Տխուր և անտրամադիր, ահա թե ինչպիսին եմ ես կիրակի երեկոյան: Հարցը նրանում չէ, որ վաղը դասի ենք, այլ ան, որ վաղը արդեն չեմ գնալու Վայք՝ «Մանանայի» դասընթացներին: Իսկապես՝ դրանք ինձ շատ դուր են եկել, և ես շատ բան եմ սովորել այդ դասընթացի ընթացքում: Սովորել եմ, թե ինչպես հարցազրույց վերցնել, կամ ինչպես ճիշտ լուսանկարել, և հասկանալ, թե ինչ է կինոն: Ինձ սկզբում թվում էր, թե լրագրողները ուղղակի լուրջ, անհետաքրքիր, պաշտոնական կամ աղետների, վթարների ու վարկաբեկող հոդվածներ գրողներ են: Բայց հիմա շնորհիվ «Մանանայի» հասկացա, որ լրագրողների մասին ճիշտ կարծիք չունեի, և դրա համար ներողություն եմ խնդրում:
Հիմա ես կարծում եմ, որ լրագրողները կատակասեր, հետաքրքրասեր, արկածախնդիր մարդիկ են, ովքեր ի դեպ, ինձ վրա շատ լավ տպավորություն են թողել: Ես այդ դասընթացների ընթացքում ձեռք բերեցի շատ լավ ընկերներ, և նույնիսկ մեր տաքսու վարորդի հետ ընդհանուր հարազատ գտա: Ինձ դուր եկավ գտնվել այն մարդկանց շրջապատում, ովքեր շատ լավն էին և ես կուզենայի շուտ-շուտ հայտնվել նման միջավայրում, դրա համար 17.am-ին խոսք եմ տալիս, որ անպայման կգրեմ իմ պատմությունները և կուղարկեմ :
Լավ ժամանակի սպասումով
Լուսանկարը` Դիանա Շահբազյանի
Իսկ մարդկանց անտարբերությո՞ւնը: Սա նույնպես ստիպում է մտածել, մտածել մարդկանց սառնասրտության ու անտարբերության մասին: Բայց արդյո՞ք սա իմ ձեռքերում է, արդյո՞ք ես կարող եմ փոխել, այնպես անել, որ մարդիկ բացի իրենց հոգսերից սկսեն մտածել նաև դիմացինի զգացմունքների հույզերի մասին, անտարբեր չլինեն նրանց տխրությանը: Ի՛նձ , Ձե՛զ , մե՛զ բոլորիս պետք է հուզի այն ամենը, ինչ կախված է մեզանից, մեր ձեռքերում է, և մենք կարող ենք այն փոխել դեպի լավը: Ինչո՞ւ զուր ժամանակ վատնել այն հարցերի, խնդիրների շուրջ, որոնք մարդկանց վերահսկողությունից դուրս են:
Նայում եմ շուրջս, ի՞նչ է կատարվում, և արդյո՞ք այսպես պետք է լիներ: Ես պարզապես գտնում եմ ինձ հուզող խնդիրը: Միթե՞ հայի ընտանիքը, որն օրինակ կարող է լինել բոլորին, այսօր պետք է կազմված լիներ մորից ու զավակներից: Իսկ ո՞ւր է հայրը, որը պետք է գլուխ կանգներ իր հայրական գորովանքով ու խստությամբ: Ինչո՞ւ է մանուկը իր մանկությունն անցկացնում առանց հոր: Անցկացնում է առանց հոր, որովհետև մեր երկրում աշխատանք չկա: Ինչո՞ւ հայրը պետք է խեղդվի կարոտից օտար երկրում: Ո՞ւր ենք գնում մենք: Ո՞ւր ենք շարժվում, և ո՞րն է լինելու մեր երկրի վերջնակետը:
Ասում են, եթե ուզում ենք փոխել ինչ-որ բան, ապա պետք է սկսենք հենց մեզնից: Միգուցե սա ճի՞շտ է, միգուցե հայի ինքնագիտակցությունից ջնջե՞լ եսասիրությունը, մոլուցքը դեպի իշխանություն: Բոլորը ցանկանում են առաջնորդել: Իսկ ե՞րբ ենք հասկանալու, որ միասնականությունը մեզ կօգնի, կստիպի աշխարհին ուշադրություն դարձնել մեզ վրա:
Անընդհատ հիշում ենք մեր պատմությունը, հարուստ մշակույթը, «Ծովից ծով Հայաստանը»: Իսկ ի՞նչ ունենք մենք հիմա, ի՞նչ ունենք ներկայում, որով ապագա սերունդները կարող են հպարտանալ:
Այս կյանքում ամեն ինչ հարաբերական է, հարաբերական է երջանկությունը, փառքը, իշխանությունը: Այս կյանքը հեքիաթային է թվում նախկինի նկատմամբ: Չունեինք լույս՝ այժմ ունենք, չունեինք ջուր՝ այժմ ունենք, չունեինք հաց՝ այժմ ունենք: Եվ ի՞նչ: Մենք ապրո՞ւմ ենք այն կյանքով, որը լավն է նախկինից: Բայց սա այն չէ, ինչ պետք է լիներ: Բոլորը մեկնում են, հեռանում՝ երկիրը թողնելով անտերունչ, թողնելով բախտի քմահաճույքին: Հասկացեք՝ վաղ թե ուշ, եթե այսպես շարունակվի, կսկսեք իշխել ամայության մեջ, իշխել ավերակների վրա: Երիտասարդ ուժերը հեռանում են : Հեռանում են՝ իրենց նպատակների իրականացումը կապելով այլ երկրների հետ: Իսկ ինչո՞ւ մեզ չեն տալիս հնարավորություն մեր երազանքներին, նպատակներին հասնել մեր երկրում: Տվե՛ք հայ երիտասարդին հնարավորություն, և նա կբացի գիտության այն բոլոր դռները, որոնք մինչ այդ փակ են եղել:
Աշխարհը կբացահայտի այն հային, որին դեռ չի տեսել, չի տեսել դեռ ոչ ոք, ու ես սպասում եմ այն ժամանակին, որը պետք է գա և իր լույսով ցրի Հայաստանի ապագան պարուրած մեգը:
Վարդիգյուլը
Երբ տատիկիս տանը նկարներն էի նայում, մի կնոջ նկար տեսա, ով հայկական տարազով էր` ճակատին կոպեկներ, մեջքին` քամար: Հարցրեցի տատիկիս, ասաց, որ իր տատն է` բուն ղարաքիլիսեցի Վարդիգյուլը, որին հիմա էլ բոլորը հիշում են ու պատմում նրա մասին հյուսված անեկդոտները:
Սուրբ Հովհաննես եկեղեցու լեռան լանջերին էր փռված հին Ղարաքիլիսան` իր ծուռտիկ-մուռտիկ փողոցներով և նեղ անկյուններով, որտեղի բնակիչներին նամակներ էին ուղարկում հետևյալ հասցեներով. «Ուգլ Կասպունսկի` Ղազի բներ, փթիր Աղավնիկին կամ Օյին Վարդիգյուլին»: Եվ փոստատարը մեծ պատրաստակամությամբ հանձնում էր այդ նամակները նրանց: Հաջորդ օրը ծերանոցի կանանց խումբը հետաքրքրվում էր, թե ինչ է եկել նամակներում, թեև փոստատարը չէր մոռացել օր առաջ նամակի բովանդակությունը ներկայացնել թաղի կանանց: Ղարաքիլիսայի բոլոր դեմքերը հավաքվում էին ծերանոցում, իսկ ծերանոցը հին բաղնիքի շենքն էր: Վարդիգյուլը ծերանոցի կարկառուն դեմքերից էր: Այստեղ էր գալիս գդոզ Ռուբենը, որ շատ գրական էր խոսում, Աղագուլը, շատ գրքեր կարդացած Թամաշ բիբին, որ խոսում էր Նապոլեոնից, Պյոտր Առաջինից, Լենինից, և այնքան էր պատմել նրանց մասին, որ Վադիգյուլ տատը քնած ժամանակ արտասանում էր նրանց անունները, իսկ երբ տատիկս հարցնում էր իր տատիկից, թե.
-Նանա, էտ ի՞նչ մարդկանց անուններ էիր տալիս:
-Աղջի, ի՞նչ եմ նալ: Թամաշը մէ շաբաթ ի` էտ գիրքն ի պատմել:
Ամենակոմիկականը տատի ամուսնությունն է. ամուսնացել է 12 տարեկանում: Բակում ցեխի հետ խաղալիս հարևան Գուգուշը եկել է նշանելու` մի սանր ու մի լվացքի տաշտ ձեռքին: Վարդիգյուլը հարցնում է.
-Հլը սանդրը պերի ես` պերիր, բա էտ տաշտը ինչի՞ խմա էս պերի:
-Վարդիգյուլ,- պատասխանել է փեսան,- իրիկունը ջուր կտաքցուցես, էդ ցեխոտ ոտքերդ կվլանաս:
Բա:
Իսկ 45 տարեկանում մի հինգ գիշերանոց է պահել և պատվիրել.
-Ախչի, Վայրը,- ասել է հարսին, որ մեռնեմ, էս խինգն էլ կխաքցուցես, ընդի ցուրտ է լինելու, հանկարծ չմրսեմ, գինա՞լ ես, խողը պաղ ի, կպաղեմ: Իսկ ինքը մահացել է 98 տարեկանում: 90-ից հետո մի հինգ անգամ տնեցիք ծախսերի ցուցակ են գրել, պատրաստվել, իսկ ինքը անկողնու միջից գլուխը բարձրացրել է ու ասել.
-Էդ ի՞նչ եք անել: Քելեխիս ցուցակ կգրե՞ք,ես չեմ մեռնելու, մեռնեմ, որ Փառոյի Եղիշը կա` խացս ուտի՞:
Եղիշն էլ Ղարաքիլիսայի մահախոսական կարդացողն էր:
Վարդիգյուլը մահացել էր ու ոչ-ոքի չէր ասել իր բոխու թփերի տեղերը:
Հարսը հարցրել է.
-Մամի, բա բոխու թփերի տեղը ինձ չե՞ս ասելու:
-Աղջի, բա որ չմեռնե՞մ:
Պատասխանել է մամը և հավիտյան փակել աչքերը:
Այսօր ես դարձա երկու տարեկան
Ինչ-որ եկեղեցի եմ տեսնում, մկրտության ավազանի առաջ ինչ-որ մարդիկ կան, կարծես երկուսն են: Մեկը կարծես մեծ հորեղբայրս է` Վովա պապան: Բայց հաստատ նա չի մկրտվում, որովհետև ինքն արդեն իսկ մկրտված է, ասեմ ավելին, մեր տասնհինգհոգանոց ընտանիքում միայն ինքն է մկրտված: Իսկ այն մյուսն ո՞վ է: Ի՞նչ, ե՞ս եմ: Մկրտվու՞մ եմ: Չէ, կարծես արդեն մկրտվել եմ: Ահա և քահանան, նա մեզ է մոտենում, ի՞նչ է ասում:
-Աստղիկ, վեր կաց. դասից ուշանում ես:
Բացում եմ աչքերս: Սաթիկ մաման էր: Էլի փակում եմ աչքերս, որ տեսնեմ էն, ինչ մի քանի վայրկյան առաջ էի տեսնում: Ջանում եմ մտովի վերականգնել այն պատկերները, բայց էլի.
-Դե վեր կաց:
Չեմ ուզում հավատալ, որ էս ամենը երազ էր ընդամենը: Չէ, երազ չէր, ավելի ճիշտ կլինի ասել երազ դրձած երազանք: Իսկ էս Սաթիկ մաման չի թողնում մարդ կարգին երազի:
Ախր, ես շատ էի սպասել դրան: Մերոնց վրա հույս դնել չէր կարելի, որովհետև ասում էին, որ երբ քույրս Ռուսաստանից գա, ամբողջ ընտանիքով կկնքվենք: Բայց ո՞վ գիտի` նա երբ է գալու, կամ գալու դեպքում մերոնք արդյոք իրենց խոստումը կատարելու են: Բայց կա մի հոգի, որին այս հարցում և բոլոր հարցերում վստահում եմ. դա դասղեկս է` ընկեր Սահակյանը: Նա մեզ խոսք էր տվել, որ մի օր մեր դասարանին կտանի մկրտվելու: Անհամբերությամբ սպասում եմ այդ օրվան:
Որտե՞ղ էի մնացել, հա, ասում էի, որ Սաթիկ մաման ինձ մի կերպ անկողնուցս հանեց: Մի խոսքով, օրս այդքան էլ լավ չսկսվեց: Ու ես տխուր ու մի քիչ քնաթաթախ գնացի դպրոց: Կողքիս նստող տղային` Յուրիին, պատմեցի երազս, իսկ նա ասաց.
-Պատկերացնու՞մ ես` էսօր Սահակյանը զանգի ասի` վաղը կնքվելու ենք:
Ոչինչ չասացի, միայն մտքումս Աստծուց խնդրեցի, որ Յուրիի ասածները իրականություն դառնան: Դասերն ավարտվեցին, ու ես գնացի տուն: Անտարբեր հայացքով հառուստացույց էր նայում, բայց ոչինչ էի տեսնում: Եվ հանկարծ հեռախոսիս զանգ եկավ. Սահակյանն էր: Վախվխելով պատասխանեցի:
_Աստղ, տեր Սիմեոնն էր զանգել: Վաղը կնքվում եք:
Սուրբ Ներսես Շնորհալի եկեղեցին է: Ինչ-որ մարդիկ կան մկրտության ավազանի առաջ: Չէ, էս անգամ երկուսը չեն, շատ են: Նրանց մեջ եմ նաև ես:
Այդ օրը լույս աշխարհ եկավ քրիստոնյա Աստղիկը, ավելի ճիշտ, Մարիամը (մկրտության անունս է): Իսկ այսօր ես դարձա երկու տարեկան:
Բաբկեն պապուս հեքիաթը
Հիմա բազմոցին նստած էս նյութը գրելով հիշում եմ մանկությանս կախարդական պահերից մեկը: Մտքով թռչում եմ տասը տարի հետ ու ահա ես եմ վեց տարեկան Վահեն եմ` խուճուճ շեկ մազերով՝ հայելու միջից նայում եմ ինձ: Վիզս երկարեցի ու նայեցի պապիկիս սենյակ: Հա էլի, էնտեղ ա: Գնացի ու զոռով հրելով նրան, պառկեցի կողքին՝ մահճակալի վրա:
Պապիս նվնվաց, որովհետև այգուց հոգնած եկել էր հանգստանալու, իսկ ես, կոպիտ ասած, հարամ էի անում էդ հանգիստը: Ու պապիս` հաշտվելով այն մտքի հետ, որ պետք է իր ծոցում գալարվելով չթողնեմ հանգստանա, աչքերը փակելով ձևացնում էր, թե քնած է: Բայց ես էլ հո՞ գիտեմ, որ ձև ա բռնել:
-Պապի, այ պապի, հեքիաթ պատմի, էլի:
Ու պապիս բացելով սկզբից մեկ, հետո մյուս աչքը ու ծանր հոգոց հանելով ասում էր.
-Ախ, ես ի՞նչ հեքիաթ պատմեմ, չեմնալ ոչ մե հեքիաթ:
-Մեղուների հեքիաթը պատմի,- ասում էի ես ու իմանալով, որ պապս չի մերժի, ավելի հարմար էի տեղավորվում:
Մի երկու «չեմուչում» արտահայտող բառերից հետո պապս հաշտվեց իր պարտության հետ ու սկսեց.
-Իրիկվա ժամը 8-ին զանգիմ Թումայենց Խաչիկին, ասիմ. «Յար մեր տուն` քյոմագ պտի անես» ասաց. «Լավ իկյաս եմ»: Մեղուների ռամկեքին մուխ փչի, որ քնեն, գրուզավիկը էկավ, լավ է, բոլի, էլ չեմ հիշել…,- փորձեց ինձնից պոկվել պապս, բայց հասկանալով, որ փորձն անհաջող էր, շարունակեց,- գրուզավիկն էկավ, ես ու Խաչիկը սկսիյ մեղուները լցել մեջը, լցիյ, հետո նստայ, որ էթայ Կարմրաշեն …
Լսում եմ պապիս «հեքիաթը», ու կոպերս ծանրանում են, ու արդեն կիսաքուն լսում եմ տատիկիս խոսքերը. «Բաբկեն, ջուր տվին քել բիբարները ջրի»:
Ու հետո, երբ մի քիչ էլ մեծացա, մեղուները Կարմրաշեն տանելու գործընթացին մասնակցելուց հետո միայն հասկացա, որ դա ամենևին էլ հեքիաթ չէր, այլ պապիս հոգսերից մեկը:
Բայց ես մինչ օրս էլ հիշում եմ էդ «հեքիաթը», բայց կիսատ, որովհետև կեսից միշտ քնում էի…
Իմ առաջին հարցազրույցը
Հարցազրույց մայրիկիս՝ Գայանե Խաչատրյանի հետ
-Բարև Ձեզ:
-Բարև, Տիգրան ջան:
-Խնդրում եմ մի պահ մոռանալ, որ Դուք իմ մայրիկն եք և ինձ հետ խոսել այնպես, ինչպես կխոսեիք լրագրողի հետ, սա իմ առաջին հարցազրույցն է:
-Լավ:
-Խնդրում եմ ներկայացեք: Ի՞նչ մասնագիտություն ունեք:
-Ես Խաչատրյան Գայանեն եմ, ավարտել եմ Երևանի Պետական համալսարանի քիմիայի ֆակուլտետը, քիմիկոս-ուսուցիչ եմ:
-Ի՞նչ աշխատանք ունեք:
-Աշխատում եմ Վայքի Հիմնական դպրոցում որպես ուսուցիչ:
-Քանի՞ տարվա մանկավարժական փորձ ունեք:
-1997 թվականին համալսարանն ավարտելուց անմիջապես հետո անցել եմ աշխատանքի և աշխատում եմ մինչ օրս:
-Ես տեղեկություններ ունեմ, որ Դուք դասավանդում եք նաև այլ առարկաներ: Դա ճի՞շտ է:
-Այո՛, ճիշտ է:
-Իսկ ի՞նչ առարկաներ եք դասավանդում:
-Դասավանդում եմ կերպարվեստ, տեխնոլոգիա և բնագիտություն առարկաները:
-Իսկ քիմիա՞:
-Քիմիա, առայժմ, ոչ, քանի որ քիմիա անցնում են 7-րդ դասարանից և այս պահի դրությամբ այդ տարիքային խմբի աշակերտների դասարանները քիչ են:
-Ի՞նչ եք կարծում. ճի՞շտ է արդյոք այն դիրքորոշումը, որ մանկավարժությունը թերագնահատված աշխատանք է:
-Այո, շատ ճիշտ է, քանի որ ուսուցչի աշխատանքը շատ բարդ աշխատանք է և միևնույն ժամանակ ուսուցիչները բավականին քիչ են վարձատրվում:
-Այսինքն, ուզում եք ասել, որ ուսուցչի կատարած աշխատանքի դիմաց վարձատրումը բավականին ցա՞ծր է:
-Այո: Ներկայումս կարծես ուսումը մղվել է երկրորդ պլան:
-Ի՞նչ կասեք այն կարծիքի մասին, որ ներկայիս սերունդը ավելի վատ է սովորում, քան նախորդը:
-Անձամբ իմ կարծիքով դա ճիշտ է, քանի որ երբ չկար համացանցը, գրքերն ավելի շատ էին ընթերցվում: Գրքով կարդացածը ավելի լավ է տպավորվում և մնայուն գիտելիք է:
-Իսկ ներկայումս չկա՞ն լավ սովորող աշակերտներ: Նկատի ունեմ այնքան լավ, ինչքան, օրինակ, նախորդ սերնդի լավ սովորող աշակերտը:
-Իհարկե կան: Երեխաներ կան, որոնք համացանցից և գրքից օգտվում են միաժամանակ և կարողանում են երկուսից էլ քաղել օգտակար տեղեկություն:
-Քանի որ շուտով Նոր Տարին է, ի՞նչ կմաղթեք հայ ժողովրդին և, առհասարակ, Հայաստանին գալիք տոնի կապակկցությամբ:
-Նոր տարվա կապակցությամբ առաջին հերթին մաղթում եմ խաղաղություն և՛ սահմանին, և՛ երկրի ներսում: Հայ ժողովրդին մաղթում եմ ավելի շատ ուրախ պահեր, թող ոչ մի ծնող կարոտով չսպասի սահմանին կանգնած իր զավակին, ընտանիքներում տիրի համերաշխություն և փոխըմբռնում:
-Լավ: Այսքանը: Շնորհակալ եմ պատասխանների համար:
-Խնդրեմ:
Մեկ տարի անց
Լուսանկարը՝ Տաթեւ Խաչատրյանի
Սիրտս ուրախությունից թրթռում էր այդ պահին: Նրանք կարծես երազանքներիս թևեր տվեցին ու ճախրելու հնարավորություն: Մինչև նրանց հանդիպելը այդ ամենը զուտ երազանք էր, որ թևեր չուներ:
Այդ օրը դարձավ տարվա ամենամեծ նվերը ինձ համար:
12.12.2015թ.: Ուղիղ մեկ տարի անց: Օրեր առաջ լրացավ իմ 17-ամյակը, ու «Մանանա» թիմի հետ հանդիպման առաջին տարին: Շնորհակալ եմ, որ Ձեր մեծ ընտանիքի անդամ եմ:
Իմ անմոռանալի շաբաթը
Լուսանկարը՝ Հովնան Բաղդասարյանի
-Իհարկե, շատ եմ ուզում մասնակցել,- ասացի ես:
Եվս մի քանի բան խոսեցինք, ու անջատեցի հեռախոսը: Թռչկոտում էի սենյակով մեկ: Մերոնք մտածեցին, թե գժվել եմ, բայց երբ ասացի, թե ինչն ինչոց է, ամեն բան հասկացան: Այդ դասընթացի օրերը իմ կյանքի ամենաակտիվ և ուրախ օրերն էին: Ես այնքան բան սովորեցի այդ օրերի ընթացքում, որ մի կերպ էր գլխիս մեջ տեղավորվում: Հետո հասկացա, որ ամեն ինչ շատ հեշտ ու պարզ է, պարզապես պետք է ընկալել:
Վերջին օրն էր, գնացինք Զառիթափ գյուղ՝ ֆոտոներ անելու: Բաժանվեցինք երկու խմբի ու գնացինք հակառակ ուղղություններով: Շա՜տ ցուրտ էր Զառիթափում, ճանապարհների սառույցը դեռ չէր հալվել: Հետաքրքիր ժամանակ անցկացրինք՝ փորձելով կիրառել մեր նոր գիտելիքները լավ ֆոտոներ ստանալու համար: Երբ վերադարձանք այնտեղ, որտեղից բաժանվել էինք, տեսանք մյուս խմբին, որը նույնպես վերադառնում էր: Ես համառորեն (իհարկե, իմ բնավորության համաձայն) փորձեցի մոտենալ նրանց՝ սառույցների վրայով: Բախտս չբերեց, ոտքս սահեց, ու ընկա, բայց դա էլ քիչ էր, շարունակում էի ցած սահել: Չկարողանալով բարձրանալ, որոշեցի հույսս բախտի վրա թողնել: Բայց քանի որ մեր շատ բարի Մուշեղն այնտեղ էր, հաշվեք, թե հարցը լուծված է: Նա վազելով մոտեցավ ինձ, ու ի զարմանս ինձ, սահելով ավելի ցած իջավ, քան ես էի: Ես էլ իբր կատակեցի.
-Հը՞ն, Մուշ, հիմա ե՞ս եմ քեզ փրկում, թե՞ դու ինձ:
-Չէ, սահելով արի հետևիցս,- ասաց Մուշը:
Հետևեցի նրա հրահանգներին: Նա բռնեց ձեռքիցս ու օգնեց բարձրանալ: Ու ինչպես ասում են. «Մե՜ խինդ, մե՜ ծիծաղ…»: Չէ իրոք, Մուշի գովքը չի, բայց առաջին. շատ ուրախ էի, որ վերջապես մեկն ինձ օգնեց, երկրորդ. ո՞նց կարող էի չգրել այս մասին, եթե ուրիշ ոչ մի կերպ շնորհակալությունս հայտնել չեմ կարող: Հիմա ասածս ինչ է. մա՜րդ եղեք, մարդիկ: Լավություն արեք ու ջուրը գցեք, հետ կգա:
Հ.Գ. Ապրես Մուշ ջան, ես էս դեպքը հաստատ չեմ մոռանա: Ափսոս ոչ մեկը չանմահացրեց էդ պահերը, հետո կնայեինք նկարները, կծիծաղեինք: Մեկ էլ ապրի Հայաստանի պատանի թղթակիցների ցանցը, որ մեր առօրյան դարձրեց այսքան հագեցած:
Մխոն, պահմտոցին ու հողաթափը
Լուսանկարը՝ Նատալյա Թիզյանի
Այսպիսի սկիզբ է ունենում մեր գյուղական ամառային արձակուրդը: Մի օր հավաքվեցինք ու սկսեցինք խաղալ: Քանի որ գրասենյակի բակում թաքնվելու շատ տեղ կա, էնտեղ խաղացինք: Այնտեղ Բլոենց տան մոտ թրիքի կույտ կար, որը շուտով պետք է տանեին: Էս Մխիթարը, ինչպես միշտ, հողաթափով էր եկել: Ես թաքնվել էի, և հենց նա տեսավ ինձ, ես ընկա նրա հետևից: Մխիթարը խառնված վազեց դեպի թրիքը: Վազեց, ոտքը դրեց թրիքի մեջ ու դուրս եկավ առանց հողաթափի: Սկսեցինք փնտրել: Զարմանալին այն էր, որ գոմաղբի կույտի մեջ չէր երևում ոչ մի հետք, բայց Մխոյի ոտքը թրիքոտ էր:
-Մխո, վե՞րդե ես տրել վետդ:
-Աաայ, ընդե:
Նայում ենք` հողաթափ չկա:
-Մխո, ստե՞:
-Չէ, ընդե:
Ու այսպես մեկ էնտեղ է ցույց տալիս, մեկ` էստեղ: Հո չի լացում, հո չի լացում…
Հետո եկավ Մխոյի եղբայրը` Հայկը:
-Մխո ջան, դուխդ չգցես, ես կգտնեմ: Ի՞նչ եք ծիծաղում:
Կողքի տանից դուրս եկավ Լյուդիկ տոտան.
-Դե վեր ասեմ` վեխճար ես, կասես` ասեց: Տենում չի՞ր, վեր ղաքիտ թրիք կա:
Զարմանալի բան, մի փոքրիկ թրիքի կույտում չկարողացանք մի հողաթափ գտնել:
-Տղեք, սպասեք գնամ կոշիկ հագնեմ գամ,- ասաց Մխիթարը:
-Մխո, կոշիկ հագի, որ ոտիցդ դուրս չգա:
Մխոն գնաց և արագ վերադարձավ: Մեկ էլ տեսնենք, գնացել ու մի ուրիշ հողաթափ է հագել եկել:
Դե վեր ասեմ` վեխճար ես, կասես` ասեց:
Ջազը իմ մեջ
7 տարեկան էի: Հայրս աշխատում էր Տավուշի մարզի Բերդավան գյուղում, այլ կերպ ասած` Ղլաչում (Սև ջուր): Ես հաճախ էի այնտեղ լինում: Երեկոյան միշտ հորս գործընկերների հետ հավաքվում էինք ինչ-որ մեկի տանը: Այդ հավաքույթների ժամանակ նրանք միշտ ինձ խնդրում էին երգել: Դե, ես էլ բնականաբար չէի մերժում: Կանգնում էի աթոռի վրա և սկսում երգել.
-Պու, պու, պիդու,- երգում էի այն ժամանակ իմ ամենասիրելի երգերից մեկը՝ Մերիլին Մոնրոյի «I wanna be loved by you»:
Վերջում ես լսում էի ծափեր և մի պահ պատկերացնում ինձ բեմի վրա Մերիլին Մոնրոյի հայտնի սպիտակ շրջազգեստով: Անցան տարիներ, հայրս այլևս այնտեղ չի աշխատում: Ես գնում էի երգի դասերի, սակայն չէի երգում այն, ինչը իրոք հարազատ էր իմ հոգուն: Այդպես դադարեցի գնալ դասընթացների և սկսեցի երգել միայն իմ, հարազատներիս և ընկերներիս համար: Բոլորը ասում էին, որ ես երգերը վերածում եմ ջազի, որ ինչ-որ ջազային հնչյուններ եմ ներմուծում գրեթե բոլոր երգերի մեջ: Եվ ես հասկանում էի, որ նրանք ճիշտ են, բայց չէի բացառում այն փաստը, որ հենց այդ ոճի երգեցողությունն է նրանց գրավում իմ ձայնի մեջ: Այդպես երգում էի, պատկերացում չունենալով ջազի մասին: Բայց հետո մի օր ես դիտեցի «Ջազում միայն աղջիկներ են» ֆիլմը, որտեղ գլխավոր դերակատարներից մեկը հենց Մերիլին Մոնրոն էր, իմ սիրելի սպիտակ շրջազգեստով երգչուհին: Ֆիլմը բացեց իմ առջև ջազը, իր գեղեցիկ, անկանոն բնույթի հնչյուններով: Այդ օրվանից ես դարձա Բիլլի Հոլիդեյի, Ֆրենկ Սինատրայի երգերի սիրահարը: Հետո իմ կյանք մտավ ջազային պարը: Վանաձորի երիտասարդական փորձարարական ակումբը ներկայացնում էր «Սերը ջազ ակումբում» պարային ներկայացումը, որտեղ պարում էի նաև ես: Ամիսներ շարունակ ես լսում էի միայն ջազ, ժամերով պարում էի միայն ջազային ոճով պարեր: Ես ամբողջովին ընկղմվելի էի ջազի մեջ: Ջազը դարձել էր կյանքի մի մասնիկ, առանց որի հնարավոր էր խելագարվել: Բեմադրությունը ավարտվեց, և ես շատ էի կարոտում մեր փորձերը:
Եվ վերջերս իմացա, որ ջազը երկար սպասված հյուրի պես նորից հյուր կգա իմ կյանք, և ես նորից հնարավորություն կունենամ ժամերով պարել իմ նման ջազի սիրահարների հետ: Ջազը իմ մեջ է, իսկ ես նրա, մենք ուղղակի անբաժանելի ենք: