juli abrahamyan

Նույն բանը՝ տարբեր ժամերին, կամ էլ հակառակը

Դեռ փոքր տարիքից մեզ սովորեցնում են, որ աշխարհում յուրաքանչյուր մարդ ունի իր մատնահետքը, որը չի կարող ունենալ մեկ ուրիշը։

«Վայ, քո»,- մտածեցի ես։
Հիմնականում դա միակ արտահայտությունն է, որը ես կարողանում եմ արտասանել ցանկացած շոկային լուր լսելուց։
Ինչպես կասեր ենթագիտակցությունս…
«Վայ քո-ն հոգեվիճակ է»,- ըհն, ինձանից առաջ ընկավ։
Լավ, բա սենց մինչև ե՞րբ։
Նյութ վաղնջական ժամանակներից չեմ գրել, չգիտեմ էլ ինչ գրեմ։ Ֆոտո անելու համար աչքերս չափից դուրս խավար են։

Ես ու իմ ցնորային մտքերը ժամը 3։09-ին

Ես դռելը վեկալ ձեռիցս:
-Չեմ կարա, տաշում եմ:
-Լավ է, տաշի, տաշի:
Հիմա էս ժամին, որ գործ եմ անում, բա հարևանները չե՞ն բողոքի։ Չնայած, ո՞ր մի իրան հարգող-սիրող «ռեմոնտ» անողն ա տենց մտածում, որ մի հատ էլ ես մտածեմ։
Ես դռելն ի՞նչ անեմ, է․..

Մեր կողքի հարևաններն ու նրանց դռելը ժամը 3։09-ին:

Փափագս շատ մեծ է այս գիրքը կարդալու։
Ի՞նչ։ Մոռանում եմ, որ տանը մենակ եմ՝ ոնց ուզեմ, տենց էլ կխոսեմ; Թե չէ` փափագ, եսիմ ինչ։
Ես գրական բառերս էլ մենակ 5-րդ հարկում ապրող երեխան է հասկանում։ Միշտ ուղղում է։ Թե ասա ուսանող ես՝ դասերովդ զբաղվի, էլի, ի՞նչ ես դրել աջ ու ձախ բոլորին ուղղում։

-Մեր առաջին հարկի հարևանը, ով 1 տարի ապրեց Ֆրանսիայում, և հիմա իրեն սփյուռքահայ է զգում, ժամը 3։09-ին (5-րդ հարկի ուսանողն էլ ես էի):

 

Ըհըն, երեխեքին մի աշխարհ դաս եմ տվել։ Լեկցիաներս ուզած-չուզած պիտի սովորեն։
Նյութն արդեն ուղարկել եմ կուրսի ավագին, ով, իհարկե, մոռացել է ուղարկի մնացած երեխեքին, ու վաղը ոչ մեկն էլ պատրաստ չի լինելու։
Ճաշը եփել եմ, տունը մաքրել, շորերս արդուկել եմ։ Վերջ։
Հանգիստ խղճով կարող եմ քնել:

Դասախոսս ժամը 3։09-ին

Հիմա ես էսքան դաս ո՞նց սովորեմ։ Ախր, լավ էլի, ինչքան կարելի ա։ Հետո էլ ասում էին, թե հեշտ է ուսանողական կյանքը։ Հետաքրքիր է։
Ինձանից շատ դաս ունեցող չկա ողջ աշխարհում։

Առաջին կուրսի ուսանողը ժամը 3։09-ին

-Իսկ եթե գրես կիթառների մասի՞ն:
-Շաբլոն ա:
-Ուտելիքի:
-Չէ:
-Մեր աշխարհի խնդիրների մասին:
-Ինչի՞, դրանք ինչ-որ մեկին հետաքրքի՞ր են:
-Գոնե փիսիկների:
-Հը՞…
-Մարդ չդառար:

Ընկերուհիս ժամը 3։09-ին ինձ խորհուրդներ տալիս

Հանգիստ կգնաս, կկանգնես, կսկսես խոսել։ Կարևորը, որ ոչ մեկի աչքերին չնայես։
Թե չէ` կխառնվես։ Ոչ մեկի աչքերին, լսո՞ւմ ես։
Դիմացիդ պատին մի հատ մեծ անցք կա՝ դրան կնայես։ Հա, շատ լավ ա, հենց դրան էլ կնայես։
Մի րոպե։ Բա որ խոսքերդ մոռանա՞ս․․․

Մեր դիմացի շենքում ապրող, ավարտական կուրսի ուսանողը ժամը 3։09-ին դիպլոմայինի պաշտպանելու փորձեր անելիս:

Եթե մարդկային աչքը լիներ թվային ֆոտոխցիկ, ապա այն կգնահատվեր 576 մեգապիքսել:

«Դե, դժվար քոնը տենց լիներ»,- ենթագիտակցությանս անուն պետք է որոշեմ․․․

Ես ու ենթագիտակցությունս ժամը 3։10-ին:

Լուսանկարը` Սիրան Մանուկյանի

Բեռլինի երկնքի տակ

Դուք լավն եք, մարդիկ

Լուսանկարը` Նարե Շարմազանովայի

Լուսանկարը` Նարե Շարմազանովայի

Դալայ Լաման ասում է՝ տարվա մեջ գոնե մեկ անգամ գնա այն տեղը, որտեղ երբևէ չես եղել: Երևի ինքդ քեզ նորովի բացահայտելու համար: Մեկ ուրիշն էլ ասել է՝ գնացեք այն վայրը, որտեղ եղել եք վաղուց, որտեղ ամեն ինչ նույնն է, և կզգաք, թե որքանով եք փոխվել: Այստեղ մարտահրավեր է նետում հույն փիլիսոփան, թե` նույն գետը երկու անգամ չես մտնի:

Այդպես է. մենք անընդհատ և շարունակաբար փոխվում ենք, քիչ թե շատ՝ 0,01 տոկոսով, թե հիմնովին, էական չէ: Ընդունենք այս աքսիոման ու անցնենք հետևանքին: Իսկ հետևանքը փնտրտուքն է, երբ փորձում ենք տարիներ անց գտնել անցյալը, հարազատ վայրում թողած մանկությունը, հուշերն ու ապրումները, դեմքերն ու «ես»-ը, որ վաղուց արդեն նախկինը չէ: Մի տեսակ գունափոխված, կուզեք՝ հասունացած կամ ճախրանքի բարձրությունից ցած ընկած: Հիմա դրան ասում են՝ մեծացել ես: Իսկ ես խճճվում եմ այն խաղաղության մեջ, որտեղ եկել եմ փնտրելու՝ ուր եմ ի վերջո հասել:

Գյուղական անդորր, իշխանական, հինավուրց գերեզմանատուն, անբացատրելի խաղաղություն, միջնադարի ու նորագույնի խաչմերուկում կանգնած Սանահին:

Լուսանկարը` Նարե Շարմազանովայի

Լուսանկարը` Նարե Շարմազանովայի

Տարիներ առաջ ամեն ամառ գնում էի տատիկիս տուն, հավաքում բակի փոքրերին ու արշավ կազմակերպում դեպի Սանահին: Հաց ու պանրի բրդուճներով, տատիս տնից բեռնավորված «կահ կարասիով», աղմուկ աղաղակով քայլում էինք գյուղի նեղ ճամփեքով: Մինչև հիմա էլ չեմ հասկանում ՝ ոնց էին գյուղի տատիկները հասկանում, որ իրենցից չեմ:

-Այ բալամ, քաղաքի՞ց ես: Ումոնցի՞ց ես:

Ես էլ գերագույն հաճույքով, որ հնարավորություն կա ներկայանալու, տեղը տեղին պատմում էի: Այս  անգամ այլ էր. փոքրիկ Նարեն չկար, ոչ էլ նրա ընկերներն ու աղմուկ աղաղակը, որով լցվում էին գյուղի խաղաղ ճամփեքը: Փոխարենը կար սուր կարոտ. այ այստեղ էր նստում  տատը, որ ամեն անգամ կանչում էր, իր գործած գուլպաներից նվիրում, որ Երևանում ձմռանը հագնեմ ու չմրսեմ: Նա էլ չկա, յոթ տարի է անցել, մի տեսակ վախենում եմ թակել դարպասն ու ներս մտնել, գուցե չգտնեմ նրան:   Հակառակ սրան, մի սպասում կար, որ համոզմունք էր. պետք է հնարավորինս արագ հասնել վանք, այնտեղ է Նա, որ հավատարիմ է, երբեք չի լքում և արձագանքում է Իրեն կանչողին:

Լուսանկարը` Նարե Շարմազանովայի

Լուսանկարը` Նարե Շարմազանովայի

Այս անգամ արշավ չէր, արդեն գիտեմ՝ ինչ է ուխտը, շիրիմների հետ զրուցելը, վանքում միայնակ շարական երգելը՝ «Տեր ողորմեա…»:

Շըշշշ…

Սանահինը ինձ պես դատարկ էր, մարդկային որևէ շունչ չկար: Հավանաբար դա էր պատճառը, որը օգնեց մեզ իրարով լցվել, վայելում էի մենությունը: Ուզում էի միայն ես հաղորդակցվել աստվածային հրաշքին, ժամերով մտածել սյունին հենված, լսել լռության ձայնը: Լռությունը ապրեցնող էր, լռությունը ըմբոստ չէր: Այնքան հեշտ է նրա հետ ընկերանալը, երբեք չի հակաճառում, ինչ էլ ասես` կհամաձայնվի: Եվ ամառային քամու հետ ականջիս են հասնում սաղմոսները: Այստեղ` աշխարհից ու աշխարհիկից հեռու, քաղաքի թոհուբոհից ու վազքից պոկված զգում ես քեզ զորավոր ու պաշտպանված՝ անսահման ազատության մեջ: Ազատություն, որ քաղաքում պարիսպներ է կառուցում, շատ դեպքերում վնասում դիմացինին: Սովոր ենք, չէ՞, անընդհատ լսել՝ իմ իրավունքը, իմ տարածքը, ես, չփորձես խոչընդոտել, ազատ արտահայտվելու, տեղաշարժվելու, կրթության, աշխատանքի, հանգստի իրավունքներին: Այսպես հարյուրավոր իրավունքների պատեր, որ կարծես ազատություն պիտի բերեն, բայց ճաղեր են շարում, անգամ երկու մարդու միջև: Ո՞ւմ են պետք դրանք, եթե չկա իրականը՝ ազատությունը: Ուրեմն ի՞նչ, ազատությունն այնտեղ է, որտեղ մարդիկ չկա՞ն: Ազատությունն այստե՞ղ է՝ վանքո՞ւմ, ուր շիրիմների մի ամբողջ քաղաք է: Նրանք լուռ են, չեն պահանջում իրենց իրավունքները, չեն սահմանում իրենց տարածքը, անհաղորդ են: Բայց շատ ազդեցիկ ուղերձով՝ «Սա էլ կանցնի», ինչպես մի ժամանակ իրենք են անցել՝ նշանավոր մարդիկ, պատերազմներ հաղթած իշխաններ, վանքեր ու քաղաքներ կառուցած թագավորներ, բարեգործ և ողորմած թագուհիներ: Այո, նրանք անցյալ են, հետաքրքիրն այն է, որ որքան էլ բանականորեն հասկանում ես, որ մի օր դու էլ ես նրանց պես անցյալ դառնալու, միևնույն է, ժամանակից դուրս չես կարողանա ինքդ քեզ պատկերացնել: Որքան հրաշալի է այն ազատությունը, որ ժամանակից դուրս է: Այստեղ որևէ մեկին ապացուցելու բան չկա, այստեղ կա երկու «ես»՝ դու և Նա, որ հավիտենության մեջ եք: Նա չի դատում, չի ցավեցնում, համբերատար է: Եվ որքան էլ աշխարհի աղմուկը փորձի բաժանել մեզ, լռությունը աղաղակում է՝ դուք լավն եք, մարդիկ, ես սիրում եմ ձեզ:

How to Read Media in the Post-Truth Era, Բեռլին. Օր 4

Լուսանկարը` Անի Ավետիսյանի

Լուսանկարը` Անի Ավետիսյանի

Այստեղ` Բրանդենբուրգյան դարպասների մոտ, արդեն զգում եմ ինձ ինչպես Օպերայի բակում, կամ ասենք, Երիտասարդական մետրոյի մոտ (դե, որ կողմ էլ շարժվենք քաղաքում, վերջիվերջո  հայտնվում ենք նույն տեղում): Ես, ընդհանուր առմամբ, դեմ չեմ. օրվա տարբեր ժամերին նույն կառույցը լրիվ տարբեր տեսք է ունենում լուսանկարներում։ Ինչևէ։

Բեռլինյան օրերից չորրորդը պաշտոնապես բացվեց հենց այս դարպասների մոտ, ուղղությունը` գերմանական ZDF հանրային հեռարձակում իրականացնող հեռուստաընկերություն։ Սակայն մինչ այդ մասնակիցները հնարավորություն ունեին շրջել Բեռլինի կենտրոնական փողոցներում, ծանոթանալ մի քանի տեսարժան վայրերի, մինչդեռ մենք հասցրել էինք լինել այդ վայրերում արդեն և’ երեկոյան, և կեսօրին, ուստի մեզ համար ընտրեցինք ոչ այնքան կենտրոնական թաղամաս, մտքով, որ Երևան էլ Երևան չէր լինի առանց  Մասիվի։ Իսկ իրականում այդպես է որ կա։

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Եղանք նաև Բեռլինյան պատի մոտ։ Էստեղ էլ տպավորությունները մի քիչ հակասական էին։ Սիրանն ասում էր` ահավոր է պատկերացնել, որ ընդամենը մի պատ կարող է քեզ արգելել տեսնել հարազատներիդ, ովքեր մնացել են հակառակ կողմում։  Իսկ այսօր պատից մնացած հատվածների վրա հնարավոր բոլոր ու ամենավառ գույներով գրաֆիտիներ են, գրառումներ ու էլի ինչ կանցնի մտքովդ։
Գնանք հեռուստաընկերություն։

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Առաջին պահին մտածում էի` ամեն ինչ սովորական է, այնպիսի մի հեռուստաընկերություն է, ինչպիսին ես պատկերացնում եմ, ինչպիսին պետք է լինի եվրոպական զարգացած երկրի հեռուստաընկերությունը։
ZDF հեռուստաընկերությունը հիմնադրվել է 1961 թվականին, 1967-ից իրականացնում է գունավոր հեռարձակումներ (հենց այդ թվականին է Գերմանիայում տարածվել գունավոր հեռուստատեսությունը)։ Շրջայցը հեռուստատեսություն մասնակիցներիս հնարավորություն տվեց մեկ հեռուստաընկերության օրինակով պատկերացնել գերմանական հեռուստատեսությունների աշխատանքը։ Ի դեպ, եվրոպական շատ երկրներում հանրային հեռուստա և ռադիոընկերությունների հեռարձակումները դիտելու համար բնակիչները պարտավոր են վճարել, քաղաքական ու տնտեսական կախվածությունից խուսափելու համար ZDF-ը  բաժանորդների վճարներին գումարում է նաև գովազդներից ստացած հասույթը։ Սակայն գովազդային հոլովակների հեռարձակումը  ևս ունի  որոշակի սահմաններ։ Օրեկան առավելագույնը 12  րոպե գովազդ, շաբաթվա մեջ հատուկ օրեր, երբ գովազդներ չեն հեռարձակվում  ընդհանրապես։ Իդեալական է։

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Այցից հետո ողջ խումբը կրկին  ազատ էր  շրջելու քաղաքում։
Իսկ մենք վերև-ներքև էինք անում առևտրի կենտրոններից մեկի շարժասանդուղքներով, բնակիչների համար տարօրինակ աշխուժությամբ ծիծաղում փողոցում ու ապրում երեկոն։ Հետո էլի ու էլի։

Լուսանկարը` Անի Ավետիսյանի

Լուսանկարը` Անի Ավետիսյանի

Իսկ երեկոներն էստեղ գոնե ինձ համար յուրահատուկ են, ուղղակի մի քիչ ցուրտ։

Կեսգիշերին արդեն հոսթելում էինք։ Հա, մի բան էլ. բարձրահարկ, լուսավոր ու սիրուն շենքերով քաղաքում  հիմա` նոյեմբեր ամսին, մութն ընկնում է մինչև երեկոյան հինգը։

mariam yavrumyan

Կանգառում կկանգնեք

-Մա՛մ, ա՛յ մամ, ախր ասում էի, չէ՞, էս վարորդի դեմքը շատ ծանոթ է, հաստատ մեր շենքի բակում եմ տեսել,- հերթական անգամ մամայի նյարդային համակարգի վրա ազդելով բացականչեցի ես:

-Դե չգիտեմ, իսկ ընդհանրապես ինձ չի հետաքրքրում, թե նա ով է, միայն գիտեմ, որ շատ դանդաղ է վարում մեքենան:

Երևի հասկացաք, որ մաման կողմ է միայն գրական հայերենին ու դա է օգտագործում:

Ուֆ, էս մեծերին էլ ոչ մի բան չի հետաքրքրում: Հիմա, որ պարզվի` իրոք մեր շենքից ա, մամայի դուրը տեսնես կգա՞… Դեհ, չգիտեմ, էլ բարձր չեմ խոսի, մեկ է, ոչ ոք «բանի տեղ» չի դնում: Ավելի լավ կլինի, որ հարմար տեղավորվեմ նստարանիս ու «պատուհանից դուրս գամ` երևակայեմ»:

Սկզբում մտքերս սովորական էին, ասենք, գուցե էս մարդը երկու կերպարանք ունի (դա դեռ սովորական էր): Ըըը, իսկ ի՞նչ, եթե բանդիտ… Չէ, ուֆ…

Երևի Գոգոլի «Մեռած հոգիներից է»: Ա~, լավ հասկացա, հա, հաստատ Չիչիկովն է:

Հըմ, բայց էդ դեպքում ովքե՞ր են մեռած հոգիները, մե՞նք: Սկսեցի անհանգստանալ: Չեղավ, չեղավ, դիմեմ էս անզգույշ քայլին.

-Մամ, կարո՞ղ է մենք մեռած ենք, էդ էլ քիչ է` հոգի…

-Անիմաստ խոսելու համար մի հատ ես, գիտե՞ս:

Դե իրականում գիտեի, բայց հո չէի՞ խոստովանելու, գաղտնիք է… Լավ, «մեգաբայթեր» ունեմ հեռախոսիս մեջ, սպասեք` գուգլեմ: Մի րոպե, բայց ի՞նչը գուգլեմ, գրեմ. «Արդյո՞ք մենք մեռած հոգինե՞ր ենք», հա՞ որ:

Ընդհանրապես, էդ դասը վատ էր ազդել վրաս, անընդհատ անկապ խոսում էի, չնայած մաման ասում էր, որ մինչև կարդալն էլ էի էդպես: Ես չեմ հավատում նրան:

Մի վարկած էլ կա, հենց նոր եմ, է, վերջացրել «Ծաղիկներ Էլջերնոնի համար» գիրքը, դեռ գրքի ազդեցության տակ եմ, ասում եմ` գուցե գրքի հերոս Չարլին է… Քանի դեռ չգիտեք, պատմեմ:

Ուրեմն Չարլին մտավոր հետամնաց տղա էր, սակայն բժիշկները որոշում են նրա IQ-ն եռապատկել: Ասեմ՝ ստացվում է, տղան դառնում է հանճար: Բայց միայն մի քանի օր: Հետո նրա IQ-ն վերադառնում է նախկինին: Նա հուսահատ ու ամոթով գնում է մի քաղաք, որտեղ իրեն չեն ճանաչում… Հիմա հասկացաք, չէ՞, ասում եմ` գուցե հենց այդ տղան է, եկել էստեղ վարորդ է դարձել…

Մեկ էլ հա, կանգառում կկանգնեք, Չիչիկով, Չարլի, մեր շենքի բնակիչ, ուղղակի վարորդ կամ իմ երևակայության զոհ…

How to Read Media in the Post-Truth Era, Բեռլին. Օր 3

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Երբ նոր բացված արևի ճառագայթների տակ քայլում ես լճի ափին՝ վայելելով շողերի տաքությունը, լճի կապույտն ու սառը օդը, հասկանում ես, որ օրն ավելի լավ չէր կարող սկսվել։

Հոսթելը, որտեղ մնում ենք, գտնվում է լճի ափին ու մինչ նախաճաշը ժամանակ ունեցանք մի քիչ զբոսնելու՝ վայելելով մեզ շրջապատող բնությունը։ Թարմ ու սառը օդից հետո լավ ուտելուց լավ բան չկա։ Նոր օրն իրականում ավելի ակտիվ ու հետաքրքիր էր, քան անցած երկու օրերը։

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Դասախոսություններ լսեցինք մի քանի  թեմաների շուրջ ու սովորածը ամրապնդելու համար տարբեր ազգերից կազմված խմբերով հետաքրքիր աշխատանք արեցինք: Դասախոսության թեման մեդիայի ոլորտում ինֆորմացիայի ճիշտ ընկալմանն ու հետազոտմանն էր վերաբերվում։ Այս դասախոսությունը ավելի շատ ոչ թե տեսություն էր, այլ հիմնված էր գործնական օրինակների վրա։ Ամեն օրինակից հետո բուռն քննարկում էր սկսվում, ու յուրաքանչյուրը ցանկանում էր ներկայացնել իր տեսանկյունը, հիշում նման օրրնակներ իր կարդացած նյութերից ու գրքերից։ Այս ամենը նախ հնարավորություն տվեց մեկս մյուսին ավելի լավ ճանաչելու, փորձի փոխանակում անելու և ներկայացնելու մեր համատեղ աշխատանքը։ Մարտինը, ով վարում էր դասախոսությունը, պատմում ու ցույց էր տալիս քաղաքական թեմաներով կատարված մի քանի մեդիա արշավներ, որոնք իրականում իրենց մեջ թաքնված ուղերձներ էին պարունակում։ Հենց այդ օրինակների վրա էլ բացատրում էր, թե ինչպես են ենթագիտակցորեն  դրանք հասնում մեզ։ Աշխատանքը, որը պետք է կատարեինք նախապես բաժանված խմբերով, հենց այս թեմային էր վերաբերվում, և իմաստը կայանում էր հետևյալում՝ գտնել և ներկայացնել մեդիայի և գովազդի ոլորտում արդեն կատարված տարբեր արշավներից մեկը, որի գաղափարը միայն վիզուալ տեսնելով հասկանալի լինել չի կարող, քանի որ այն իր մեջ թաքնված ուղերձ էր պարունակում։  Քանի որ աշխատանքը կատարելու համար շատ ժամանակ չունեինք, սկսեցինք ինտերնետում հետաքրքիր նյութեր որոնել ու հիշել այն ամենը, ինչ սովորել էինք։ Ճիշտ է, կարճ ժամանակում, բայց համատեղ աշխատանքի արդյունքում հասցրեցինք ունենալ հետաքրքիր աշխատանքներ։

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Կարևորն այն է, որ ցանկացած պահի նոր բան ես սովորում յուրաքանչյուրից, ուղղակի լսելով, զրուցելով ու քննարկելով տարբեր հարցեր, քանի որ ամեն մեկը ներկայացնում է իր երկրի մշակույթը ու ձեռք բերած փորձը։

Օրն ավարտեցինք արդեն կազմված խմբերով համատեղ աշխատանքի արդյունքներն ամփոփելով, խորհուրդներ ստանալով ու նոր գաղափարների զարգացմամբ։

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Չնայած օրվա վերջում զգում էի, որ հոգնել եմ, բայց երեկոն Գերմանիայի հին քաղաքներից մեկում` Պոտսդամում անցկացնելու հնարավորությունը բաց չէի թողնի։

Շատ քայլեցինք։

Հին շինությունները, քաղաքի լույսերը, դատարկ, լուռ փողոցները, անվերջ զրույցներ ու մի բաժակ գերմանական գարեջուրը մոռացնել տվեցին բուռն, ակտիվ օրը, և ուղղակի թուլացանք ու վայելեցինք երեկոն։

milena ghazaryan

IGen-ի մեկ օրը

Երեկոյան խանութներում երկար թափառելուց հետո վերջապես 8-ին տուն  հասա: Տոպրակները հենեցի միջանցքի պահարանին, ոտքերս իրար սեղմելով մի կերպ հանեցի բոթասներս, հանեցի նաև վերարկուս ու տոպրակները քարշ տվեցի դեպի սենյակս: Դատարկեցի, որ վերջնական նայեմ գնածս ապրանքները: Մի քանի անկապ իրեր,  «Աստղալից գիշեր»-ով  արտ-բուք, գունավոր մատիտներ,  գունավոր երկար գուլպաներ, սև շալվար, ու որ ամենահավանածս էր` տաք սվիտեր: Մանուշակագույն, հաստ գործվածքով, ձմեռային ու շատ տաքուկ սվիտեր: Երկու ամիս փնտրտուքներից հետո ես վերջապես գտել էի այն, ու ես ես չէի լինի, եթե  առաջինը հենց դա չփորձեի: Արագ-արագ, մեծ ոգևորությամբ հագա, աաա~խ, ինչ փափուկ է…

«Ես սիրում եմ քեզ»,- մտովի շատ բարձր ձայնով գոռացի ես:

Հանեցի հեռախոսս, որ արագ նկարվեմ ու ուղարկեմ ընկերուհուս, նրա կարծիքը ամենակարևորն է հագուստիս հարցում: Ուղարկեցի..

«Հըն, ո՞նցն ա»:

«Աաաա… Դու ուզում ես` ես քեզ սպանեմ»:

«Մերսի»,- հասկացա, որ շատ է հավանել:

Մի կողմ նետեցի հեռախոսս, գնացի հայելու մոտ, երկար նայում էի ինձ ու չէի կարողանում կտրվել նման աչք ծակող տեսարանից:

Հը՞, թեյ խմե՞մ: Ըհը, արժի, տաք սվիտերով թեյ խմելուց էլ հրաշք պա՞հ:

Գնացի խոհանոց, ջուրը լցրեցի թեյնիկի մեջ ու միացրեցի:

-Մամ, հենց եռա, կասես, հա՞:

-Էդ տաք սվիտերը հագել ես` հերիք չի, մի հատ էլ տաք թեյ ես խմու՞մ: Հեսա` ջերմությունդ կբարձրանա, ու ես քեզ խնամողը չեմ:

-Ինձ հենց էդ ջերմությունն էլ պետք ա էս պահին:

10 րոպե հետո մայրս  կանչեց, որովհետև ջուրը եռում էր: Գնացի խոհանոց, վերցրի իմ ամենասիրած բաժակը, որի վրա իդեպ ինքս ֆլոմաստերով խզմզել էի: Ինչպիսի արվեստի գլուխգործոց… Հա, ինչ էի ասո՞ւմ, ըհը, լցրեցի ջուրը, չորս գդալ շաքարավազ,  Ժասմինի համով կանաչ թեյի գույնը… Հրաշալի է բուրում: Վերցրի տաք բաժակս ու գնացի սենյակ:

-Ահա, սվիտերը կա, թեյը կա, մնաց մի բան նայեմ, որ  ջերմության կոլորիտը ամբողջանա: Միացրեցի նոթբուքը, իմ ամենա-ամենա մուլտիկը` Gravity Falls դրեցի, ու հարմար տեղավորվեցի, սկսեցի «ըմբոշխնել» երեկոս: Մենակ մեկը չկար ինձ «անմահացներ», ոչ մեկը մեր տանը նորմալ ֆոտո անել չի կարողանում: Հա, իդեպ մուլտիկիս գլխավոր հերոսուհին ինձ ստիպեց սվիտեր հագնել, ինքն ամեն օր տարբեր գունավոր սվիտերներ էր հագնում, ես էլ ուզեցի: Ճիշտ է, ամեն օրվա համար մեկը  դժվար կարողանամ գնել, բայց սա էլ ինձ հերիք է:

Խորասուզվել էի մուլտիկիս մեջ, չէի էլ զգացել, թե ոնց եմ քնել: Մենակ առավոտյան արթնացա, տեսա, որ սվիտերս դարակին է դրած, նոթբուքը նույնպես, թեյի բաժակը ընդանրապես չերևաց աչքիս:

-Մամ, դո՞ւ էս արել էս ամենը:

-Չէ, երևի գիշերը այլմոլորակայինները հատուկ իջել են, որ քեզ քնեցնեն:

Դե հա, մաման «շատ հումորովա»:

Ուֆֆ, էլի մուլտիկը մինչև վերջ չնայեցի, արդեն չորրորդ անգամն է, ինչ կեսից քնում եմ ու չեմ նայում մինչև վերջ:  Մոտավորապես հենց այսպես են անցնում իմ երեկոները, որոշ մարդկանց համար, օրինակ տանեցիների, դրանք շատ անհետաքրքիր ու անիմաստ են անցնում, բայց ինձ համար դրանք կյանքի հաճույքը զգալու իրական  միջոց են:

How to Read Media in the Post-Truth Era, Բեռլին. Օր 2

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Բեռլինում երկրորդ, բայց կարծես թե առաջին օրը, սկսվեց բավականին շուտ․ ժամը 8-ին նախաճաշի էինք։ Քանի որ ճանապարհից շատ հոգնած էի, մյուս մասնակիցների պես չէի կարողանա ասել՝ դե, առաջին օրն է, իմ մահճակալում չէի, լավ չեմ քնել։ Քնել էի մեռածի պես, նույնիսկ սենյակի լույսն էի վառ թողել, առավոտն էլ իսկապես չգիտեի, թե ինչու են սենյակակիցներս ինձնից ներողություն խնդրում շատ աղմկելու համար։

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Նախաճաշից հետո սկսեցինք մեր դասընթացի «նախաբանը», որն էր` ծանոթանալ միմյանց հետ, և իհարկե, քննարկել մեդիան, մեդիա գրագիտությունը։ Ներածական մասից հետո ծանոթացանք մեր այսօրվա հյուրի՝ Յուլյա Ալեքսեեվայի հետ, որը Deutsche Welle կազմակեպությունն էր ներկայացնում։ Այս կազմակերպությունը, ինչպես և ենթադրվում էր, իրականացնում է մեդիա ծրագրեր Եվրոպայում, Ասիայում, Աֆրիկայում։ Կայքում կարող եք գտնել նաև նորություններ և գերմաներեն սովորելու հեշտ դասընթացներ։ Շնորհիվ այս ծրագրերի՝ Կամբոջայում և Մոլդովայում դպրոցական առարկաների շարքում արդեն հայտնվել է մեդիա գրագիտությունը։ Այս նպատակին հասնելու համար կազմակերպությունը բավականին դժվար ճանապարհ է անցել՝ գործ ունենալով արդեն կրթության նախարարության հետ։ Գերմանիայում նույնպես կհանդիպեք մեդիա գրագիտությանը՝ որպես դպրոցական առարկայի, բայց շատ քիչ (ենթադրում եմ՝ ոչ պետական) դպրոցներում։

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Օրը շարունակվեց քննարկելով մեդիա-պատկանելությունը։ Էս անունը ես մտածեցի, իրականում քննարկում էինք որևէ գաղափար կրող մեդիան։ Ֆատիման ներկայացնում էր իրավիճակը Բելգիայում։ Պարզվեց, գրեթե բոլոր երկրներում էլ կա այդ պրոբլեմը, երբ որևէ լրատվական պատկանում է որևէ քաղաքական կուսակցության, կամ ինչպես Բոսնիա և Հերցեգովինայում է, որևէ էթնիկ խմբի։ Իսկ ֆրանսիայում լրատվականները պատկանում են նույնիսկ անձանց, բնականաբար, շատ հարուստ անձանց (դե, դժվար թե հիշեք՝ երբ եք վերջին անգամ լրատվական գնել)։ Հետևաբար, պետք է ավելի ու ավելի շատ մտածել մեդիա գրագիտության և քննադատական մտածողության մասին, քանի որ կարդալով որևէ կուսակցության կամ գաղափարախոսություն կրող անձանց պատկանող մեդիան, չեք կարող վստահ լինել, որ հենց այդ պահին մանիպուլյացիայի չեք ենթարկվում, կամ չեք կարող վստահ լինել ձեր կարդացած ինֆորմացիայի հավաստիության մեջ։ Բոլոր երկրներից մասնակիցներն էլ պատմեցին իրենց երկրում մեդիայի պատկանելության, օբյեկտիվ կամ սուբյեկտիվ լինելու մասին։

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Մեր օրակարգով ներքև շարժվելով՝ սկսեցինք քննարկումը այն թեմաների շուրջ, որոնց վրա պետք է աշխատենք։ Ունենք չորս թեմա՝ մեդիա պատկանելություն (դե, արդեն բացատրեցի ինչ նկատի ունեմ), սոցիալապես պատասխանատու մեդիա, մեդիա գրագիտություն և մեդիայի լեզուն։ Ես արդեն շուտվանից զգացել էի, որ վերջինը ինձ շատ է հետաքրքրում, գնացի այդ խումբ։ Հետո քննարկում անելիս Սիրանը մի լավ բան ասաց, հասկացա՝ ինչու էր էդպես հետաքրքիր։ Մեդիայի լեզուն, ասել է թե այն հնարքները, որոնց միջոցով կարող ենք այս կամ այն կերպ փոփոխել իրականում եղածը, հոգեբանական որոշ ազդեցություն ունենալ մարդու վրա, ամբողջովին նույն դեպքը ներկայացնել և լավ, և վատ ձևով, հիմնականում օգտագործում են մարքեթինգի մեջ՝ գովազդներում։ Դե, գովազդը ինքնին մեդիա է ու չէր կարող գոյություն ունենալ առանց դրա։ Որպես օրինակ կարող ենք դիտարկել հենց որևէ գովազդ։

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Դե, այս գաղափարը Սիրանինն էր, իմը չէր, զգացվում է՝ ով է ավարտել մարքեթինգի ֆակուլտետը, իսկ ով է դեռ երրորդ կուրսը ցեխից հանում։ Հենց Սիրանի ասածի վրա էլ միանգամից հիշեցի, որ վերջին հասարակայնության հետ կապերի դասին հենց դա էինք անում։ Հետևաբար՝ ես բավականին ոգևորված եմ իմ ընտրած թեմայով, ու հենց հիմա՝ նյութս վերջացնելուն պես, կիջնեմ առաջին հարկ, որպեսզի ինտերնետին միանամ ու հետազոտություն կատարեմ մեդիայի լեզվի մասին վաղվա մեր քննարկման ու խմբային աշխատանքի համար։

Մինչ վաղը։

Guten Tag, բայց հայերենով

-Guten Tag,- օգտագործելով գերմաներենիս ողջ իմացությունը՝ ողջունում եմ մեր քոլեջում գերմաներենի դասախոս Մարտին Գերուլային։

-Hallo։

-Ես ունեմ մի քանի հարց Ձեր և Ձեր կյանքի մասին Հայաստանում։ Ինչպե՞ս եղավ, որ եկաք Հայաստան։

-Ես գտա համացանցում կայք՝ կամավորների կայք, որտեղ լրացրի հայտը, հետո հարցազրույց տեղի ունեցավ, և կայքը որոշեց, որ ես կգամ Հայաստան։ Դա գերմանական ծրագիր է, կարծեմ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կողմից հաստատված։ Նրանք կամավորների են ուղարկում ամբողջ աշխարհով մեկ։

-Իսկ դուք ուրա՞խ էիք, որ պետք է գաք Հայաստան։

-Սկզբում մի փոքր հիասթափված էի, որովհետև ես ցանկանում էի գնալ Հարավային Ամերիկա, և հետո ինձ ասացին, որ պետք է գամ Հայաստան, իսկ ես Հայաստանի մասին ոչինչ չգիտեի։ Սակայն դա շատ գրավիչ ու հետաքրքիր էր թվում՝ Հայաստանի երկար պատմության ու յուրօրինակ մշակույթի շնորհիվ։

-Երբ ժամանեցիք Հայաստան և սկսեցիք ապրել Հայաստանում, կայի՞ն կամ կա՞ն որոշ բարդություններ՝ հայերի հետ հաղորդակցվելու հարցում։

-Այո, իհարկե, կան բարդություններ մինչև հիմա, որովհետև ես չեմ խոսում հայերեն։ Հիմա սովորում եմ ռուսերեն, որովհետև ոչ բոլորն են հասկանում անգլերեն կամ գերմաներեն։ Բայց ես այդքան էլ չեմ կարողանում շփվել հայերի հետ։

-Ահա, ուրեմն ո՞նց եք հաղորդակցվում, օրինակ՝ խանութում, որտեղ աշխատողը չի հասկանում անգլերեն կամ գերմաներեն, ինչպե՞ս եք գնումներ կատարում։

-Ես միշտ հետս ունենում եմ իմ հեռախոսը, օնլայն թարգմանչին։ Հիմնականում ես այդքան շատ չեմ խոսում խանութում, ուղղակի ցույց եմ տալիս ապրանքները, որոնք ինձ պետք են։ Բայց ես գիտեմ մի քանի հայերեն ու ռուսերեն բառեր, որոնք ինձ օգնում են գնումներ կատարելիս։

-Ես գիտեմ, որ հայերը, շատ հաճախ տեսնելով օտարազգիներին, ցանկանում են խաբել։ Երբևէ ձեզ խաբե՞լ են խանութում կամ այլ տեղ։

-Այո, ես արդեն փորձ ունեմ։ Իմ զբոսաշրջիկ ընկերների հետ «Gum Markt»-ից,- ի՞նչ եմ զարմանում, այդ շուկայի անունը նույնիսկ հայերը նորմալ չեն ասում,- գնեցինք մրգեր ու երբ ավարտեցինք գնումները, հասկացանք, որ վաճառողը մեզ խաբել է գնի հարցում։ Նաև տաքսու վարորդները, նրանք մեկ-մեկ խաբում են մեզ։

-Մեզ էլ,- ծիծաղելով ավելացնում եմ ես՝ հիշելով կյանքիս դառը փորձը։ -Լավ, ես գիտեմ, որ դուք կամավոր եք մեր քոլեջում՝ որպես դասախոս։ Ո՞րն է ամենալավ բանը ուսանողների հետ աշխատելու մեջ։

-Ես շատ եմ սիրում աշխատել ուսանողների հետ, որովհետև դա ամբողջովին նոր մարտահրավեր է ինձ համար։ Ես երբեք ուսուցչություն չեմ արել։ Ես դասավանդում եմ ավարտական փոքր խմբերին ազատ հաղորդակցում գերմաներենով։ Եվ ինքս եմ որոշում, թե ինչ կտամ ուսանողներին։ Տարբեր թեմաներ, միջոցառումներ։

-Այսինքն՝ ուրախ է անցնում։

-Այո, իրոք ուրախ է անցնում։ Ես չունեմ կոնկրետ ծրագիր ու սահմանափակումներ, որովհետև իմ դասերն ազատ խոսքի ու պրակտիկայի վրա են հիմնված։ Ես ամբողջովին ազատ եմ։

-Դա հիանալի է։ Իսկ կարծո՞ւմ եք արդյոք, որ կմնաք Հայաստանում, կգտնեք աշխատանք ու կապրեք այստեղ։

-Օհ, չեմ կարծում։

-Լավ, իսկ ի՞նչ եք անում ազատ ժամանակ։

-Երեկոյան ես զբոսնում եմ քաղաքով կամ գտնում եմ ինչ-որ համերգների։ Օրինակ՝ վերջերս գնացինք Տիգրան Համասյանի համերգին, դու գիտե՞ս նրան։

-Այո, ես եմ ուղարկել նրա համերգի հղումն իմ դասախոսին, իսկ նա՝ ձեզ։

-Ահա՜, շատ լավ է։

-Իսկ Դուք հավանո՞ւմ եք այն զբաղմունքները, որոնք կարող եք գտնել Երևանում։

-Այո, այստեղ շատ են մշակութային երեկույթները, համերգները։ Նաև մենք հաճախ գնում ենք ռեստորաններ։ Հիմնականում երեկոները քաղաքում ենք անցկացնում, որոշ զվարճություններ ենք գտնում։ Նաև գնացել ենք քաղաքից դուրս՝ Գառնի, Գեղարդ, Խոր Վիրապ, Էջմիածին։

-Շատ լավ է։ Ես ցանկանում եմ իմանալ Ձեր կարծիքը ուսանողների մասին։ Հե՞շտ են նրանք խոսում գերմաներեն։

-Ես անակնկալի եկա, երբ տեսա, որ նրանք տենչում են սովորել գերմաներեն։ Մանավանդ՝ ավարտական խմբերը։ Հասկացա, որ նրանց բարդ տեքստեր եմ տալիս, բայց միևնույն է, իրենք ցանկանում են սովորել դա և սովորում են։ Նրանք արդեն ունեն որոշակի մակարդակ, ինչը շատ լավ է, մենք կարողանում ենք իրար հետ հաղորդակցվել հենց գերմաներենով ու հասկանալ իրար։ Եվ դա արդեն հեշտացնում է աշխատանքը։

-Իսկ դուք գտե՞լ եք ընկերներ նրանց մեջ։

-Ընկերնե՞ր։ Ոչ, ես ունեմ լավ հարաբերություններ նրանց հետ, բայց ընկերներ չունեմ։

-Իսկ ազգությունը կամ տարիքային տարբերությունը խանգարո՞ւմ է գտնել ընկերներ։

-Ես 22 տարեկան եմ, իսկ տարիքային տարբերությունը մոտավորապես 5 տարի է։ Բայց չեմ կարծում, որ տարիքն է պատճառը, ուղղակի միայն այն, որ ես նրանց դասախոսն եմ, արդեն որոշակի սահման է դնում։

-Ճիշտ է։ Իսկ ինչքա՞ն ժամանակ է, որ դուք արդեն այստեղ եք։

-Երկու ամիս։

-Եվ ես չափից դուրս վստահ եմ, որ դուք փորձել եք մեր ուտելիքը։

-Այո,- չափից դուրս վստահությամբ և ժպիտով ասաց Մարտինը, իսկ ես հիշեցի հայկական, ավանդական «օբեկտներից» գնած շաուրմաները։

-Հավանեցի՞ք։ Եվ ամենակարևորը՝ չթունավորվեցի՞ք։

-Այո, հավանեցի։ Եվ ոչ, ես հաջողակ էի այդ հարցում։ Իմ կարծիքով՝ իմ ընկերների միջից միակն եմ, ով չթունավորվեց։ Իհարկե, փորձել եմ լավաշը, խորովածը․․․

-Քյաբա՞բ։

-Այո, քյաբաբ, սպաս, գաթա։ Ասեմ, որ դա իմ սիրելի ուտելիքն է, ես շատ եմ սիրում գաթան։ Տոլմա․․․ Կարծեմ՝ այսքանը, օհ ոչ, նաև խաչապուրի՞։

-Ահա, բայց դա հայկական չէ։

-Հայկական չէ, բայց համեղ է Հայաստանում։

-Փորձեք մածունը։

-Մածո՞ւն։

-Այո, հենց մածունից են սպասը պատրաստում։ Նման է աղի յոգուրտի։

-Հա՜, շատ լավ։ Անպայման կփորձեմ։

-Դուք համարո՞ւմ եք հայերին հյուրընկալ կամ հետաքրքիր ուղղակի զվարճանալու համար։

-Իմ ուսանողները շատ հյուրընկալ ու բարի են, ես իրենց հետ կարող եմ խոսել, ճանաչել նրանց։ Նաև նրանք շատ հետաքրքրված են Գերմանիայով, ինձնով, գերմանացիներով։ Եվ դա շատ հեշտ է։ Ես երբեք չեմ եղել նրանց տանը, հրավիրված չեմ եղել: Ընդհանրապես, մտածում եմ, որ Հայաստանը շատ հյուրընկալ է։ Մարդիկ ջերմ են։ Գերմանիայում նրանք շատ սառն են, միշտ զբաղված, իսկ այստեղ մարդիկ ավելի հանգիստ են։

-Եվ ո՞րն է մի բանը, որը, եթե Դուք կարողանայիք, կփոխեիք հայերի մեջ։

-Ե՞ս կփոխեի․․․ Ես դերերը կփոխեի տղամարդու և կնոջ միջև։ Դա շատ տարօրինակ է ինձ համար։

-Ես նույնպես։

-Եվ փաստը, որ կանայք շատ ժամանակ պարտավոր են մնալ տանը, չաշխատել, չզվարճանալ, միայն երեխաներին դաստիարակել ու ճաշ պատրաստել։

Դրամատիկ լռություն։

-Իմ կարծիքով՝ ես դա կփոխեի։ Ես հասկանում եմ, որ դա ձեր ավանդույթների մի մասն է և ընդունված է, չգիտեմ, դա ձեր մշակույթի մի մասն է։

-Այո, բայց ես կարծում եմ, որ մեր սերունդը դա նույնպես կփոխեր։ Մենք 21-րդ դարում ենք ապրում ու չպետք է հասարակության մեջ դերերի բաշխում ունենանք։ Շատ մարդիկ կփոխեին դա։

-Իրոք որ։

-Լավ, շատ շնորհակալ եմ, որ զրուցեցիք ինձ հետ։ Ես կթարգմանեմ այն հայերեն, ապա Ձեզ կուղարկեմ անգլերեն տարբերակը։

-Շատ լավ, շնորհակալ եմ։

anahit baghshetsyan

133-ի ալիքներում խեղդվելիս

Ու մեր տանը կրկին ժամը 3:15-ին լսվում է իմ սենյակի դռան շրխկոցը։ Չնայած՝ ոչ մեկն էլ չի լսում, որովհետև տանը մենակ եմ։ Պայուսակս դնում եմ սենյակում ու սիրով ընկնում մահճակալիս վրա։ Ու ամեն անգամ գործողությունների այս շարանը կրկնելիս հասկանում եմ, որ առավոտը անկողնուց վեր չկենալն ու մի երեք ժամ ավել քնելն ավելի ճիշտ կլիներ։ Դպրոցում ոչ մի նորմալ բան չսովորեցինք։ Մոտ մեկ ժամ տառապում եմ այս ճակատագրական հարցի շուրջը մտորելով։ Հետո հեռախոսս զանգում է։

-Հա՛, մա՛մ։

-Ա՛ն, տանն ես, չէ՞։

-Հա՛ մամ, քեզ գրել եմ, որ տանն եմ։

-Լա՛վ, դասերդ արա։ Մի քիչ հետո կգամ, միասին կճաշենք։

Զանգը հուշում էր, որ պիտի շարժվեմ դասագրքաշատ գրասեղանիս ուղղությամբ, իսկ մտքերս թողնեմ մահճակալիս կողքին։

133: Դու միգուցե մտածեցիր, որ եթե հայտնվես Չիլիում ու քեզ վրա հարձակվեն, 911-ի փոխարեն կզանգես 133։ Ճիշտ մտածեցիր։ Բայց իմ գրասեղանը Չիլին չէ։ Ուղղակի գրասեղանիս վրա ինձ սպասում է Ֆիզիկայի դասագիրքը, որն ունի 133 պարագրաֆ։ 133 նոր պատճառ ֆիզիկան չսիրելու համար։ Սիրեմ, թե չսիրեմ, պիտի սովորեմ։ Ինչի՞ համար, կհարցնես։ Ես էլ չգիտեմ, ինքս ինձ որոշել եմ։ Թող մնա, մնացածը կանեմ, վերջում էլ դասն անգիր կանեմ։

Հայացքս թեքում եմ մյուս կողմ։ Անգլերենի դասագիրք, վրան հայերեն տառերով գրված «Անգլերեն»։ Ախր, ո՞ր մի իրեն հարգող օտար լեզվի դասագրքի կազմի վրա հայերեն տառեր կտեսնեք։ Եթե հետաքրքրում է, կարող եմ ասել, որ ներսում չկա ոչ մի բան, որ կօգնի ձեզ բարելավելու ձեր գիտելիքները։ Էս անցանք։

Վերցնում եմ հանրահաշվի դասագիրքը։ Դասագրքերի թոփ տասնյակում առաջատարը։ Ցավոք սրտի իմ թոփ տասնյակում ընդամենը երկու հորիզոնական կա՝ առաջին՝ հանրահաշիվ և երկրորդ՝ երկրաչափություն։ Սկսում եմ լուծել պարզագույն լոգարիթմական անհավասարումներ։ Քսան հատ։ Վատ չի։ Բայց քսանն էլ նույն կերպ են լուծվում։ Ոչ մի հետաքրքիր կամ գրավիչ բան։ Լավ, սպասիր վերջին վարժություններից սկսեմ։ 162-ը ստացվեց։ 161-ն ու 160-ը լրիվ նույնն են։ Մնացածն էլ արել եմ։ Ոչ մի հետաքրքիր բան։ Հիասթափությամբ փակում եմ եզակի հաջողված դասագիրքը։ Հանրից էլ պրծա։

Պատմության դասագրքի կողմ նույնիսկ չեմ նայում։ Թվանշաններն ու իրադարձությունները չափից դուրս շատ են, չափից դուրս ուռճացրած ու ոչ ստույգ։ Բացի այդ, նույն դասը 8-րդ դասարանում էլ եմ սովորել, պատմել եմ ու 10 եմ ստացել։

Հասարակագիտության դասագրքի վրա լուրջ ներդրում է կատարված։ Պարզ երևում է։ Ամեն բան արել են, որ նախադասությունը կարդալիս երեք բառից ավել ոչ մի բան չհասկանաս։ Վաղը հասարակ չունենք, ուրեմն էսօր վերծանելու կարիք չկա։

Դասագրքերն ավարտվեցին։ Այսինքն՝ դասերս էլ արեցի։ Վա՜յ, ոնց էի մոռացել։ Ֆիզիկան մնաց։ 15 հատ էլ խնդիր հանձնարարեց։ Դժկամությամբ բացում եմ դասագիրքը ու սկսում դասը կարդալու տքնաջան պրոցեսը։ «Ինչպես հասկացանք նախորդ՝ 26-րդ պարագրաֆից․․․»։ Ոնց չեմ սիրում էս նախորդ պարագրաֆը։ Լավ, շարունակում եմ կարդալը։ Որ էս դասն էլ կարդամ, կմնա ընդամենը 106 պարագրաֆ։ Հեռախոսս զանգում է․

-Հա, մամ։

-Ան, ես հասնում եմ։ Դասերդ սկսե՞լ ես։

-Հա, մամ, մնաց ֆիզիկան։ Մնաց 106 պարագրաֆ․․․