-Սերյոգ, արի էս կողմով գնանք (թե ինչու` Սերյոգ, որովհետև այդպես սիրուն է հնչում, ու իրեն դուր է գալիս),- ինձ թվում ա` էնտեղ լիքը նկարելու բաներ կլինեն:

-Է, չէ, մյուս կողմով գնանք:

Բայց քանի որ ես աղջիկ եմ, իսկ Սերյոգն էլ ջենթլմեն, հաղթեցի ես: Գնացինք իմ ասած ճանապարհով: Ֆոտոներ էինք անում, երբ հեռվից մի քանդված շինություն տեսանք, մտածեցինք հին տուն է և գնացինք նկարելու: Բայց կիսաքանդ շինությունը մի հինավուրց եկեղեցի էր, ի զարմանս Սերյոգի և ի ուրախություն ինձ:

-Բա որ ասում էի, չէիր լսում, մի բան գիտեի, էլի,- ուրախ-ուրախ ասացի ես ու սկսեցի նկարել: Նկարելու շատ հետաքրքիր բաներ կային: Եկեղեցու պատերը կիսաքանդ վիճակում էին գտնվում, բայց մի զարմանալի բան կար. պատերի վրա ամբողջովին անվնաս էին մնացել փորագրված խաչքարի պատկերները: Շատ ֆոտոներ արեցինք: Լրիվ մոռացել էինք, որ արդեն երկար ժամանակ է, ինչ միայն եկեղեցու դրսի պատերն ենք նկարում: Երբ մտանք եկեղեցի՝ քարացանք: Եկեղեցուց միայն սյուներն էին մնացել, եկեղեցին ամբողջովին դատարկ էր: Աջ ու ձախ եկեղեցու ավերված քարերն էին ընկած, որոնց վրա զարդանախշեր կային: Հանկարծ քանդված խորանի մոտ մի ծեր կնոջ նկատեցինք, ով ծնկաչոք աղոթում էր: Մի քանի րոպե լուռ նրան էինք նայում՝ լսելով նրա կցկտուր բառերը: Աղոթքը ավարտելուց հետո տատին մեզ մոտեցավ: Միայն տեսնել էր պետք նրա ծերացած դեմքը, սպիտակած մազերն ու խորիմաստ աչքերը: Անունը Ռիմա էր, պարզվեց, որ նա ամեն օր գալիս է եկեղեցի, մաքրում է, կարգի բերում: Մոտեցավ մեզ ու  այնպես էր նայում, ասես եկեղեցու ներսում երբեք մարդ չէր տեսել:Բարի հայացքով ջերմ-ջերմ մեզ բարևեց, լիքը հարցեր էր տալիս, հետաքրքրվում մեզնով: Նույնիսկ ինձ հարցրեց, թե քանի երեխա ունեմ, ես էլ կարմրեցի ու կամաց ասացի, որ տասնյոթ տարեկան եմ: Իսկ երբ խնդրեցինք, որ իրեն լուսանկարենք, ուրախացավ, ուղղեց գլխաշորը ու իր տխուր հայացքով նայեց ինձ: Երբեք չեմ մոռանա նրա հայացքը:

Լուսանկարը` Գայանե Ավագյանի

Մոռացա ասել, նա պատմեց մեզ, որ գտնվում ենք տասներեքերորդ դարում կառուցված Սուրբ Գևորգ եկեղեցում: Այսքան ժամանակ եկեղեցին կանգուն է մնացել, սակայն ցավոք եկեղեցի այցելողների քանակը քիչ է: Չկան հարմարություններ, որ մարդիկ մոմ վառեն: Քարերի վրա են վառում: Տեսնելով վառված մոմերի քանակը՝ կարող էինք եզրակացնել, որ քիչ թվով այցելուներ են լինում: Մարդիկ մոռացել են հինավուրց եկեղեցիները:

Գնալիս տատիկը մեզ շատ խորհուրդներ տվեց, թեպետ ասաց, որ գլուխը շատ է ցավում ու խոսելու ցանկություն չունի:

Տատիկի տխուր և ծերացած դեմքը երբեք չեմ մոռանա:

-Եթե կարելի է, պատմեք, թե  ինչպես եք սկսել լուսանկարել, որտե՞ղ եք սովորել:

-Ես, կարելի է ասել, լուսանկարիչ դարձել եմ բախտի բերմամբ, որովհետև դա ամենևին պլանավորված չէր: Սովորում էի հագուստի ձևավորում և ուզում էի մոդելավորող դառնալ: Հետո հայրս ինձ ֆոտոապարատ նվիրեց (այդ ժամանակ ես 18 տարեկան էի) ու սկսեցի լուսանկարել մեր հարևաններին: Լուսանկարչությունը դարձավ իմ հոբբին: Շատ պատահմամբ մասնակցեցի Զավեն Խաչիկյանի կազմակերպած ֆոտոժուռնալիստիկայի դասընթացներին: Մեր հարևանները, որոնց ես լուսանկարում էի, շատ էին ոգևորված, ու մի անգամ նրանցից մեկը տեղեկացրեց, որ մի ստուդիայում աղջիկ լուսանկարիչ են փնտրում: Ես գնացի: Մոտավորապես 10-15 աղջիկ էին եկել: Լուսանկարիչը բոլորին հերթով ստուգում էր՝ ով ինչպես է աշխատում և վերջում ասաց .

-Ես քեզ եմ ընտրում, վաղվանից կարող ես գալ աշխատանքի:
Ես իմ կարիերան սկսեցի «Յուպիտեր» ֆոտոստուդիայում: Եվ մի տարի շարունակ այնտեղ անձնագրի և վինետկայի համար դիմանկարներ էի անում: Հետո պատահաբար նույն Զավեն Խաչիկյանը, որը «Արմենպրես»-ում ֆոտոխմբագիր էր աշխատում, զանգեց, ասաց, որ գնամ Արմենպրես. աշխատանք կա: Ես ասացի, որ չեմ կարող, որովհետև այն ստուդիայում հազիվ էի սովորել իմ գործը ճիշտ կատարել: Բայց ի վերջո գնացի, և սկսվեց դժոխքը: Դա 2002 թվականն էր, և դաշտում կին ֆոտոլրագրողներ չկային: Ֆոտոլրագրողները հիմնականում 40-50 տարեկան տղամարդիկ էին, ովքեր, երբ առաջին անգամ ինձ տեսան, հարցրին. «Ամուսինդ ո՞նց ա թողնում, որ աշխատես»: Որին հաջորդում էր. «էսօր ի՞նչ ես եփել»: Եվ նմանատիպ հեգնական հարցեր, որովհետև նրանք վստահ էին, որ այս դաշտը կնոջ տեղը չէ: Բայց երբ իմ լուսանկարները հայտնվեցին «Հայաստանի Հանրապետություն» թերթի առաջին էջին, դա շատ պատվաբեր էր, ու իրենք նկատեցին, որ իրենց հավասար աշխատում եմ: Այնուհետև 2004-2005 թթ. ֆոտոլրագրության հրաշալի կուրս եղավ՝ Ռուբեն Մանգասարյանի  և World Press photo–ի կազմակերպած համատեղ կուրսերը, որը 9 ամիս տևեց: Այն ավելի ամրապնդեց իմ մասնագիտական հմտությունները: Հետո սկսեցի աշխատել ստուդիայում, թղթակցել «Երևան», «Ֆորում» ամսագրերին և «Ռոյթերս» գործակալությանը: Այսպես տարբեր փուլերով անցնում էի ու այդ ողջ ընթացքում մտածում. «Ի՞նչ եմ ուզում անել ես: Ո՞րն է իմ ասելիքը»:

Ու մի շատ հետաքրքիր դրվագով փոխվեց իմ հետագա կյանքը: Երբ սովորում էի Կովկասյան լրատվամիջոցների ինստիտուտում,  մի առաջադրանքի ժամանակ մեզ հանձնարարվեց դիմանկարի միջոցով ցույց տալ հարաբերություններ: Ցեղասպանության 90-րդ տարելիցն էր, և ես որոշեցի վերապրածի գտնել ու գտա 100-ամյա Ամլիկյան Ռամելային: Իմ արած ֆոտոն էլ հաղթող ճանաչվեց: Երկու տարի անց հասկացա, որ պիտի փնտրեմ ու գտնեմ որքան հնարավոր է շատ վերապրածների, և որքան հնարավոր է արագ, քանի որ նրանք  տարիքով բավականին մեծ էին: Մի հուզիչ պատմություն կա շարքի ֆոտոներից մեկի հետ կապված: Գտա մի վերապրած կնոջ և, երբ նա ինձ տեսավ, փաթաթվեց ու սկսեց համբուրել ձեռքերս ու ասաց՝ ես գիտեի, որ դու կգաս: Հետո նրա տղաները պատմեցին, որ իրենց մորը Եղեռնի ժամանակ փրկել է մի ֆրանսուհի, ու ինքը ողջ կյանքում սպասել է նրան, ու խնդրեցին, որ ոչինչ չասեմ:

-Ի՞նչ է իրենից ներկայացնում 4 Plus-ը :

-Դա կոլեկտիվ խումբ է, որի հիմնադիր անդամն եմ: Մենք դասընթացներ և ցուցահանդեսներ ենք կազմակերպում  ու հիմնականում ֆոկուսը դնում ենք կին լուսանկարիչներին աջակցելու ու խթանելու վրա:

-Արդյո՞ք Դուք կարծում եք, որ այս ասպարեզը իրոք կնոջ տեղը չէ և արդյո՞ք Ձեր մաշկի վրա զգացել եք դա :

-Ես երբևէ չեմ զգացել, որ դա կնոջ գործ չէ: Ինձ թվում է՝ բոլոր գործերն էլ կանայք կարող են անել և նույնիսկ ավելի լավ: Եթե դու զգում ես, որ կարող ես այդ գործը անել (իսկ ես դա զգում էի, որովհետև ուրիշ ասպարեզում ինձ չէի պատկերացնում), ուրեմն, կհասնես բարձունքների: Իմ մասնագիտությունը նաև իմ մտածելու ձևն է: Կանայք լուսանկարչության մեջ նոր ոճ են բերում, նրանք շատ ավելի հետևողական են ու խորը:

-Երբ բախվում են մասնագիտական հաջողությունները և մարդկային որակները, ֆոտոլրագրողն ի՞նչ պիտի անի :

-Ցանկացած պարագայում ես կարևորում եմ մարդկային կյանքը:

-Ինչպե՞ս եք ընտրում ֆոտոշարքերի թեմաները:

-Այն պետք է ինձ հուզի, հակառակ դեպքում ոչինչ չի ստացվի:

-Աշխարհում կա՞ն հայտնի կին լուսանկարիչներ:

-Դայան Արբուսը: Նա իմ ամենասիրելի կին լուսանկարիչն է ու ինձ ոգեշնչողը: Նա իսկական հեղաշրջում արեց, երբ 1930-ական թվականներին գնաց, շրջեց ԱՄՆ-ի գաղութներով, նկարեց փոքրամասնություններին ու մերժված մարդկանց:

Վերջում մեզ՝ պատանի թղթակիցներիս, խորհուրդ տվեց ազնիվ, պարզ ու համարձակ լինել, անընդհատ շարժվել ու անմնացորդ նվիրվել աշխատանքին:

Նյութը գրի առան` Աստղիկ Քեշիշյանն ու Ասպրամ Փարսադանյանը

Մեդիա ճամբարի մասնակիցների կողմից առաջարկված գաղափարների շնորհիվ նկարահանվեց հերթական Pixilation-ը: Երրորդ անգամն է, որ մասնակցում եմ նման կարգի նկարահանման: Նախորդ երկու անգամներում որպես նկարահանվող էի, իսկ այս անգամ՝ դիտորդ: Հանձնարարությունս հետևյալն էր. հետևել նկարահանման ընթացքին, ֆոտոներ անել և ներկայացնել, թե ինչ է Pixilation-ը:

Pixilation  դիտելիս թվում է, թե այն նկարահանելը հեշտ է, բայց իրականում այդպես չէ: Նկարահանելու համար անհարաժեշտ է ծով համբերություն, կայուն նյարդային համակարգ, համակ ուշադրություն և լավ հիշողություն: Ահնրաժեշտ է, որ յուրաքանչյուր  կադր նախորդի շարունակությունը լինի, իսկ  դիրքերի  փոփոխություն՝ միայն հարկ եղած ժամանակ, հակառակ դեպքում ֆոտոները չեն ընդհանրացվի  և Pixilation-ը պարզապես կվերածվի ֆոտոշարքի: Չնայած  այս ամենը բավական դժվար է, բայց և այնպես նկարահանման գործընթացը նաև զվարաճալի է ու անչափ հետաքրքիր: Եվ այսպես, յուրաքանչյուր կադր մի քանի անգամ նկարելուց հետո որոշակի շտկումների են ենթարկվում և կարծես թե մոտենում վերջնական տարբերակին: Ահա ևս մեկ բան, որ սովորեցի մեդիա դասընթացների ընթացքում: Ամեն ինչ դեռ առջևում է:

Լուսանկարը՝ Միլենա Սեդրակյանի

Կյանքում ծնողներին և բարեկամներին մենք չենք ընտրում, իսկ ընկերների ընտրությունը մերն է, և դա էլ ոչ պակաս կարևոր ընտրություն է:

Լուսանկարը՝ Միլենա Սեդրակյանի

Ընկերը, իմ և կարծում եմ մարդկանց մեծամասնության համար, մեծ արժեք ունի, քանի որ նա չունենալով քեզ հետ ոչ մի արյունակցական կապ, սիրում է քեզ: Ընկերությունը սկսվում է այն ժամանակ, երբ մեկն ասում է.
-Ի՞նչ: Դո՞ւ էլ: Իսկ ես կարծում էի միայն ես եմ որ…

Եթե ուզում ես լավ ընկերներ ունենալ, ինքդ էլ պիտի լավ ընկեր լինես:

Լուսանկարը՝ Միլենա Սեդրակյանի

Ընկերներ ես շատ-շատ ունեմ, բայց ամեն մի ընկերոջս չէ, որ համարում եմ իսկական ընկեր ու կիսվում եմ հետը մինչև հոգուս խորքը:

Լուսանկարը՝ Միլենա Սեդրակյանի

Այ օրինակ, իմ դասընկերուհի Մարիամին, որը մանկուց ինձ հետ է, ես համարում եմ իսկական ընկեր և մարդ, ում հետ կարող ես կիսվել ամեն ինչից: Նա ամեն պարագայում քեզ ճիշտ խորհուրդ կտա: Նրա բնավորության գծերն ինձ այնքան շատ են գրավում՝ համ բարի է, համ հոգատար, կարեկցող, էլ չեմ ասում, թե ինչքան նվիրված է ու հավատարիմ: Մարդկանց սիրում է այնպիսին, ինչպիսին որ կան, և չի փորձում փոխել նրանց: Օգնում է, ոչ թե խղճում: Շատ, շատ եմ սիրում նրան: Եվ երբ ժպտում է, աշխարհը կարծես իմն է դառնում:

Լուսանկարը՝ Միլենա Սեդրակյանի

Մարիամը իմ  կյանքում առանձնահատուկ տեղ ունի, բայց մյուս ընկերներս էլ պակաս բարի, հոգատար,  խելացի, կատակասեր չեն:

Լուսանկարը՝ Միլենա Սեդրակյանի