Երբ ուսանող ես խորագրի արխիվներ

Taguhi Aghasyan

ԴԱԴԱՐ

Մեկդարյա քարե դիցուհին կանգնած է իմ առաջ ու չի հավատում, որ լքելու եմ իրեն։ Տխրության քողը չի հանում վրայից. Նեղացած է։ Մեղավոր եմ զգում։

Երկու շաբաթ առաջ Հայկական պետական մանկավարժական համալսարանն ավարտած ուսանողները երևի կհասկանան ինչ եմ զգում հիմա։

-Ինչո՞ւ ես գնում,-հարցնում են աջ ու ձախ կողմից, և թվում է` պատերի կանչն է ինձ հասնում։

-Դադար է պետք…

Շատերը չեն հասկանում, բայց ճանապարհները ավելի գեղեցիկ են, երբ դրանք դադարներով ենք անցնում։ Ճիշտ պահին կանգ առնելը ոչ թե նահանջի նշան է, այլ նոր ուժով առաջ ընթանալու։

-Այս սեպտեմբերին ես ուսանող չեմ։

-Կսպասեմ գալուդ,- շշնջում է դիցուհին և հրաժեշտ տալիս` հպարտանալով, որ  ուր էլ գնամ, չեմ մոռանալու իրեն:

Նույն հպարտությունը ես եմ զգալու, երբ ամեն անգամ իմանամ հարազատ բուհի ձեռքբերումների ու հաջողությունների մասին: Հարազատ բառը բառարանում մոտ տասը հոմանիշ ունի: Ես հենց այդ բառով եմ բնութագրում ՀՊՄՀ-ն, որովհետև դրա տակ թաքնված է հազար ու մի պատճառ, թե ինչու եմ այդքան շատ սիրում մեր բուհը: Պատահաբար կամ դիտավորյալ ես այստեղ եմ հանդիպել իմ կյանքը փոխած մարդկանց: Այս պատերի ներսում միշտ կատարվում է անհավանականը:

Մի կախարդական բան կա այստեղ…

Syuzanna Arshakyan

Համալսարանում ուսանողը վերջին տեղում է

Երբ մասնագիտությանդ ամենափոքր դետալներին ծանոթանալիս ես հասկանում, որ երեք տարի շարունակ համալսարանը գրեթե ոչինչ չի տվել…
Ավելին, ուսանողի հանդեպ կառույցի անտարբերությունը հանգեցնում է նրան, որ ուսանողը հիասթափվի սեփական ընտրությունից։

Խոսքը դասախոսական կազմի կամ ուսումնական ծրագրի մասին չէ, չնայած՝ սա բոլորովին այլ ու ավելի ցավալի թեմա է ուսանողներիս համար, այլ առօրյա ու աննշան թվացող խնդիրների, որոնք միայն հերիք են, որ ուսանողն անգամ հոգնի մասնագիտական հետաքրքրություններից ու ինչքան էլ շահագրգռված լինի սեփական ընտրությամբ, միևնույնն է, այս գործոնները չեն կարող ազդեցություն չունենալ։

Մասնագիտություն սովորելու ընթացքը երիտասարդի համար ամենակարևորն է։ Ուսանողն ամբողջ ուժերը կենտրոնացնում է դասերի վրա, փորձում ամեն հնարավորը քաղել չորսը տարվա ընթացքում ու կառչել ցանկացած հնարավորությունից, իսկ համալսարանի համար ուսանողը, չեմ վախենա ասել՝ վերջին տեղում է։ Դեպքերից մի քանիսը համառոտ ներկայացնեմ։

1. Դասախոսը չգիտի քննության մասին, ներկա չէ, իսկ ուսանողները վաղուց համալսարանում են։
2. Քննության, կուրսային աշխատանքի պաշտպանության և այլնի մասին, որոնց պատրաստվելու համար ուսանողին պետք է հատկացվի ամենաքիչը մեկ շաբաթ, բայց ուսանողը տեղեկանում է նախորդ օրն ու ստանում մեկ օր, ինչը բավական չէ ուզածդ ձևով ներկայանալու համար։ Հաջորդիվ համալսարանի ընձեռնած հնարավորությունների մասին, եթե այդպիսիք կան։ Օրինակ, համալսարանում գործում է թերթ, որտեղ ուսանողներն ունեն իրավունք տպագրվելու, և ինչը խրախուսում են դասախոսները։ Իսկ երբ դու՝ լինելով լրագրություն բաժնի ուսանող, ցանկանում ես ստացածդ գիտելիքը կիրառելով խոսել բոլոր ուսանողներին հուզող խնդիրների մասին, հույս ունենալով, որ այն կտպագրվի և դասախոսներն ու անձնակազմը ևս կկարդան, հայտնվում ես հուսահատության հաջորդ կանգառում, քանի որ հոդվածդ չի պարունակում պրոֆեսորադասախոսական կազմի գովաբանություն, այն միանշանակ տեղ չի գտնում համալսարանի թերթում։ Հնարավորության հաջորդ դուռը բացվում է մասնագիտական պրակտիկաների ժամանակ, որի կազմակերպման կարգ ու կանոնը ևս զարմացրել է մեզ։ Բոլորս թողնում ենք առօրյա գործերը, աշխատանքից բացակայում, ժամանակը տրամադրում մեզ համար ամենակարևորին և մեզ նախապես ասված ժամին ներկայանում հեռուստատեսություն, որտեղ պետք է անցկացնենք պրակտիկայի առաջին օրը։ Անվտանգության աշխատակցից ենք միայն իմանում, որ մեր խմբին ուղեկցող ղեկավարը քովիդի պատճառով մեկուսացման մեջ է, մոտակա մեկ շաբաթը աշխատանքի գալ չի կարող։ Ի դեպ, այս տեղեկությունը ստանալուց րոպեներ առաջ համալսարանից հրահանգ էինք ստացել մեզ ուղեկցողին ևս մեկ ժամ սպասելու։ Մի՞թե չի կարելի կապ հաստատել հաստատության կամ անհատի հետ, ուսանողական խմբին հստակ ժամի, հստակ վայր ուղարկելուց առաջ։ Ու՞մ է ուղղված համալսարանի ուշադրությունը, կամ ինչո՞վ է պայմանավորված այս անտարբերությունը։ Պարզ է դառնում միայն, երբ բանը հասնում է վարձավճարներին։ Անտարբերությունը փոխվում է կատարյալ ուշադրության, օր առաջ պետք է կատարես համապատասխան վճարումը, հակառակ դեպքում չի թույլատրվի ներկայանալ քննության, բոլորի մոտ կհայտարարեն անուն-ազգանունդ և կհիշեցնեն վարձի վճարման մասին։

Ուսանողը համալսարանի համար պարզապես եկամուտի աղբյուր է, ոչինչ ավելի։ Ու այս համոզմանը եկած երիտասարդը ուսման երրորդ տարում է միայն վերապրում սեփական մասնագիտությանը սիրահարված լինելու զգացումը, երբ հեռուստատեսությունում առաջին անգամ հադիպում է այն իրականությանը, որն ընտրել է։

taguhi aghasyan

ՀՊՄՀ-ի ուսանողը

Երեկ համակուրսեցիս մի հումորային տեսանյութ ուղարկեց ինձ: Ես սկսեցի նայել: Սկզբում ամեն ինչ ծիծաղելի էր: Այդ տեսանյութում համապատասխանեցվում էին համալսարանները ու ինչ-որ երգեր: Հերթը հասավ ՀՊՄՀ-ին: Ես սպասում էի, թե որ երգն է համապատասխանում մեր համալսարանին: Հնչեց «Ռեինկարնացիա» խմբի «Էլի լավ ա» երգը: Ըստ այդ տեսանյութի, մեզ՝ Մանկավարժական համալսարանի ուսանողներիս համար, այստեղ ընդունվելն էլ է լավ՝ էլի լավ ա: Ես չորոնեցի, թե ով է տեսանյութի հեղինակը մտածելով, որ ուղղակի կատակ է, բայց հիշեցի իմ դպրոցում սովորելու ժամանակները: Հիշում եմ, որ դասընկերներս որոշել էին, որ երրորդ կամ չորրորդ հայտով կնշեն Մանկավարժական համալսարանը, քանի որ ըստ նրանց՝  այստեղ ընդունվելը շատ հեշտ էր թվում: Երեխաները հաճախ են դժգոհում, որ դասավանդող ուսուցիչները չեն սիրում իրենց աշխատանքը ու դժգոհությամբ են աշխատում.  դե, իհարկե, դա նորմալ է. հենց նրանք են այն մարդիկ, որ վստահորեն չորրորդ հայտով նշել են Մանկավարժականն ու ընդունվել, իսկ դա չսովորելուց «էլի լավ ա»:

Մանկավարժ լինելը խաղուպար չէ: Մանկավարժական ընդունվողների համար ոչ թե էլի լավ ա, այլ` շատ լավ ա: Ես մի ողջ տարի աշխատել եմ ու մեծ ուրախությամբ ընդունվել այս համալսարան ու հիմա էլ մեծ սիրով սովորում եմ, որպեսզի վաղվա օրվա զինվորի համար լավ ուսուցիչ լինեմ: Ես շատ եմ սիրում մեր համալսարանը ու շատ ուրախ եմ, որ համակուրսեցիներս էլ ինձ նման մեծ նվիրումով են հաճախում դասերին ու մատների արանքով չեն նայում դասերին:

Anna mkhitaryan

Լինել ուսանող

Երկար ժամանակ է, ինչ դժվարանում եմ ընկալել այն հանգամանքը, որ ես ուսանող եմ:

Բարև, ես Աննան եմ, 1-ին կուրսի ուսանողուհի…

Սա, իհարկե, ոչինչ չի կարող նշանակել շատերի համար, բայց ինձ համար մի հաստափոր գրքի պատմություն է: Ես առաջին օրվանից թերահավատորեն եմ մոտեցել այս նախադասությանը: Հաճախ եմ ինքս ինձ հետ խոսում ու փորձում հասկանալ, թե ի՞նչ է նշանակում լինել ուսանող: Լինել ուսանող նշանակում է` մի ամբողջ կիսամյակ ինքդ քեզ համոզել, որ էլ դպրոցական չես, որ էլ դպրոց չես գնալու, ու էն փաստը, որ դպրոցը ավարտել ես, որ ուսանող ես…

Լինել ուսանող նշանակում է` հասկանալ, որ գիշերը գոյություն ունի կյանք՝ լեկցիա կարդալու, մեկ օրում քննության պատրաստվելու և թղթերը գրկելով մի լավ լացելու համար: Հասկանալ, որ գիշերը ընդհանրապես քնելու համար չէ:

Լինել ուսանող նշանակում է` հեռախոսի մեջ ունենալ լեկցիայի լիքը նկարներ, բայց միևնույն է, դրանք քեզ երբեք պետք չեն  գալու:

Լինել մերօրյա ուսանող նշանակում է` ավելի շուտ սովորել «զումի» գաղտնիքները, քան մասնագիտական լեկցիաներ կարդալ: Կամ արթնանալ դասից 5 րոպե առաջ,  ներկա ստանալ ու մի ժամ էլ քնել:

Լինել ուսանող նշանակում է` կա՛մ պարապել, կա՛մ մտքում միշտ «Հայր մերը» ասել:  Կամ պատասխանել այն հարցին, որը պարապելու ժամանակ ասել ես. «Ա, լավ դե, միևնույն է, սա ինձ չի ընկնելու»:

Լինել ուսանող նշանակում է` բարձր կուրսեցիների հետ բարեկամներ լինել, որ ամեն հարց առաջինը իրենց տաս, դասախոսների մասին մի լավ հարցուփորձ անես ու կարծիք կազմած գնաս առաջին դասին:

Լինել մերօրյա ուսանող նշանակում է` իմանալ, որ հեռախոսի էկրանը կիսվում է, բայց  այնուամենայնիվ, իմ նմանները չեն կարողանալու կարդալ, որովհետև տեսողությունը վաղուց լքել է:

Դե ինչ, ողջույններս բոլոր նրանց, ովքեր դեռ չեն հավատում ուսանող լինելուն, ովքեր ամեն պահ կարոտում են դպրոցը, ովքեր երազում են մտնել համալսարանի  շենք, ովքեր իրականում մարդկանց հետ շփման կարիք ունեն:

Elen Hakobyan Ararat

Ուսանողի օրագրից. Մենք ետ ենք գալու

Փոխվեցին ուսանողի օրագրի գալիք բոլոր տողերը, որոնք պիտի գրվեին, պիտի դառնային պատմություն: Որպես հասարակ ուսանող պիտի պատմեի ձեզ մի առեղծված, մի օր, մի ժամ, որն իր հետքն էր թողել կյանքումս: Բայց փոխվեց ամեն ինչ՝ իմ, քո ու նրա կյանքերը փոխվեցին, ինչքան որ հնարավոր էր:

Օրը փոխվել էր, աչքերս փակվեցին օրվա ծանր ու տխուր մտքերից։ Քնեցի նույն մտքով՝ հաղթելու ենք, ես երբեք չեմ կասկածել դրանում, ամեն օր եմ այդ մտքով քնել։ Եթե քնեի այդ գիշեր, եթե չտեսնեի այն, ինչ տեսա, եթե չլսեի, չզգայի, եթե ընկերներ չկորցնեի, եթե առաջվանը լինեի… Եվ հիմա եմ զգում, որ ես ոտքից գլուխ վրեժ եմ դարձել։ Ուզում եմ առնել բոլոր նրանց վրեժը, ովքեր չկան, բայց անզորության հանդարտ հոսանքը ինձ միշտ տապալում է այնտեղ, որտեղ կանգնում եմ։

Երբեք ու ոչ մի ազգ չի կարող ասել, որ հասկանում է մեզ, չհավատաք, չի կարող, մինչև իր տանը, իր ծննդավայրում չսպանեն իր հայրենակցին, եղբորը, հորը, սիրուն մի բանի համար միայն։ Մեր դեպքում «հանցանքը» հայ լինելն էր։ Դժվար է հայ լինելը, ու հիմա եմ հասկանում միայն, թե ինչու։

Հուսահատության մի դառը զգացում համակեց ինձ։ Զգացի՝ նորից հաղթեցինք աշխարհին, նորից վազեցինք արդարության ետևից ու նորից մենակ մնացինք, աշխարհն էլ սփոփեց մեզ, որպես պարտվող։

Ու այսօր մենակ ենք թողնում քեզ, ինչպես մենակ են թողնում տան փոքրին, բայց ում ամենից շատն են սիրում, ում ատամներով պաշտպանում են, բայց մի օր անզորությունից լքում են ու գնում, որ ավելի լավը դարձած ետ գան։ Մենք էլ թողնում ենք քեզ, քո հողի վրա ընկավ ընկերս, եղբայրս, հարազատս, գրկի՛ր նրանց, սու՛րբ պահիր նրանց արյունը ու սպասի՛ր։ Մենք ետ ենք գալու։ Չգիտեմ՝ քանի օրից, քանի տարուց, բայց գալու ենք։

Երազանքս գրկելու եմ ու ապրեմ, ամուր գրկելու եմ քեզ չտեսած, քեզ հետ չնկարված ու քեզնով չհիացած օրերս, գրկելու եմ քո գրկից եկած զինվորներին ու հոտն եմ առնելու քո, շունչդ եմ զգալու, վանքիդ «Տեր ողորմեա»-ն եմ լսելու։ Հաղթանակի ոգով, հաղթանակը ամուր բռնած, բայց պարտված, իրենց ձեռքերն եմ համբուրելու։ Ծնկելու եմ, աղոթեմ ու զգամ, որ քո վանքում եմ, զգալու եմ, որ իմն ես, որ ապրեմ։

Համբուրում եմ վանքիդ պատերը, գրկում եմ ամեն մի քարդ, փարվում եմ  բնությանդ։ Տե՛ս ինձ, զգա՛ ինձ ու ձա՛յն տուր, կանչի՛ր ինձ, ու ես կգամ։ Կթողնեմ տունս, կթողնեմ նրան, ում տեսա մի օր ու սիրեցի, կթողնեմ ամենաթանկը ու կգամ, որովհետև քեզնից թանկ էլ ոչինչ չմնաց։

Հայրենիքս, տունս, ես, երազանքներս չքացան: Հասկացա, որ դատարկ բաների մասին եմ երազել։ Հիմա ապրում եմ, որ մի օր գիրկդ գամ, որ եղբայրներիս կարոտն առնեմ, իրենց ոտնահետքերն ամենից երանելի ճանապարհին են մնացել, որ կենդանանան ու ինձ հետ քայլեն։

Ու գիտե՞ս ինչու. ես հասկացա, որ պարտական եմ, բայց ինքս էլ չգիտեմ, թե ում։ Ես պարտական եմ Նրան, նրան ում  չեմ ճանաչում ու նրան, ում հետ մի ամբողջ կյանք ապրեցի։ Ես պարտական եմ այն անջնջելի սպիով և կաղացող ոտքով երիտասարդին, ում հետ մետրոյի ամբոխի մեջ ենք։ Ես պարտական եմ այն փոքրիկ խանութի վաճառողուհուն, այն պատկառելի տարիքով և աչքերի խորը թախիծով կնոջը, ում որդին ետ չեկավ պատերազմից։ Բոլորս մնացինք պատերազմի դաշտում, մեր մարմինները ետ եկան, հոգիները, պատերազմում խաղաղություն փնտրող ու ապրելու իրավունքը շալակած, մնացին այնտեղ՝ ամպերից վերև, որտեղ աղավնիներն են ճախրում ու մարտնչում են արծիվները։

Փոխվեցին ուսանողի օրագրի գալիք բոլոր տողերը, և ուսանողն ինքն էլ փոխվեց ու գուցե փոխվեց ընդմիշտ…

Susanna Grigoryan

Նոր գլխացավանք

Եթե չէիք նկատել, ասեմ՝ սեպտեմբերի 1-ը արդեն անցավ։ Այսինքն, արդեն դժվար կլինի խանութներում Հզոր Ռենջերներով պայուսակներ ու Հելլո Քիթիով տետրեր գտնել։ Չնայած դրան, ուսանողների մեծամասնության համար դասերը սկսվում են սեպտեմբերի 15-ից, ու դեռ փնտրտուքները շարունակելու ժամանակ կա։ Ուղղակի եթե նախորդ տարիների նախաուսումնական դիլեման կայանում էր նրանում, թե երկու տուփ անուշ հոտով գունավոր գրիչներից որը ընտրել, ապա այս տարի մարզերում ապրող ուսանողները համարյա նույնքան կարևոր ևս մեկ դիլեմա ունեն լուծելու։

Այս տարի բարձր կուրսեցիները համալսարան գնալու են շաբաթվա մեջ միայն մի քանի օր,  ու այդ մի քանի օրվա համար բնակարան վարձելը, մեղմ ասած, անիմաստ է թվում, ( չմոռանանք, որ նորից օնլայն դասերի անցնելու հեռանկարը ոչ ոք չի չեղարկել)։ Մյուս կողմից էլ, ոչ ոք չի ցանկանում օրվա մեջ մի քանի ժամ ճանապարհին անցկացնել, ու արդյունքում` ուզած-չուզած բոլորն էլ  բնակարանների տարբերակներ են ման գալիս:

Եթե պատրաստվում եք բնակարան վարձով տալ, ինձնից ձեզ խորհուրդ՝ գները բարձրացնելու իսկական ժամանակն է, ու միանգամից մի քանի ամսվա կանխավճար էլ կուզեք, մեկ էլ տեսար` իրոք, նորից օնլայն դասերի անցանք, ու հո առանց շահույթ չե՞ք մնալու։ Իսկ եթե դուք բարիկադների հակառակ կողմում եք ու հենց սկզբից էլ որոշել էիք, որ ավարտելու եք ու լավ աշխատանք գտնեք, որ  ծնողներին վերադարձնեք բոլոր վարձով բնակարանների գումարները` տոկոսներով, ապա ատոմակայանի հաստիքները աչքաթող մի արեք: Ասում են՝ շատ լավ են վարձատրում, ոլորտն էլ հեռանկարային է։

Բայց էս հեչ, առօրյա մանրուքներ են, դուք էն ասեք` անուշ հոտով գունավոր գրիչներից ո՞րը ընտրեցիք։

ՀԳ․ Հոդվածը միտք չուներ վիրավորելու բնակարան վարձով տվող անձանց կամ ատոմակայանի աշխատակիցներին։ Հոդվածը գրելիս վերոնշյալ կատեգորիայի անձինք չեն տուժել:

Elen Hakobyan Ararat

Ուսանողի օրագրից

Կան մարդիկ, որ սովորեցնում են մեզ լինել ավելի գեղեցիկ, ու կապ չունի, որ մենք անինքնավստահ ենք, անտաղանդ կամ չափից շատ ենք խոսում, երբ նրանք մեզ հետ են, մենք դառնում ենք իդեալական։ Կան մարդիկ, ովքեր վարպետորեն կարողանում են կոտրել մեզ, այնպես, կարծես դա իրենց ողջ կյանքի նպատակն է կամ մասնագիտություն, որում նրանք վարպետորեն լողում են։ Կարևոր չէ, թե ինչ ենք արել, որքան մեծ է մեր հաջողությունը կամ ձախողումը, երկու դեպքում էլ մենք արժանանում ենք «շատ կարևոր ու թանկ» քննադատության։ Եվ հակառակը՝ կան մարդիկ, ովքեր միշտ մեզ վեր են տանում, ստիպում են, որ միշտ պայքարենք, հաղթենք, հաջողենք և կամ պարտվենք արժանապատվորեն, նրանց հետ մենք հավատում ենք մեր ուժերին։

Կան մարդիկ, ովքեր մեզ ոչինչ չեն տալիս ու կան, որ տալիս են այն, ինչ ունեն։ Կան մարդիկ, ովքեր եկան, գնացին կամ եկան ու կարծում էիր, որ մնալու են հավերժ, բայց նրանք էլ գնացին, ովքեր դեռ չեկած գնացին կամ նրանք, որ միշտ եղել են, բայց այսօր չկան, ովքեր կարծում էիր, որ ոչ ոք են, բայց հենց իրենք մնացին, մնացին հավերժ, որ սովորեցնեն մեզ ապրել շա՜տ գեղեցիկ։ Ու անկախ այս անհասկանալի գնացող-եկացողներից, անկախ լավ ու վատ օրերից, ժպիտներից ու արցունքներից, ես շնորհակալ եմ բոլորից ու պարտական եմ նրանց բոլորին։ Չէ՞ որ բոլորից սովորել եմ. մեկից՝ սիրել, մյուսից՝ ատել, հաջորդից՝ ժպտալ, իսկ այն մյուսից՝ չհավատալ, չվստահել։ Ես նրանցից սովորել եմ ապրել ու դառնալ ավելի լավը։

Դե, իսկ հիմա ժամանակն է, որ ավելի ինքնավստահ ու ինքնուրույն քայլեմ ու ինքս հարթեմ ճանապարհս։ Անկախ նրանից, թե ուր կգնամ ու ինչպես կդասավորվի իմ՝ ուսանողիս կյանքը, ես մի բանաձև ունեմ կյանքի համար։ Բոլորը կժպտան մեզ, երբ հաջողակ կլինենք ու ոչ ոք չի նկատի մեզ, երբ ամեն անկյունում հոգնած աչքերով, գիշերը չքնած ու դասի եկած ուսանողը կհարթի իր հաջողության ուղին, այլ հակառակը՝ կխանգարեն։ Պիտի հաղթենք ինքներս մեզ, հետո՝ ուրիշներին, սիրենք մեզ, հետո՝ ուրիշներին։ Եվ երբ կսովորես սիրել ու ընդունել բոլորին էնպես, ինչպես իրենք կան, այլ ոչ թե կհանդուրժես, երբ անկեղծ բարին կմաղթես ու կհեռանաս էնտեղից, որտեղ չեն սպասում քեզ, երբ սեփական անունդ ու արժեքներդ չես վաճառի ուրիշին ու չես անցնի վրայովդ և երբ կմնաս մենակ, բայց չես հիասթափվի, դու կհաղթես քեզ էլ, շրջապատիդ էլ կյանք կոչվող պատերազմում, գլուխդ բարձր կքայլես ու կժպտաս աշխարհին։

Հ.Գ․ Անկախ նրանից, թե որ շենքից որն եք տեղափոխվել, թե ովքեր են ձեր շրջապատում ու ինչ են ասում ձեր մասին, հավատացեք ձեզ, ժպիտով և ուժեղ ընդունեք բոլոր նրանց, ովքեր գալու են ու գնան, գալու են ու գնան մինչև ձեր կյանքի ավարտը։ Ձեզ հետ մնալու եք միայն դուք, հա, ու մոռացա, մեկ էլ ամենակարևորը՝ դուք։

inesa zohrabyan

Ամառ ջան

-Վա՜յ, դու դեռ դպրոցակա՞ն ես։

Եթե ինձ այսպիսի հարց տան, վերջապես կկարողանամ ասել՝ արդեն չէ, ուսանող եմ (չնայած՝ դեռ չեմ պարզել հարաբերություններս այս բառի հետ, ինչևէ)։

Իրականում, իմ ամառը բոլոր թելերով կապված էր համալսարան դիմելու հետ. քննությունների նախապատրաստական շրջանի, քննությունների, արդյուքների հրապարակման, լարված վիճակով անունդ փնտրելու ու գտնելու տրամադրությունների, սպասման։

Բայց, իհարկե, իմ սիրելի միջավայրը նոր պեղումներով ի մի բերելու ամառ։
Երևի թե ամեն մի մայրամուտը նկարել եմ, ամեն մայրամուտի համար մե՜ծ ժպտացել եմ, դե հա, իմ արխիվացրած արևածագերը քիչ են, բայց կան, կարող էին և չլինել, չէ՞։ Կանաչի, ստվերների, շանս հետ հարաբերությունները այս ամառ տեղափոխվեցին մի այլ զոնա։
Շանս շնչակտուր վազքը ու շնչառության՝ ինձ մոտ լինելը, կանգնած մնալը ու անխոս վերև նայելը թռչունների երամի ընթացքը զգալու համար իմ սիրելիներն էին այս ամառվա։ Գույն, գույն, գույն։

Մեկ-մեկ լինում է, չէ՞, որ ինչ-որ դիրքից նայում ես ինչ-որ կետի ու մտածում (օրինակ՝ սենյակի վարագույրին), որ քանի տարի է՝ դա կա, գոյություն ունի, բայց դու կարծես դա նոր բացահայտես, կամ նոր անկյունից քեզ համար տարածք բացես զննելու. այսպիսի ամառ էր։

Ամառ, երբ արդեն բժշկական դիմակ կրելը դառնում է գերսովորական մի բան։

Ամառ, երբ փոքր դետալների մեջ երջանկություն ես փնտրում ու գտնում. օրինակ՝ փորձում ես ուրիշներին էլ ասել, որ կակտուսիդ ծաղկելը կարող է հոգիդ լցնել։

Շնչելու ու արտաշնչելու ամառ։

Մեծ չափաբաժնով լույս օրեր եմ ուզում նաև աշնան համար։

Գնանք։

marine ghahramanyan

Ուսանողուհին սահմանապահ գյուղում

Մոտ մեկ ամիս առաջ սահմանին լարված իրավիճակ էր, բոլորս մի բուռ դարձած աղոթում էինք մեր քաջարի մարտիկների համար, իսկ այսօր կարծես թե խաղաղություն է։ Ինչպե՞ս է կյանքն ընթանում սահմանին կրակոցների ժամանակ և կրակոցներից հետո, ի՞նչ նպատակներ, երազանքներ ունի սահմանին ապրող երիտասարդը։

Սահմանապահ Ներքին Կարմիրաղբյուրի բնակչուհի, ապագա բանասեր 19-ամյա Մերի Առաքելյանը խոսում է իր զգացողությունների, նպատակների, երիտասարդների, հակառակորդի կողմից թիրախավորված գյուղի մասին։

«Կրակոցների ժամանակ զգացումներս, զգացմունքներս, ամենը խառնվում են իրար, հատկապես, երբ գիտեմ, որ հայրիկս դիրքերում է, դրանից ավելի եմ լարվում, ասում են՝ մի անհանգստացիր, գյուղի վրա կրակոց չկա, այդ ժամանակ ես ավելի եմ սարսափում, քանի որ հայրիկիս մասին շատ եմ մտածում ու ոչ միայն հայրիկիս, հիմա բոլոր սահմանին կանգնած տղաները մեզ համար և՛ հայր են, և՛ եղբայր։ Նրանց բոլորի կյանքը ինձ համար մեծ նշանակություն ունի։ Կրակոցների ժամանակ ոչ միայն իմ մասին եմ մտածում, այլ նաև համագյուղացիներիս, կարծես մի մեծ ընտանիք լինենք, ովքեր միասին պետք է պայքարեն այս ամենի դեմ։ Պետք է միասնական լինենք ու կարողանանք դիմակայել այս ամենի դեմ, քանի որ վատ ժամանակներ են հիմա թե՛ հայոց ազգի համար, թե՛ ընդհանրապես աշխարհի համար»։

Չնայած նրան, որ մեզնից շատերը միշտ ցանկանում են ինչ-որ բան փոխել իրենց շրջապատում, համայնքում կամ ընդհանրապես աշխարհում, Մերին գյուղը սիրում է այնպիսին, ինչպիսին այն կա, ցանկանում է ոչ թե ինչ-որ բան փոխել գյուղում, այլ ավելացնել։

«Գյուղում ոչինչ չէի փոխի, ավելի շատ կավելացնեի։ Չնայած նրան, որ դպրոցն ունի հարուստ գրադարան, այնուամենայնիվ, կցանկանայի գյուղն ունենար մեծ գրադարան իր ընթերցասրահով, որտեղ մարդիկ կկարողանային իրենց ժամանակն անցկացնել, գրականություն կարդալ, այնպիսի մի վայր, որտեղ, թե՛ մեծերը, թե՛ մանկահասակները, դեռահասները իրենց լավ կզգան ու կկարողանան իրենց գտնել այդտեղ։ Բոլոր ինձ ճանաչող մարդիկ գիտեն, որ ես շատ-շատ եմ սիրում իմ գյուղը և երբեք չեմ մտածել գյուղից հեռանալու մասին, անգամ ցանկություն ունեմ, թեկուզ կարճ ժամանակ, բայց ուսումս ավարտելուց հետո գալ և փորձել ինչ-որ բանով օգնել գյուղիս, թեկուզ մասնագիտական առումով, որպեսզի կրթեմ երեխաներին, հայրենաճանաչություն դասավանդեմ, մարդկանց օգնեմ սիրել գրականությունը։ Իրականում իմ բոլոր պլանները կապված են գյուղիս հետ։ Ես այն կարծիքն ունեմ, որ մարդիկ իրենց ներսից պետք է հանեն այն կարծրատիպը, թե քաղաքի և գյուղի երեխաների միջև տարբերություն կա, կամ հենց այն մարդը, ով ապրում է գյուղում, չպետք է կարծի, որ ինչ-որ բանով պակաս է։ Օրինակ՝ ես հպարտ եմ իմ արմատներով, իմ՝ գյուղացի լինելով, իմ ապագան տեսնում եմ հենց գյուղում։ Հնարավոր է հետագայում դասավորվի այնպես, որ ես գյուղում չապրեմ, բայց բազմաթիվ պլաններ ունեմ, որոնք պետք է իրագործեմ գյուղում։

Կրակոցներից մեկ ժամ էլ չանցած՝ մարդիկ նորից իրենց բնականոն կյանքով են ապրում, որովհետև տունը, իրենց գործը մարդկանց են սպասում, մեզ են սպասում։ Երբ կրակոցները վերջանում են, մարդիկ դուրս են գալիս նկուղներից, ապաստարաններից և անմիջապես վերադառնում իրենց գործերին։ Մարդկանց մեծ մասը գյուղատնտեսությամբ զբաղվելով է ապահովում իր օրվա ապրուստը, եթե չաշխատեն, չեն կարող ապրել։ Դրա համար էլ անմիջապես կրակոցներից հետո գյուղը վերադառնում է իր բնականոն կյանքին։

Կցանկանայի, որ երիտասարդներն ավելի ուսումնատենչ լինեին, բազմակողմանի զարգացած, այսինքն՝ երբեք չկանգնեին մի կետի վրա, այլ ձգտեին անընդհատ նորանոր բաներ սովորելուն, քանի որ ինչքան գիտելիք ես պահեստավորում քո ուղեղում, տեսնում ես, որ այդքան դատարկ մաս է մնում, այդքան սպիտակ էջեր կան, որ պետք է լրացնենք։ Դրա համար կցանկանամ, որ երիտասարդները չլճանան և անընդհատ շարժվեն առաջ։

Նույնիսկ կրակոցների ժամանակ, երբ հակառակորդը կրակում էր մեծ տրամաչափի զինատեսակներից, երբեք դուրս չեմ եկել գյուղից, չգիտեմ՝ դա լավ է, թե վատ, բայց երբեք չեմ մտածել հեռանալ գյուղից, քանի որ Ներքին Կարմիրաղբյուրում է անցել իմ մանկությունը, պատանեկությունը։ Ամուր կառչած եմ իմ հողին»,- իր խոսքը եզրափակեց սահմանին ապրող երիտասարդ Մերի Առաքելյանը։

Anahit Badalyan

(Չ)կայացած թռիչքներ

Կյանքի բոլոր նոր փուլերի միջով անցնելիս մենք նախ էդ փուլերն անցկացնում ենք մեր միջով։ Ինչ-որ ճանապարհ անցնելուց առաջ մի քանի անգամ պատկերացնում ենք մեզ այդ ճանապարհին ու դրա վերջում անգամ։ Փորձում ենք հասկանալ՝ որտեղ ենք առավել ոգևորված լինելու, երբ ենք հոգնելու ու փորձում ենք հաշվարկել հավանականությունը՝ երբևէ հետ կանգնելու։ Ու երբ իսկապես ճանապարհին ենք, հասկանում ենք՝ արժեր անցնել էդ փուլով ևս՝ զգալու համար միայն, որ ապրելը պատկերացնելուց լավ է, ու որ միտքն ինչքան էլ ի վիճակի լինի պատկերելու պատահելիքը, սրտով զգալն է ապրելը․․․

Վերջին ամիսներին միտքս անընդհատ փորձում էր կտրել-անցնել անանցելի թվացող հեռուներն ու պատկերել գալիք սեպտեմբերը, որ պիտի լիքը լիներ այնպես․․․

Դիմորդի կարգավիճակը դուռս թակել էր դեռ 2019-ի հոկտեմբերից։ ԱՄՆ-ում գտնվող համալսարաններ դիմելու համար դիմումների գործընթացը սկսվում է աշնանից, ու ավարտվում է գարնանը՝ համալսարանների կողմից որոշումների թողարկմամբ։ Դժվար ժամանակներ էին՝ լիքը դասերով, պորտֆոլիոյի անդադար վերանայմամբ, ուսուցիչների երաշխավորագրերի հավաքագրմամբ ու օրվա վերջում հոգնածությունից մինչև վերջին բջիջը սպառված՝ առանց հասկանալու համակարգչի դիմաց քնով անցնելով։ Բայց լավ ժամանակներ էին։ Կարոտում եմ․․․

Մինչ հասակակիցներս խառնիխուռն քննությունների արդյունքում վերջին ամիսներին դիմում-ընդունվում էին համալսարան, ես սպասում էի նոր թռիչքների, որ կիսամյակս սկսեմ էնտեղ, որտեղ երազում էի, ու որտեղ հասնելու համար չխնայված ջանքեր կան այնքա՜ն․․․ Օվկիանոսից այն կողմ՝ ԱՄՆ-ում…

Ես կողջունեմ Ռիչմոնդի համալսարանին՝ ապագա 4 տարիների իմ տանը, 2021-ի ձմռանից։ Դե, որովհետև ինքնաթիռներն էլ են մեկ-մեկ հոգնում թռչելուց ու ուզում են հանգստանալ մի քիչ․․․

Դեռ մարտից արդեն ընդունելությանս նամակը ստացել էի, ու աշխարհում պատահող-չպատահող ոչինչ ինձ չէր կարող համոզել, թե լավը չէ 2020-ը․․․ Ու չի համոզել․․․

Էնքան մանկուց եմ պատկերացրել համալսարան ընդունվելս, հետո ուսանող դառնալս, հետո ավարտելս։ Դեռ երրորդ դասարանից մտքումս պտտվել են ամենահնարավոր ու անհնար մասնագիտությունները։ Մինչև երրորդ դասարանը վստահ էի՝ երգչուհի կդառնամ, հետո մտածեցի՝ չէ, ատամնաբույժ դառնամ, կլինիկա կբացեմ։ Ինչքան էլ որ առանց վարանելու ու վախենալու ատամնաբուժարան էի գնում, երկար ժամանակ չպահանջվեց հասկանալու համար, որ չէ, սիրելիս, բժշկությունը քոնը չէ․․․ Բոլոր-բոլոր գերազանցիկների նման կյանքի մի փուլում ես էլ էի վստահ, որ ուսուցչուհի եմ դառնալու։ Դա այն ժամանակ էր, երբ դեռ երկու պոչիկներով էի գնում դպրոց, ու երբ բոյս գրատախտակի կեսին հազիվ էր համարժեք։ Կյանքիս մի սիրուն շրջանում ի վերջո ուսուցիչ եղա, բայց դա թող մնա որպես սիրելի զբաղմունք, ոչ մասնագիտություն։

Եթե 12 տարեկանում հարցնեին՝ կյանքում ինչում եմ ամենաշատը վստահ, կասեի՝ նրանում, որ մի քանի տարի անց ես եմ լուրերը հաղորդելու հեռուստացույցով։ Կյանքիս երեք-չորս սիրունագույն տարիներին էս մտքով քնում-արթնանում էի։ Սեփական հաղորդում ու ալիք բացեցի, որոնք հիմա նայելիս ծիծաղում եմ էնպես, որ ստամոքսիս հաջողվում է ցավել։ Ծիծաղում եմ ու ինչ-որ պահերի նախանձում էն ժամանակվա ինձ, որ էնքան վստահ էր՝ եթե մի բան ուզում է, ուրեմն աշխարհում ոչինչ ու ոչ ոք չի կարող խանգարել։ Չէր կարող խանգարել և այն, որ առանց բարձրախոսի, թվային տեսախցիկով ստիպված էի ստանձնել լրագրողի, օպերատորի ու մոնտաժողի դերը։ Չէր կարող խանգարել և այն, որ մարդիկ մեկ-մեկ (շա՜տ հաճախ) տարօրինակ հայացքով էին նայում, երբ մոտենում էի ու հարցնում՝ ներեցեք, ի՞նչ կարծիք ունեք Կապանում կազմակերպվող մանկապատանեկան միջոցառումների վերաբերյալ։

Մանկապատանեկան միջոցառումների մասին ռեպորտաժները ինձ մինչ օրս կարոտել են տալիս առավոտից երեկո քաղաքով մեկ նոր հոդվածի համար աջուձախ վազող Անահիտին։ Նրան, ով չնայած մեծացել է ու 12-ի փոխարեն հիմա 18 տարեկան է արդեն, բայց որոշել, պայքարել ու ընդունվել է էնտեղ, որտեղ իսկապես ուզում էր։ Եվ նրան, ով հոգու խորքում դեռ շա՜տ տարիներ առաջ գիտեր՝ տնտեսագետ պիտի դառնար, ու էդպես էլ լինում է։

Հասակակիցներս էստեղ կսկսեն օնլայն սովորել։ Ես էլ օնլայն դասընթացներ կանեմ եկող կիսամյակի ընթացքում։ Բայց ամենասիրուն ուսանողական կյանքը պաշտոնապես կսկսվի հունվարից։ Կսկսվի։ Անպայման։

Իսկ մինչ այդ մնում է չտխրել չկայացած թռիչքների համար։ Գուցե պետք էր տեսնել Կապանի տերևաթափը երկու տարի անց։ Ու գուցե պետք էր էլի մի անգամ նոր տարուն երազանք պահել հենց մեր տան տոնածառի առաջին խաղալիքը կախելիս։

Ու գուցե էստեղ ևս չկայացած թռիչքներ կան՝ երկար ու խրթին մի քիչ, բայց և այնպես՝ միշտ դեպի վեր տանող․․․