Ուզում եմ կիսվել մեր տանը տիրող իրավիճակի մասին այն պահից սկսած, երբ իմացա, որ այս անգամ ինձ էլ է բախտ վիճակվել «Մանանայի» կողմից կազմակերպված Մեդիա ճամբարին մասնկացել: Դե ինչ, սկսեցինք:

Տու-լու-լու-լու-լու, տու-լու-լու-լու-լու…

-Հռիփսիմե, հեռախոսդ է:

-Մամ, թե դասարանի երեխեքն են, վերցրու, սա` Հռիփսիմեն քնած է, ուշ կզարթնի:

-Չէ, Երևանից է, 010 է կոդը:

-Երևանի՞ց… Թոոող… Ձեռ չտաս, եկա, աաաաաաա~, հաստատ հայտի համար է, մամ:

-Բարձրախոսը միացրու, ես էլ լսեմ` ինչ կսեն:

-Ալո:

-Հռիփսիմե՞: «Մանանայից» ա, Լիլիթը:

-Հա, ընկեր Լիլիթ, բարև ձեզ:

-Հռիփսիմե ջան, երևի կռահեցիր` ինչի համար եմ զանգել: Դու ընտրվել ես մասնակցելու մեդիա ճամբարին, որը ամսի 28-ից մինչեւ օգոստոսի երեքն ա։ Ուրեմն էսօրվանից մէյլիդ ուշադիր ես լինում, որովհետեւ շուտ-շուտ բաներ ենք ուղարկելու:

-Հա, անպայման, ընկեր Լիլիթ,- հստակ պատասխանեցի ես, բայց այդ հստակության տակ շատ ասելիք ունեի:

Հեռախոսն անջատելուն պես սկսվեց:

-Բերե~ք, բերե~ք շորերս, նաուշնիկներս, զարյադշնիկս, սրբիչս, մամ, նոր ատամի պաստա է պետք, կառնիս չէ՞ հմի:

-Ի՞նչ ես խառնվել, հլը ժամանակ կա,- խոսակցությանը միացավ հորաքույրս:

-8 օր է մնացել, ո՞ւր ա ժամանակ: Չեմ հասցնե: Մաաաամ, էն ժակետդ կուտա՞ս տանիմ. իրա գույնի կոշիկներիս հետ հագնիմ:

-Սկսվավ էլի՞,- ջղային տոնով ասաց մայրիկս,- Հանգիստ մնա: Ամեն ինչ իրա հունով կանցնի:

-Լավ, լավ,- զսպված ասացի և ավելացրեցի,- բերեք պայուսակս հմիկվանից դասավորենք, էլի :

-Հմիկվանից որ շոր ու զարյադշնիկ դնես, բդի 8 օր էդ շորերդ չհագնի՞ս ու մնաս առանց հեռախոսի զարյադկի՞:

-Չէ, ուրիշ շոր կհագնիմ ու քու զարյադկիցդ կօգտվիմ,- վստահ պատասխանեցի ես:

-Ուրիշ վախտ էղնի` կսես գտեք հենց իմ զարյադկես, ուրիշով չեմ դնե, կփչանա հեռախոսս, էս կեղնի, էն կեղնի…

-Ըըը, լավ, էսօր չեմ դնե վեշերս: Եգուց կդնեմ:

Ավարտեցի խոսքս, նստեցի համակարգչի դիմաց և մտա փոստս ստուգելու:

Լուսանկարը՝ Հասմիկ Գալստյանի

Կոտայքի մարզի մի գողտրիկ գյուղում` Արզականում, ապրում էր դարբին Արտակն իր ոչ շատ մեծ ընտանիքի հետ: Դարբին Արտակին մենք հանդիպել էինք նրանց գյուղում ֆոտոարշավի ժամանակ: Մենք ուսումնասիրեցինք նրա դարբնոցը և թույլտվություն խնդրեցինք ֆիլմ նկարելու համար: Ֆիլմի գաղափարը կար, ու մնում էր միայն քննարկել մյուսների հետ: Միաձայն որոշվեց նկարահանել ֆիլմը: Մենք մեր փոքրիկ խմբով ուղևորվեցինք դարբին Արտակենց տուն՝ նկարահանումները սկսելու: Մենք նկարում էինք տարբեր կադրեր, որոնք հետագայում պիտի մեկ ամբողջական ֆիլմի վերածվեին: Հետո սկսեցինք հարցազրույցը, որը վարում էր մեր թղթակիցներից մեկը՝ Կարինեն:

Լուսանկարը՝ Հասմիկ Գալստյանի

Դարբին Արտակն իրենց ընտանիքում հինգերորդ սերնդի դարբինն էր: Մինչև դարբին դառնալը նա աշխատել է Աղվերանի հյուրանոցներից մեկում՝ որպես փոխտնօրեն: 25 տարի աշխատելուց հետո Արտակը որոշում է շարունակել իր պապենական գործն ու հույս ունի, որ բանակում գտնվող իր տղան` Սանասարը, նույնպես կհետևի իրեն: Դարբին Արտակն իր դարբնոցում աշխատում է մետաղներով, փայտով, երբեմն նաև քարով: Դե, բնականաբար, նա գործը միայնակ չի անում և ունի օգնական: Նա նաև պատրաստում է իրեր վաճառքի համար՝ սեղան, աթոռ, դարպասներ և այլն: Արտակը վերջերս սկսել է պատրաստել նախնադարում օգտագործված զենքեր: Նա պատմեց նաև, որ իր պապը Սարդարապատի կռվից հետո մի սուր էր բերել որպես հուշ: Չնայած ֆինանսական դժվարություններին՝ դարբին Արտակն իր աշխատանքից գոհ էր, քանի որ աշխատում էր սիրով ու ոգևորությամբ: Դարբնի պատրաստած յուրաքանչյուր իրի մեջ ապրում է նրա հոգու մի փոքր մասնիկը:

Աստղիկ տատիս բնավորությունն այդպիսին էր. նա ինձ համբուրում էր միայն ծննդյանս տարեդարձին: Դեռ դպրոց չէի գնում և մի օր այնքան կենտրոնացա այս կետի վրա, որ հիմարաբար նույնիսկ կարծեցի, թե նա ինձ չի սիրում: Ես այնքան էի նեղանում, ամաչում էի ինքս մոտենալ, իսկ նա ինձ չէր կանչում: Նեղանում էի նաև մեր գյուղում ապրող մի տատիկից, որը երբեք չէր պատասխանում իմ բարևին: Մեծանալով հասկացա, որ իմ բարևները չեն հասնում այդ տատիկին, քանի որ նա շատ տարիներ էր արդեն, ինչ չէր լսում: Հասկացա  նաև, որ չնայած իր զգացմունքների արտահայտման մեջ խիստ չափավոր լինելուն, տատիս  սրտում բոլոր թոռնիկների համար էլ սիրո մի-մի ծով էր թաքնված:

Այսպիսով իմ մանկական ապստամբությունը այնքան հասունացավ, որ ես դիմում-բողոքով ներկայացա վերին ատյան՝ հորս: Նա ուշադրությամբ լսեց, բայց ոչինչ չասաց:

Հաջորդ օրը ամառային մի այրող օր էր, ես, ամեն ինչ մոռացած, ցատկոտում էի պատշգամբում՝ անվերջ ձանձրացնելով մայրիկիս իմ բարձրագոչ ելույթներով. իրականում ես խնդրում էի մայրիկիս, որ խնդրի ընկեր Վարդանյանին (մեր դպրոցի տնօրենին) ինձ դպրոց ընդունել, սակայն անկախ իմ շտապողականությունից նախադպրոցական տարիներս համառորեն երկարում էին: Հանկարծ աչքերս նկատեցին ճամփին Աստղիկ տատիս՝ դեպի մեր տուն եկող հանդարտաքայլ կերպարանքը: Ես մոտեցա պատշգամբի ծայրին և իմ անվերջ աճապարանքով սկսեցի սպասել, արագ-արագ սպասում էի, իսկ նրա քայլերը մանր էին ու դանդաղ: Եկավ (այս պահը հիշողությանս մեջ անջնջելի է մնացել, որպես խնամքով թաքցված սիրո հանկարծաշող ճառագայթ) դեռ աստիճանների գլխին՝  պատշգամբին չհասած, ինձ դիմեց մի այնպիսի ջերմությամբ, որ սիրտս մինչև հիմա էլ լցվում է.

-Ճուտ ջեն, արի պաչեմ,- պարզ էր՝ մանկական միամտությունս կոտրել էր նրա բնավորությունը: Ես վազեցի նրա գիրկը, երկու թուշիկներիս տատիս ամուր պաչիկները ստացա, և ձեռքիս մեջ սահեցին ղարալի (սալոր) երկու կարմիր չուչխելներ (քաղցրավենիք): Նուրբ կարմիր գույն ունեին այդ չուչխելները, իսկ համը չեմ հիշում: Երևի գույնի նման էլ նուրբ քաղցրություն կունենային՝ տրվելու առիթի պես քաղցր:

Իմ Աստղիկ տատը հիմա երկինք է գնացել, որ իր մեղմ լույսով զարդարի գիշերային երկնակամարը: Ես մանկական պարզությամբ հիմա էլ կբողոքեի, միայն թե… Կարողանար գալ…

Ճամբարում բոլորն արդեն իրար հետ լավ ընկերացել էին: Օրակարգի վերջին կետը՝ «հրաժեշտ, լացուկոծ, հեռացող ավտոբուս» լիովին ապահովված էր: Օրն իմ աչքով ամենահետաքրքիրներից էր: Ինչպես արդեն սովոր էինք՝ նախաճաշեցինք ու բարձրացանք կոնֆերենս դահլիճ: Այստեղ բոլորն ունեին իրենց առաջադրանքները: Ոմանք, այդ թվում և ես, «պարտք մնացած» նյութերն էին գրում, ոմանք ֆոտոարշավի էին պատրաստվում: Մի խումբ էլ գնաց հասավ Աբովյան՝ Տեր Մաշտոցին նկարելու: Նյութն ավարտելուց հետո ես, ինձ ազատ զգալով, գնացի մարզասրահ: Չէ, ի՞նչ մարզվել: Ինչ երեխայություն կար` մի քանի հոգով արեցինք:  Մինչ ճաշը դեռ ահռելի ժամանակ կար: Նախատեսված էր գնալ արշավի Ալափարս գյուղ: Մեր ղեկավարն էր Սիսակը: Առանձնակի շնորհակալություն նրան ինձ ֆոտո նկարելու ամենանուրբ ու կարևոր կանոններից մեկը բացատրելու համար. վերաբերմունք այն մարդու հանդեպ, ում նկարում ես: Ես կանգնեցի մի նստած պապի առաջ, մի ձեռքս անպետք համարելով դրեցի գոտկատեղիս, մյուս ձեռքով էլ փորձեցի նկարել: Ու այդ պահին կողքից լսեցի.

-Ինձ սենց նկարեիր, կվիրավորվեի: Հլը նորմալ նստի ու երկու ձեռքով նկարի:

Այս խորհուրդը ես հաստատ չեմ մոռանա: Հա, ի դեպ: Էդ նկարվող պապիկն ու մի տղամարդ մեր «գտած» ամենահետաքրքիր մարդիկ էին այդ գյուղում: Հետո պարզվեց, որ նրանք եղբայրներ են:

Վերադարձանք հյուրանոց, որտեղ մեզ մեծ անակնկալ էր սպասվում՝ վարպետության դաս լուսանկարիչ Նազիկ Արմենակյանի հետ: Նրա խոսելու ընթացքում չկար ձանձրացող մարդ, իսկ «Վերապրածները» ֆոտոշարքը հուզեց բոլորին: Մենք ուշացել էինք ընթրիքից մեկ ժամով, բոլորս էլ քաղցած էինք, բայց դա մեզ մի տեսակ չէր հուզում: Վերջիվերջո գնացինք ընթրելու, իսկ ընթրիքից հետո «Մանանայի» ֆիլմերից էինք դիտում: Ֆիլմից հետո բոլորիս ուժերն արդեն սպառվել էին, գնացինք ուղիղ քնելու:

Այսօրն էլ միացավ կյանքիս ամենահետաքրքիր օրերի շարքին ու գլխավորեց այն:

Ես չգիտեի այս ծրագրի մասին: Մեր գյուղ` Աղվերան եկան 17-ի մի խումբ թղթակիցներ: Նրանք եկան նաև մեր տուն և փորձում էին հարցազրույց վերցնել հայրիկիցս, ով զբաղվում է դարբնությամբ: Նրանք շատ հետաքրքիր և սիրով էին կատարում իրենց գործը. լուսանկարներ էին անում, զրուցում  և, այդ ամենը ինձ շատ դուր եկավ:

Ես  հետևում էի նրանց աշխատանքներին և մտածում այն մասին, թե ինչ լավ կլիներ, որ ես էլ միանայի նրանց և դառնայի թղթակից: Ընտանիքիս անդամներին ես նույնպես  հայտնեցի իմ ցանկության մասին: Պատանի թղթակիցներին գտա համացանցով: Հայրս դիմեց նրանց, որ աղջիկս ցանկանում է դառնալ պատանի թղթակից: Նրանք շատ սիրալիր և բարեհամբույր պատասխանեցին.

-Մենք Աղվերանում ենք, և դուք կարող եք գալ, կզրուցենք այդ մասին:

Մենք հաջորդ օրը գնացինք այնտեղ: Մեզ դիմավորեցին արդեն ինձ շատ սիրելի դարձած պատանի թղթակիցները, որոնք հայտնեցին այն մասին, թե որոշել են մեր ընտանիքի մասին ֆիլմ նկարահանել: Ինձ համար դա մեծ անակնկալ էր:

Կողքիս նստած էր Ռուզանը, ով արդեն մի քանի ամիս է, ինչ պատանի թղթակիցների թիմում էր: Սկսեցի նրան հարցեր տալ հոդվածների մասին: Նա ինձ պատմեց իր առաջին հոդվածի մասին:

Հարցրի. «Ինչի՞ մասին է եղել քո առաջին հոդվածը»: Նա ասաց.

-Մայրիկիս հետ հարցազրույց եմ արել` «Ինչպե՞ս մնամ այնտեղ, որտեղ իմ հարազատներին են սպանել» վերնագրով: Նա մանրամասներ պատմեց ինձ իր առաջին  հոդվածի մասին:

Ես էլ առանց այս ու այն կողմ ընկնելու սկսեցի գրել իմ առաջին հոդվածը «Ի՞նչն է ինձ հուզում» թեմայով:

Նաև ինձ բացատրեցին, թե ինչ է լրագրությունը, լուսանկարչությունը և առավել ևս, կինոն, որը հենց մեր տանը պիտի նկարահանվեր, ու ես էլ մասնակցում էի հայրիկիս մասին պատմող «Դարբին Արտակը» ֆիլմի նկարահանումներին:

Երբեք չէի պատկերացնի և անգամ մտքիս ծայրով չէր անցնի, որ հայրիկիս մասին ֆիլմ կնկարեմ:

Երկու օր է,  ինչ այստեղ եմ, արդեն սկսել եմ հունի մեջ ընկնել և ոգևորվել: