին մտածեցի ու մի բան հասկացա միայն։ Մարդիկ արդեն զարմանալն էլ են մոռանում։ Մտածում եմ` զարմանքը ամեն զգացմունքի հիմքում է։ Ճիշտ չի՞։ Հլը մի հատ դուք էլ մտածեք։

Հա, ու մեկ էլ. էս 17 տարվա մեջ մեկը նորմալ չզարմացրեց էդպես էլ ինձ։ Մի՞թե զարմանքն էլ դարձավ սովորական, ու ես էդպես էլ չզգացի դա…

Հայացք

Լուսանկարը՝ Եվա Խեչոյանի

Լուսանկարը՝ Եվա Խեչոյանի

Հայացք դեպի ներս… Դեպի սեփական հոգու ապրումները, գաղտնիքներն ու օգնության կանչը… Ահա այս հայացքի մասին ենք հաճախ մոռանում… Մոռանում ենք ժամանակ առ ժամանակ հետ կանգնել խելահեղ վազքից ու լսել հոգու կանչը, որ լսելի է դառնում միայն այն ժամանակ, երբ ինքդ քեզ հետ ես… Մենություն… Լռություն… Ու հոգին է խոսում… Օգնում է գտնել այն հարցերի պատասխանները, որոնք չեն հասել գիտակցությանդ՝ կորչելով ամենօրյա անգիտակից վազքի մեջ…

Լուսանկարը՝ Եվա Խեչոյանի

Լուսանկարը՝ Եվա Խեչոյանի

Վազում ենք, մինչդեռ ամենակարևորը  փորձում է մեզ համար լսելի դառնալ:

Լուսանկարը՝ Եվա Խեչոյանի

Լուսանկարը՝ Եվա Խեչոյանի

Gayane Avagyan

Վատ գրքեր չկան, կան վատ ընթերցողներ

«Վատ գրքեր չկան, կան վատ ընթերցողներ»: Ամեն անգամ իմ այն հարցին, թե` պապիկ,  ի՞նչ գիրք կարդամ, պապս այսպես է պատասխանում: Պապիս այս խոսքերը հիմք հանդիսացան տարբեր տեսակի գրքեր կարդալու համար: Շատ անգամներ, երբ  ուզում էի գիրք կարդալ, բայց չգիտեի որը, ընկերներիս էի հարցնում, կամ էլ գնում էի գրադարան ու գրադարանավարուհուն հարցնում, թե որ գիրքը խորհուրդ կտա կարդալ: Իսկ հիմա պապիս խոսքերը լսելով, գնում եմ գրադարան, վերցնում որևէ գիրք,  գալիս տուն ու սկսում կարդալ: Ու հասկանում եմ ` յուրաքանչյուր գիրք իր ներսում մի աշխարհ է պարունակում, իր  ներսում քնած հերոսներ ունի, ու դու` հենց ինքդ, ընթերցող, պիտի կարողանաս արթնացնել քնած հերոսներին: Եթե գիրքը կարդաս այնտեղից ինչ-որ բան սովորելու, ինչ-որ բան քո մեջ փոխելու համար,  ուրեմն, գրքի հերոսները քեզ անպայմանորեն կօգնեն:

Մեկ-մեկ սկսում եմ հայելու առաջ ինքս ինձ խոսել: Իմ կարդացած գրքերն եմ վերլուծում: Ու երբ սկսում եմ խոսել ինձ դուր չեկած հատվածների մասին, արժանանում եմ պապիս խրատող հայացքին: Հետո նստում ենք պապ ու թոռ, քննարկում գրողին ու իր գրածը: Հետո իմ մեջ  գցում – բռնում  եմ ու գալիս եզրահանգման` գուցե ինձ համար հեղինակը լավ չի գրում, ու  ինչ-որ բան ինձ դուր չի գալիս, բայց շատ հնարավոր է , որ նա էլ իր ընթերցողների շրջանակն ունի ու չէ որ նա էլ մի ամբողջ կյանք է ապրել գրել կարողանալու համար:

Այ, հիմա է, որ հասկանում եմ` քննադատելուց առաջ մի լավ պետք է մտածել:

Վերջերս սկսել եմ ժամանակակից գրականություն կարդալ: Ու շատ հաճախ, երբ ասում են, թե ինչ եմ կարդում, լսելով իրենց համար անծանոթ գրողի անուն, դեռ մի բան  էլ զարմանում են, որ նման գրող կա: Լավ չէ, որ ժամանակակիցներին անտեսում են: Ինչո՞ւ չեն  կարդում: Փորձել եմ գտնել այս հարցի  իմ պատասխանը: Միգուցե ընթերցողը հոգնել է իրականությունից, հոգնել այսօրվա ապրելակերպից և ուզում է մտքով տեղափոխվել անցյալ: Կամ էլ միգուցե նրանց հետաքրքրում է այն ժամանակվա վարք ու բարքը, սովորությունները, հագուստները կամ, ինչու ոչ, մարդկանց փոխհարաբերությունները, և հենց այդ պատճառով անտեսում է ներկան պատկերող գրողների գործերը: Թերևս ես էլ, եթե  միայն այսպես մտածեի, չէի կարդա ժամանակակից գրողներին: Բայց ինձ հետաքրքիր է նաև այսօրվա գրողի մտածելակերպը, թե ինչի մասին նա արժանի չի գտնում խոսել, ինչի մասին է լռում, ինչն է թաքցնում և ինչի վրա է կենտրոնանում:

Զարմանալի է, արդյո՞ք այն գրքասերները, ովքեր մտածում են` մերօրյա գրականությունը հետաքրքիր չէ,  այս դատողությունն արել են: Եթե ոչ, խորհուրդ եմ տալիս տեսնել նաև մեդալի մյուս կողմը`մտածել նաև այսպես:

Չպետք է նաև մոռանալ, որ գրքերն էլ նեղանալու հատկություն ունեն: Գրքեր չկարդալով մենք շատերին ենք վիրավորում`գրքում փակված հերոսներին, հեղինակին, գիրքը կազմողներին…Ու ինքներս մեզ:

Այսօր դարձյալ պահածոներ

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

-Սոնա~, այ, Սոնա~…

Առավոտյան ժամը 9-ին ինձ իմ անուշ քնից ուզում է զրկել մայրս:

-Պրծի հելի, որ պիտի օգնես:

Քանի որ 3 օր տանն էինք, նա որոշեց պահածո պատրաստել (սմբուկի խորոված), դե, ես էլ բնականաբար պիտի օգնեի:

-Ես բադրիջանները խորովել եմ. ամեն ինչ պատրաստ դրած ա: Գնա նստի` մաքրի, մինչև բիբարը լինի:

Սմբուկն էլ հո սմբուկ չէր` աժդահա ու մեծ ամանով լիքը: Դե Սոնա ջան, անցիր գործի: Մաքրում, լվանում, ձեռքերս մեկ -մեկ վառում, բայց չէի մոռանում մայրիկի նյարդերը ուտելու մասին:

-Մամ… Այ, մամ…

-Հըն, վերջացրե՞լ ես:

-Հա, ու սիրուն դասավորել եմ բանկաների մեջ:

-Ո՞նց, ի՞նչ բանկա, ի՞նչ դասավորել:

Իրար խառնված մայրս արագ հասավ ինձ մոտ: Տեսնելով, որ կատակ եմ անում` ծիծաղեցինք մի լավ ու նորից անցանք մեր գործին:

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Ամենահետաքրքիր պահը տարաների մեջ դասավորելն էր: Երկուսում դասավորեցի, մեկ էլ մայրիկն ասաց, որ մի բան պակաս է:

-Վա~յ, պոմիդորը չեմ դրել:

-Վայ, Սոնա,վայ: Քեզ գործի դնելը հանցագործություն ա:

-Մամ, պիտի դատարկեմ, հա՞:

-Գժվեցի՞ր, ի՞նչ դատարկել: Երեսին կդնես պոմիդորը: Աղը չմոռանաս:

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Դա եղա~վ… Կողքիցս էլ տեղ չգնաց` հետևում էր գործիս:

-Սոնա, աղ քսում ես, չէ՞… Չմոռանաս հանկարծ:

-Մամա, դե քսում եմ, էլի:

Շուտով նա էլ եկավ օգնության:

Մայրիկի գործ անելու ժամանակ ֆոտոներ էի անում, իսկ ինքը գիտեր, թե «սելֆի» եմ անում:

-Սոնա, սելֆի անելու ժամանա՞կ ես գտել:

-Մամ, ի՞նչ սելֆի… Ֆոտո եմ անում, որ նյութ գրեմ 17-ին:

Փակեցինք, վերջացրեցինք, ես էլ նստեցի ու սկսեցի նյութս շարադրել:

Հ.Գ. Աշնանը բոլորն են պահածոներ անում, շուտով կվերջացնեն: Հաճախ խիստ ասում են` պահածոներ մի արեք, վտանգավոր է: Սակայն բոլորը լսում են լուրերը, բայց մեկ է, շարունակում են պահածոյացնել: Ես հասկանում եմ նրանց, ախր, ձմռանը գյուղացին ոչ բերք ունի, ոչ ավելորդ գումար, իսկ ապրել պետք է: Մնում է միայն ձմռանը ուտելուց առաջ մի լավ եռացնել պահածոն, որ այս չարչարանքի համար չզղջանք:

Գնաց տորոն բերելու ու հետ չեկավ

Լուսանկարը՝ Մարինե Իսրայելյանի

Լուսանկարը՝ Մարինե Իսրայելյանի

Այս տարի` օգոստոսի 15-ին, «Մանանա» կենտրոնի կողմից կազմակերպված Դիլիջանի մեդիա ճամբարի շրջանակներում նկարահանումներ էինք իրականացնում Տավուշի մարզի Գետիկ գյուղում: Մեր խումբը կազմված էր մոտ տասը հոգուց: Շրջում էինք գյուղով, հետաքրքիր պատկերներ որսում, հարցազրույցներ վերցնում մարդկանցից իրենց հուզող խնդիրների վերաբերյալ, և պարզապես զրուցում փոքրիկ Գետիկում ապրող անչափ բարի մարդկանց հետ: Արդեն երեկոյանում էր, խմբի կեսը արդեն վերադարձի ճամփան էր բռնել, մեր փոքրիկ խումբն էլ` պարոն Արան, Շուշանիկը, Մարիամը, Նոնան և ես, նստեցինք մեքենան` արագորեն հյուրանոցի ճաշարան հասնելու հստակ մտադրությամբ. դժվար էր համակերպվել, որ բոլորն արդեն սեղանի մոտ են, իսկ մենք դեռ դեգերում ենք բարձրադիր Գետիկի գիրթ ճամփեքին: Թերևս բոլորս ենք զգացել, որ ոչինչ չի կարող այնքան դյութիչ լինել, որքան վերադարձի ճամփան, անկախ նրանից որտեղից` դեպի ուր: Բայց հանկարծ ճանապարհին այգիներից մեկի մուտքին դրված նստարանին տեսանք մի պապիկի, որն իր` բարությամբ լեցուն աչքերով, ուղեկցում էր մեքենային: Անհնար էր ուղղակի անցնել, և Շուշանիկի հաստատակամությամբ, բոլորս վազեցինք դեպի այդ պապիկը: Նոր էինք մոտեցել, երբ Շուշանիկը արդեն սկսել էր հարցազրույցը, և բացահայտում էր այդ խոհուն աչքերում թաքնված աշխարհը: Պարզվեց, որ պապիկը Ժորա պապիկն էր, տարիքը` չեմ հիշում, չասաց, թե ես չհասկացա, նրա բոլոր պատասխանները շատ ավելի խորիմաստ էին, քան մենք ակնկալում էինք: Ապրում էր որդու և հարսի հետ: Թոռների ու ծոռների թիվը ինքն էլ հստակ չէր հիշում, ոչ թե տարիքի, այլ նրանց շատութան պատճառով (երանի բոլոր պապիկներն էլ թոռներով այդպես հարուստ լինեին):

Ժորա պապիկը մատին ամուսնական մատանի ուներ, և առանձնահատուկ ուշադրություն պետք չէր տեսնելու, թե նա ինչ հպարտությամբ է այն կրում: Եվ ահա հնչեց մեր միամիտ հարցը նրա կնոջ մասին: Պատասխանը մեզ առեղծվածային թվաց. «Գնաց տորոն բերելու, ու հետ չեկավ»: Դե արի ու հասկացիր: Գիտեինք, որ տորոնը բույս է, որից գորգերի գունավորման համար կարմիր ներկ են ստանում, բայց թե ինչո՞ւ Ժորա պապի կինը չվերադարձավ այնտեղից, այդպես էլ անհասկանալի մնաց, իսկ նա աչքերի ներողամիտ ժպիտով չպարզաբանեց իրողությունը:

Լուսանկարը՝ Մարինե Իսրայելյանի

Լուսանկարը՝ Մարինե Իսրայելյանի

Մտածեցինք, որ տորոն հավաքելիս երևի ինչ-որ դժբախտ դեպք է պատահել: Հարցրինք նաև նրա և իր կնոջ սիրո պատմության մասին: Ինչքան խոսուն են մարդու աչքերը: Ժորա պապի աչքերում մի մեղմ պայծառություն շողաց, անցած երջանկության մի հուշ, կարոտ ու թախիծ: Լռեց, աղերսագին հայացքով կարծես խնդրելով չքրքրել իր հոգու այն մի պատառ չքնաղ անկյունը, որ դեռևս մնացել էր կյանքի բազում չարչարանքներով անցնելուց հետո` հայրենազրկություն, տեղահանություն, ամեն ինչ կորցրած ու հուսահատ մարդու դեգերումներ: Շուշանիկի ջանադիր աղերսներն ապարդյուն անցան. նա միայն մի քանի չոր տեղեկություն տվեց այն գեղեցիկ սիրո մասին, որ եղել է նաև մեզ համար հեռու թվացող ժամանակներում: Մենք երբեմն մոռանում ենք, որ մեր մեծերն էլ մի ժամանակ երիտասարդ են եղել, գուցե մեզնից ավելի գեղեցիկ ու եռանդուն: Իմացանք, որ նրանք միասին կոլխոզում ծխախոտ հավաքելիս են եղել: Որ Ժորա պապիկի երջանկության առարկան «սիրուն էլ չէր, սևուկ-մևուկ աղջիկ էր», և այդքանը միայն, իսկ թե ինչու էր նա մի օր որոշել գնալ այդ չարաբաստիկ տորոնը հավաքելու, այդպես էլ չիմացանք:

Եվ անցնում է գրեթե մի ամիս, սեպտեմբերի տասին մենք կրկին «Մանանա» թիմով նկարահանումներ ենք իրականացնում այս անգամ Տավուշի մարզի Ջուջևան գյուղում, երբ ժամանակավորապես մի կողմ դրված, բայց չմոռացված հարցը իր լուծումը գտավ: Հարցազրույց էինք վերցնում Ջուջևանի միջնակարգ դպրոցի Հայոց լեզվի և գրականության վաստակավոր ուսուցչուհի, գորգագործ Անուշ Ալեքսանյանից: Պարզվում է, որ տորոնը իսկապես բույս է. կարմիր ներկը ստանում են նրա հյութալի արմատներից, բայց գաղտնիքն այն է, որ այդ արմատները իրենց ճյուղավորումներով չափազանց խորացած են հողի մեջ, և նրանց հանելը տաժանակիր աշխատանք է: Հենց այդ խորության պատճառով, ժողովուրդը ստեղծել է «տորոնի գնալ» արտահայտությունը, որը նույնանում է մահանալ, կամ անդրաշխարհի ճամփան բռնել արտահայտությունների հետ: Փաստորեն` Ժորա պապիկի սիրելի կինը… մահացել էր:

Sargis Melkonyan

Նոր թափ բանավեճին․․․

Արձագանքում եմ Հայարփի Բաղդասարյանի «Հիմա էլ սա» հոդվածին

Բացում եմ 17-ը։ Մեկ էլ ալե-հոպ․ Հայարփին, ում հետ երեկ երեկոյան բանավիճում էի, նոր հոդված է գրել` պատասխանելով իմ հոդվածին, որն իր հերթին պատասխանել էր Հայարփիի «Հիմա էլ սա» հոդվածին, որն էլ շարժել էր իմ հետաքրքրությունը գրել իմ «Ինչն ում համար է հոդվածը»…

-Վայ հասկացանք,- հիմա կասեք դուք: Լավ, շարունակեմ։

Նա իր վերջին հոդվածում բառացիորեն տեղ չի թողել կառչելու Հանրայինին պաշտպանելու համար, բայց ես հո Հանրայինի հանրային շահերի պաշտպանը չե՞մ, որ պաշտպանեմ։ Ես Հանրայինի մասին խոսում եմ որպես հասարակ հեռուստադիտող։ Ինչ վերաբերվում է խավերին․ խավերի մասին խոսելիս ես ի նկատի ունեմ սոցիալական խավերին։ Հանրայինն իր ծրագիրն այնպես է կառուցում, որ հետաքրքիր հաղորդում ունենա թե՛ փոքրերի, թե՛ մեծերի, թե՛ հարուստների, թե՛ աղքատների համար։ Այո, ազգային փոքրամասնությունների մասին գրեթե չի խոսվում։ Ինչու եմ ասում գրեթե, որովհետև մեկ-մեկ, եթե ինչ-որ մեկի մտքին փչում է, խոսում են եզդիների մասին։ Ես Հայարփիին խնդրում եմ, որ մի օրինակ բերի ազգային փոքրամասնությունների մասին հաղորդման, որ եթեր է հեռարձակվում արտասահմանում։ Կարծում եմ, որ ազգային փոքրամասնությունները պիտի հետևողական լինեն իրենց վերաբերվող հաղորդումների եթեր հեռարձակմանը։ Բայց, այնուամենայնիվ, դրական տեղաշարժ կա Հանրային ռադիոյով. շաբաթական կարծեմ մոտ 20 րոպե եթեր է հեռարձակվում ազգային փոքրամասնությունների մասին լուրեր։

Ինչ վերաբերվում է ռաբիսին։ Հանրայինով միայն ռաբիս չէ, որ հնչում է։ Ամեն կիրակի եթեր է գնում «Երգ երգոց» հաղորդումը, որի շրջանակներում հնչում են ազգային, երևանյան հին ու մոռացված երգեր։ Իսկ եթե խոսքը գնում է «Ամենակարող երգիչ» նախագծին, ասեմ, որ երգիչների կատարած ռաբիսը ռեստորանի թողած ազդեցությունն է, որ դեռ կրում են նրանք։ Հետևելով նախագծին, ասեմ, որ փուլ առ փուլ նրանք հղկվում են։ Իսկ նախագծի ավարտից հետո շատ հնարավոր է, որ մասնակցեն Հանրայինի այլ նախագծերի, ինչպես օրինակ, «Շանթում»։ Նաև կարծում եմ, որ թեև ռեստորաններում կմեծանա նրանց պահանջարկը, սակայն նախագծի ընթացքում կսովորեն իրենց սխալների վրա և նոր մակարդակ կտանեն ռեստորան։

Հ․Գ․ Հավեսով բանավիճում ենք։ Հա, սիրելի ընթերցող, եթե 17.am-ի թղթակից ես կամ ընթերցող, և ուզում ես ինչ-որ բան ավելացնել, անպայման գրիր։ Գրելով դու ոչ միայն նոր հոգի կտաս բանավեճին, այլև կօգնես, ինչ-որ չափով, խնդրի լուծմանը։ Եվ ինչպես ասում էր մեր թղթակից Շուշան Ստեփանյանն իր նյութում` «Բանն ասելով կլինի»։

hayarpi baghdasaryan

Արձագանք Սարգիս Մելքոնյանի «Ինչն ում համար է» հոդվածին

Այս անգամ արդեն փորձեմ հակադարձել Սարգսի հոդվածին:

Նախ սկսեմ այնտեղից, որ համամիտ չեմ, որ Հանրային հեռուստաալիքն անդրադառնում է բոլոր խավերին: Փոքրամասնությունները մղված են հետին պլան: Ի դեպ, փոքրամասնությունը միայն ազգայինների մասին չէ: Նրանց մասին գրեթե չի խոսվում: Բացի այդ, կարծում եմ, որ ծրագրերը բովանդակաշատ չեն: Իհարկե, մի քանի տարվա ընթացքում փոքր առաջընթաց կա (բարեբախտաբար), բայց դա չի քողարկում թերությունները:

Հիմա ռաբիսի մասին: Դու նշում ես, որ նորելուկ երգիչներին հարթակ է անհրաժեշտ՝ իրենց ձայնը ռեստորանից դուրս ցույց տալու համար: Բայց սա նաև ինքնագովազդ է, որպեսզի նույն ռեստորաններից ավելի մեծ պահանջարկ ունենան:

Եթե անդրադարձ կա ռաբիսին, ապա պիտի լինի նաև երաժշտության մյուս ժանրերին, եթե կա ծրագիր կանանց համար, ապա պիտի լինի նաև տղամարդկանց համար նախատեսվածը: Իսկ «Մայրիկների ակումբ»-ի մասին, թույլ տուր ասել, որ անկախ նրանից, թե ինչ է խոսվում հաղորդման ընթացքում, վերնագիրն ամենակարևորն է: Եթե «մայրիկ» բառը կա, ապա քիչ հայրիկների կգրավի ծրագիրը:

ՀԳ. Ինչպես Սարգիսն է նշում, «Բողոք-առաջարկությունների դեպքում անպայման դիմե՛ք Հանրային հեռուստաալիքին». ի վերջո, մենք վճարում ենք, գոնե նորմալ բան հեռարձակեն:

Anna Andreasyan

Իմ ճանապարհին հանդիպող «սարսափները»

Սկսվեցին դասերը՝ իրենց հետ բերելով մի շարք դրական և բացասական երևույթներ: Այդ բացասական երևույթներից գլխավորը և ամենասարսափելին շներն են: Հիմա պարզաբանեմ:

Իմ դպրոց գնալու ճանապարհը բավական երկար է: Եվ այդ ընթացքում ես մի շարք դաժան փորձությունների միջով եմ անցնում: Ամբողջ ճանապարհին շներ են՝ մեկը մեկից մեծ ու սարսափելի: Բոլորն էլ արձակ ու առանց հսկողության: Գիտե՞ք` ինչն է զարմանալի, որ նրանք միշտ ինձ են հանդիպում, և ոչ նրանց, ովքեր նույնիսկ չեն նկատում իրենց շրջապատող հսկայական շներին: Ու հետո էլ, որ պատմում եմ՝ մի տեսակ չեն հավատում: Մտածում են` ես շներից վախենում եմ, դրա համար էլ փոքրիկ շունը գամփռ է երևում: Բայց դա այդպես չէ: Եվ չափազանց հաճելի է, երբ այդ չհավատացողներն էլ են նրանց հանդիպում ու վերջապես համաձայնում են ինձ հետ ու զարմանում են, թե ինչպես են մարդիկ նրանց կողքով անտարբեր անցնում:

Բայց ամենազարմանալին նրանց տերերի (եթե իհարկե այդպիսիները գոյություն ունեն) պահվածքն է: Նրանք ոչ մի պատասխանատվություն չեն կրում իրենց շների համար: Միայն մի բան են ասում.

-Չի կծում, մի վախեցի,- իհարկե, հավանական է, որ չեն կծում, բայց միայն տեսքներին նայելը հերիք է` սարսափելու համար:

Բնականաբար ձեր շունը ձեզ չի կծում, և դա միանգամայն նորմալ է, բայց դա չի նշանակում, որ այդ կանոնը բոլորի վրա է տարածվում: Մի բան էլ իրենք են զարմանում: Այնպիսի տպավորություն է, որ ես եմ նեղացրել այդ «խեղճ ու անմեղ» էակներին:

Հենց այսօր դպրոց գնալիս հանդիպեցի մի, մեղմ ասած, «հսկայի»: Փողոցում ոչ ոք չկար բացի ինձնից ու իրենից: Մենք քայլում էինք համընթաց, որոշակի հեռավորությամբ, ու նա անընդհատ ինձ էր նայում: Դե, պատկերացրեք իմ վիճակը: Նրա ամեն մի հայացքից մարմնովս դող էր անցնում: Այդ պահին ինձ թվում էր, թե երկրի երեսին էլ մարդ գոյություն չունի: Ու նրա հնարավոր հարձակման դեպքում՝ ինձ ոչ ոք օգնության հասնել չի կարող:

Վերջապես որոշ ժամանակ միասին գնալուց հետո՝ նա իր ճանապարհը շեղեց, և ես հանգիստ շունչ քաշեցի, բայց ոչ լիարժեք՝ նկատի ունենալով հնարավոր նոր շների հայտնվելու վտանգը: Մի քիչ քայլելուց հետո հանդիպեցի մարդկանց: Օ՜հ, ինչ ուրախություն՝ մարդիկ գոյություն ունեն:

Ահա այսպես է անցնում իմ ամենօրյա ճանապարհը տնից դպրոց և հակառակը:

Հ.Գ. Եվ հետաքրքիրն այն է, որ ես վախենում եմ իմ ամենասիրելի կենդանիներից:

Արհե՞ստ, թե՞ արվեստ

Հարցազրույց ժողովրդական վարպետ Անահիտ Աթոյանի հետ:

-Բարև, Անահիտ տատիկ: Մի քիչ ձեր գործից պատմեք. ինչպե՞ս որոշեցիք այս գործով զբաղվել:

-Զբաղվում եմ ձեռագործությամբ և շյուղագործությամբ, տիկնիկներ եմ պատրաստում: Աշխատանքներս սկսել եմ Թումանյանի հերոսներին պատկերելով: Թումանյանի 140-ամյակին որոշ գործեր ունեի պատրաստած, առաջարկեցին ցուցադրել, հետագայում մտահաղացում առաջացավ շարունակել:

Լուսանկարը` Անի Ղուլինյանի

Լուսանկարը` Անի Ղուլինյանի

-Բացի ձեռագործությունը, որևէ մասնագիտություն սովորե՞լ եք:

-Այո: Մասնագիտությունս բուժքույր է:

-Իսկ ինչո՞ւ չշարունակեցիք ձեր մասնագիտությամբ:

-Գյուղում այն տարիներին իմ մասնագիտության համար աշխատանք չկար, հարմարվել եմ ու սկսել այլ գործով զբաղվել:

-Ինչո՞վ է մեր գյուղը առանձնահատուկ, և ինչո՞ւ սկսեցիք աշխատել հենց Դսեղում:

-Դսեղ եկել եմ ամուսնանալուց հետո, մինչ այդ էլ ձեռագործությամբ զբաղվել էի: Ամուսինս Դսեղից է, ես էլ սկսեցի ընտանիքիս հետ այստեղ ապրել:
Դսեղը առանձնահատուկ է և´ իր բնությամբ ու տեսարժան վայրերով, պատմամշակութային կոթողներով, և´ ժողովրդով`դսեղցիք շատ հյուրընկալ ու բարի ժողովուրդ են: Բացի այդ, գյուղն ինքնին առանձնահատուկ է դարձնում Հովհաննես Թումանյանի ծննդավայր լինելու փաստը:

Լուսանկարը` Անի Ղուլինյանի

Լուսանկարը` Անի Ղուլինյանի

-Ծնունդով որտեղի՞ց եք:

-Սպիտակից եմ: Այնտեղ ապրել եմ յոթից-ութ տարի:

-Ինչպե՞ս հարմարվեցիք գյուղին ու նրա մարդկանց:

-Ես շատ մոտ եմ եղել գյուղին, թեև ապրել եմ քաղաքում, բայց սերել եմ հասարակ ու համեստ ընտանիքից: Բացի այդ, հանուն ընտանիքի ամեն ինչի էլ հարմարվում ես:

-Ստեղծագործելու համար ի՞նչն է ծառայել ոգեշնչման աղբյուր:

-Ընտանիքիս համերաշխությունը:

Լուսանկարը` Անի Ղուլինյանի

Լուսանկարը` Անի Ղուլինյանի

-Իսկ ի՞նչն է ձեզ խանգարել:

-Երբեմն խանգարել է նյութականի, ստեղծագործելու համար անհրաժեշտ պարագաների բացակայությունը: Ցուցասրահիս տեղն էլ է փոքր, կցանկանայի ավելի մեծ լիներ: Բայց քանի որ միտքս միշտ աշխատել է, երբեք խոչընդոտների առաջ կանգ չեմ առել:

-Որո՞նք են ձեր գործի վատ կողմերը:

-Վատ կողմեր չեմ տեսնում: Թերևս միայն շատերի կողմից չգնահատված լինելը, բայց երբ տեսնում եմ ցուցասրահ մտնող մարդկանց զարմացած աչքերը, լսում նրանց խորհուրդները ու շնորհակալական խոսքերը, վատ կողմերը կորչում են: Ես ի սկզբանե, ամեն բան արել եմ առանց որևէ հատուցման սպասելու: Ժամանակի ընթացքում ստեղծել եմ նաև նյութականը, շնորհիվ իմ ընտանիքի մշտական աջակցության:

-Ե՞րբ եք ստացել ժողովրդական վարպետի կոչում:

-Թումանյանի 140-ամյակի միջոցառումների ժամանակ:

-Ձեր գործը համարում եք արհե՞ստ, թե՞ արվեստ:

-Երևի Արվեստ: Յուրաքանչյուրն ինքն է որոշում ինչպես գնահատի այն:
Ես մի գրքույկ եմ պահում, որի մեջ խնդրում եմ իմ ցուցասրահի մասին իրենց կարծիքը հայտնել նշանավոր մարդկանց, թեև յուրաքանչյուր այցելու ինձ համար նշանավոր է: Իմ մեջ տպավորվել է Սոս Սարգսյանի գրառումը. «Անահիտ ջան, հրաշալի է, ինչ-որ տեսա, հայոց արվեստի համար նոր տաղանդավոր երևույթ»: (Սոս Սարգսյան 17.08.2011թ.)
Ես իմ տիկնիկների, աշխարհի հետ կապված ամեն բան պահում եմ, նույնիսկ իմ մասին նյութ տպագրած ամսագրերը:

Լուսանկարը` Անի Ղուլինյանի

Լուսանկարը` Անի Ղուլինյանի

-Ի՞նչն եք ամենից շատ գնահատում ձեր գործում:

-Ժողովրդի գնահատականը:

-Մի քիչ պատմեք ձեր հետագա անելիքների մասին:

-Անելիքներ, եթե առողջությունս ների, շատ ունեմ: Քանի որ Թումանյանի ստեղծագործությունների հերոսները շատ են, ու նրանց բոլորին դեռ պատկերել է պետք:

-Ի՞նչ խորհուրդ կտաք այն մարդկանց, ովքեր ցանկանում են ձեր նման յուրահատուկ գործով զբաղվել:

-Համբերություն, համառություն և սեր ժողովրդի հանդեպ:

-Շնորհակալություն հետաքրքիր ու բովանդակալից հարցազրույցի համար:

-Ես էլ եմ շնորհակալ, որ ձեր նման երիտասարդները սկսել են հետաքրքրվել մեր նման ստեղծագործողներով: