meri hakobyan

Կորուստներ

«Ու ես հասկացա, որ աշխարհում ոչինչ չես գտնի երկրորդ անգամ  և դրա համար ուզեցի գոռալ իմ  ծաղկային ամբողջ ձայնով. «Մի կորցրեք, մարդի՛կ»:

    Վարդգես Պետրոսյան

Պետրոսյանի այս խոսքերն էլ կդառնան նախաբան: Կորուստները տարբեր են լինում: Մեկը կորցնում է քույր, մեկը` եղբայր, մեկը` ընկեր, մեկն էլ ինձ պես` տատիկ ու պապիկ: Միգուցե կորուստդ ապրում է նույն քաղաքում, որտեղ դու ես ապրում, իսկ միգուցե ուրիշ աշխարհում: Մեզանից յուրաքանչյուրն ինչ-որ մեկին կորցրել է: Մենք կորցնում ենք մեզ հարազատ, սիրելի մարդկանց: Կորցնում ենք միշտ: Կյանքի չգրված օրենքն է այդպես թելադրում: Կորցնում ենք առհավետ և առհավետ էլ պահում ենք մեր սրտի մի փոքրիկ անկյունում:

Տատիկն ու պապիկը առիթների ժամանակ միշտ երգում էին: Երգում էին տխուր երգեր, որոնք ինձ դուր չէին գալիս: Հիմա երազում եմ գեթ մի անգամ լսել նրանց ձայնը: Իմ հիշողության մեջ տատիկն ու պապիկը որպես վառ աստղ միշտ շողում են: Երբեք նրանց չեմ ասել, թե ինչ կարևոր դեր են կատարում իմ կյանքում: Երբեք: Ու ինչքա՜ն եմ ափսոսում: Ու ինչքա՜ն կուզեի, որ մի սարք լիներ, ինձ տաներ հասցներ երկինք, նրանց մոտ, որ ամուր գրկեի ու ասեի, որ շատ եմ սիրում, ասեի, թե ինչքան եմ զգում իրենց կարիքը, ինչքան կուզեի կողքիս լինեին: Մի փունջ բարություն, լույս ու ջերմություն հետ կբերեի ինձ հետ:

«Կյանքում միշտ կորցնում ենք հենց ամենաթանկը»,- ու նորից  Պետրոսյանին եմ հիշում:

Կորցնելով քեզ թանկ մեկին դու պարտավորվում ես ապրել երկու կյանքով՝ քո և նրա, ում կորցրել ես: Պետք է ապրես հանուն նրա, նրա երազանքներով, ցանկություններով ու նպատակներով: Պետք է շարժվես առաջ` նրան պահելով սրտումդ: Պետք է հասնես բարձունքների, որ նա, երկնքից  դիտելով Քեզ, հպարտանա:

Տատիկը երգում էր. «Ճամփորդ ե՜մ»…

Պապիկն էլ շարունակում. «Ճա՜մփիդ ղուրբան»:

Հետ Գրություն. Եկեք բարություն սփռենք այսօր աշխարհում: Ասացեք ձեզ սիրելի մարդկանց, որ սիրում եք նրանց: Ասեք, քանի ուշ չէ, քանի դեռ ունեք դրա հնարավորությունը: 

Shushan stepanyan

Մի ծաղկի պատմություն

Մարտի ութն էր: Կանգառում կանգնած սպասում էի: Օրը սովորականից մարդաշատ էր. դե, տոն էր: Ինչպես ամեն տարի, այդ օրը նույնպես ծաղիկներ էին բաժանում կանանց և աղջիկներին: Մի կին իր տղայի հետ եկավ, կանգնեց կողքիս: Այդ կնոջ ձեռքին մի ծաղիկ կար, իրեն էլ էին նվիրել: Ասեմ, որ չափազանց շատ եմ սիրում նայել մարդկանց աչքերին, փորձել կարդալ ամենքի հայացքը, տեսնել էությունը: Հիմա նայում եմ այդ կնոջը, հետո իր տղային. մոտ տասը տարեկան կլիներ, մեծ, շատ սիրուն աչքեր ուներ, երկար թարթիչներ, բարի հայացք, թուշիկներին էլ պեպեններ կային: Մայրը ծաղիկը տվեց որդուն, ու սկսեցին զրուցել:

-Մա՜մ, ա՜յ մամ, կլինի՞ դասատուիս տամ էս ծաղիկը: Իրան շատ եմ սիրում:

-Չէ, կտանենք, կտանք քույրիկին, ա՜յ տղա:

-Մա՜մ, բայց ես դասատուիս եմ ուզում նվիրել:

-Ա՜յ տղա, սիրուն բռնի ծաղիկը, տուն պիտի տանենք: Լավ, է, որ ուզում ես, դասատուիդ կնվիրենք: Տանը քուրիկին կասենք` կզարդարի, դասի գնալուց կտանես:

-Հա, մամ ջա՜ն:

-Տղե՛ս, կարո՞ղ ա տատիկին նվիրենք էս ծաղիկը: Ուզում ես, արի իրան նվիրենք, հա՞:

Ամբողջ ժամանակ լսում եմ ուշադիր, այդ տղային եմ նայում, որ զգույշ ծաղիկը բռնած՝ համ մայրիկի հետ է զրուցում, համ էլ անընդհատ մի քայլ առաջ է գալիս, տեսնի՝ չեկա՞վ ավտոբուսը: Նայում եմ ու ժպտում իրեն: Մեկ էլ ինքն ինձ ժպտաց ու ասաց.

-Մա՛մ, վերջ, ծաղիկը էս քույրիկին եմ նվիրում:

-Նվիրի, բալե՛ս, լավ քույրիկ ա:

Սիրտս լցվեց. իրենց ունեցածը ընդամենը մի ծաղիկ էր, բայց բոլորին նվիրեցին: Գուցե Աստված իրենց բարեկեցիկ կյանքով չէր ապահովել, բայց շատ մեծ սիրտ էր նվիրել…

Ծաղիկը չվերցրի ու ասացի, որ դա հենց այդ կնոջ նվերն է ու թող իրենն էլ լինի: Ո՛չ իմ ավտոբուսն էր գալիս, ո՛չ իրենց, ինչ լավ էր. սկսեցինք զրուցել: Պահը չկորցրի ու ասացի.

-Ինչքան սիրուն ու լավ տղա ունեք:

-Հա՞:

-Շա՜տ:

Իրենց ավտոբուսն եկավ, ու նստելիս այդ տղան ինձ ժպտալով ասաց.

-Հաջող, քույրիկ ջա՛ն:

Ամբողջ օրը աչքերիս առաջ այդ հայացքն էր. ծաղիկ նվիրող այդ բարի հայացքը: Այնքան կուզեի նորից տեսնել այդ տղային, մի բարի ժպիտ նվեր ստանայի նրանից ու պարզեի, թե ի վերջո, ո՞ւմ նվեր հասավ բարի հոտով այդ ծաղիկը:

Կյանքը տեսախցիկի առաջ և առանց տեսախցիկի

Սեպտեմբերի 6-ն էր: Առավոտյան գնացել էի դասի և հեռախոսս մոռացել էի տանը: Երբ տուն վերադարձա, մայրս ինձ ասաց, որ «Մանանա» կենտրոնից են  զանգահարել: Ես անմիջապես վերցրեցի հերախոսը ու զանգահարեցի տիկին Ռուզանին:

-Ալո, բարև Ձեզ, տիկին Ռուզան, ինչպե՞ս եք: Մաման ասաց, որ զանգել էիք:

-Դավ ջան ուզում էինք գալ ձեր գյուղ` ձեր ֆիլմերը նկարելու:

Ուրախությանս չափ չկար: Երկար ժամանակ է, որ քննարկել էինք մեր ֆիլմերի գաղափարները, և անհամբեր սպասում էի նրանց գալուն: Օրը երեք անգամ զանգում էի Հոնին, տեսնեմ` ինչ էին որոշել: Վերջին անգամ, երբ խոսում էինք, Հոնն ասաց, որ վաղը դասերից հետո գալիս են:

Վերջապես եկավ սպասված պահը, երբ երեկոյան 7-ի սահմաններում Բաղանիսի խաչմերուկում, այն խաչմերուկում, որի մասին գրել էի իմ հոդվածներից մեկում (Բաղանիսից դուրս եկող երկու ճանապարհների, որոնցից մեկը վտանգավոր է թշնամու դիրքերից արձակվող կրակահերթերի պատճառով, իսկ մյուսը` «ապասնի») հանդիպեցի «Մանանայի» նկարահանող խմբին` Հոնին, Լիլիթին,Դիանային, Աշոտին: Մի քիչ զրուցելուց հետո որոշեցինք հաջորդ օրը առավոտյան հանդիպել նույն տեղում, որպեսզի սկսենք նկարահանումները:

Առավոտյան հանդիպեցինք պայմանավորված տեղում: Հոնը օգնում էր նկարահանել ռմբապաստարանում, իսկ Աշոտը` բաղանիսցի տղաների առօրյա կյանքը: Մեզ միացան մեր գյուղի մյուս թղթակիցները` Դավիթը, Սերյոժան, Էրիկը: Ամբողջ օրը տեսախցիկը հետևում էր ինձ, իսկ Հոնը գյուղի երեխաներին էր նկարում: Աշոտի հետ գնացինք իմ գաղտնի աշխատասենյակը (այդ մասին էլ եմ գրել, մեր գյուղի վերևի սարի մասին, ուր ես տանում եմ մեր խոզերին արածեցնելու և բացատի կոճղերի վրա գրում եմ իմ հոդվածները), հետո գնացինք կարտոֆիլ ու դամբուլ հավաքելու: Դե, ափսոս խոտի սեզոնն արդեն վերջացել է, թե չէ կգնային նաև խոտհարքերում նկարահանելու: Հա, մեկ էլ` մոռացա, տատիկս հաց էր թխում, դա էլ նկարեցինք, որովհետև այնտեղ էլ էի օգնում:

Գյուղի տղաների կյանքը տարբերվում է քաղաքի տղաների կյանքից, երևի այդ պատճառով էլ որոշեցին նկարել իմ, իմ ընկերների և իմ գյուղի մասին ֆիլմը:

Որ ճիշտն ասեմ, սկզբում ամաչում էի խոսել տեսախցիկի առաջ, բայց գնալով բացվեցի, սկսեցի ազատ խոսել: Պատմում էի այն ամենի մասին, որ կատարվել էր իմ շուրջը: Ես սկսեցի պատմել անասնագողության, գյուղական գործերի՝ հողագործության, անասնապահության, առևտրի և դասերիս մասին: Հետո գնացինք ընկերոջս տուն` ֆիլմի մյուս մասը պետք է նկարեինք իրենց ապաստարանում:

Մինչ մենք նկարահանում էինք մեր գյուղում, մյուս խումբն աշխատում էր Ջուջևանի մեր թղթակիցների ֆիլմի վրա նրանց գյուղում: Իսկ հաջորդ օրը  պետք է գնային Կոթի` կոթեցի մեր թղթակիցների ֆիլմը նկարելու: Ես խնդրեցի ինձ էլ իրենց հետ տանեն: Ֆիլմը պետք է նկարեինք Կոթիում գետնի տակ գտնվող ապաստարանի մասին, որը կառուցել էին գյուղի մարդիկ, 90-ական թվականներին` թշնամու հրետակոծությունից պաշտպանվելու համար:
Հասանք Կոթի: Հանդիպեցինք մեր թղթակիցներից Սերինեի և Տիգրանի հետ և ուղևորվեցինք դեպի այն տուն, որտեղ ապաստարանն է: Տանն ապրում էր մի տատիկ, որի անունը Լաուրա էր: Լաուրա տատին պատմեցինք մեր ֆիլմի գաղափարի մասին և խնդրեցինք, որ մի քանի մարդ կանչի, ովքեր ապաստարանում պատսպարվել են այդ տարիներին: Լաուրա տատը վերցրեց հեռախոսը և սկսեց մարդկանց կանչել:

-Ալո, Գայան լա րեխանցն էլ վիկալ, արի: Մարդիկ են եկել` ուզըմ են ապաստարանի մասին կինո նկարին:

Մինչ ժողովուրդը կհավաքվեր, մենք աթոռներ, լամպ տարանք ապաստարան, որ մարդիկ նստեն և մեզ պատմեն իրենց դառը անցյալը: Լաուրա տատը մի ծալովի մահճակալ էլ բերեց և ասաց.

-Էս լեժանկի վրին իմ մարդն ա ապաստարանըմը հիվանդ պառկած էլել: Մի քանի րոպե անց մարդիկ հավաքվեցին: Նրանց մեջ էր նաև Ռաֆիկ պապը, ով այդ ապաստարանը կառուցողներից մեկն էր: Նա էլ սկսեց դեպքեր պատմել կռվի ժամանակներից:

-Էն որ մենք ստի տապ արած էինք ու սկսեցին կրակիլը, Դոստլու գնացող մի մարդ իրա ընտանիքի հետ ստի փրկվիլ ա: Ավտոն կանգնացրիլ ա էն պատի տակին (ձեռքով ցույց տալով ապաստարանի դիմացի պատը), հետո փախիլ-էկիլ ին ստի: Դե մի 40-50 հոգի մեռնելուցը փրկվել ա:Նաև հիշեց, որ երբ կառուցումը նոր էին սկսել, այդ ժամանակ թուրքերը սկսել են կրակելը: Դառը անցյալը մոռանալ չի լինի:Նկարահանումների ժամանակ լսում էի մարդկանց պատմությունները, իմանում շատ նոր բաներ Տավուշի մարդկանց դառը անցյալի մասին ու նաև` մեր կյանքի, գյուղացի տղաներիս կյանքն էլ մի նոր կողմից էր պատկերվում մեր առաջ:

Ապրում ենք:

Լավ կյանքն՝ իմ պատկերացումներով

Մարդկանց մեծամասնությունը սովորելով համալսարանում ինչ-որ առարկա կամ աշխատելով իրենց մասնագիտությամբ, մոռանում են իրենց մնացած հետաքրքրությունների մասին և կենտրոնանում են միայն իրենց մասնագիտության և աշխատանքի վրա: Ես կարծում եմ, որ սա շատ սխալ է: Սա նշանակում է, որ մարդիկ ապրում են միայն աշխատելու համար: Բայց դա ապրել չի նշանակում:

Ես ապագա մարքեթոլոգ եմ, բայց բացի մարքեթինգը ուսումնասիրելուց, հետաքրքրվում եմ շատ ու շատ այլ բաներով:

Օրինակ՝ ես շատ եմ հետաքրքրված հայոց պատմությամբ: Երևի ես ավելի շատ հայկական պատմավեպեր եմ կարդում, քան օրինակ, միասնական քննությունների ժամանակ պատմության քննություն հանձնող դիմորդներից շատերը:

Կարդում եմ ոչ միայն պատմավեպեր: Շատ եմ սիրում կարդալ հայ և համաշխարհային գրականություն: Առայժմ չեմ փորձել կարդալ արկածային գրականություն, բայց հաստատ կարդալու եմ:

Սիրում եմ պարել հայկական ազգագրական պարեր: Շատ եմ սիրում «Թամզարան», «Էջմիածինը», «Քոչարին» և այլն պարեր: Ի դեպ, ես պարի դասընթացների երբևէ չեմ մասնակցել: Պարերը սովորում եմ ինքնուրույն, օգտվելով «YouTube»–ում գտնվող տեսահոլովակներից:

Իմ հոբիներից մեկը քանոն նվագելն է: Չեմ պատկերացնում կյանքս առանց քանոնի: Հինգ տարի հաճախել եմ քանոնի դասընթացների: Կարողանում եմ նվագել նաև դաշնամուր, բայց հաճախ չեմ նվագում:

Ընդունվելու համար հայոց լեզվի քննություն պետք չէ հանձնել, բայց ես հաճախ եմ կատարում վարժություններ հայոց լեզվի շտեմարանից:

Իմ հաջորդ հոբին նկարչությունն է: Ճիշտ է, ես շատ լավ չեմ նկարում, բայց նկարում եմ: Տանը ունենք մի մեծ գիրք հայկական զարդանախշերի մասին: Ես օրվա ընթացքում առնվազն մեկ զարդանախշ եմ նկարում` օգտվելով այդ գրքից: Իհարկե միայն զարդանախշեր չեմ նկարում:

Պարբերաբար եմ սովորում նոր համակարգչային ծրագրեր: Հիմա փորձում եմ սովորել «3D Max» ծրագիրը:

Վերջերս մասնակցեցի մեդիա ճամբարի, որից հետո սկսեցի շատ սիրել կինոարտադրությունը և լուսանկարչությունը: Ամեն անգամ հետաքրքիր վայր գնալուց ինձ հետ վերցնում եմ իմ լուսանկարչական սարքը, որպեսզի լուսանկարեմ գեղեցիկ և հետաքրքիր տեսարանները:

Լավ, չմոռանամ իմ սիրելի մարքեթինգը: Ես փորձում եմ հնարավորինս շատ մասնագիտական գրքեր կարդալ, այսինքն, մարքեթինգի և բիզնեսի մասին: Ինտերնետից գտնում եմ նյութեր նրանց մասին: Հետևում եմ հաջողակ բիզնեսմեններին սոցիալական ցանցերով: Նրանք հաճախ են գրում կարճ, հետաքրքիր պատմություններ իրենց էջում իրենց կյանքի մասին: Մասնակցում եմ բիզնես թրեյնինգների:

Մի խոսքով, ես ապրում եմ իմ պատկերացումներով, «լավ կյանքով»: Երբ կարդում եմ ինչ-որ գիրք, դա կլինի պատմավեպ թե ոչ, էական չէ, պարում եմ ինչ-որ ազգային պար, քանոն եմ նվագում, մի քիչ նկարում եմ, մի քիչ հայերեն և ինֆորմատիկա եմ պարապում, մասնակցում եմ սեմինարի և այլն, օրվա ընթացքում, օրս լցվում է: Չեմ հասկանում` ինչպես են ապրում մարդիկ միայն կենտրոնացած լինելով մի աշխատանքի կամ մի առարկայի վրա:

Hripsime Vardanyan

«Հայոց հարցը» Մրգավան գյուղում

-Վա~յ, Հռիփսիմե ջան, արդեն լրագրող ես դարձել: Բա դու մեր հալը իմանալով` առաջինը պիտի գայիր մեր փողոց: Էս մեր Հայոց հարցի մասին գրի: Կարող ա` մի լուծում ստանա:

Պապիկիս հարևան Մարտին պապն է: Հայոց հարց ասելով նկատի ունի իրենց ջրի խնդիրը, որը մոտ 18 տարի է` չի լուծվում: Բնակիչները արդեն երկար ժամանակ է, ինչ պայքարում են տանը ջուր ունենալու համար: Լինում է ժամանակ, որ ջրի համար գնում են կողքի փողոց կամ Արտաշատ: Մի քանի անգամ նախագահական ընտրությունների ժամանակ եկել են, փոսեր քանդել, խողովակներ անցկացրել, և վերջ: Էլի ջուր չկա: Եվ այդպես մոտ 18 տարի: Բնակիչները բողոքել են, դիմել քաղաքապետարան, տարբեր լրատվամիջոցների են դիմել՝ հարցը բարձրաձայնելու նպատակով:

Փողոցի այս վիճակը հեռուստացույցով տեսնելուց հետո նախաձեռնվեց ջրաչափերի տեղադրումը, և այ քեզ հրաշք, ջուրը եկավ: Այդ ուրախությունը տևեց մի քանի օր: Էլի նույն վիճակը, էլի բողոքներ: Հիմա շաբաթը մեկ անգամ ջրի մեծ մեքենա է գալիս փողոց, ապահովում բնակիչներին երկու օրվա ջրով և գնում: Մնացած օրերին բնակիչները իրենք պետք է տեսնեն իրենց գլխի ճարը: Հույս ունեմ, որ այս հարցը շատ շուտ իր լուծումը կստանա:

Հ.Գ Եթե ինչ որ բարերար հրաշքով տեսնի այս հոդվածը և որոշի օգնել, ապա ասեմ այդ փողոցը՝ Արարատի մարզի, Մրգավան գյուղի Ա. Խաչատրյան փողոցն է:

vahe stepanyan

Պարզ՝ պարզի մասին

 

Գիտեք, բանը այն չի, որ պարզ բաները դուր են գալիս բոլորին, որովհետև հասկանալի են ու հեշտ են ըմբռնվում: Դե, լավ խոսքը «մի քիչ դրանում է, որ կա»: Եթե հեշտ ես հասկանում մի բանը, դրանից քեզ լավ ես զգում, էլի: Վերջիվերջո ինքնագնահատականդ էլ է բարձրանում: Բայց դա մի կողմ…
Է՜… Ես սխալ տեղից սկսեցի: Հլը` մի րոպե:
Ըհը:
Նախ ասեմ, որ ես պարզ բաներ շատ եմ սիրում: Դե որովհետև… Որովհետև ես էլ էդպիսին եմ: Ես սիրում եմ պարզ մարդկանց, պարզ բառեր, համարյա ամեն պարզը: Սիրում եմ պարզությունը և նախանձում… Նախանձում մարդկանց, ովքեր կարողանում են իրենց բարդ մտքերը արտահայտել` ինչպես դրանք կան: Ախր, եսիմ: Մեկը` ես, չեմ կարողանում: Եվ քանի որ իմ պարզ բառերը էլի չեն թողնում, որ իմ մտքերը արտահայտեմ, ես օրինակ բերեմ: Դե, որ հասկանալի լինի, էլի:
Գիտեք, չէ՞, վարդի մասին ինչքան երգեր, պատմվածքներ և նույնիսկ ամբողջ գրքեր կան: Մարդիկ նույնիսկ իրենց երեխաների անունն են դնում վարդ: Որոշները կարող են փիլիսոփայել վարդի մասին մի քանի հարյուր էջ, ներկայացնելով վարդի ամեն մի դետալը որպես մի փոքրիկ աշխարհ, որտեղ էլ իրենց հերթին հազարավոր գաղտնիքներ ու պատմություններ են թաքնված:
Դե, տեսեք: Ես ատում եմ վարդերը: Որովհետև վարդը ոնց ասեմ, է … Իրեն «քաղքենու» նման է պահում: Այն ուղղակի շատ բարդ է ինձ համար: Չեմ սիրում վարդի հոտը: Այն շատ նուրբ է ու տհաճ իմ քթի համար: Ես … Ես երիցուկներ եմ սիրում: Սովորական երիցուկներ: Մի՞թե երիցուկը հրաշք չի: Կանաչ ցողուն ու սպիտակ թերթիկներ: Ու ես ժամերով պատրաստ եմ նայել նրան (հա, հենց «նրան», ինձ համար երիցուկը իր չի) ու շնչել երիցուկի պարզ ու մի քիչ դառնահամ բուրմունքը: Ինչո՞ւ երիցուկի մասին գրքեր չկան: Որովհետև երիցուկը պարզ է: Բոլորի համար նույն ծաղիկն է, որ գուցե քոսոտ ու խղճուկ է թվում շատերի աչքերում: Բայց ախր, երիցուկից հիասքանչ ոչ մի ծաղիկ չկա: Է՜հ …
Հիմա էլ դնեմ` օրինակս բացատրեմ: Ես «երիցուկ մարդկանց» եմ սիրում: «Երիցուկ լինելը» էդ ամեն մարդու խելքի բան չի, է, ախր: Իսկ վարդ, եթե ոչ լինել, բայց գոնե ներկայանալը շատ հեշտ է: Ու ինձ համար կան երիցուկներ, որ հազարավոր վարդեր արժեն: Ու խոսքը ամենևին էլ ծաղիկների մասին չի, չնայած ինձ համար մի հատիկ երիցուկից գեղեցիկ աշխարհում մի էակ կա միայն, իսկ երիցուկի դառնահամ հոտից հաճելի միայն մի բուրմունք:
Թերևս իմ բառերը էլի չհերիքեցին միտքս արտահայտելու համար: Ախր, նրանք այնքան պարզ են` խոսելու պարզության մասին:

Արա, դե ասի էլ, էլի… Իմ խելքի բանը չի: Ինչի՞ սկսեցի գրել…

Ս. Գրիգորի վանքն ու նրա շրջակայքը

Լուսանկարը՝ Անի Ղուլինյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ղուլինյանի

Սուրբ Գրիգորի Բարձրաքաշ վանքը կառուցել են Մամիկոնյանները 13-րդ դարում: Այն գտնվում է Դսեղ գյուղից մոտ 3 կմ հեռավորության վրա, անտառապատ ձորում, Մամիկոնյանների համար ծառայել է որպես տոհմական գերեզմանատուն: Վանքը մեզ է հասել ավերված`մեծ մասամբ երկրաշարժերից:

Լուսանկարը՝ Անի Ղուլինյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ղուլինյանի

Տեղանքի խոնավ կլիման նպաստում է վանքի կանգուն մնացած մասի քանդվելուն: Այժմ միջոցառումեր են ձեռնարկվել վանքը իր իսկ քարերով վերակառուցելու համար: Ըստ բանվորների՝ վերակառուցման առաջին փուլը ավարտվելու է մինչև այս տարվա վերջ, մյուս փուլերը առաջիկա տարիներին:

Լուսանկարը՝ Անի Ղուլինյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ղուլինյանի

Վանքի պատվին ձորի այդ հատվածը կոչվել է Սուրբ Գրիգորի ձոր: Վանք հասնելու ճանապարհին`ծառերի տակ տեղադրված են գրեթե նույն ժամանակաշրջանի խաչքարեր, որոնք ավելի են զարդարում վանքն ու իր շրջակայքը:

Լուսանկարը՝ Անի Ղուլինյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ղուլինյանի

Վանքից մի քանի մետր հեռավորության վրա է գտնվում ձիթհանքի մի մասնիկ, որով նախկինում ընկույզից ձեթ են ստացել գյուղացիք: Հիմա այն զբոսաշրջիկների ու գյուղացիների համար ծառայում է որպես կլոր սեղան «մի կտոր հաց» ուտելու համար:

Լուսանկարը՝ Անի Ղուլինյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ղուլինյանի

Ձորում`վանքի հարևանությամբ է գտնվում մի մատուռ, որը հայտնի է Ագռավախաչ կամ Ագռավաքար անունով: Մատուռի հետ կապված մի հետաքրքիր ավանդություն կա, որը փոխանցվել է բերնեբերան, ինձ էլ պապս է պատմել: Ասում են, երբ բանվորների մի խումբ վանքը կառուցելիս է եղել, մի ուրիշ խումբ էլ վանքից մի փոքր հեռավորության վրա նրանց համար ուտելիք է պատրաստել` մեծ կաթսայով: Այն պահին, երբ կաթսայի մոտ ոչ ոք չի եղել, մի թունավոր օձ եկել ու մտել է ուտելիքի մեջ: Տեսնելով սա, ագռավը, որը երկար ժամանակ հսկում էր խոհարարներին, նետվել է կաթսայի մեջ: Մարդիկ տեսել են ու մտածել, որ ճաշը հարամ է: Աստծու կամքով է ագռավը այնտեղ ընկել, ու թափել են ուտելիքը, մեջը տեսել արդեն խաշված ու խեղդված ագռավին ու օձին: Բոլորը հավաքվել են, և որպես երախտագիտության նշան, ագռավի համար մատուռ են կառուցել, անունն էլ կնքել Ագռավաքար կամ Ագռավախաչ, հստակ անունը պատմողները չեն հիշում:

Լուսանկարը՝ Անի Ղուլինյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ղուլինյանի

Ձորում է գտնվում նաև «Գիքորի աղպիրը», որից հավանաբար Թիֆլիս գնալիս ջուր է խմել Թումանյանի հերոս Գիքորը:
Ս. Բարձրաքաշ վանքն ու նրա շրջակայքի պատմամշակութային կոթողները գյուղացիների ամենասիրելի վայրերն են, օտարականներին էլ առաջինը այստեղ են առաջնորդում:

Մեր նապաստակները

Լուսանկարը՝ Լաուրա Սեկոյանի

Լուսանկարը՝ Լաուրա Սեկոյանի

Իրականում մենք երբևէ այդքան շատ նապաստակներ չենք ունեցել, որքան այս երկու տարիների ընթացքում:

Նապաստակներ պահել ենք վաղուց: Ունեցել ենք տարբեր ծագում ունեցող նապաստակներ, բայց նրանք այդքան երկար չեն ապրել և ձագեր չեն ունեցել: Եթե անգամ ունեցել են, ապա ցավոք սատկել են:
Իսկ թե ինչպես ձեռք բերեցինք այդ մայր նապաստակին, շատ հետաքրքիր է:

Բացի նապաստակներից մենք պահում էինք նաև շներ և ունեինք շատ ձագուկներ: Մի անգամ եղբորս դասարանցին եկավ մեր տուն և շան ձագ ուզեց, իսկ եղբայրս փոխարենը նապաստակի ձագ ուզեց իրենից: Երբ բերեց նապաստակին, շատ փոքրիկ էր, և կարծում էինք, թե արու է, բայց երբ մեծացավ, պարզվեց, որ իրականում էգ է: Մեզ մնում էր միայն որևէ մեկից արու նապաստակ գտնել և բազմացնել մեր նապաստակներին:
Մեր թաղում ոչ մեկը չուներ նապաստակ: Ես ու եղբայրս` Վոլոդյան, գնացինք նրա դասարանցիներից մեկի տուն, և բախտի բերմամբ, նա ուներ արու նապաստակ ու յոթ օրով տվեց մեզ: Տալուց առաջ մի պայման դրեց նապաստակի տերը, որ եթե նապաստակը հետ տանք իրեն, ու մեկ օր հետո սատկի, մենք պիտի վճարենք նապաստակի դիմաց: Սակայն նման բան չեղավ, ու իրենց նապաստակը չսատկեց, իսկ մեր նապաստակը քսանութ օր հետո ունեցավ երեք ձագուկ` երկու արու և մի էգ:

Լուսանկարը՝ Լաուրա Սեկոյանի

Լուսանկարը՝ Լաուրա Սեկոյանի

Ու այդպես մինչև օրս մենք բազմացնում ենք նապաստակներ, և այժմ էլ մեր նապաստակը սպասում է իր ձագուկներին, և ըստ մեր հաշվարկի, նա պետք է ձագուկներ ունենա մեր գյուղի ուխտի օրը: Արդեն առանձնացրել ենք մայր նապաստակին մյուսներից, և նա արդեն պոկել է իր մազիկները ու տեղ պատրաստել իր ձագերի համար: Հիմա ունենք տասներեք նապաստակ ու սպասում ենք նորերին: