Մեհմանդարի շուկան

 

Այս լուսանկարները ես նկարել եմ Արարատի մարզի Հովտաշատ (Մեհմանդար), ինչպես ժողովուրդն է ասում` Մեյմանդար գյուղում: Հովտաշատ գյուղը  գտնվում է Աշտարակից 30-35 կմ հեռավորության վրա: Ես լսել էի, որ այնտեղ կա մեծ գարնանային շուկա: Խնդրեցի հայրիկիս` տանել ինձ Հովտաշատ, որպեսզի տեսնեմ, զրուցեմ մարդկանց հետ և  լուսանկարեմ: Չմերժեց ինձ հայրիկը, և մենք գնացինք: Ճանապարհը երկար էր, իսկ ես շատ անհամբեր էի: Վերջապես հասանք Հովտաշատ: Իրոք որ շատ հետաքրքիր շուկա է:

Երբ քայլում էի, բոլորը ուշադիր նայում  էին մեկ ինձ, մեկ` տեսախցիկին: Անգամ եղան մարդիկ, որ հարցնում էին, թե ինչի համար եմ նկարում, ինչ եմ անելու նկարները: Ես պատասխանում էի, որ ուզում եմ դառնալ ֆոտոլրագրող ու կատարում եմ իմ առաջին քայլերը, և այս ամենը ինձ չափից ավելի է դուր գալիս:

Լինում էին մարդիկ, որ ասում էին.

-Լավ, ջհանդամ, նկարում` նկարում ես, մի հատ էլ ժպտանք, մեզ նկարի:

Դե, իհարկե, ես չէի մերժում ու նկարում էի նրանց:
Շուկան շատ բազմատեսակ էր. կային տարբեր մրգեր ու բանջարեղեն: Ինձ շատ դուր եկավ շուկայի մթնոլորտը, և կցանկանայի այնտեղ լինել նաև աշնանը: Նորից լուսանկարելու:

Ամենաարագ վազորդը

Ու՞ր ես մանկություն: Ու՞ր եք իմ խենթ ու խելառ օրեր:
Մանկությունն ու հասուն կյանքը իրարից  բաժանվում են մի կամրջով, որով քայլելու դեպքում հետ դառնալն անհնար է: Ուզում եմ կրկին քայլել այդ կամրջով: Գիտեմ, հնարավոր չէ, բայց միևնույնն է, ուզում եմ: Ուզում եմ կրկին մոռանալ ցավի, տառապանքի, անարդարության մասին: Ուզում եմ առաջվա պես լաց լինել միայն դրսում խաղալու համար:

Լուսանկարը` Վահան Ազիբեկյանի

Լուսանկարը` Վահան Ազիբեկյանի

Մանկությունն  ուղղակի հրաշք է: Անբացատրելի մի հրաշք: Եթե նույնիսկ աշխարհի բոլոր լեզուների բառապաշարն օգտագործեմ, միևնույնն է, չեմ կարող բացատրել այն, ինչ «մանկություն» է կոչվում: Հիշում եմ` ինչքան էինք խաղում «պախկվոցի, զապաս, հալամոլա, անուն գոռոցի, էշ միլիցա»:

Փոքր ժամանակ բոլորն ուզում են մեծ լինել, տարեդարձի օրը մտածում ենք` ըհըն, մի տարի էլ մեծացանք: Իսկ հիմա ափսոսում եմ, որ մեծ եմ, նույնիսկ չեմ էլ ուզում, որ ծննդյանս օրը նորից վերադառնա, քանի որ ուզում եմ փոքր մնալ: Կյանքի լավագույն շրջանը, երբ առավելագույնն ես զգում սիրո բերկրանք, հոգատարություն, երջանկություն, երբ անհոգ ես ցանկացած բնագավառում, երբ քեզ համար միևնույնն է, թե ինչ վիճակում են ծնողներդ, դու միայն ուզում ես ու պահանջում…

Լուսանկարը` Վահան Ազիբեկյանի

Լուսանկարը` Վահան Ազիբեկյանի

Երբ հիշում եմ մանկությունս, ծիծաղս չեմ կարողանում զսպել. ի՜նչ օրեր էին…  Հիշում եմ՝ մի աղջիկ կար Սոնա անունով մեր Ձիան ուրթ սարում, որին ատելով ատում էի, և ինքս էլ չգիտեմ` թե ինչու: Եվ այդ ատելը փոխադարձ էր, այսինքն՝ ինքն էլ ինձ չէր սիրում և ատում էր, ամեն օր մեկս մյուսի դեմ ինչ-որ դավեր էինք նյութում: Որ ասեմ, թե ինչից էր մեր հակամարտությունը սկսվել, ձեր ծիծաղն էլ կգա:

Մեր սարում մի աղջիկ կար, առաջին տարին էր եկել  Ձիան ուրթ: Եվ ես էլ փորձում էի, քանի որ նոր էր եկել սար, հետը խաղայի:  Կարճ ժամանակ անց մենք մտերմացանք, ու պարզվեց, որ հեռու բարեկամներ ենք: Եվ այն աղջիկը, ում չէի սիրում, սկսել էր  իմ մանկության ընկերներին ասել, որ իբր ես նոր եկած աղջկան սիրում եմ: Իրականում նման բան չկար, որովհետև Սոնան չգիտեր, որ ես այդ նոր եկած աղջկա հետ բարեկամական կապ ունեմ: Այս զվարճալի ասեկոսեները, երբ ես իմացա, գնացի և պատասխան պահանջեցի, թե ինչի՞ համար է նման սուտ լուրեր տարածել: Եվ դրանից հետո մենք սկսեցինք ատել իրար և դրանից հետո ես Սոնային այլևս սարում չտեսա: Այդ օրից անցավ մոտ 16 տարի: Վերջերս Facebook  սոցիալական ցանցի միջոցով պատահաբար գտա իմ մանկության ընկերուհուն և սկսեցինք զրուցել: Մոտ մի շաբաթ կլիներ, որ սոցիալական ցանցով շփվում էինք, երբ Երևանում Կարապի լճի մոտ պատահաբար հանդիպեցինք: Ի՞նչ մեղքս թաքցնեմ, ականջակալները ականջներիս երաժշտություն լսելով, գլուխս կախ քայլում էի, և այդ պահին Սոնան  նկատել և ճանաչել էր ինձ: Կողքով անցել, բայց այդպես էլ չէի նկատել մանկության ընկերուհուս: Եվ երբ ասաց` Վահա՞ն, ես անմիջապես հետ շրջվեցի և տեսա Սոնային` արդեն մեծացել, սիրունացել, հասուն աղջիկ էր դարձել: Գրկախառնվեցինք, և աչքերս փակած վիճակում կարծես ամբողջ մանկությունս աչքիս առաջով եկավ ու անցավ: Այնքան շատ էի հուզվել այդ ժամանակ, որ չեմ կարող պատմել, թե ինչ էի զգում, և մենք սկսեցինք հիշել մեր մանկության հաճելի օրերը: Պատմում ու ծիծաղում էինք մեր արածների վրա, որ մեկս մյուսի տատիկին գնում բողոքում էինք, որ իրա թոռանը ասի` խելոք մնա: Շատ էի ուրախացել այդ չսպասված հանդիպումից, որ վերջապես մանկությանս ընկերուհուն գտա:

Լուսանկարը` Վահան Ազիբեկյանի

Լուսանկարը` Վահան Ազիբեկյանի

Ես ինքս շատ ուրախ մարդ եմ և իմ մանկության ընթացքում շատ ու շատ զվարճալի դեպքեր են հանդիպել, որոնց մասին հետագա նյութերիս մեջ կգրեմ: Դա այն տարիներն էին, երբ քո խնդիրն էր` «երեխեքը չեն թողնում ես էլ խաղամ, որովհետև փոքր եմ» արտահայտությունը:

Մի զվարճալի դեպք էլ պատմեմ կրկին Ձիան ուրթ սարում անցկացրած օրերից: Սարի երեխաներով հավաքվել էինք և վերջապես որոշել էինք հոգի կանչել, արդեն տեղը և ժամը որոշել էինք, ու մեկ էլ  ընկերներս ասացին.
-Վահան, դու մեզ հետ հոգի չես կանչելու, որովհետև փոքր ես և կվախենաս:

Ես էլ պատասխանեցի.
-Հա, ճիշտ ա, ձեզանից 2 տարով եմ փոքր, բայց չեմ վախենա, հանգիստ եղեք:

Բայց ամենատարիքով ընկերներիցս մեկն ասաց.
-Վահան, սա իմ վերջնական խոսքն է. դու հաստատ մեզ հետ հոգի չես կանչելու:

Ես էլ գլուխս կախ, տրամադրությունս գցել էի, որ հերթական անգամ փոքրի տեղ են դնում ինձ ու չեն թողնում միանամ իրենց: Բայց, երբ տեսա, որ արդեն բոլորը գնացին հոգի կանչելու տեղը, անմիջապես ցանկացա, որ մուռս հանեմ իրենցից:

Լուսանկարը` Վահան Ազիբեկյանի

Լուսանկարը` Վահան Ազիբեկյանի

Գնացի այդ խրճիթի մոտ: Թաքուն կանգնել էի և մի փոքր անցքից հետևում էի ներսում կատարվող իրադարձություններին: Երբ տղաներից մեկն ասաց.
-Հոգի ջան, հոգի, թե այստեղ ես` մի նշան տուր,-  ես անմիջապես բարձր կոշտ ձայնով պատասխանեցի.
-Ե՜ս այստեղ եմ:

Ընկերներս իմ պատասխանը լսելով, վախեցած ուժեղ ճչալով դուրս եկան այդ խրճիթից, որ փախնեն, ամեն մեկը  իրենց օդեն (խրճիթը) գնա:  Հանկարծ կատարվեց չպլանավորված մի բան: Ընկերներիցս մեկը խրճիթի մոտով անցնելիս տեսել էր, որ ես «հոգի կանչելու» ժամանակ խրճիթի մոտ եմ եղել, և բոլորին ասաց այդ մասին: Արդեն էլ վազելով իրենց օդեն չէին գնում, այլ իմ հետևից էին վազում, որ բռնեն և դատաստան տեսնեն: Բայց այդպես էլ չկարողացան ինձ հասնել, ես վազելով գնացել էի մինչև Պապի ուրթ:

Ափսոսում եմ, որ մեծացա: Մանկությունն ինձանից արագ է վազում, և  հետևից հասնել չի լինի:

hripsime baloyan

Եվ նորից` քաղա՞ք, թե՞ գյուղ

Նյութերիցս մեկում նշել էի, որ չեմ սիրում գյուղում մնալ, ձանձրանում եմ: Իսկ արձագանքը անհանգստացրեց ինձ: Կամ ես էի սխալ ձևակերպել միտքս, կամ ընթերցողն էր ինձ սխալ հասկացել: 

Ինչևէ, հիմա կփորձեմ բացատրել, թե իրականում ինչ եմ ուզեցել ասել: Չուզենալ գյուղում մնալ, չի նշանակում` գյուղը և այնտեղ բնակվողներին ատել, ինչի մեջ ինձ մեղադրել էին 17-ի ընթերցողներից ոմանք: Նման բան չկա: Ընդհակառակը, գյուղի մարդիկ, երեխաները ավելի հասարակ, պարզ, անկեղծ, միամիտ անձնավորություններ են, որոնցով կուզեի միշտ շրջապատված լինել: Ես նույնպես գյուղում բնակվող բարեկամներ, ընկերներ ունեմ, որոնց համեմատելով քաղաքի բարեկամների, ընկերների հետ, հասկանում եմ, թե ինչքան հետ են քաղաքի մարդիկ, այդ թվում և ես, գյուղի մարդկանցից: Խոսքը նաև տեխնիկապես կամ նորաձևությամբ հետ լինելու մասին չէ, այլ բնավորությամբ, էությամբ, հոգով և սրտով:

Շատ հարցերում ես նույնպես փորձել և փորձում եմ նմանվել նրանց: Բայց բնական է, ամեն մարդ իր ապրելակերպին, իր կյանքին է սովոր:
Հիմա էլ ասեմ գյուղում ձանձրանալու պատճառները: Այնտեղ չկան լավ խանութներ, կարուսելներ, սրճարաններ, wi-fi, շատ դժվարությամբ է ճարվում անհրաժեշտը, երեկոյան գյուղի փողոցները մութ են, անձրևի ժամանակ` ցեխոտ, և այլն, և այլն: Դրա համար էլ գյուղում շուտ եմ ձանձրանում: Սակայն չեմ մոռանում գնահատել և վայելել գյուղի հանգստությունը, մաքուր օդը, ջինջ երկինքը, մարդկանց տանջված, հոգնած, բայց միևնույն ժամանակ մեղմ, անկեղծ ժպտացող դեմքերը:

Բայց ավելացնեմ նաև, որ քաղաքում ապրող մարդիկ բոլորովին էլ հղփացած չեն, ինչպես որ շատերն են մտածում, ու դրա մեջ ինձ էլ մեղադրեցին: Ուղղակի արդեն սովորել են իրենց քաղաքային կյանքին, պայմաններին: Երբ գյուղից գալիս են քաղաքում սովորելու և ապրելու, իրենք էլ են վայելում քաղաքի բարիքները: Հաճախ, շատ հաճախ չեն էլ ուզում վերադառնալ: Ես կարծում եմ, մեղավոր չեն ոչ գյուղացիները, ոչ էլ քաղաքացիները այս ամենի համար: Պարզապես պետք է այնպես անել, որ գյուղի ու քաղաքի միջև եղած տարբերությունները հնարավորինս քչանան: Այն ժամանակ մարդն ամեն տեղ իրեն տանը կզգար: Համաձայն չե՞ք:

Երկնքի ճերմակ նավակները

Լուսանկարը` Անի Ղամբարյանի

Լուսանկարը` Անի Ղամբարյանի

Երբևէ փորձե՞լ եք պառկել կանաչ խոտի վրա ու սևեռուն հայացքով հետևել ամպերին: Հաստատ ձեզանից շատերը այս հարցին կպատասխանեն` այո: Թեկուզ ոչ խոտերին պառկած, միգուցե պատուհանից, կամ էլ, չգիտեմ, ինչ-որ հարմար վայրից, որտեղից երևում է այդ տարօրինակ երևույթների ամբողջ շքեղությունը: Երբ նայում ենք նրանց, կարծես աշխարհը կանգ առնի, իսկ նրանք անընդհատ շարժվեն: Միանգամից մտածում ես լավի ու բարու մասին: Ախր, դրանց մեջ այնքան լավ բաներ կան…

Երբ արևը նոր դուրս է գալիս սարերի հետևից՝ դրանք ավելի կարմիր են լինում ու մեզ հասկացնում են, որ նորը, բարին նորից մեզ այցի է գալիս: Կարելի է ասել, մեզ հնարավորություն են տալիս երեկվա սխալները վերհիշելու ու այդ նոր օրվա մեջ դրանք շտկելու:

Գիտեք, ինձ ամենից շատ դուր է գալիս նրանց մուգ կապույտ երանգը, որը ավելի շատ ինձ խաղաղության ու բարության մասին է հիշեցնում: Այդ ամենը, մանավանդ մեր հայրենիքի համար այս բարդ դրության մեջ, ինձ լույսի շող է հիշեցնում մի մութ սենյակում:

Սիրում եմ նաև դրանց սպիտակ գույնը: Այդ ժամանակ նաև կարող եմ դրանց իմ երևակայությամբ վերնագրել՝  նմանեցնելով ինչ-որ բաների: Օրինակ, այս վերջում ես մի ամպ էի գտել, որը նմանեցրել էի վիշապի: Այդպիսիները շատ-շատ են:

Լուսանկարը` Անի Ղամբարյանի

Լուսանկարը` Անի Ղամբարյանի

Դե ամպերն ավելին են, քան ջրի գազային խմբեր, դրանք բնության երևույթներից ամենագեղեցիկն են իմ կարծիքով: Ամպերը նման են մարդուն. երբ ուրախ ու հանգիստ են, ունեն սպիտակ գույն, երբ սիրահարվում են՝ վարդագույն են դառնում, իսկ երբ բարկանում կամ էլ մեկի հետ վիճում են՝ դառնում են մարդու սրտի նման սև, և մինչև չարտասվեն, չեն հանգստանա…

Ամպերը նաև մեզ երազելու համար թևեր են տալիս:

Ճիշտ է, ես գրում եմ երազների, բարության ու խաղաղության մասին, բայց պետք է անպայման հիշել, թե դա ում շնորհիվ է կարողանում պահպանվել…

Սահմանին կանգնած ՀԱՅ ԶԻՆՎՈՐ,  քեզ մաղթում եմ կապույտ երկինք, և հիշի՜ր, որ միշտ էլ կգտնվեն ամպամած օրեր, բայց արևի շողերը դրանք միշտ ցրել են ու կցրեն…

Մի կյանքի պատմություն

Հարցազրույց հարևանուհուս՝ Դիանա Մանուկյանի հետ

-Ես գիտեմ, որ դուք Բաքվից եք եկել Հայաստան: Կպատմե՞ք` ինչքա՞ն ժամանակ եք ապրել Բաքվում և քանի՞ հոգի եք եղել ընտանիքում:

-Ես ութ տարեկան եմ եղել, երբ Բաքվից գաղթեցինք: Ընտանիքում եղել ենք վեց հոգի՝ ես, մայրս, հայրս, տատիս, պապիս ու հորաքույրս:

-Ինչո՞վ էիք Բաքվում զբաղվում:

-Մամաս հորաքրոջս հետ աշխատում էր ֆաբրիկայում, պապաս՝ պահեստում, տատիս ու պապիս էլ թոշակառու էին: Ես ծնվել եմ Բաքվում, իսկ մայրս ծնվել է Գորիսում:

-Ինչո՞ւ Բաքվից տեղափոխվեցիք Հայաստան:

-Ես 8 տարեկան էի, երբ տեղափոխվեցինք: 1988թվականին ենք եկել, երբ սկսեց Ղարաբաղյան շարժումը: Մենք հավաքեցինք մեր ունեցվածքը ու ինքնաթիռով եկանք Հայաստան, որպես փախստական ընտանիքի մեզ օգնեցին: Թողեցինք մեր տունը. հայրս շատ դժվարությամբ համաձայնվեց փախչել: Չէր ուզում թողնել իր արդեն հարազատ դարձած տունը և ապրելակերպը: Բաքվում ահավոր իրավիճակ էր: Սումգայիթյան ջարդերից հետո հայերը հասկանում էին, որ այնտեղ այլևս անհնար է ապրել: Երբ հասանք Հայաստան, ապրեցինք հորս հորեղբոր տանը: Մայրս հղի էր, ու ծննդաբերելու ժամանակն էր: Քույրս ծնվեց դեկտեմբերի չորսին: Մենք բոլորս մեկ տխրում էինք, մեկ ուրախանում քրոջս ծնունդով: Չգիտեինք, թե ինչպես պիտի պահենք երեխային, բայց միևնույն ժամանակ, երջանիկ էինք: Բայց այդ երջանկությունը շատ կարճ տևեց: Դեկտեմբերի յոթին տեղի ունեցավ այդ չարաբաստիկ երկրաշարժը: Մայրս, չգիտեմ թե ինչպես, բայց հրաշքով կարողացել է փրկել իրեն ու երեխային: Անցավ որոշ ժամանակ, պետությունը մեզ տուն տվեց Արմավիր քաղաքում, որտեղ մինչև հիմա ապրում են ծնողներս:

-Իսկ ի՞նչ կրթություն եք ստացել Հայաստանում:

-Ես մեկ տարի Բաքվում դպրոց եմ գնացել: Երբ տեղափոխվեցինք, ես 2-րդ դասարան գնացի: Արմավիրի 5-րդ դպրոցն եմ հաճախել ու ավարտել: Բարձրագույն կրթություն չունեմ:

-Իսկ Հայաստանում որպես փախստականի ձեր հանդեպ խտրականություն եղե՞լ է:

-Այո: Երբ փոքր էի, ինձ հետ ոչ մեկը չէր խաղում: Բոլորն ինձ թուրք էին ասում: Կռվում էին հետս, քարերով հարվածում էին, հագուստս պատռում էին, ու ես ամեն օր պատռված շորերով տուն էի գնում:

-Ձեր հարևանները ինչպիսի՞ վերաբերմունք էին ցուցաբերում ձեր հանդեպ:

-Մեր հարևանները շատ լավ էին վերաբերվում մեզ: Այդ հարցում մեր բախտը բերել է: Ամեն պահի մեկը գալիս էր, որ տեսներ, թե ինչի կարիք ունենք:

-Կպատմե՞ք ձեր ընտանիքի ներկայիս կյանքի մասին:

-Դե հայրս բանվոր է աշխատում, իսկ այ, մայրս հիվանդ է: Երկրաշարժի, կռիվների հետևանքով մայրս մեծ սթրես էր տարել, որն էլ անհետևանք չմնաց: Հիմա մամաս բուժման կարիք ունի, բայց հնարավորություն չկա. դեղերը շատ թանկ են:

-Դիմե՞լ եք որևէ պետական կառույցի օգնություն ստանալու նպատակով:

-Ոչ: Ոչ մի տեղ չենք դիմել, ոչ մի կազմակերպության: Մենակ նպաստ ստանալու համար հետաքրքրվեցին, բայց ասացին` չի հասնում:

Հիմա ես ունեմ ևս երկու եղբայր: Փոքրը ծնվեց, երբ մամաս քառասուն տարեկան էր: Նրան ես էի պահում, երբ ընդամենը ինը տարեկան էի: Ծնողներս անդադար աշխատում էին և ժամանակ չունեին: Մեծ եղբայրս Ռուսաստան է գնում-գալիս. աշխատում է: Նա ամուսնացած էր և ուներ մեկ տղա: Բայց… Տղան վեցերորդ հարկի պատշգամբից ընկավ ու մահացավ, երբ ընդամենը հինգ տարեկան էր: Դեպքը մորս առողջության վրա նույնպես շատ վատ անդրադարձավ: Փոքր եղբայրս երկու տարեկան էր, երբ ես ամուսնացա: Ես նույնպես միջոց չունեմ մամայիս օգնելու, որովհետև ես հաշմանդամ երեխա ունեմ: Բժիշկները ասում են, որ պիտի ամեն տարի երեխայիս տանեմ Գերմանիա վիրահատության, որը շատ մեծ գումարների հետ է կապված…

Տխուր պատմություն է, որի մասին ես ոչինչ չգիտեի, մինչև որոշեցի հարցազրույց անել հարևանուհուս հետ: Հուսով եմ, նրանց կյանքում ամեն բան դեպի լավը կփոխվի:

emanina

Ես ձկնորս եմ երևի

Ինչ հիանալի օր է, իսկ ես շտապում եմ պարապմունքի: Քայլերս արագ-արագ գցելով ավելի եմ արագացնում ընթացքս և մարդկանց ամբոխը ճեղքելով առաջանում եմ: Հանկարծ դիմացս մի աղջիկ է դուրս գալիս և, չկարողանալով կանգ առնել, բախումը նրա հետ անխուսափելի է դառնում: Ընկնում եմ գետնին, և աղջնակը մոտենում է ինձ և հարցնում:

-Կներես, հանկարծակիի եկա:

-Ես էի մեղավորը, ոչինչ, ի՞նչ է անունդ:

-Թերեզա,- պատասխանեց նա,- իսկ դո՞ւ, դո՞ւ ով ես:

-Ո՞վ եմ ես,- կրկնեցի նրան:

Հաճախ եմ տվել ինձ այս հարցը, սակայն պատասխանը այդպես էլ չեմ գտել: Այս անգամ չցանկացա թողնեմ անպատասխան և փորձեցի գտնել այն: Ես… Ես… Հըմմմ, չեմ կարող ասել: Չեմ կարող խոսել իմ մասին, քանի դեռ ես ինքս ինձ լիովին չեմ ճանաչում: Իսկ եթե հարցնենք ուրիշի՞ն:

-Ո՞վ է Էմանինան:

-Ահ, այն աղջիկը, որ միշտ նստում է շարքի վերջում, մտերիմ չեմ հետը:

-Ի՞նչ: Էմանինա՞: Հա, երևի Էմիլիան… Գիտեմ նրան, երբ ինձ տեսնում է, գալիս է և սկսում է անվերջ խոսել հետս:

-Այն «դինջ», կարճ մազերով աղջիկը, որ միշտ հեռախոսի մեջ մտած է և չի կարողանում կտրվել սոցցանցերից:

-Էմանինան, շատ եմ սիրում նրան, շատ դրական և ազատ աղջիկ է, չնայած իր ազատությունը երբեմն խանգարում է մեզ շփվել:

-Ախ, նա շատ ձանձրալի և փակ անձնավորություն է` անհետաքրքիր մտքերով:

Կամ ասենք.

-Չկա նրա նման ուրիշը. հասկացող, ճիշտ խորհուրդներ տվող, կարճ ասած, ինքնատիպ և անունով, և բնավորությամբ:

Սա եմ ես, բայց այդպես էլ չհասկացա այս պատասխաններից որ մեկն եմ ես: Իսկ ինձ թվում է… Թվում է ես ձկնորս եմ: Այո այո, հենց ձկնորս: Հիմա կբացատրեմ, թե ինչու: Երբ նրանք գնում են ձկնորսության, ձկանը բռնելու համար կարթին ամրացնում են խայծ` որդ: Որդ, քանի որ դա է դուր գալիս ձկանը, այլ ոչ թե քաղցրավենիք, ինչը դուր է գալիս ձկնորսին: Այդպես էլ ես` ամեն մարդու հետ շփվելու ընթացքում հագնում եմ այդ մարդուն սիրելի բնավորության գծերս: Այդ պատճառով էլ ամեն մարդ տարբեր կարծիք ունի իմ մասին:

Իսկ ես ես ի՞նչ կարծիք ունեմ: Միգուցե ես արդեն 9-րդ կյա՞նքս եմ ապրում, և այս բոլոր իմ մեջ ապրող Էմանինաները այդ կյանքերից մնացած գծե՞րն են: Իսկապես չգիտեմ, թե ով եմ ես: Իսկ եթե հենց ինքներդ ցանկանաք դա պարզաբանե՞լ:

Իսկ եթե լուրջ խոսենք, ես սովորական աղջիկ եմ ինչպես բոլորը: Հաճախում եմ դպրոց, որը այդքան էլ չեմ սիրում և անհամբեր սպասում եմ ավարտելուս, 9-րդ դասարանցի եմ: Սիրում եմ նկարել (առավելագույնը, ինչ կարողանում եմ նկարել, մարդուկն է), սակայն նկարում եմ, ծիծաղում նկարներիս վրա: Սիրում եմ լուսանկարել ամեն ինչ, մանրուքներից մինչև այնպիսի բաներ, որոնք տեսախցիկումս չեն տեղավորվում, սակայն չեմ սիրում դրանք ցուցադրել ընկերներիս:

Ես շատ սովորական եմ, ինչպես բոլորը, սակայն ամենքս էլ ունենք մի տարօրինակություն: Չէ որ, եթե չունես տարօրինակություններ, ուրեմն դու իսկապես տարօրինակ ես: Իսկ ես տարօրինակ եմ, քանի որ իմ տարօրինակությունները չափ ու սահման չունեն: Չնայած դրան, ես նաև շատ եմ սիրում երևակայել, որը իմ իրականությունից կտրվելու միակ միջոցն է: Ես չեմ սիրում, երբ իմ կյանքում հետաքրքիր բան չի լինում, այդ ժամանակ ես սկսում եմ երևակայել մինչև իրականությունը դառնա հետաքրքիր: Ահա այսպիսի մարդ եմ ես:

Ես Էմանինան եմ: Երկար վերլուծելուց հետո ես մտքերս իմի բերեցի, հասկացա, և արդյունքում ստացվեց մի բան` ուշացա պարապմունքից:

Ծանոթացեք Անիի հետ

Իմ զրուցակիցը քսանամյա ուսանողուհի Անի Ժամկոչյանն է` Եղեգնաձոր քաղաքից, որի պատմվածքներից մի քանիսը ընդգրկվել են վերջերս տպագրված «Մի կտոր ինձնից» ժողովածուի մեջ: Իր ստեղծագործությունների պես երազկոտ ու «ֆանտաստիկ» ուսանողուհին սովորում է ՀՊՏՀ համալսարանի Եղեգնաձորի մասնաճյուղի ֆինանսներ բաժնում:

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Աթոյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Աթոյանի

-Ինչպե՞ս հասկացար, որ կարողանում ես ստեղծագործել:
-Դպրոցում գեղեցիկ շարադրություններ էի գրում: Ուսուցչուհիս առաջարկեց դպրոցական թեմաներից բացի այլ թեմաներով էլ գրել: Հասկացա, որ ստացվում է: Էդպես սկսեցի գրել, չգիտեմ` ինչքանով է ստացվում, երևի ընթերցողը կասի:

-Քեզ համար առավել հոգեհարազատ ժանրերը և թեմաները որո՞նք են:
-Սիրում եմ գրել պատմվածքներ, արձակ ժանրի ստեղծագործություններ: Առհասարակ դժվարանում եմ մտքերս չափածո ձևակերպել. արձակում սահմաններ չկան, և դա ինձ դուր է գալիս:

-Ունե՞ս սիրելի գրող, որը ոգեշնչման աղբյուր է հանդիսանում:
-Սիրում եմ Դեյլ Քարնեգիի վերլուծական ստեղծագործությունները: Ոգեշնչման աղբյուր կարող են հանդիսանալ գրքերում կարդացած էպիզոդները և անգամ բառերը:

-Հետագայում կցանկանայի՞ր զբաղվել գրականությամբ, գրող դառնալ:
-Չեմ կարող ասել, սա ինձ համար առայժմ հոբի է, երևի հետո-ն ժամանակը ցույց կտա:

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Աթոյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Աթոյանի

-Վերջերս տպագրվեց «Մի կտոր ինձնից» խորագրով ժողովածուն, որում զետեղված էին նաև քո ստեղծագործությունները: Ի՞նչ կարծիք ունես ժողովածուի և առհասարակ նման նախաձեռնությունների մասին:
-Հետաքրքիր նախաձեռնություն էր, չէի սպասում, որ իմ ստեղծագործությունները կընտրվեն: Դիմեցի, ընտրեցին, շատ ոգևորված էի:

-Կուզենայի՞ր նախաձեռնությունը շարունակական լիներ,ի՞նչ նոր բան կառաջարկեիր նախաձեռնող խմբին:
-Լավ կլիներ շարունակական նախաձեռնություն լիներ, առավել լայն շրջանակներ ընդգրկեր, ավելացվեր տպագրվող էջերի քանակը:

-Քո կարծիքով այսօր մեր մարզում կա՞ն երիտասարդներ, որոնք նույնպես ստեղծագործում են, և գրականությունն է իրենց ոգեշնչման աղբյուրը:
-Իհարկե կան, նրանց ստեղծագործությունները առավել իրատեսական են, բայց ինձ դուր են գալիս ֆանտաստիկ ժանրում ստեղծագործողները:

-Գիտեմ, որ սովորում ես Տնտեսագիտական համալսարանում: Շատ չե՞ն տարբեր տնտեսագիտությունն ու գրականությունը:
-Ես կասեի` նույնիսկ օգնում է ստեղծագործելու իմ ունակությունը: Մասնագիտական որոշ հարցերի մոտենում եմ ստեղծագործաբար՝ ստեղծելով նորը, սեփականը:

anna andreasyan

Ավազը, ցեխը և մեր գյուղի չեղած ասֆալտը

Առհասարակ մարդկանց հուզում են տարբեր խնդիրներ: Դրանք կարող են լինել համամարդկային, անձնական, համայնքային և այլ թեմաներով: Երբ կարդացի վերնագիրը, առաջինը մտքովս անցան համամարդկային տարբեր խնդիրներ: Բայց հետո մտածեցի, որ համամարդկային խնդիրներից խոսում են գրեթե բոլորը, և բացի այդ, մեր համայնքն էլ պակաս խնդիրներ չունի, որոնք ինձ հուզում են: Այնպես որ, ես այսօր կխոսեմ մեր համայնքին վերաբերող խնդիրներից մեկի մասին, որն ինձ շատ է հուզում: Դա մեր գյուղի անբարեկարգ ճանապարհների խնդիրն է:

Երբ մոտենում է գարունը, և սկսվում է ձնհալի շրջանը, առաջացած հսկայական ջրափոսերը և ցեխը անանցանելի են դարձնում ճանապարհները: Փոքր ժամանակ ինձ այդ ջրափոսերը հաճախ լճեր էին հիշեցնում:

Ամեն անգամ տանից դուրս գալիս ես մտածում էի. «Ինչ լավ կլիներ, եթե օդով ճանապարհ լիներ, և ես ստիպված չլինեի ցեխոտվել»: Երբ շատ էր անձրև գալիս, փողոցները վերածվում էին ճահիճների: Մաքուր կոշիկներով տանից դուրս էինք գալիս, և մինչև հասնում էինք դպրոց, կոշիկների տակ այնպիսի ցեխ էր կուտակվում, որ դպրոցի բակում ստիպված էինք լինում երկար ժամանակ ծախսել, մինչև դրանք մաքրեինք: Մի անգամ էլ պոլիէթիլենային տոպրակներով փաթաթեցի կոշիկներս, բայց դա էլ չօգնեց: Մենք գյուղի բնակիչներով միշտ մտածում էինք, որ գոնե ավազով պատեին փողոցները: Կարծում էինք՝ դա ինչ-որ չափով հարցին լուծում կտա:

Եվ այսպես, մի գեղեցիկ գարնանային արևոտ օր, դպրոցից տուն գալիս, անսովոր աշխուժություն նկատեցինք մեր փողոցում: Բոլորը դրսում էին: Նրանք հարթեցնում էին իրենց բակի դիմացի ավազի կույտերը: Մենք շատ էինք ոգևորվել, և ես շատ ուրախացա, որ վերջապես գյուղում մի տեղաշարժ եղավ, թեկուզ և փոքր:

Կարծեցինք, թե վերջապես լուծվեց այդ խնդիրը: Այո, դա ինչ-որ չափով լուծվեց, բայց մի նոր խնդիր առաջացավ: Գրեթե անհնար էր ավազի վրայով քայլելը: Այնպիսի տպավորություն էր, որ քայլում, քայլում էինք, բայց այդպես էլ տեղ չէինք հասնում: Եվ ես հաճախ մտածում էի, որ գոնե մի քիչ շատ անձրև գար, որ ավազը իրեն ինչ-որ ձևով արդարացներ: Միևնույնն է, ավազը չի կարող փոխարինել ասֆալտին: Հուսով եմ մի օր դրա հերթն էլ կգա:

Եվ, ընդհանրապես, մենք միշտ բողոքելու մի առիթ գտնում ենք: Այդպիսին են մարդիկ, նրանք միշտ մի բանից դժգոհ են և անընդհատ ձգտում են ավելիին: Դա մի կողմից լավ է, մյուս կողմից՝ վատ:

Գյումրի քաղաքի հնօրյա ոգին

Քայլում էի իմ սիրելի քաղաքի փողոցներով, զմայլվում նոր, գեղեցիկ շինություններով: Ամեն ինչ հիասքանչ էր, սակայն ինչ-որ բան պակաս էր: 

Լուսանկարը` Դավիթ Այվազյանի

Լուսանկարը` Դավիթ Այվազյանի

Ահա մեր շքեղ հրապարակը` զարդարված բազմաթիվ լույսերով, գեղեցիկ սալաքարերով: Շուտով մոտեցա իմ սիրելի փողոցին, այն փողոցին, որտեղ նկարահանվել են բազում ֆիլմեր` «Մեր մանկության տանգոն», «Հին օրերի երգը»,   «Կտոր մը երկինք» և այլն: Փոքրիկ քառակուսի սալաքարերը, որոնք ժամանակի ընթացքում իրարից հեռացել են և պոկվել, շենքեր ու տներ, որոնք հիշեցնում են մեզ, թե ինչպիսին է եղել մեր հին Գյումրին: Ահա այն պատմական պատշգամբը, որի վրա կանգնել է Գալյա Նովենցը «Մեր մանկության տանգոն» ֆիլմում: Այդ շինությունը դարձել է փլատակ, մնացել է միայն պատշգամբը և պատը, ներսում` ամբողջությամբ ավերակ է:

Լուսանկարը` Լիլիթ Խառատյանի

Լուսանկարը` Լիլիթ Խառատյանի

Դրանից մի փոքր հեռու գտնվում է կիսաավերակ թատրոնի շենքը: Այս թատրոնը նույնպես ունի մեծ պատմություն: 1912թ. առաջին անգամ «Անուշ» օպերան բեմադրվել է հենց այստեղ: Դրա ներսում փլված է ամեն ինչ, միայն պատերն են մնացել իրենց գեղեցիկ զարդաքանդակներով:

Այս փողոցը, այս տները, սալահատակը, պատերը, այս ամենը հիշեցնում են մեզ Գյումրու հին և դարավոր պատմությունը, հիշեցնում են, որ իմ քաղաքն ունի հարյուրամյակների քաղաքային մշակույթ: Իզուր չեն գյումրեցիները կատակով ասում` Գյումրին հայրաքաղաքն է:

Լուսանկարը` Լիլիթ Խառատյանի

Լուսանկարը` Լիլիթ Խառատյանի

Երբ քայլում եմ այս փողոցով, մեր քաղաքի այս հատվածով, ես ինձ զգում եմ հին ժամանակներում, երբ «քաղքցիները» պճնված ու արժանապատվորեն դուրս էին գալիս քաղաքում ճեմելու, երբ ոսկեձեռիկ վարպետների արհեստանոցներում չէր դադարում մուրճի զնգոցը, երբ տղամարդիկ ֆայտոն նստած զբոսնում էին քաղաքի փողոցներով… Երբ դիպչում եմ կիսավեր տների պատերին, ես ինձ Գյումրու մի մասն եմ համարում:

Եվ վերջապես հասկացա, թե ինչն է պակասում մեր քաղաքի մյուս հատվածներում` Գյումրի քաղաքի հնօրյա ոգին: