Հայոց լեզվի դասաժամերից մեկի ժամանակ մի քիչ շեղվեցինք թեմայից ու եկանք այն եզրակացության, որ նոր սերունդը տառապում է սևապաշտությամբ: Չնայած, ավելի ճիշտ կլինի ասել, որ մեր ուշադրությունը այդ հարցի վրա հրավիրեց հենց ինքը՝ ուսուցչուհին:

-Երեխեք ջան, անձամբ ես՝ սևը շատ եմ սիրում, բայց ձեր ի՞նչ տարիքն է: Ձեր տարիքում ավելի շատ վառ գույներ պիտի հագնեք, ավելի վառ պիտի պատկերացնեք կյանքը:

Համամիտ եմ: Բայց դե, ամեն ինչն էլ բացառություններ ունի: Կան մարդիկ, որոնց համար սևն ուղղակի հոգեվիճակ է, բայց տեսքից հեչ չես ասի: Ասում, խոսում, էնպիսի հումորներ են անում, մնում ես ապշած: Մարդիկ էլ կան՝ այդ առաջին խմբին նայում, նախանձում են, ու «ուլում-զուլումով» գնում-մտնում սևի մեջ, «դարձնում» իրենցը: Բայց, ախր, սևը չի, որ մարդուն տխուր կամ ուրախ է դարձնում:

Գրեթե մոռացել էի այս խոսակցության մասին, երբ զգեստապահարանս բացելով նկատեցի, որ հագուստիս կեսը սև է: Այ քեզ բան, ինքս էլ չէի նկատել: Հիմա ի՞նչ է դուրս գալիս, պարզվում է՝ սիրում եմ սևը, բայց բոլորովին տխուր անձնավորություն չեմ: Կյանքում էնքան ուրախ ու գունավոր բաներ կան, որ սիրում եմ, ու ընդհանրապես կապ չունեն սևի հետ:
Օրինակ՝ քնաթաթախ երեխայի աչքերը, որ ամեն կերպ փորձում է դիմադրել քնին, բայց վերջ ի վերջո հանձնվում է:

Պապիս հնացած հումորները, որ էլ ծիծաղելի չեն, բայց անչափ ջերմ են:

Ամանորյա ֆիլմերը՝ օգոստոսի կեսին, դասերից առաջ դիտելը:

Նվիրելու նպատակով գիրք գնելը, բայց մինչև նվիրելը անպայման կարդալը:

Հեռախոսիս մեջ նոր ծրագրեր ներբեռնելն ու ջնջելը՝ րոպեների տարբերությամբ:

Խառը մտքերովս խառը տեքստեր գրելը՝ որ գլխումս տեղ ազատվի:

Փողոցով քայլելիս բարձրաձայն երգելը:

Էս աշխարհում սիրելու էնքա՜ն բան կա, ի՜նչ ափսոս, որ չենք նկատում:

Պարող ճաշը

Մի անգամ իմ հայրիկը սպաս էր պատրաստում, չկարծեք, թե սպասը աղջիկ է: Նա տղա է: Հայրիկս բրինձն էր լցնում, ու բրնձի հատիկներն ասացին.

-Ա՜խ, ինչ լավ ա էսպես…

Նրանք շատ ծույլ էին, բլղուրն էլ էր այդպես, հավկիթն էլ, մածունն էլ, համեմն ու սոխուկն էլ: Բայց ջուրը շատ աշխույժ էր: Ծույլիկներին օգնության հասավ գդալ մայրիկը: Նա խառնեց սպասը, և ծույլիկները պարեցին: Ջուրը շատ հաճույքով էր պարում: Երբ սպասն արդեն պատրաստ էր, ծույլիկները հոգնեցին և քնեցին, իսկ ջուրը՝ ոչ:

Մանե Պետրոսյան, 8 տ.

 

Ծերուկ սոխը

Լինում է, չի լինում մի կծու լեզվով, չար ծերուկ սոխ է լինում: Մայրիկը, երբ սկսեց սոխը կտրատել, ծերուկն ասաց.

-Այս ի՞նչ արեցիք: Իմ թագավորական սիրուն շորը փչացրեցիք, անտաշ կին:

Մայրիկը չդիմացավ և լաց եղավ: Բայց սոխը չէր լռում, հա խոսում էր ու խոսում: Նրա բերանից վատ հոտ էր գալիս: Մայրիկը կարծեց, թե նա փչացել է ու գցեց աղբամանի մեջ: Աղցանն առանց սոխի էլ համով էր:

Տիգրան Դիվանյան, 7 տ.

 

Իմաստուն հավն ու հնդկահավը

Շիրակի գյուղերից մեկում հնդկահավն ապրում էր հավերի հետ՝ հավաբնում: Նա շատ գոռոզ էր և ասում էր.

-Այս զզվելիներն ովքե՞ր են, դո՞ւ ինչ ես արձանի նման ամբողջ օրը նստում բնի մեջ:

-Ես թուխս եմ նստել և հետո ձագեր եմ ունենալու,- նրան պատասխանեց հավը:

-Դու շատ զզվելի ես, չեմ ուզում կողքիդ նստել,- ասաց հնդկահավը:

-Ոչինչ, շուտով Նոր տարին կգա, կտեսնենք՝ ով որտեղ կլինի,- ասաց մայր հավը:

Երբ առաջին ձյունը եկավ, գյուղացի կինը մտավ հավաբուն, կեր տվեց փոքրիկ ճուտիկներին, հետո նայեց հնդկահավին:

-Մեր հնդկահավը շատ է մեծացել, ժամանակն է վաճառելու,- ասաց նա և հնդկահավին տարավ շուկա:

Մայրիկս հնդկահավը գնեց և տուն բերեց: Նա հնդկահավին դրեց գազօջախի մեջ, իսկ հնդկահավն ասաց.

-Վա՜յ, փրկեք, օգնեցեք, խեղդվեցի, շատ շոգ է: Մայրս հետո ջուր ավելացրեց, իսկ հնդկահավը բղավեց.

-Վա՜յ, ես թրջվեցի, խեղդվեցի, չորացրեք ինձ:

Երբ գազօջախից նրան հանեցին, մի քիչ հովանալուց հետո դրեցին սառնարանի մեջ, իսկ նա ճչաց.

-Ո՜ւյ, ես սառում եմ:

Իսկ հաջորդ օրը նրան դրեցին սեղանին և սկսեցին կտրատել: Նա այլևս չդիմացավ ու սկսեց լաց լինել: Հետո հիշեց հավաբունը ու իմաստուն հավին:

Վանիկ Առաքելյան, 10 տ.

 

Սոխն ու լավաշը

Լավաշն ապրում էր խորովածի տակ: Նրա լավագույն ընկերն էր սոխը: Նրանք արդեն սեղանի վրա էին, երբ լսեցին, որ երեխան մայրիկին ասաց.

-Մամ, տոնածառի լույսերը վառի:

Լավաշն ու սոխը երկար մտածեցին, թե դա ինչ է: Հարցրին կանաչուն: Կանաչին ասաց, որ դա սեղանի վրա գտնվող հյութի շիշը կարող է իմանալ. նա բարձրահասակ է:

-Ես գիտեի, բայց մոռացել եմ, ավելի լավ է հարցնեք տոնածառից ընկած խաղալիքին:

-Որ վերևից ընկա, հիշողությունս կորավ,- ասաց խաղալիքը:

-Սպասե՛ք,- ասաց սոխը,- տոնածառ բառը բաղկացած է տոն և ծառ բառերից, իսկ հիմա Նոր տարի է:

Քիչ հետո ընտանիքի բոլոր անդամները նստեցին սեղանի շուրջ, զանգերը հնչեցին, և բաժակները զնգացին:

Ափսեի հատակին շատ մութ էր, բայց ուրախ խոսակցությունները շատ լավ էին լսվում…

Էլիզա Ռուշանյան, 8 տ.

 

Տոնական սեղանի կոտլետները

-Աղացին՝ հերիք չէ, հիմա էլ գնդիկներ են պատրաստում,- փնթփնթաց միսը:

-Էս մարդիկ խիղճ չունեն,, հիմա էլ այդ սև պղպեղը, որ չեմ սիրում, հիմա կսկսեմ փռշտալ: Կանաչու համերն ինձ պետք չեն,- ասաց միսը,- իմ հոտն էլ, համն էլ շատ լավն է: Ինձ ուրիշ մթերքներ պետք չեն,- նա փնթփնթում էր ու փնթփնթում, բայց ոչ ոք նրան չէր լսում:

-Ո՛չ,- բարձր ճչում էր միսը և չէր հասցնում աչքերը փակել, երբ տատիկս նրանց գցում էր ալյուրի մեջ: Միսը նորից փնթփնթում էր,- ա՜խ, ա՜խ, ա՜խ, հիմա աչքերս կմռմռան, փրկեք: Էս մարդիկ ինձ գժվեցրին, աչքե՜րս…

Տատիկս մսե գնդիկները տափակեցրեց և տաք թավայի մեջ դրեց:

Շուտով ոսկեթուշ կոտլետները պատրաստ էին:

-Վա՜յ… Էս ինչ գեղեցիկ եմ… Հաստատ Սուրբ ծննդյան տոնին եմ մասնակցելու… Ուռռաաա՜:

Մարիետա Մարգարյան, 10 տ.

2011թ.

Ամանորյա տոնը գեղեցիկ ու բարի հեքիաթ է, որ ամեն տարի գալիս է յուրաքանչյուրիս տուն: Հեքիաթ չէ, ի՞նչ է, եթե մոլորակի համայն մարդկությունը՝ մեծ թե փոքր, սևամորթ թե սպիտակ, առողջ թե հիվանդ, աղքատ թե հարուստ, հաջողակ թե ձախորդ, սիրված թե խռոված, երբ ղողանջում են Նոր տարավա սկիզբն ազդարարող զանգերը, անխտիր բարիանում ու մանկանում է, թեկուզ մի քանի վայրկյան: Բայց այդ, մի քանի վայրկյանի հավաքական բարության պաշարն է երևի, որ պահում է այս մոլորակը՝ չնայած ամեն կողմից հասնող չարագույժ լուրերին՝ մրրիկների ու ջրհեղեղների, հրդեհների ու երաշտների, համաճարակների ու այլևայլ աղետների մասին:

Նոր տարին բազմաթիվ նվերների ու ավելի լավն ակնկալելու հույսեր է բերում: Մեզանից յուրաքանչյուրը ասես երեխա է դառնում. մեզ շրջապատող իրականությունը սկսում ենք մանկան աչքերով ընկալել, թեև վաղուց արդեն հասուն մարդ ենք: Այս օրերին այնպես ես ուզում հավատալ Ձմեռ պապին ու Ձյունանուշին, այնպես ես սպասում, որ իսկապես այցելեն քո տուն:

Եվ այս ամենի պատճառը Նոր տարին է, երբ նորոգվում են ամենաբաղձալի երազանքները: Պետք է միայն հավատալ բարուն, հավատալ, որ ամեն ինչ լավ է լինելու, և մեզ ամեն ինչ հաջողվելու է:

Նոր տարին իրական շփումների մի շրջան է, երբ պետք է վայելել հարազատների, ընկերների, սիրելիների ներկայությունը, մինչդեռ մենք շատ հաճախ շփման նմանակում ենք անում. գրում ենք sms-ներ, զրուցում չաթերում: Ընկերների հետ խոսելու փոխարեն՝ մենք էլեկտրոնային նամակներ ենք ուղարկում: Ախր, ցանցում շփվելու համար աչքերի մեջ նայելու, ժպտալու և ձայնի հնչերանգով շոյվելու կարիք չկա: Այդ ամենը պարզապես պատկերում ենք անհասկանալի նշանների միջոցով: Եթե սմայլիկ, օգտատերը ժպտում է, թարս սմայլիկ՝ օգտատերը նեղացած է: Ցանցում մենք իբր շփվում ենք՝ մոռանալով, որ իրական շփման ընթացքում տեղեկություն փոխանակելուց զատ, նաև փոխանակվում ենք էներգիայով, ջերմությամբ, սիրով, իրականությամբ:

Առանց դրանց մեր շփումը կորցնում է ամենագլխավոր իմաստը:

Ցանկանում եմ, որ Ամանորին մեր կյանքում հնարավորինս շատ լինի իրականը. իրական ընտանեկան երջանկություն, իրական սեր, իրական ընկերություն, իրական տոն: Եվ գոնե Ամանորի գիշերը հրաժարվենք sms-ներ ուղարկելուց. խոսե՛նք և լսե՛նք նրա ձայնը, ով մեզ համար իրոք թանկ է:

Նոր տարին նոր կյանքի խորհուրդ ունի: Եվ ամեն տարի մենք ինչ-որ բանի ենք սպասում: Ես, օրինակ, 2018-ից շատ ակնկալիքներ ունեմ: Դե, ճիշտ է, հիմա ուղեղումս բացի միասնական քննություններից ուրիշ բան չկա, բայց ոչ բոլոր ցանկություններս են, որ դրա հետ են կապված: Օրինակ՝ ուզում եմ, որ ինչ-որ մի հրաշքով ատոմային զենքը հօդս ցնդի: Պայթելու իմաստով չէ, այլ ուղղակի անհետանա, ու միայն ատոմայինը չէ, մնացած զենքերն էլ: Լավ կլիներ, չէ՞, մի օր արթնանայիր ու իմանայիր, որ ո՛չ ԻԳԻԼ-ի զորքերը կան, ո՛չ ահաբեկիչները, ո՛չ Ռուսաստանի ու Ամերիկայի բազաները աշխարհի ամեն անկյունում, ո՛չ էլ Ղարաբաղի սահմանից այն կողմ կանգնած թշնամին:

Ինձ փոքր տարիքից սովորեցրել են, որ եթե ինչ-որ բան շատ ես ուզում, կատարվում է: Դրա համար ես անկեղծ, անկախ ամեն ինչից՝ խաղաղություն եմ սպասում Նոր տարուց: Իսկ հետո՝ լուսավոր ու չսառցակալած փողոցներ եմ ուզում, որ հենց սառած փողոցների ժամանակը գա, երեկոյան ուշ տուն գնալիս ո՛չ ես ընկնեմ, ո՛չ էլ մեր բակի տատիկները: Բայց այս մի բանը Ձմեռ պապիկից չէ, որ պետք է խնդրեմ: Փողոցների մաքրման հարցը քաղաքային իշխանությունների գործն է, և հույս ունեմ, որ նախորդ տարվա նման Սուրբ Ծննդյան օրը չեմ վախենա եկեղեցի գնալուց: Հիմա կմտածեք՝ հիշաչար եմ, և ես էլ չեմ հերքի: Այնպես որ, բոլոր Ձմեռ նախագահներ, Ձմեռ մարզպետներ, Ձմեռ քաղաքապետեր, Ձմեռ գյուղապետեր և, իհարկե, սիրելի Ձմեռ պապիկ, քանի որ մենք մեզ լավ ենք պահել այս տարի, դուք ուղղակի պետք է մեզ համար հաջող տարի բերեք:

Լավ մնացեք…

Խմբագրության կողմից- Վերջին ցանկությունդ բնության կողմից արդեն իրականություն է: Դե, համենայնդեպս, առայժմ: Ձյան փոխարեն քեզ անձրև է նվիրում:

«Բարև: Արի զրուցենք: Այս անգամ մեկ ուրիշ տարբերակ ընտրեցի քեզ հետ կապվելու: Հետաքրքիր է, չէ՞: Ո՞վ կմտածեր, որ ես ինչ-որ մեկին մի օր նամակ կգրեմ թղթի վրա: Կամ կպատկերացնեի՞ր, որ մի օր ինչ-որ մեկից ձեռագիր նամակ կստանաս: Արի միասին կարոտախտ ապրենք»:

Դասերս էի սովորում ու դրան զուգահեռ երգ էի լսում, կարծեմ՝ The Lumineers-ի Sleep on the floor-ն էր: Հաղորդագրություն էկավ՝ Էլիզան էր.

-Թին, Վահեն ասում ա, որ Աննան քեզ ինչ-որ բան ա ուղարկել:

-Ի՞նձ: Հարցրու՝ ի՞նչ ա:

-Ասում ա՝ մարինադ: Չի երևում՝ բանկան փաթաթված ա:

-Յա, չլինի՞ թթու վարունգ ա ուղարկել,- ինձ հատուկ անհամբերությամբ հարցրի ես (բոլոր մոտիկներս գիտեն, որ թթու վարունգի համար խելքս իմը չէ):

-Ա՞ն: Էդ ի՞նչ ես ուղարկել ինձ:

-Դեռ չի հասե՞լ քեզ: Մոռացա Վահեին զգուշացնեմ, որ մինչև «պայոկը» քեզ չհասնի՝ ձենը դուրս չգա:

-Ան, ասա՝ ի՞նչ ա: Սիրտս կպայթի: Ասա էլի:

-Ոչ մի արտասովոր բան:

-Ասում ա՝ բանկա ա: Մարինադ ա, ինչ ա: Թթու վարունգ ե՞ս ուղարկել:

Աննան մալիշկեցի է, նրա հետ ծանոթացել եմ վիրտուալ: Իմանալով, որ ինքը նույնպես 17-ի թղթակից է՝ նրան ընկերանալու հարցում ուղարկեցի:

«-Բարև:

-Բարև, Աննա ջան:

-Ինձ ճիշտն ասած քո պորտրետը շատ էր դուր գալիս, սիրուն ես:

-Շնորհակալություն: Դու էլ ես սիրուն, Աննա ջան:

-Չէ լավ: Արի ծանոթանանք: Աննա, 17 տարեկան: Սիրում եմ գիրք կարդալ ու ֆիլմեր դիտել, իսկ դու՞:

-Ես էլ 16 տարեկան եմ, ես էլ եմ սիրում գրքեր ու ֆիլմեր, բայց էս ամառը ինչ-որ շատ կարճ ա՝ չեմ հասցնում:

-Մի տեսակ ինձ թվում էր ինձնից մեծ ես ,բայց չէ՝ ավելի լավ, ազատ կշփվեմ: Ո՞րերորդ փոխվեցիր:

-10 փոխվեցի ու մի ամիս անիմաստ ջուրը գցեցի քննությունների պատճառով: (Էս ընթացքում դեռ էն պատմության քննությանը հաջորդած դեպրեսված վիճակն էր)»:

Էսպես սկսեցինք շփվել:

«Դու ինձ ընկերանալու հարցում ուղարկեցիր, ես սիրով ընդունեցի, որովհետև անկեղծ քո նկարն ինձ ամենից շատն էր դուր եկել: Հետո ես գրեցի (որովհետև դու սովոր չես առաջին քայլին), հետո ծանոթություն, ու արդեն իրար համար այն ենք, ինչ կանք»:

 

Մոտ մեկ շաբաթ սպասեցի ուրբաթ օրվան՝ որ Էլիզան «Մանանա» գնա ու բերի «պայոկս»: Ահա և եկավ սպասված ուրբաթ օրը:

-Էլիզ: Բանկաս մոտդ ա՞:

-Բանկա չի: Թուղթ ա:

Բայց պարզվեց, որ մոռացել էր իր հետ բերել, ու ես ստիպված եղա ևս մեկ շաբաթ սպասել:

Ահա և եկավ սպասված ուրբաթ օրը: «Մանանա»: Կարնավալ: Եղվարդ-Երևան ընկած տարածություն: Պատրաստություններ: Ու ես ամբողջ ժամանակ մտածում եմ «պայոկի» մասին:

Արդեն «Մանանայում» ենք: Ներս մտնելուն պես հանձնեցին «պայոկս»: Ու պատկերացնո՞ւմ եք, թե ինչ էր դա: Դե դա էդքան էլ դժվար չէ գուշակել: Նամակ: Հասարակ նամակ: Թղթի վրա գրված ու դրված ծրարի մեջ: Հենց նույն պահին էլ բացեցի ու սկսեցի կարդալ՝ մամայի ասած «ապուշի ժպիտը» դեմքիս: Դե, ժամանակ չեղավ մինչև վերջ ընթերցելու ու մնացածը տանը շարունակեցի:

Հասկանում եմ, գուցե ձեր համար ձանձրալի է սա կարդալը, բայց սա իմ առաջին թղթե նամակն էր: Բայց չէ, մի րոպե: Բա եղբո՞րս նամակները: Դա մոտ 10 տարի առաջ էր՝ երբ զինվոր էր եղբայրս, ու մենք թղթե նամակներ էինք ուղարկում միմյանց: Ես 5-6 տարեկան էի: Հըմ, շեղվեցի թեմայից:

«Թույլ մի տուր, որ ինչ-որ մեկը քեզ անօգնական ու թույլ համարի: Աշխատիր սեփական խնդիրներիցդ չկորցնել ինքդ քեզ, չփախչել, կամ չշրջանցել դրանք: Էդ քեզ երբեք չի օգնի ու չի տա էն բոլոր հարցերիդ պատասխանները, որոնք կառաջանան մեջդ: Եթե անգամ ներսիցդ ինչ-որ բան կրծում ա, ու դու այլևս անզոր լինես ապրել էս հասարակության մեջ՝ ցույց մի տուր, ցույց մի տուր, որ դու անօգնական ես, որ էլ ուժ չունես՝ դրանով քեզ կվնասես: Համոզված եմ, որ էդպես կանես, ու շատ հարցերում արդեն իսկ արել ես: Դա իրոք մեծ բան ա: Շատերը չեն կարողանում: Հաճախ ես էլ չեմ կարողանում»:

Ան, կհետևեմ խորհրդիդ:

Հա, չմոռանամ ասել, որ ամբողջ օրը նամակը ձեռքիս տան մեջ քայլում եմ, երևի 100 անգամ կարդացել եմ՝ ամեն տառը հատ-հատ, ու իրեն վերաբերվում եմ այնպես, ինչպես «Մատանիների տիրակալը» ֆիլմում՝ մատանուն: «Моя прелесть» (խնդրում եմ էս արտահայտությունը չջնջել):