Արթուր Գալստյանի ակտիվ կյանքը սկսեց այն ժամանակ, երբ տեղափոխվեց բազմահարկ շենքի առաջին հարկ: Քանի որ չէր կարողանում քայլել. վիրավորվել էր Ղարաբաղում իննսունականերին: Առաջին հարկի հետ սկսվեց առաջին քայլերը սպորտում: Նա սկսել էր զբաղվել սեղանի թենիսով, ակտիվ մասնակցել հասարակական կազմակերպություների աշխատանքներին, նույնիսկ կարողացավ  աշխատանք գտնել: Դա էլ հերիք չէ, զբաղվել կոշկակարությամբ և մեքենա վարել միայն ձեռքերով:

Քանի որ առաջին մասնագիտությամբ պարող էր, սկսեց կարել մասիկներ պարողների համար:

Լուսանկարը` Խաչիկ Բունիաթյանի

Սակայն սայլակին գամված կյանքն Արթուրի համար չէր: Նա սկսեց զբաղվել սպորտով, անգամ ընտանիքով մասնակցել էին տարվա լավագույն մարզական ընտանիք մրցույթին և գրանցել հաջողություններ:

Ասեմ, որ մենք գնացել էինք նրանց տուն Աղվերանի մեդիա ճամբարի շրջանակներում, որպեսզի ֆիլմ նկարենք Արթուրի մասին:

Մեր այցելությունը նրանց շատ էր ոգևորել: Արթուրի կինը հպարտությամբ ցույց էր տալիս ամուսնու պատվոգրերը, որոնք ստացել էր մարզական և այլ միջոցառումներին:

Լուսանկարը` Խաչիկ Բունիաթյանի

Մինչ մենք շփվում էին Արթուրի  հետ, կինը կատակելով ցույց էր տալիս իրենց պահարանի վրա դրված տիկնիկը ու ասում, որ դա իրենց տան սիմվոլն է, որովհետև բոլորը աղջիկ են:

Ինչ եմ ուզում ասել. մարդու կյանքը կարող է փոխվել, եթե մարդն ինքը որոշում է փոխել: Արթուրի հետ ծանոթանալով ես հասկացա. Կյանքի դժվարությունները չեն կարող ընկճել մարդուն, եթե մարդը պայքարում է, նպատակներ ունի:

Լուսանկարը՝ Սարգիս Մելքոնյանի

Մենք ունենք վարպետության դաս կինոռեժիսոր Լևոն Քալանթարի հետ:

Ներս է մտնում Լևոն Քալանթարը, ողջունում բոլորիս և սկսում անմիջական կերպով վարել դասընթացը, որը իրականում, կարելի է համարել, բանիմաց և փորձառու մարդուց ստացած խորհուրդներ:

-Նախ և առաջ, ուզում եմ խոսել վիզուալիզացիա կոչվածի մասին: Այսինքն, երբ դու ունես պատմություն, ունես հերոս, կա գաղափար, բայց չգիտես, թե ինչպես պատկերել այդ պատմությունն ու հերոսին:

Այդ մասին ավելի պատկերավոր հասկանալու համար մենք  դիտեցինք  «Ամուր ընկույզ» վավերագրական  ֆիլմը: Այնուհետև պարոն Քալանթարը մեզ պատմեց ևս մի կարևոր բաղկացուցիչի՝ ֆիլմի երաժշտություն ընտրելու մասին:

-Էրեխեք ջան, կարևոր է ֆիլմի համար ճիշտ երաժշտություն ընտրելը: Ցանկացած ֆիլմի երաժշտություն  պետք է պատճառաբանված լինի: Եթե դու ընտրում ես երաժշտություն, որը պարզապես դուր է գալիս քեզ, այդ ժամանակ երաժշտությունը գնում է իր ճանապարհով, ֆիլմը՝ իր: Եվ հիշեք, որ լավագույն  ֆիլմերը  դրանք այն ֆիլմերն են, որոնք չունեն երաժշտություն: Այսինքն, երաժշտության կարիք չկա, որովհետև ֆիլմում դատարկ տեղ  չկա, որպեսզի երաժշտությունը լրացնի այն:  Մեկ կարևոր  փաստ ևս, որը ուզում եմ հիշեք: Եթե ձեր ֆիլմը ունի բովանդակություն, եթե կա հերոս, ուրեմն կապ չունի, թե ֆիլմն  ինչ  տեխնիկայով է նկարահանված:

Այնուհետև պարոն Քալանթարը մի քանի տարբեր հետաքրքիր օրինակով բացատրեց իր ասածի ճշտությունը: Սկսեցինք խոսել մոնտաժից:

-Ես  ընդունում եմ, որ մոնտաժը մոգություն է, կախարդանք, քանի որ մենք մոնտաժի միջոցով կարող ենք խեղաթյուրել իրականությունը: Լավ մոնտաժ անելու համար կարևոր է նախքան մոնտաժը, պատկերացնել  այն ամենը, ինչ ուզում եք նկարել: Այս առումով կարևոր է օպերատորին ճիշտ առաջադրանք տալը:

Իսկ հետո սկսեցինք խոսել այն մասին, թե ինչ պատրաստվածություն է պետք վավերագրական  ֆիլմով զբաղվելու համար:

-Ուզում եմ, որ դուք հիշեք, եթե ցանկանում եք դոկումենտալ  ֆիլմով զբաղվել, դուք պարտավոր եք դիտել Արտավազդ Փելեշյանի ֆիլմերը: Նրա ցանկացած  դոկումենտալ ֆիլմը պոեզիա է:

Մենք դիտեցինք նաև մի քանի տարբեր ֆիլմեր, որոնց վրա աշխատել է պարոն Քալանթարը, իսկ հանդիպումից հետո կազմակերպեցինք Փելեշյանի ֆիլմերի դիտումը:

Ես իբրև  ավարտ ուզում եմ գրել այս ողջ զրույցի ընթացքում ինձ համար կարևոր դարձած մի խոսք.  «Եթե դուք ուզում եք որևէ բան  նկարել, բայց երկու նախադասությամբ  չեք կարողանում ներկայացնել ձեր ուզածը, դուք պատրաստ չեք դրան»:

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Ահա սկսվեց ևս մեկ հիանալի օր ճամբարում: Առավոտյան նախաճաշը մեզ համար դարձավ հետաքրքիր խաղ: Մինչ ճաշարան մտնելը` բոլորս  թղթեր էինք քաշել տոպրակից, որոնց վրա գրված էր որևէ մարմնի մաս, որը չէինք կարող օգտագործել մինչև նախաճաշի ավարտը: Մեր շարքերում հայտնվել էին աչքեր, մեկ կամ երկու ձեռք ու ոտք չունեցող մարդիկ: Մեկս մյուսին օգնում էինք բոլոր հնարավոր տարբերակներով, իսկ Կարինեն, որի թղթի վրա գրված էր «ջոկեր», օգնում էր բոլորին:

Նախաճաշից հետո անցանք երեկոյան չքննարկված «Հարևաններ» ֆիլմի քննարկմանը: Դրանից հետո մեզ բացատրեցին, թե ինչպես են մոնտաժ անում ու ընդհանրապես, թե ինչ է մոնտաժը:

Ահա և ձևավորվեց մոնտաժ անող առաջին խումբը, որը արդեն պետք է սկսեր ճամբարի մասին ֆիլմի  մոնտաժը: Այս  ընթացքում նաև նկարեցինք pixilation-ը, որը դարձավ օրվա ծիծաղաշարժ դեպքերից մեկը: Օրվա ընթացքում շատ մարդիկ էլ ավելի մտերմացան, պարզեցինք, որ Լյուբայենց սենյակում հոգի կա, ու չորրորդ հարկից ոտնաձայներ են լսվում (մեր հյուրանոցում չորրորդ հարկ գոյություն չունի):

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Ճաշից հետո  մեր թղթակիցների մի մասը գնաց Հրազդան՝ ֆիլմ նկարելու, իսկ մյուսներս արդեն սկսեցինք հոդվածներ գրել: Երեկոյան վարպետության դաս տալու նպատակով մեզ էր այցելել վավերագրող ռեժիսոր Լևոն Քալանթարը: Նա հետաքրքիր անձնավորություն էր, ով մեզ հետ կիսվեց իր մասնագիտության նրբություններով ու գաղտնիքներով:

Իսկ արդեն ժամը իննին մեզ մոտ ազատ ժամանց էր, որի ընթացքում հասցրեցինք դիտել կարճամետրաժ դոկումենտալ ֆիլմ, պարել ու խաղեր խաղալ:

Ահա և վերջ, այսպես ավարտվեց մեր ճամբարի հինգերորդ օրը, ու տխրությամբ կարող եմ ասել, որ մեզ մնաց միասին անցկացնել ընդամենը երկու օր:

-Սերյոգ, արի էս կողմով գնանք (թե ինչու` Սերյոգ, որովհետև այդպես սիրուն է հնչում, ու իրեն դուր է գալիս),- ինձ թվում ա` էնտեղ լիքը նկարելու բաներ կլինեն:

-Է, չէ, մյուս կողմով գնանք:

Բայց քանի որ ես աղջիկ եմ, իսկ Սերյոգն էլ ջենթլմեն, հաղթեցի ես: Գնացինք իմ ասած ճանապարհով: Ֆոտոներ էինք անում, երբ հեռվից մի քանդված շինություն տեսանք, մտածեցինք հին տուն է և գնացինք նկարելու: Բայց կիսաքանդ շինությունը մի հինավուրց եկեղեցի էր, ի զարմանս Սերյոգի և ի ուրախություն ինձ:

-Բա որ ասում էի, չէիր լսում, մի բան գիտեի, էլի,- ուրախ-ուրախ ասացի ես ու սկսեցի նկարել: Նկարելու շատ հետաքրքիր բաներ կային: Եկեղեցու պատերը կիսաքանդ վիճակում էին գտնվում, բայց մի զարմանալի բան կար. պատերի վրա ամբողջովին անվնաս էին մնացել փորագրված խաչքարի պատկերները: Շատ ֆոտոներ արեցինք: Լրիվ մոռացել էինք, որ արդեն երկար ժամանակ է, ինչ միայն եկեղեցու դրսի պատերն ենք նկարում: Երբ մտանք եկեղեցի՝ քարացանք: Եկեղեցուց միայն սյուներն էին մնացել, եկեղեցին ամբողջովին դատարկ էր: Աջ ու ձախ եկեղեցու ավերված քարերն էին ընկած, որոնց վրա զարդանախշեր կային: Հանկարծ քանդված խորանի մոտ մի ծեր կնոջ նկատեցինք, ով ծնկաչոք աղոթում էր: Մի քանի րոպե լուռ նրան էինք նայում՝ լսելով նրա կցկտուր բառերը: Աղոթքը ավարտելուց հետո տատին մեզ մոտեցավ: Միայն տեսնել էր պետք նրա ծերացած դեմքը, սպիտակած մազերն ու խորիմաստ աչքերը: Անունը Ռիմա էր, պարզվեց, որ նա ամեն օր գալիս է եկեղեցի, մաքրում է, կարգի բերում: Մոտեցավ մեզ ու  այնպես էր նայում, ասես եկեղեցու ներսում երբեք մարդ չէր տեսել:Բարի հայացքով ջերմ-ջերմ մեզ բարևեց, լիքը հարցեր էր տալիս, հետաքրքրվում մեզնով: Նույնիսկ ինձ հարցրեց, թե քանի երեխա ունեմ, ես էլ կարմրեցի ու կամաց ասացի, որ տասնյոթ տարեկան եմ: Իսկ երբ խնդրեցինք, որ իրեն լուսանկարենք, ուրախացավ, ուղղեց գլխաշորը ու իր տխուր հայացքով նայեց ինձ: Երբեք չեմ մոռանա նրա հայացքը:

Լուսանկարը` Գայանե Ավագյանի

Մոռացա ասել, նա պատմեց մեզ, որ գտնվում ենք տասներեքերորդ դարում կառուցված Սուրբ Գևորգ եկեղեցում: Այսքան ժամանակ եկեղեցին կանգուն է մնացել, սակայն ցավոք եկեղեցի այցելողների քանակը քիչ է: Չկան հարմարություններ, որ մարդիկ մոմ վառեն: Քարերի վրա են վառում: Տեսնելով վառված մոմերի քանակը՝ կարող էինք եզրակացնել, որ քիչ թվով այցելուներ են լինում: Մարդիկ մոռացել են հինավուրց եկեղեցիները:

Գնալիս տատիկը մեզ շատ խորհուրդներ տվեց, թեպետ ասաց, որ գլուխը շատ է ցավում ու խոսելու ցանկություն չունի:

Տատիկի տխուր և ծերացած դեմքը երբեք չեմ մոռանա:

-Եթե կարելի է, պատմեք, թե  ինչպես եք սկսել լուսանկարել, որտե՞ղ եք սովորել:

-Ես, կարելի է ասել, լուսանկարիչ դարձել եմ բախտի բերմամբ, որովհետև դա ամենևին պլանավորված չէր: Սովորում էի հագուստի ձևավորում և ուզում էի մոդելավորող դառնալ: Հետո հայրս ինձ ֆոտոապարատ նվիրեց (այդ ժամանակ ես 18 տարեկան էի) ու սկսեցի լուսանկարել մեր հարևաններին: Լուսանկարչությունը դարձավ իմ հոբբին: Շատ պատահմամբ մասնակցեցի Զավեն Խաչիկյանի կազմակերպած ֆոտոժուռնալիստիկայի դասընթացներին: Մեր հարևանները, որոնց ես լուսանկարում էի, շատ էին ոգևորված, ու մի անգամ նրանցից մեկը տեղեկացրեց, որ մի ստուդիայում աղջիկ լուսանկարիչ են փնտրում: Ես գնացի: Մոտավորապես 10-15 աղջիկ էին եկել: Լուսանկարիչը բոլորին հերթով ստուգում էր՝ ով ինչպես է աշխատում և վերջում ասաց .

-Ես քեզ եմ ընտրում, վաղվանից կարող ես գալ աշխատանքի:
Ես իմ կարիերան սկսեցի «Յուպիտեր» ֆոտոստուդիայում: Եվ մի տարի շարունակ այնտեղ անձնագրի և վինետկայի համար դիմանկարներ էի անում: Հետո պատահաբար նույն Զավեն Խաչիկյանը, որը «Արմենպրես»-ում ֆոտոխմբագիր էր աշխատում, զանգեց, ասաց, որ գնամ Արմենպրես. աշխատանք կա: Ես ասացի, որ չեմ կարող, որովհետև այն ստուդիայում հազիվ էի սովորել իմ գործը ճիշտ կատարել: Բայց ի վերջո գնացի, և սկսվեց դժոխքը: Դա 2002 թվականն էր, և դաշտում կին ֆոտոլրագրողներ չկային: Ֆոտոլրագրողները հիմնականում 40-50 տարեկան տղամարդիկ էին, ովքեր, երբ առաջին անգամ ինձ տեսան, հարցրին. «Ամուսինդ ո՞նց ա թողնում, որ աշխատես»: Որին հաջորդում էր. «էսօր ի՞նչ ես եփել»: Եվ նմանատիպ հեգնական հարցեր, որովհետև նրանք վստահ էին, որ այս դաշտը կնոջ տեղը չէ: Բայց երբ իմ լուսանկարները հայտնվեցին «Հայաստանի Հանրապետություն» թերթի առաջին էջին, դա շատ պատվաբեր էր, ու իրենք նկատեցին, որ իրենց հավասար աշխատում եմ: Այնուհետև 2004-2005 թթ. ֆոտոլրագրության հրաշալի կուրս եղավ՝ Ռուբեն Մանգասարյանի  և World Press photo–ի կազմակերպած համատեղ կուրսերը, որը 9 ամիս տևեց: Այն ավելի ամրապնդեց իմ մասնագիտական հմտությունները: Հետո սկսեցի աշխատել ստուդիայում, թղթակցել «Երևան», «Ֆորում» ամսագրերին և «Ռոյթերս» գործակալությանը: Այսպես տարբեր փուլերով անցնում էի ու այդ ողջ ընթացքում մտածում. «Ի՞նչ եմ ուզում անել ես: Ո՞րն է իմ ասելիքը»:

Ու մի շատ հետաքրքիր դրվագով փոխվեց իմ հետագա կյանքը: Երբ սովորում էի Կովկասյան լրատվամիջոցների ինստիտուտում,  մի առաջադրանքի ժամանակ մեզ հանձնարարվեց դիմանկարի միջոցով ցույց տալ հարաբերություններ: Ցեղասպանության 90-րդ տարելիցն էր, և ես որոշեցի վերապրածի գտնել ու գտա 100-ամյա Ամլիկյան Ռամելային: Իմ արած ֆոտոն էլ հաղթող ճանաչվեց: Երկու տարի անց հասկացա, որ պիտի փնտրեմ ու գտնեմ որքան հնարավոր է շատ վերապրածների, և որքան հնարավոր է արագ, քանի որ նրանք  տարիքով բավականին մեծ էին: Մի հուզիչ պատմություն կա շարքի ֆոտոներից մեկի հետ կապված: Գտա մի վերապրած կնոջ և, երբ նա ինձ տեսավ, փաթաթվեց ու սկսեց համբուրել ձեռքերս ու ասաց՝ ես գիտեի, որ դու կգաս: Հետո նրա տղաները պատմեցին, որ իրենց մորը Եղեռնի ժամանակ փրկել է մի ֆրանսուհի, ու ինքը ողջ կյանքում սպասել է նրան, ու խնդրեցին, որ ոչինչ չասեմ:

-Ի՞նչ է իրենից ներկայացնում 4 Plus-ը :

-Դա կոլեկտիվ խումբ է, որի հիմնադիր անդամն եմ: Մենք դասընթացներ և ցուցահանդեսներ ենք կազմակերպում  ու հիմնականում ֆոկուսը դնում ենք կին լուսանկարիչներին աջակցելու ու խթանելու վրա:

-Արդյո՞ք Դուք կարծում եք, որ այս ասպարեզը իրոք կնոջ տեղը չէ և արդյո՞ք Ձեր մաշկի վրա զգացել եք դա :

-Ես երբևէ չեմ զգացել, որ դա կնոջ գործ չէ: Ինձ թվում է՝ բոլոր գործերն էլ կանայք կարող են անել և նույնիսկ ավելի լավ: Եթե դու զգում ես, որ կարող ես այդ գործը անել (իսկ ես դա զգում էի, որովհետև ուրիշ ասպարեզում ինձ չէի պատկերացնում), ուրեմն, կհասնես բարձունքների: Իմ մասնագիտությունը նաև իմ մտածելու ձևն է: Կանայք լուսանկարչության մեջ նոր ոճ են բերում, նրանք շատ ավելի հետևողական են ու խորը:

-Երբ բախվում են մասնագիտական հաջողությունները և մարդկային որակները, ֆոտոլրագրողն ի՞նչ պիտի անի :

-Ցանկացած պարագայում ես կարևորում եմ մարդկային կյանքը:

-Ինչպե՞ս եք ընտրում ֆոտոշարքերի թեմաները:

-Այն պետք է ինձ հուզի, հակառակ դեպքում ոչինչ չի ստացվի:

-Աշխարհում կա՞ն հայտնի կին լուսանկարիչներ:

-Դայան Արբուսը: Նա իմ ամենասիրելի կին լուսանկարիչն է ու ինձ ոգեշնչողը: Նա իսկական հեղաշրջում արեց, երբ 1930-ական թվականներին գնաց, շրջեց ԱՄՆ-ի գաղութներով, նկարեց փոքրամասնություններին ու մերժված մարդկանց:

Վերջում մեզ՝ պատանի թղթակիցներիս, խորհուրդ տվեց ազնիվ, պարզ ու համարձակ լինել, անընդհատ շարժվել ու անմնացորդ նվիրվել աշխատանքին:

Նյութը գրի առան` Աստղիկ Քեշիշյանն ու Ասպրամ Փարսադանյանը

Մեդիա ճամբարի մասնակիցների կողմից առաջարկված գաղափարների շնորհիվ նկարահանվեց հերթական Pixilation-ը: Երրորդ անգամն է, որ մասնակցում եմ նման կարգի նկարահանման: Նախորդ երկու անգամներում որպես նկարահանվող էի, իսկ այս անգամ՝ դիտորդ: Հանձնարարությունս հետևյալն էր. հետևել նկարահանման ընթացքին, ֆոտոներ անել և ներկայացնել, թե ինչ է Pixilation-ը:

Pixilation  դիտելիս թվում է, թե այն նկարահանելը հեշտ է, բայց իրականում այդպես չէ: Նկարահանելու համար անհարաժեշտ է ծով համբերություն, կայուն նյարդային համակարգ, համակ ուշադրություն և լավ հիշողություն: Ահնրաժեշտ է, որ յուրաքանչյուր  կադր նախորդի շարունակությունը լինի, իսկ  դիրքերի  փոփոխություն՝ միայն հարկ եղած ժամանակ, հակառակ դեպքում ֆոտոները չեն ընդհանրացվի  և Pixilation-ը պարզապես կվերածվի ֆոտոշարքի: Չնայած  այս ամենը բավական դժվար է, բայց և այնպես նկարահանման գործընթացը նաև զվարաճալի է ու անչափ հետաքրքիր: Եվ այսպես, յուրաքանչյուր կադր մի քանի անգամ նկարելուց հետո որոշակի շտկումների են ենթարկվում և կարծես թե մոտենում վերջնական տարբերակին: Ահա ևս մեկ բան, որ սովորեցի մեդիա դասընթացների ընթացքում: Ամեն ինչ դեռ առջևում է:

Լուսանկարը՝ Միլենա Սեդրակյանի

Կյանքում ծնողներին և բարեկամներին մենք չենք ընտրում, իսկ ընկերների ընտրությունը մերն է, և դա էլ ոչ պակաս կարևոր ընտրություն է:

Լուսանկարը՝ Միլենա Սեդրակյանի

Ընկերը, իմ և կարծում եմ մարդկանց մեծամասնության համար, մեծ արժեք ունի, քանի որ նա չունենալով քեզ հետ ոչ մի արյունակցական կապ, սիրում է քեզ: Ընկերությունը սկսվում է այն ժամանակ, երբ մեկն ասում է.
-Ի՞նչ: Դո՞ւ էլ: Իսկ ես կարծում էի միայն ես եմ որ…

Եթե ուզում ես լավ ընկերներ ունենալ, ինքդ էլ պիտի լավ ընկեր լինես:

Լուսանկարը՝ Միլենա Սեդրակյանի

Ընկերներ ես շատ-շատ ունեմ, բայց ամեն մի ընկերոջս չէ, որ համարում եմ իսկական ընկեր ու կիսվում եմ հետը մինչև հոգուս խորքը:

Լուսանկարը՝ Միլենա Սեդրակյանի

Այ օրինակ, իմ դասընկերուհի Մարիամին, որը մանկուց ինձ հետ է, ես համարում եմ իսկական ընկեր և մարդ, ում հետ կարող ես կիսվել ամեն ինչից: Նա ամեն պարագայում քեզ ճիշտ խորհուրդ կտա: Նրա բնավորության գծերն ինձ այնքան շատ են գրավում՝ համ բարի է, համ հոգատար, կարեկցող, էլ չեմ ասում, թե ինչքան նվիրված է ու հավատարիմ: Մարդկանց սիրում է այնպիսին, ինչպիսին որ կան, և չի փորձում փոխել նրանց: Օգնում է, ոչ թե խղճում: Շատ, շատ եմ սիրում նրան: Եվ երբ ժպտում է, աշխարհը կարծես իմն է դառնում:

Լուսանկարը՝ Միլենա Սեդրակյանի

Մարիամը իմ  կյանքում առանձնահատուկ տեղ ունի, բայց մյուս ընկերներս էլ պակաս բարի, հոգատար,  խելացի, կատակասեր չեն:

Լուսանկարը՝ Միլենա Սեդրակյանի