Երբ ուսանող ես խորագրի արխիվներ

Juliabrahamyn12

Դիմորդ 2020

Մեկ տարի առաջ ինչ ասես որ մտքներովդ չէր անցնի, լսո՞ւմ եք, ինչ ասես, ինձ ասեիք՝ կհավատայի, բայց այն, որ ուսանողները կցանկանան ընդունվել ու ավարտել, բայց չեն կարողանա, այն, որ մենք իրար հանգիստ խղճով գրկել կամ համբուրել չենք կարողանա՝ չէի հավատա։

Իրոք, մի շաբաթ առաջ զանգեցի ինձանից մեկ տարով մեծ ընկերուհուս, ով իմ մաթեմատիկական փայլուն հաշվարկներով պետք է արդեն քննությունների պատրաստվեր և ընդունվեր համալսարան, ու պարզվեց, որ դեռ ոչինչ պարզ չէ։ Տանից դուրս գալ ու գնալ համալսարան չեն կարող, միակ լուծումը համալսարանի հետ հեռախոսազանգով կամ համացանցով կապնվելն է, բայց դա էլ չի փրկում։

-Էհ, լավ, մի նեղվի, մի բան կանենք։ Օրինակ՝ ․․․  Չգիտեմ։

-Օրինակ՝ ես էլ չգիտեմ։ Լավ, գնամ տեսնեմ, թե ոնց եմ համալսարան ընդունվում ու կյանքս կարգի բերում։

Մի խոսքով, պարզվում է, որ այս պայմաններում մեկ քննությունով բուհ ընդունվելու համար չարժեր այդքան ուրախանալ, քանի որ դեռ ոչինչ պարզ չէ։ Միգուցե քննության ժամանակ հնարավոր վարակներ գրանցվեն, միգուցե բուհ ընդունվելն այս տարի ամենամեծ ռիսկերից մեկը համարվի:
Հեռավար քննություններն էլ արդյունավետ չեն։ Հեռակա ուսուցումը, այս դեպքում, առավելություններ ունի, քանի որ քննություն հանձնելու խնդիրներ չեն առաջանում, ամեն ինչ ավելի հեշտ է կազմակերպվում, իսկ առկա ուսուցման համա՞ր։

Եվ ի՞նչ կարծիքի են ապագա ուսանողները։ Եթե մեկ տարի առաջ ապագա ուսանողները պատրաստվում էին քննություններին, ոմանք պատկերացնում էին իրենց ուսանողական չորս տարիներն ու ընկնում երազանքների գիրկը, ապա հիմա, իմ կարծիքով, ոչ մեկը բուհ չի ցանկանում ընդունվել, քանի որ դա ժամանակի կորուստ է համարում։

Կորուստ այնքանով, որ հեռավար ուսուցումն ինչ-որ տեղ ավելի հարմար ու արդյունավետ են համարում, կորուստ այնքանով, որ մինչև հիմա ուսանողները չգիտեն, թե ինչ է սպասվում իրենց մի քանի ամիս անց։

Նրանք, ովքեր պետք է հանձնեն միասնական քննություն, կարծում են, թե քննությունը կանցկացվի այնպես, ինչպես եղել է նախորդ տարիներին։ Ուղղակի այս անգամ դռան դիմաց ջերմաչափվելով և լսարանում իրարից մեկ մետր հեռավորության վրա նստելով։

Ավելի արդյունավետ չի՞ լինի, եթե ուսանողները երկու-երեք օր շուտ հանձնեն կորոնավիրուսը հայտնաբերող արագ թեստ, որն ինչ-որ չափով վստահություն է ներշնչում, և միայն թեստի պատասխաններից հետո՝ հանձնեն քննությունը։

Բայց կրկին ամեն հարց շոշափելիս՝ կան այլ խնդիրներ։ Ի՞նչ անի այն ուսանողը, ում ընտանիքը չի կարող վճարել արագ թեստի դիմաց։ Կամ ասենք, հենց քննության նախաշեմին պարզվի, որ կոնտակտավոր է, առավել վատ սցենարով` վարակվել է: Ի՞նչ է սպասվում այդ դեպքում դիմորդին: Ռիսկային գոտում գտնվելով՝ հանձնի՞ քննությունը, թե՞ չընդունվի բուհ այս տարի։

Ընկերուհիս դեռ փաստաթղթերը չի հանձնել: Հավանաբար դիմի հեռակա ուսուցման բաժին: Տեսնենք: Նորություն լինի` կտեղեկացնեմ:

tatev telunts

Միջազգային ուսանողի տունը

Տունդ լքելը ու աշխարհի այլ ծայրերում այն գտնելը դաժան է, բայց միջազգային ուսանողները դա երևի հասկանան, երբ կարողանան իսկապես հեռու գնալ:

Հունվարի 19-ին առավոտյան ժամը 6-ին ես արթնացա, որ հետևեմ երազանքիս: Եղանակը սառեցնող էր, ներսիս զգացողությունները սիրտս ու մտքերս իրար էին միացնում ու խորքից մեկը մյուսին սպառնում ու հույս էին տալիս:

Հասա հրապարակ, կանգնած էր UWC տանող ավտոբուսը, որ պետք է վերցներ ինձ ու երրորդ փուլ հասած մյուս ֆինալիստներին: Օրը սկսել էի խառը, բայց կարևորը՝ վերջացրի ժպիտով:

2 օր անց իմացա, որ անցել եմ: Ինչ խոսք, անչափ ուրախ էի: Էնպես, ոնց թիթեռին թև ու կյանք են տալիս ապրելու, բայց կարճ ժամանակ անց արևի ու հեռվի լույսը խամրում է, ու զվարճանքը նվազում է: Հենց էդպես էլ ինձ հետ եղավ:

Ես երևի թե հիմա պետք է սկսեի պատրաստել իրերս, թե ինչ վերցնեմ հետս, ոնց կարոտը խցկեմ ճամփաների, քարերի ու ծառերի արանքում, բայց փոխարենը անհույս հույսով թարմացնում եմ դեսպանատների ու կորոնավիրուսային նորությունների մասին հոդվածները ու սպասում լուրի: Անորոշությունը դարձել է ճամպրուկս, որի մեջ օր օրի իրար վրա են հավաքվում սպասումը, հեռու երազանքները, արդեն չզգացած կարոտս, նոր քոլեջիս մասին սպասելիքները, կյանքի անհավատալի դադարը:

Կյանքը դադար է վերցրել աշխարհի ձայներից, ինձ ու իմ նմաններին թողել էն քամու հույսին, որ կարող է հայտնվել, բարձրաձայնել մեր անորոշ ապագայի մասին, մեր՝ անձամբ նվաճած, բայց բախտի քմահաճույքին թողնված նպատակների մասին:

Էս ամենի հետ մեկտեղ էլ ուզում եմ ասել, որ եթե ես կարող եմ սովորել Գերմանիայում, լինել UWC ուսանող և այլն, դա կատարելության թելի սկիզբն է, իսկ էդ թելը լիքը հույզերի ու զգացմունքների կծիկ է: Գիտեմ, որ կարոտելու եմ տունս, ընկերներիս, ընտանիքիս, քաղաքս, մարդկանց, օդը, բայց պետք է սովորեմ տունս դարձնել այն վայրը, որտեղ լինում եմ, կարոտս դարձնել գնահատանք, հին ընկերներիս մտքումս ու սրտումս պահել, իսկ հայրենիքիս կարոտն առնել դրա դրոշը այլ ազգերի մեջ բարձրացնելով, դրա մասին աշխարհին պատմելով:

Առայժմ սպասում եմ…

gayane vardanyan

Ես բանասեր եմ

Բանասիրությունը մասնագիտություն է՝ միշտ արժևորված ու արժևորվող։

Մասնագիտության ընտրությունը լուրջ քայլ ու մեծ պատասխանատվություն է: Ապագադ մի պահ ձեռքդ ես առնում ու լուրջ հայացքով կարևոր ընթացք ես տալիս դրան։ Ես իրականում չեմ պատկերացնում տասներկու-տասներեք  տարեկան աղջնակի հայացքի լրջությունը, բայց որ այդ տարիքում որոշումներս, և հետո արդեն քայլերս լրջագույն էին լինելու՝ դա փաստ է: Որոշել էի՝ բանասեր եմ դառնալու:

Բառարանները մի լավ քրքրելով, մանրակրկիտ ուսումնասիրելով «բանասեր» բառի իմաստն ու նշանակությունը՝ ամեն ինչ պատրաստ էր, երեխայական ոգևորվածությամբ հպարտ կրում էի ապագա բանասեր դառնալու մեծ կոչումը, որն այդ տարիքում երազանքներիս սահմանն էր:

Տարիները ոչինչ չփոխեցին. նույն ոգևորվածությունը, ցանկությունն ու արդեն խելամիտ նպատակները։

Այսօր բանասիրական ֆակուլտետում սովորելով՝ ես հպարտ ասում եմ, որ հասե՛լ եմ: Այո՛, իրականում հասել եմ և նպատակիս հետ հավասար քայլերով գնում եմ առաջ: Գուցե դեռ առաջին քայլերս եմ կատարում, բայց վստահ ու առանց երկմտանքի։

Ապագադ խոստումնալից է, երբ ընտրությունդ տեղին է լինում: Կարևոր է «կարևորի» ընտրությունը։ Համալսարանն իմն է, ինձ շատ հարազատ ու ինձ համար կրթության որակով անգերազանցելին: Մի տեսակ տարբերվող, ամենով ամենաուրիշ Մանկավարժական համալսարանը արդեն առօրյայիս մասն է դարձել: Սա այն կառույցն է, որ տասներկու-տասներեք տարեկան աղջնակի երազանքը տասնութ տարեկանում դարձրեց իրական: Ես հաղթեցի երազանքիս, որ ապացուցեմ՝ իրականություն բառը հենց նրա համար է այդպես կոչվում, որ իր մեջ հասանելիություն ունի, իսկ ամեն երազանք իրական դարձնելու համար պարզապես պետք է ձգտել հասանելիության։

dayana amirkhanyan

Այս օրերի մարտիկները

Այս գործընթացը եղել է միշտ, բայց այս օրերին այն առավել քան նշանակալից է։

Եթե բժիշկները կատարում եմ առաքինի, անձնվեր և անգնահատելի աշխատանք` բուժելով քաղաքացիներին և նրանց  կողքին լինելով, չխնայելով իրենց հանգիստն ու կյանքը, որը մեր հայրենիքի ապահովության և կայունության երաշխիքն է, ապա ուսուցիչները կատարում են մի աշխատանք, որն ինչ-որ չափով անտեսանելի է, սակայն անձնվեր է։ Այս դժվարին պահին հեռավար կրթությունը Հայաստանի դպրոցների համար մի մեծ ու կարևոր մարտահրավեր է, որը կարծես թե պատվով գնում է դեպի հաղթանակ:

Այլևս դպրոցական չեմ, բայց մեծ հաճույքով հետևում եմ քրոջս հեռավար դասերին: Սովորականի պես անում են ամեն դաս:  Երբեմն եղել են խոչընդոտներ՝ հաքերների տեսքով, որոնք մուտք էին գործում ZOOM ծրագիր և խանգարում դասը (միգուցե սա շատերի համար ինչ-որ չափով նաև հոգեբանական ճնշում էր` վախի տեսքով): Դասերը սկսվ

ում են ոչ թե 09:00-ին, այլ 10:30-ին: Զարմանալին այն է, որ դասերի ծավալն այժմ ավելին է, քան երբևէ: Նկատել եմ նաև, որ քույրս և հուսով եմ նաև բոլոր աշակերտները ազնիվ են և դասը պատասխանելիս չեն կարդում և չեն օգտվում համակարգչից կամ այլ օգնող միջոցներից: Սա ևս լավ հնարավորություն է բացահայտելու մեզ, առաջին հերթին՝ ինքներս մեր հանդեպ ունցած ազնվությունը:

Չնայած իմ դասերը, ինչպես և առաջ, վաղ առավոտյան չեն սկսվում, սակայն արթնանալն ավելի դժվար է, քան այն դեպքում, երբ ավելի շուտ էի արթնանում, որպեսզի հասցնեմ ամեն բան մինչ տնից դուրս գալը, և նաև հաշվի առնեմ խցանումները: Երբևէ չեմ վախեցնել խոսելուց, պատասխանելուց, կարծիք արտահայտելուց, իսկ այժմ… Աննկարագրելի վախ կա: Մտածում եմ՝ միգուցե ձայնս լավ չի լսվի, միգուցե այսպես հասկանալի չեմ բացատրի, միգուցե կապը կընդհատվի (մտածում էի գոնե դասերի վերջին շաբաթը կլինեմ համալսարանում և ավելի հանգիստ ու սիրով կգնամ դասի, բայց 2-րդ արտակարգ դրությունը պատճառ հանդիսացավ, որպեսզի ես առաջին համալսարանական տարին ավարտեմ առցանց տարբերակով):

Իրապես, ուսուցիչներն ու դասախոսները ջանք ու եռանդ չեն խնայում, որպեսզի դասը նմանվի իրական դասարանում կամ լսարանում անցկացված դասի: Սա շատ դժվարին պայքար է, և այդ պայքարի մեջ են ոչ միայն ուսուցիչները, այլ նաև աշակերտները: Երբևէ այս ֆորմատին ծանոթ չեղած, բայց այսօր արդեն դրա հետ հարմարված և լեզու գտած դպրոցական հասարակությունը կրթվելու և զարգանալու շարժիչ ուժը ձեռքից չի դնում և չի թուլանում:

Մի կողմից, այո, իրավիճակը վատ է, հազարավոր մարդիկ են հիվանդանում, նրանցից ոմանք չեն դիմանում` մահանում են։ Գրեթե 0-ի է հավասարվել մարդկային շփումը, բոլորս կարոտում ենք մայթերի ու փողոցների աղմուկը, միգուցե նաև խցանումները։ Այսպես ասած` մենք կարոտել ենք այն, ինչ եղել ենք:

Մյուս կողմից, սա հիանալի մարտահրավեր է կրթության ոլորտին։ Ի վերջո, մենք պետք է հասկանանք, որ դպրոցը պետք է ունենա «մարտական» այնպիսի պատրաստվածություն, որ դիմակայի ամենադժվար հարվածներին, որոնք կա՛մ ցույց կտան ոլորտի ուժեղ կողմերը` մասնագետների և աշակերտների ճկուն լինելը, կա՛մ էլ հակառակը՝ վեր կհանեն այն խնդիրը կամ խնդիրները, որ դեռևս Հայաստանում մենք չունենք ճկուն և աշխատանքային գրաֆիկն ու ձևը արագ փոփոխող հասարակություն:

Իհարկե, արդյունքերը ավելի պարզ կլինեն մոտ ապագայում, բայց այս պահին կարելի է ասել, որ մեր կրթական ոլորտի վիճակը վատ չէ:

Այստեղ կան ևս մի քանի վատ կողմեր։ Օրինակ՝ բազմաթիվ երեխաներ առանց այն էլ դժվարությամբ կարողանում էին ձեռք բերել գրենական պարագաներ, իսկ հիմա ստիպված պետք է լինեն հեռավար կերպով դաս անել: Արդյոք դպրոցները գտել են ճիշտ լուծում այս հարցին: Կան բարերարներ, հաստատություններ, անհատներ, նաև համալսարաններ, որոնք պատրաստակամ եղան համակարգիչներ նվիրել նմանատիպ երեխաներին: Իհարկե, քայլը գովելի է, բայց խնդիրը ամբողջությամբ լուծված չէ: Ներառական կրթությունը նույնպես իր հերթին դժվարությունների առջև է կանգնած: Իմ կարծիքով՝ նման երեխաները ավելի շատ ունեն շփման կարիք, ավելի շատ ներգրավման կարիք, բայց այսօր, նրանց համար կրկնակի դժվար է:

Սակայն եկեք նորից հայացք սևեռենք դրական կողմերին: Երեխաները այժմ ավելի շատ ժամանակ ունեն ընթերցանության համար, ավելի շատ ժամանակ` մտածելու համար, թե ինչ են ուզում անել ապագայում և ինչպես: Նորից անձնական օրինակ․ քույրս իսկապես հետաքրքիր երեխա է, նրա գաղափարները, հեռանկարները միևնույն ժամանակ և՛ պարզ ու հասկանալի են, և՛ աբստրակտ ու հետաքրքիր: Մենք վերջապես միմյանց ավելի լավ ճանաչեցինք: Նա այնպիսի գրքեր և ֆիլմեր է սիրում, կարդում և նայում, որոնք ինձ մոտ հետաքրքրություն են առաջացրել ավելի մեծ տարիքում, քան հիմա նա է: Նաև բացահայտեցի, որ քույրս, հայոց և համաշխարհային պատմությունները անբաժանելի են:

Եվ առհասարակ, խոսելով հեռավար կրթության դրական և բացսական կողմերի, ճկունության, դժվարությունների մասին, որոնք նաև կրում են տեխնիկական բնույթ, չի կարելի մոռանալ այն կրթությունը, որ ամբողջ աշխարհը հիմա ստանում է: Կրթություն, որ կարծում եմ՝ ավելին է, քան ցանկացած միջազգային բուհի կրթություն, կրթություն, որը ոչ թե գրքային է, այլ պրակտիկ: Սա այն է, ինչի կարիքը ունի ցանկացած անձ:

Գնահատել կյանքը, բնությունը և հասկանալ, թե ինչն է ավելի կարևոր և ինչը՝ երկրորդային։ Ահա այն կարևոր գիտելիքը, որ մենք, միգուցե ունեինք, բայց օգտագործում էինք քիչ, կամ առհասարակ չէինք օգտաործում:

Հույսով եմ՝ հետայսու առողջապահական, բնապահպանական և կրթական ոլորտները ավելի քան ուշադրության կենտրոնում կլինեն: Հույսով եմ՝ զենքերի ու պատերազմների, վրեժխնդիր լինելու, բնությունը աղտոտելու, ռազմական գործողությունների համար ծախսվելու և ներդրվելու է ավելի քիչ գումար և ուշադրություն, քան մինչ այս պահը։

Մնանք առողջ, մնանք տանը, լինենք լավատես, և հատկապես ամենակարևորը այս օրերի համար մեդիագրագետ լինելն է:

Շնորհակալություն այս օրերի մարտիկներին՝ բժիշկներին և կարծում եմ՝ ինձ հետ կհամաձայնեն շատերը, որ շնորհակալություն պետք է ասել նաև ուսուցիչներին: Նրանք չեն դադարում սիրել աշակերտին և իրենց աշխատանքը: Շնորհակալություն նաև այն լրագրողներին, ովքեր չեն զբաղվում մանիպուլացիայով, կեղծ և շինծու նյութեր տարածելով, ովքեր ամեն բան անում են հավաստի տեղեկություն տարածելու և իրենց աշխատանքը պատշաճ կատարելու համար:

Առհասարակ, աշխատանքը տեսանելի է։ Շնորհակալություն բոլորին:

anna gasparyan

Ուսանող եմ

Բարև ձեզ, հարգելի՛ դասախոսներ․․․ Զարմացած եք, չէ՞, որ ինչ սկսվել են օնլայն դասերը, ես չեմ մասնակցում դրանց։ Երևի մտածում եք, թե հենց այնպես եմ ընդունվել համալսարան, անիմաստ, առանց ոչ մի մտադրության, ուղղակի դիպլոմի համար։ Ու հիմա ձեր կասկածները հաստատվեցին, չէ՞, որ չեմ մասնակցում դասերին, չեմ գրում ձեր հանձնարարած աշխատանքները։ Բացակա, բացակա, ու էլի բացակա, մեյլով ուղարկված ոչ մի նամակ իմ անունից։ Այսօր ուզում եմ իմանաք, թե ինչու չեմ մասնակցում դասերին։

Ես և եղբայրս ուսանողներ ենք, երկուսս էլ Երևանի պետական համալսարանի, երկուսս էլ ընդունվել ենք լրագրություն բաժինը։ Եղբայրս երրորդ կուրսում է, ես՝ առաջին։
Երբ սովորում էի դպրոցում, մտածում էի ուսանողական կյանքիս մասին, մտածում էի՝ ոնց պետք է գնամ դասի, վերադառնամ տուն։ Ինչ բնավորության տեր մարդկանց հետ շփվեմ, որ թեքումով գնամ։ Եվ այդպես շարունակ։ Ամեն ինչ պատկերացնելը այնքան հեշտ էր։
Եվ ահա դասերը պետք է սկսվեին։ Հասկանում եք՝ իմ պատկերացրած կյանքը այդքան էլ հեշտ չէր։
Երբ պետք է դասերը սկսվեին, մնացել էր մի քանի ամիս, սկսեցի մտածել ծախսերի մասին։ Չէ՞ որ համալսարանում սովորելու համար գումար է հարկավոր։
Հիմա կմտածեք՝ ծնողներս կապահովեն ամեն ինչով։ Չէ՞ որ տվել են սովորելու, պարտավոր են պահել։
Հայրս ու մայրս ապրում են գյուղում ու առանց աշխատանքի։ Ապրում են հորս ու պապիս թոշակով։ Ու այդքան քիչ գումարով կարող են պահել 2 ուսանողի, մեկ դպրոցականի ու հաշմանդամ պապիկի։ Դպրոցական եղբորս պետք է ապահովեին թույն հեռախոսով, բրենդային հագուստով, որ չտարբերվեր իր հասակակիցներից, որ իրեն վատ չզգար։ Այդ ամենը հաշվի առնելով՝ սկսեցի աշխատել։ Սկսեցի աշխատել սուպերմարկետում։

Արդեն մի քանի ամսվա աշխատող էի։ Դասերը սկսվեցին, գնացի համալսարան ու առաջին հերթին տեսա դասացուցակը։ Ու վախենում էի նրանից, ինչ եղավ։ Աշխատանքս խանգարում է դասերիս։ Ի՞նչ պետք է անեմ։ Դասերս ավելի կարևոր էին, բայց դասի գնալու համար էլ գումար էր հարկավոր։
Գնացի աշխատանքի, մոտեցա տնօրենիս, ասացի, որ պետք է դուրս գամ աշխատանքից։ Պատմեցի, որ չեմ կարող հարմարացնել դասերիս հետ․ դասերս երկրորդ հերթ են ու չեմ կարող գնալ աշխատանքի։ Խոսելուց հետո արցունքներս աչքերիս դուրս եկա սենյակից ու մտքումս մի հարց էր պտտվում, թե ինչ պետք է անեմ։

Հաջորդ օրը տնօրենը զանգեց ինձ և կանչեց խանութ՝ խոսելու։ Նա առաջարկեց, որ դուրս չգամ աշխատանքից, և իմ գրաֆիկը մի քիչ տարբեր կլինի մյուս աշխատողներից։ Հարցրեցի, թե ոնց պետք է գնամ։ Նա ասաց, որ առավոտյան կգնամ աշխատանքի մինչև 12-ը, հետո կգնամ դասի, դասերից հետո էլի կգնամ աշխատանքի։ Շատ ուրախացա, որովհետև այդ աշխատանքը ինձ շատ էր պետք։ Ու ես առավոտյան գնում էի աշխատանքի, հետո՝ դասի, հետո՝ էլի աշխատանքի։ Տուն բացարձակ չէի մտնում ու դասերս էլ անում էի գիշերը 12-ից հետո, ուշ էի քնում, շուտ զարթնում։ Ժամանակ է եղել, որ քնել եմ դասերի ժամանակ։ Ինչևէ․․․

Ես արդեն ուսանող եմ ու ամենակարևորն այն է, որ ես կարողանում եմ ինձ ապահովել ամեն ինչով ու ծնողներիս նեղություն չեմ տալիս։ Ապրում եմ Երևանում՝ վարձով։ Տանը չունեմ Wi-Fi-ի սարք, չկա համակարգիչ։ Հարգելի դասախոսներ, այդ պատճառով էլ չեմ կարող մասնակցել օնլայն դասերի, Word-ով չեմ կարող հավաքել ձեր տված հանձնարարությունները։ Հուսով եմ՝ ինձ խիստ չեք դատի իմ բացակայությունների համար։ Ինձ այս ուսանողական կյանքը հեշտ չի տրված։ Ու ես ամեն կերպ պայքարում եմ նպատակիս հասնելու համար, որ մի օր դառնամ լավ լրագրող։

Շնորհակալ եմ տնօրենիս ինձ միշտ աջակցելու համար և ձեզ, որ ձեր դասերի ժամանակ պահ է եկել, երբ քնել եմ, ու ինձ չեք արթնացրել։ Երևի ընկերներս պատմել էին, որ աշխատանքից եմ եկել։ Շնորհակալ եմ ընկերներիս ամեն կերպ ինձ օգնելու, բացակա ժամերի դասերը բացատրելու, քննությունների առաջադրանքները ուղարկելու համար։ Երախտապարտ եմ Աստծուն, որ ունեմ սրտացավ ընկերներ, աջակցող տնօրեն և նման բարի դասախոսներ։

marieta baghdasaryan

Ծրագրավորողի օրագիր․ Ո՞վ ենք մենք

Եթե դու ուսանող ես ու ինքնամեկուսացած ես, տանը քեզ փրկում են ֆեյսբուքը, երբ հավես չունես, կամ Netflix-ը, երբ նույնիսկ տարեգրքի վարուվերի հավես չունես։ Մեկուսացումը բան չի փոխել քո կյանքում առանձնապես, որովհետև դասերը կան՝ առցանց, բայց կան։ Սրանից հարյուր տարի առաջ, եթե մեկին ասեին, որ համաճարակի ժամանակ կամ առանց դրա, մարդիկ տնից էլ դասի ու աշխատանքի են լինելու, Ռեյ Բրեդբերի կդառնային։ Ուղիղ հարյուր տարի (Google-ել եմ, հավատացեք)։

Ու մինչ կյանքը տանը կանգ չի առնում՝ առցանց կյանքի փոխարինվելով, ես մտածում եմ, թե ինչ է փոխվել, ու ոնց ենք հասել այսչափ անելիքով լի ինքնամեկուսացման։ Ինչքան նոր ծրագրեր են ստեղծվում մեր ժամանցը ապահովելու համար, ու ինչքան են թարմանում դրանք ամեն օր։ Մարդկային ուղեղի տեխնիկական արդյունքներն են մեր առօրյան դարձրել այսքան «գաջեթառատ» ու ավելի հեշտ։ Էդվարդ Ֆորսթերի՝ 1800-ականներին գրված գրքերում գուշակված Facebook-ն  ու Twitter-ը այսօր մեր գրպանում են՝ շնորհիվ մարդկանց, ովքեր օրվա մեջ 27 ժամ են ծախսում համակարգչի էկրանի առաջ ու լիտրերով սուրճ խմում։ Վերջին ոչ պաշտոնական սահմանմամբ խորանալով՝ հասնում ենք մի մասնագիտության, որը ժամանակակից աշխարհում ծրագրավորող է կոչվում։ Ըստ գուգլի սահմանման՝ ծրագրավորողները գրում և ստուգում են կոդ, որը թույլ է տալիս համակարգիչներին աշխատեցնել ինչ-որ ծրագրեր, այսինքն՝ Facebook-ի աշխատանքի հետևում ընդամենը 62 միլիոն տող կոդ է։ 62 միլիոնից ավելի բաժակ սուրճ, 62 միլիոնից ավելի փորձ ու ձախողում։ Ուշադրության դեպքում կարելի է նկատել, որ վերջին նախադասություններում ծրագրավորողի մասնագիտության մասին խոսելիս չկար ոչինչ արդուկ վերանորոգելու, Instagram-ի գաղտնագրեր կոտրելու (հաքեր՝ ծրագրավորողի քույր մասնագիտություն) կամ համակարգիչներ ֆոռմատ անելու մասին։ Այս մոդայիկ մասնագիտության հետևից գնում են մեր օրերում շատերը, երբեմն նույնիսկ չպատկերացնելով ոլորտի լայնությունն ու դժվարությունները։ Առցանց հարթակներում ամեն օր հայտնվող հայտարարությունները, ըստ որոնց միայն ու միայն իրենց երկու ամիս տևող դասընթացների արդյունքում դու կդառնաս «ուժեղ դեմք», երբեմն ցրում են այս մասնագիտության լրջության ծանրությունն ու նրան ավելորդ փայլ հաղորդում։ Իրականում այն, ինչ կատարվում է մեր համակարգիչների ամենախորքում, իր ամենաիրական բնորոշումը ստացել է Շեքսպիր պապիկից «լինել, թե չլինել» թևավոր խոսքով, քանզի ամենաստորին մակարդակում ամեն ինչ կախված է 1 ու 0 այս ոչինչ չասող ու ամեն ինչ ասող թվերի դասավորություններից։ Ծրագրավորող ուսանող ասելիս մարդիկ երբեմն պատկերացնում են ծանր ուսապարկով, ակնոցով ու հոգնած հայացքներով տղաների, մինչդեռ առաջին ծրագրավորողը կին է եղել (Ադա Լավլեյս), ով մասնագիտությամբ մաթեմատիկոս է եղել։ Մաթեմատիկան իրականում ծրագրավորման հայր գիտությունն է, որը ոչ երկու ամսում սովորելիք է, ոչ էլ «թթու թան ու ամեն մարդու բան»։ Այսպիսով, եթե ուզում ես դառնալ վաղվա Մակ Ցուկերբերգը կամ Իլոն Մասկը, գնա ու սկսիր մաթեմատիկա սովորել։ Իսկ թե ինչու կարելի է դառնալ վաղվա Ցուկերբերգն ու Մասկը, կիմանաք իմ ՝ ինքնամեկուսացածի օրագրի հաջորդ հոդվածներում։

janna sargsyan lori

Կընդունվեմ

Ասում են՝ երազանքները իրականանալու հատկություն ունեն, եթե սպասում ես, հավատում ու նաև ինչ-որ քայլ ես անում դեպի դրա իրականացումը:

Երազել սկսեցի 10-11 տարեկանից։ Տիկնիկներ, խաղալիքներ ու հեռախոս ունենալը չի եղել իմ երազանքը, այլ մեծանալ ու լավ գործ ունենալը։ Երազանքս կոտրվեց 17-18 տարեկանում, երբ հասկացա, լավ գործ ունենալու համար նախ և առաջ ուսում էր հարկավոր, որը ինձ համար անհասանելի էր։ Վերջին տարիներին, երբ դասարանում խոսում ու քննարկում էին` ով ուր է ընդունվելու, ես լռում էի, միայն մտքումս երազելով ու ինձ պատկերացնելով ուսանողական կյանքում, ինչ-որ ոլորտում հաջողությունների հասած, հետո երազանքներիցս կտրվում էի ու էլի հետ գալիս անգույն իրականություն։ Դպրոցս ավարտեցի, ու եթե նախկինում դասարանի մի անկյունը նստել ու երազելու անկյունս էր, ավարտելուց հետո դա էլ վերացավ, ու դրա հետ՝ երազանքներիս մի մասն էլ։ Դպրոցից հետո սկսվեց իսկական անգույն իրականությունը։ Առանց ուսման, առանց աշխատանքի հնարավորության ու առանց երազանքի ապրելը դժվար էր, դժվար էր, երբ արթնանում էի՝ առանց ապագայի մասին մտածելու, արթնանում էի՝ գիտակցելով, որ ժամանակին երազածս լավ գործը էլ երբեք չեմ ունենալու։

Էսպես մտածելով ապրեցի մի տարի։

Երազանքս կիսով չափ վերակենդանացավ 19 տարեկանում, երբ որոշեցի անգույն օրերս իմ ձեռքով ներկել և ինչ-որ հետաքրքրություն մտցնել իմ կյանք։ Սկսեցի ինքնակրթությամբ զբաղվել, հետո մեծ դժվարությամբ առաջին քայլերս արեցի, ոչ ֆորմալ կրթությամբ զբաղվեցի, դասընթացներին մասնակցություն ունեցա ու սկսվեց ակտիվ գործունեության շրջան։ Կյանքիս էս փուլը տևեց 2 տարի, ակտիվությունս մեծացավ, զբաղվածությունս՝ ևս, էս շրջանում ամեն ինչ այնքան լավ էր, որ բարձրագույն ուսում ստանալու ձգտում էլ չունեի։ Չունեի այնքան ժամանակ, մինչև աշխատանք փնտրելիս չլսեցի էս արտահայտությունը․ «Դու ինչի՞ վրա էս քո հույսը դրել, մեկ ա՝ չես ընդունվելու, դիպլոմ չունես»։ Էս խոսքերից հետո աշխատանքի հարցազրույցներ էլ չեմ անցել ու չեմ էլ փնտրել, այս խոսքերը հիշել եմ ամեն օր, ամեն ժամ ու էլի մի անկյուն գտել լացելու ու մի քիչ թեթևանալու համար։ Այս խոսքերը վերջնականապես կկոտրեին ինձ, եթե չլինեին մարդիկ, ովքեր իմ ուժերին ինձնից ավելի շատ էին հավատում։ Ընդամենը մի քանի օր առաջ ես լսում եմ, որ տարիների երազանքս կիրականանա, հա, խոսքը բարձրագույն կրթություն ունենալու մասին է։ Զգացողություններս աննկարագրելի են՝ հուզմունք, ուրախություն ու ապագայի հանդեպ մեծ ծրագրեր։ Վերջին օրերը փոխել են իմ կյանքը, վերջին օրերի մարդիկ, որոնք օգնեցին ինձ իմ երազանքի իրականացման հարցում, կողքիս են լինելու միշտ, իրենց օգնությամբ ես անում եմ իմ առաջին քայլը, իրենց օգնությամբ ես ունեմ էն հնարավորությունը, որին միշտ սպասել եմ։ Իմ խոստումը պետք է իրականանա, ես դառնալու եմ այն մարդը ու այն մասնագետը, որի անունն իմանալով՝ ամեն անգամ հպարտանալու եք։

Ես իմ երազանքին կհասնեմ 22 տարեկանում, դու կհասնես 30-ում կամ 35-ում, մյուսը՝ միգուցե 50-ում։ Կյանքի դժվարությունները թող երբեք չկոտրեն քեզ ու ամենակարևորը՝ չկոտրեն երազանքներդ։

lilit vardanyan

Այն մասին, թե ինչ է նշանակում սովորել հաշվապահություն

Վերջին մասնագիտությունը բժշկից հետո, որ կուզեի սովորել, հաշվապահինն է: Չեմ սիրում գրասենյակային աշխատանքներ: Երբ ամբողջ օրը սենյակում նստած պետք է անհետաքրքիր թվերի ու փաստաթղթերի հետ գործ ունենաս:  Այսպես էի մտածում, երբ նոր էի սկսում սովորել հաշվապահությունը:

Առաջին բանը, որ սովորել եմ՝ փաստաթուղթը լրացնելուց պետք է շատ զգույշ լինել ու գումարի թիվը գրելուց չսխալվել: Լինում են դեպքեր, երբ 0 թվի սխալներ են լինում: Նաև կարող է փաստաթղթում գրված լինել, որ հաշվարկը հազար դրամով է կատարվում: Ու այդ դեպքում 50 հազարի փոխարեն պետք է գրել 50:

Ֆրանսիական քոլեջում սովորելու առաջին տարվա ընթացքում մտածում էի, որ երբ ավարտեմ սովորելը, հաշվապահությունից ամեն ինչ կիմանամ: Եթե անգամ այդպես լինի, հաշվապահ չեմ դառնա, որովհետև ձանձրույթից կմեռնեմ:

Երկրորդ բանը, որ սովորեցի՝ ակտիվ= պասիվ+ սեփական կապիտալ: Կազմակերպության ակտիվները միշտ հավասար են պասիվներին: Ակտիվները կազմակերպության միջոցներն են, իսկ պասիվները՝ դրանց ստացման աղբյուրները:

-Կազմակերպությունում ճանճը տզզաց, հաշվապահը պիտի գրի,- ասում է ընկեր Կիրակոսյանը:

Սովորեցինք՝ ինչպես լրացնել հաշվապահական փաստաթղթեր: Փաստաթղթավորումը սովորելու շնորհիվ հաշվապահությունը սկսեց որոշ չափով հետաքրքրել ինձ: Թվերը ոչ միշտ են անհետաքրքիր կամ տխուր լինում: Օրինակ՝ երբ բալանսում ակտիվի ու պասիվի թվերը համապատասխանում են, ունենում ես նույն զգացողությունը, ինչ մաթեմատիկայի դժվար խնդրի լուծումն ու ստացածդ պատասխանները համընկնելիս:

Բայց կան նաև վատ կողմեր: Այն ահավոր զգացողությունը, երբ աշխատավարձից հանեցի բոլոր հարկերը ու ստացա «կեղտոտ» աշխատավարձի թիվը:

Կյանքից սկսեցի հիասթափվել այն ժամանակ, երբ իմացա հարկային օրենսդրության մասին:  Հարկերը պետության բյուջեի հիմնական մասն են կազմում: Կան հարկերի շատ տեսակներ, որոնք պետք է բոլոր կազմակերպությունները վճարեն: Սկզբում ինձ թվում էր, որ հաշվապահ լինելը հեշտ է, բայց հենց իմացա հարկային տեսչության մասին, հասկացա, թե իրականում ինչ պատասխանատու մասնագիտություն է:

Երրորդ կուրսում սկսեցին կասկածներ առաջանալ՝ արդյո՞ք այն, ինչ սովորում եմ, բավական է հաշվապահ դառնալու համար: Հարցիս պատասխանը ստանալու համար գնացի «Եվրասիա համագործակցություն հիմնադրամ»՝ այնտեղ պրակտիկա անցնելու:

Ես չէի փոխել իմ միտքը այն մասին, որ գրասենյակային աշխատանքն անհետաքրքիր է, մինչև չզգացի, թե ինչ լավ մթնոլորտ է ներսում: Իմ սեփական սեղանին համակարգիչ, նոթատետր, կպչուն թղթեր ու գրիչներ ունենալը ինձ շատ դուր եկավ: Ուզում էի որքան կարելի է շուտ գործի անցնել:

Ես ակնկալում էի, որ իմ ստացած գիտելիքներն ու պրակտիկայի ժամանակ արած աշխատանքը կարող են տարբերվել: Համակարգչով աշխատելը շատ հավես էր: Քոլեջում սովորել էինք ինչպես կազմել փաստաթղթերը թղթով և գրիչով: Կազմակերպությունում դա անում էի համակարգչով:

Նաև սովորեցի Excel ծրագրի բանաձևեր, որոնք օգնում են աղյուսակներ կազմելիս և հաշվապահության մեջ:

Կային աշխատանքներ, որոնք այնքան էլ հաճելի չէին: Օրինակ՝ անցած տարիների փաստաթղթերը դասավորելը կամ ՀԾ ծրագրի և Excel-ի աղյուսակները համեմատելը: Ու էլի ունենում էի խնդրի պատասխանը ստուգելուց առաջ կասկածի զգացողությունը: Ուզում էի, որ բոլոր թվերը համապատասխանեն:

Հաշվապահությունում ամենաշատը ինձ դուր չի գալիս այն, որ օրենքներն անընդհատ փոխվում են: Օրենքները՝ որպես օրենք այնքան բարդ են գրված, որ մի քանի օր հետազոտություն պետք է անել, որ հասկանամ, թե այդ երկար ու բարդ բառերի տակ ի՞նչ պարզ նախադասություն է թաքնված:

Հիմնականում հաճույք էի ստանում աշխատանքից ու մթնոլորտից: Հասկացա, որ սովորելը բավական չէ մասնագետ դառնալու համար: Տարիների պրակտիկայի միջոցով է կարելի դառնալ մասնագետ:

Երևի վերջին մասնագիտությունը, որ կուզեի սովորել բժշկից հետո, հաշվապահինը չէ:

lilit grigoryan ararat

Դպրոցական ընկերների մասին

Գրեթե չորս ամիս է, ինչ ուսանող եմ ու արդեն լիովին հարմարվել եմ ուսանողական կյանքին, սակայն մեջս դեռ թարմ է առաջին օրերի ընթացքում եղած անհանգստությունը, որը կապված էր դպրոցից հեռու լինելու հետ: Կյանքումս առաջին անգամ կարոտում  էի դպրոցն ու ցանկանում այնտեղ վերադառնալ: Այդքան օտար դեմքերի մեջ ես փորձում էի գտնել հարազատ հայացքներ, իսկ համալսարանի գունավոր պատերը այնքան սառն էին թվում: Օրեր անց, արդեն հարմարվելով ընդհանուր միջավայրին, փորձում էի կուրսընկերներիս մեջ գտնել սիրելի դասընկերներիցս հատկանիշներ, դասախոսներիս մեջ՝ սիրելի ուսուցիչներից:

Հիմա արդեն անցել են ամիսներ:  Ծանրաբեռնվածության արդյունքում այլևս անիմաստ որոնումներ կամ համեմատություններ չես անում, մյուս կողմից էլ քո փոքրիկ ֆակուլտետը, որտեղ ամեն ինչ արվեստով է շնչում, քեզ շատ սիրելի է դարձել, ուսանողների և դասախոսների մեծ մասը՝ նույնպես: Իսկ դասընկերնե՞րդ, դե, ավելի ճիշտ ընկերնե՞րդ: Նրանք մնացել են քո կյանքի ամենատաքուկ անկյուններից մեկում, որովհետև ապրածդ տարիների մեծ մասը դպրոցում ես անցկացրել` նրանց կողքին, նրանց հետ: Հիմա մեր ճանապարհները տարբեր ուղղությունների են բաժանվել. ընկերներիցս ոմանք մեկնել են կամ մեկնելու են պարտադիր զինվորական ծառայության, իսկ ամենամտերիմ ընկերուհիներիցս մեկին տեսնում եմ շաբաթական լավագույն դեպքում երեք անգամ, եթե մեր տուն վերադառնալու ժամերը համընկնում են, չնայած անընդհատ պլանավորում ենք հանդիպել: Բայց բժշկական համալսարանի և լրագրության ոլորտում առաջին քայլերն անող ուսանողուհիների գրաֆիկը շատ տարբեր է լինում: Երբեմն այնպես է ստացվում, որ տուն վերադառնալիս ավտոբուսի մեջ դասընկերներով հանդիպում ենք: Կարոտով ու ծիծաղով հիշում ենք մեր անցած օրերը, որոնք մեկ տարի առաջ թվում էին ձանձրալի և սովորական օրերը: Նույն ժպիտները, նույն ջերմությունը, նույն սերը, նույն հարգանքը. ոչինչ չի փոխվել մեր հարաբերություններում ու չի փոխվի նաև տարիներ անց:

Դպրոցից մնացած վատ հիշողությունները ավտոմատ մաքրվում են քո ուղեղից, իսկ այն ժամանակ շատ մեծ թվացող խնդիրները այժմ ծիծաղելի են քեզ համար: Դպրոցական տարիները զգացմունքների, սխալների, իրական ու անիրական պատկերացումների, անկեղծության, սպասումների ու ծիծաղի տարիներ են, որոնք հետո դառնում են անփոխարինելի հուշեր:

Դպրոցականներին խորհուրդ կտամ լիովին վայելել ամենաանհոգ տարիները, որովհետև ժամանակը շատ արագ է թռչում:

jenya yeghikyan

Դասասենյակ էր, հիմա՝ լսարան

Ընդունվածների ցուցակի մեջ անունս կարդալուց հետո երկրորդ ուրախալի լուրը հետևյալն էր. ես այլևս տիպված չեմ  տարբեր երկրաչափական պատկերներ ընդունածի տեսքով հայտնվել երթուղայինի մեջ։ Վարորդը, ում հանդեպ ինձ թույլ չեմ տա արտաբերել «Աբո ձյա» թևավոր խոսքը, այլևս իմ անձնական վարորդը չէ։ Ավտոբուսները հանգամանքները մի քիչ մեղմացնում են և թույլ են տալիս քեզ իննսուն աստիճանի դիրքով երթևեկել։ Որքա՜ն էի հոգնել բութ անկյուն, գլան և կոն լինելուց։ Շատ դեպքերում բազմանկյուն էլ եմ ձևացել, կախված երթուղայինի մարդկանց քանակից, երբ պատուհանին գրված տասներեք տեղը վարորդը կարդում է իր գլխավերևի հայելուց՝ երեսունմեկ։ Քսաներեք համարի երթուղայինը փոխարինեցի նույն, քսաներեք համարի ավտոբուսով, էդպես գոնե հանգիստ կկանգնեմ։ Ամեն ինչի հետ մեկտեղ գրպանիս գումարի չափը մեծացավ, բայց ի տարբերություն այն ժամանակների, հասկանում ես, որ գումար տնտեսելը այդքան էլ վատ բան չէ։ Տնտեսելը դեռ մի կողմ, հաճելի է տեսնել, որ գումարդ գանձանակի մեջ իր համար տեղ է գտել և ամենևին չի շտապում ոչ մի տեղ։
Ուսանողական տարիներից չէ, բայց տարուց կխոսեմ, «ներ»-ի համար ժամանակ դեռ կա, ամեն բան չէ, որ հասցրել եմ տեսնել։
-Դասախոսին ընկերով չեն դիմում։
-Հաաա՜… Հա՞, բա էլ ո՞նց։ Երանի դպրոցի ուսուցիչներս. համ ընկեր էին, համ էլ ուսուցիչ, ընկեր բառն էլ միայն ազգանունի հետ չէր դուետով հանդես գալիս,  և վերջապես, բոլոր օրերի ընկեր։ Դուք միայն դասախոս, այն էլ տիկին կամ պարոն։ Օ՜, բավականին արդարացի եք և արդարացված։ Եվ դրա ճշմարտացի լինելը հասկանում ես այն ժամանակ, երբ նրանց հետաքրքիր չէ` դասին ներկա՞ ես, թե՞ ոչ։ Իսկ ի՞նչ էր լինում դպրոցում այն օրերին, երբ հիվանդ էինք ձևանում, որպեսզի տուն գնանք։ Գիտեմ, միայն ես չէի, որ այդ ժամանակ փնթփնթում էի քթիս տակ իրենց կարգապահ լինելու համար։ Համալսարանում ազատ ես, առանց ձևացնելու էլ կարող էս  գնալ։
Սա քիչ թե շատ առաջին տպավորությանս մասին է, որ «մինուս» կնշանակեմ, բայց «մինուսն» էլ «պլյուս» է դառնում հենց նույն «մինուսի» շնոհիվ: Ուղղակի գիծը վերևից ենք իջեցնում։ Միայն այն փաստը, որ արդեն համալսարանի դուռն ես բացում ու ներս մտնում, արդեն ինքդ քեզնով հպարտանալու տեղիք է տալիս։ Եվ խորհուրդ. շարունակեք սովորել այնպես, ինչպես պարապում էիք առարկաները համալսարան ընդունվելու համար։