Իմ բնակավայրը խորագրի արխիվներ

Արմաղան

Լուսանկարը` Դավիթ Մանուշյանի

Լուսանկարը` Դավիթ Մանուշյանի

Արմաղան լեռը գտնվում է Գեղամա լեռների և Վարդենիսի լեռնաշղթայի միջև՝ Մադինա գյուղից 3.5 կմ հարավ-արևմուտք: Լեռան բարձրությունը 2829 մ է, իսկ հարաբերական բարձրությունը՝ 400մ: Այն գագաթային մասում ունի հրաբխային խառնարան, որը մասամբ լցված է ջրով: Լճակի տրամագիծը 50 մ է, խորությունը՝ 1.5 մ: Լճակը լցվում է անձրևաջրերի հաշվին: Այն ծառայում է որպես ջրլող թռչունների հանգստավայր:

2009 թվականին լեռնագագաթին՝ հին մատուռի տեղում, վերինգետաշենցի գործարար Ռադիկ Մխիթարյանի նախաձեռնությամբ և հովանավորությամբ կառուցվել է Սբ. Հարություն եկեղեցին: Այն 12 մ բարձրությամբ, սրբատաշ, բազալտե, գմբեթավոր եռանավ բազիլիկ եկեղեցի է, որի ճարտարապետն է Գավառ քաղաքի բնակիչ Ռաֆիկ Հերգնյանը: Եկեղեցին օծվել է 2009 թ. հուլիսի 18-ին՝ Վարդավառի տոնի նախօրեին՝ ձեռամբ Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Բ կաթողիկոսի: 2009 թ. -ին լճակի կողքին կառուցվել է նաև սեղանատուն, որտեղ այցելուները կարողանում են հացկերույթ կազմակերպել:

Լուսանկարը` Դավիթ Մանուշյանի

Լուսանկարը` Դավիթ Մանուշյանի

Արմաղանի տեղանքի հետ կապված կան տարբեր ավանդապատումներ: Դրանցից մեկի համաձայն՝ Արմաղանի գագաթը երբեմն-երբեմն պատվում է մառախուղով, որպեսզի փերիներն իջնեն ջուր խմելու ու մարդկանց համար անտեսանելի մնան:

Սակայն ամենահայտնի ավանդապատումը մի հրեա տղայի՝ Աբդլմսեհի մասին է, որն ընկերանալով տեղացի հովիվների ու իր հասակակիցների հետ՝ ցանկացել է դառնալ քրիստոնյա: Նա կնքվել է լեռան գագաթին գտնվող լճակում և ընդունել քրիստոնեություն: Իմանալով դրա մասին՝ Աբդլմսեհի հայրը հենց նույն լճի ափին թրատել է որդուն: Ավանդապատումը գրի է առել Մեսրոպ արք. Սմբատյանցը՝ «Տեղագիր Գեղարքունի Ծովազարդ գավառի» գրքում:

Ավանդության համաձայն՝ Աբդլմսեհի նահատակության վայրում կատարվել են բազմաթիվ հրաշքներ: Մի անգամ առևտրականների քարավանը, կանգ առնելով լճի մոտ, տեսնում է մի անսովոր լույս, որը ճառագել է Աբդլմսեհի գերեզմանից: Վաճառականներից մեկի չբեր կինը այս այցելելությունից հետո հղիանում է և արու զավակ է ունենում: Ապա տեսիլք է ունենում, որ տղային պետք է անվանել Աբդլմսեհ: Ասում են, որ այստեղ է բուժվել նաև նահատակված Աբդլմսեհի հայրը, որը հոգեկան խանգարում էր ստացել որդու մահից հետո:

Ականատեսների վկայությամբ՝ 2009 թ. նորակառույց եկեղեցու խաչի տեղադրման ժամանակ եկեղեցու վերևում մի լուսեղեն գունդ է շարժվել, որից կարելի է եզրակացնել, որ տեղանքի հրաշագործ զորությունը մնայուն է:

Լեռան գեղեցիկ շրջակայքը, գագաթի լճակը և տեղանքի հետ կապված խորհրդավոր պատմություններն այն դարձնում են Հայաստանի լավագույն տեսարժան վայրերից մեկը և հրապուրում են բազմաթիվ զբոսաշրջիկների, որոնց թիվը տարեցտարի աճում է:

Շատերն Արմաղանը բարձրանում են ավտոմեքենայով: Սակայն վերջին շրջանում գերիշխող են դարձել երիտասարդական քայլարշավները: Իսկ Մարտունիում գործող «Ասպ» ձիավարության ակումբը ցանկացողներին օգնում է Արմաղանը բարձրանալ ձիերով:

Թթի փառատոն Քարահունջում

Սյունիքի մարզի Գորիս համայնքի Քարահունջ բնակավայրում  տեղի ունեցավ Թթի փառատոն: Տարբերվող և հետաքրքիր փառատոն էր, որին մասնակցում էին տարբեր համայնքներ, իսկ մասնակիցները հերթով մոտենում էին, ուսումնասիրում տաղավարները: Փառատոնը Քարահունջի բնակիչներից մեկի՝ Անդրանիկ Բաղդասարյանի այգում էր, տեղի ունենում: Այգին շատ մեծ էր և թթի ծառերով լի:

Շուտով փառատոնը մեկնարկեց, երաժշտությունը հնչեց, սկսվեց թութ թափ տալու մրցույթը, որը զբոսաշրջիկների համար հրաշքի պես բան էր: Մրցույթը 3 մասնակից ուներ. Քարահունջից Մանվել Ալավերդյանն ու Սաշիկ Դարբինյանը, մյուս մասնակիցը Գորիս համայնքի բնակիչ` Լյովա Հակոբյանն էր: Թութը թափ տվեցին, տեղում օղի քաշեցին և հյուրասիրեցին մասնակիցներին: Ինչ ասեմ, հետաքրքիր էր: Մրցույթը հաղթողներ և պարտվողներ չուներ, 3 մասնակիցներն էլ նվերներ ստացան:

Տաղավարներից մեկում խմոր էին հունցում, լավաշ թխում, հյուրասիրում տոլմա, նաև խաշիլ էին եփում: Մի աղջիկ տարազը հագին, երկանքով փոխինձ էր աղում և խաշիլ եփում: Փառատոնի տարածքում գյուղական ամեն ինչ կար. թթի չամիչ, թթի օղի, դոշաբ, թութ, անգամ ձի, էշ, որոնց հետ մարդիկ լուսանկարվում էին: Տաղավարներում կային տարազներով տիկնիկներ, որոնք Քարահունջի երեխաներն էին պատրաստել, հայկական տարազի նախշերով պայուսակներ, որոնք տուրիստների ուշադրությունն էին գրավում, իսկ բարձր տրամադրությունը ապահովում էր «Մասունք» ազգագրական երգի-պարի համույթը:
Փառատոնին աչքի էին ընկնում 2 փոքրիկ, ովքեր հայկական տարազներով էին, բոլորը մոտենում էին նրանց և նկարվում, դե նրանք էլ մեծ հրճվանքով էին իրենց գործն անում:

Կարող եմ ասել, որ ինքնատիպ փառատոն էր, Քարահունջի բնակիչները շատ հյուրընկալ էին, հետաքրքիր էր նրանց հետ շփվել: Կարծում եմ տարեցտարի փառատոնն ավելի բովանդակալից կդառնա և մեծ համբավ ձեռք կբերի:

Բարև, մենք մի ընտանիքից ենք

Լուսանկարը` Եվա Խեչոյանի

Լուսանկարը` Եվա Խեչոյանի

Իմ քաղաքում՝ Չարենցավանում, հաճախ են էլեկտրաէներգիան անջատում: Համընդհանուր դժգոհություն առաջացնող այս երևույթն իրականում իր հետ բազմաթիվ դրական հետևանքներ է բերում: Հիմա բացատրեմ:

Լույսերն անջատելուն պես մեզանից յուրաքանչյուրը հարցական երանգով կանչում է նրան, ով մոտակայքում է և կարող է օգնել: Իմ դեպքում՝ «մա՞մ» կանչելուց և մորս հանգստացնող «ջան»-ը լսելուց հետո սկսում եմ քայլեր ձեռնարկել: Պարզվում է, որ այդ պահին ինձ ամենից մոտ գտնվողը եղբայրս է: Անվստահ քայլերով, մթության մեջ ոտքը սեղանին խփելով կամ գետնին ընկած մատիտի վրա սայթաքելով՝ հասնում ենք իրար, ու սովորական օրերին մեր միջև եղած լարված «քաղաքական իրավիճակը» մոռացվում է, քանի որ երկուսս էլ օգնության կարիք ունենք: Այժմ, երբ երկուսը գտան իրար, անհրաժեշտ է կողմնորոշվել տեղանքում և գտնել չորսի հանդիպման կետը: Մայրս վառում է մոմի լույսը, ու մենք չորսով վերջապես հանդիպում ենք: Հեռուստացույց չկա, ինտերնետ չկա, աշխարհից ու տնից կտրվելու բոլոր հնարավոր ճանապարհները փակ են: Միակ բանը, որ կարող ենք անել՝ հավաքվել սեղանի շուրջը, մոմի լույսի տակ հեքիաթ կարդալ կամ ուղղակի զրուցել:

Երբեմն այնքան ենք հեռանում ընտանիքի անդամներից, որ լույսերի անջատումն ի ուրախություն բոլորիս է լինում: Քանի որ «լույսերը տարել են»՝ ցանկացած քայլ իրենից օգնության կարիք է ենթադրում, անգամ լվացվելու համար պետք է մեկը, ով համբերատար կկանգնի կողքիդ ու կպահի մոմը:

Լույսերի անջատումը տևում է մեկ ժամից ոչ ավելի, բայց բոլորս ուզում ենք, որ այս անգամ այն ավելի երկար տևի: Սակայն լույսերը շուտով միանում են, մոմը հանգչում է, 4-ի հանդիպման կետը ցրվում է, ամենքս վազում ենք մեր հեռախոսի կամ համակարգչի մոտ:

Իսկ լույսերը… Լույսերն անջատվում են հենց այն ժամանակ, երբ անհրաժեշտություն է առաջանում քաղաքի բոլոր բնակիչներին հիշեցնել իրենց ընտանիքի մյուս անդամների գոյության մասին:

Ուղղությունը՝ դեպի Լոռվա եկեղեցիներ

Չնայած նրան, որ քունս տանում էր, ինձ կարողացա զսպել և ամբողջ ճանապարհին չքնեցի: Օձունի ճանապարհին կակաչների մեծ դաշտ կար, որի մոտով անցնելիս կակաչների հոտը պատուհաններից ներխուժում էր ներս և մնում ավտոմեքենայում երկար ժամանակ: Օձունի եկեղեցին վերանորոգման մեջ էր, բայց դրանից իր գեղեցկությունը չէր կորցնում: Եկեղեցին երկար տարիների պատմություն ունի: Կառուցվել է 6-րդ դարում, բայց համարվում է առաջին դարի սրբավայր: Ասում են, որ այստեղ Թովմաս առաքյալը օծել է քահանաների ու եպիսկոպոսների, և Օձուն անունը ծագել է հենց «օծել» բառից: Փոքր ժամանակ, երբ հայրս Օձունում ինչ-որ շինարարական աշխատանքով էր զբաղված, միշտ պատմում էր եկեղեցու մասին, բայց զբաղված լինելու պատճառով, ինձ իր հետ չէր տանում՝ չնայած իմ բոլոր ջանքերին: Ուրախ եմ, որ վերջապես տեսա եկեղեցին: Սանահինում շատ բան չհասցրեցի տեսնել, բայց եկեղեցու ճանապարհին տեղավորված տաղավարները, որտեղ հայկական ազգային նախշերով պայուսակներ, տիկնիկներ և արձանիկներ էին վաճառում, հնարավոր չէր չնկատել: Սանահինում, ի տարբերություն Օձունի, զբոսաշրջիկներն ավելի շատ էին: Եկեղեցու հատակը փոխարինում էին տապանաքարերը: Այդ քարերի վրայով քայլելիս, անկեղծ ասած, ինձ վատ էի զգում: Ամաչո՞ւմ էի երևի, չգիտեմ:

Պետք է ասեմ, որ Հաղպատի եկեղեցին շատ տպավորեց ինձ. նման գեղեցիկ վայրում դեռ չէի եղել: Եկեղեցուն կպած փոքրիկ արգելապատնեշ կար: Եթե երազանք պահես և կարողանաս մինչև վերջ անցնել այդ հատվածը, երազանքդ կկատարվի: Ես էլ փորձեցի, բայց ճանապարհի կեսից վայր ընկա: Բայց ես չեմ հուսահատվում, ես ինքս էլ կարող եմ իմ երազանքները իրականության վերածել, առանց ինչ-որ հրաշքների:

Հաղպատից Ախթալա գնալու ճանապարհը հիացնում էր իր գեղատեսիլ բնությամբ: Ախթալայի եկեղեցին շրջապատված էր կանաչ, բարձր սարերով: Եկեղեցու բակում` գետնին, գեղեցիկ քարեր կային: Մի խումբ երեխաներ դրանք վերցնում էին գետնից ու փորձում վաճառել զբոսաշրջիկներին: Ինձ էլ առաջարկեցին, որոշեցի գնել, բայց մանր գումար չունեի ու չգնեցի: Հետևիցս վազեցին ու նվիրեցին: Գումարս մանրեցի ու մեկն էլ ես գնեցի: Կողքից քննադատում էին, որ գնել եմ: Ասում էին.

-Նրանք խարդախություն են անում, դու էլ քաջալերո՞ւմ ես:

Հնարավոր է՝ ընկերներս ճիշտ են, բայց այն երեխան, որը 5-6 տարեկան հասակում կարողանում է գումար վաստակելու եղանակներ գտնել, հնարավոր է ապագայում հասնի մեծ հաջողությունների: Միշտ լսում ենք, որ միլիոնատերերը մինչև հարստանալը լավ չեն ապրել, խնձոր են վաճառել և այլն: Իսկ որտեղի՞ց վերցնել առաջին խնձորը: Չէ, ես չեմ ասում, որ իմ գնած մի քարով նա կգնի իր առաջին խնձորը, բայց եթե շատ քարեր վաճառի, հնարավոր է՝ գնի, չէ՞: Ես ինքս էլ չգիտեմ՝ ինչու սա պատմեցի, և ինչ կապ ուներ այս պատմությունը եկեղեցու հետ: Պարզապես հուսով եմ, որ իմ արարքը ճիշտ էր, և նոր, ավելի մեծ խարդախություններ չի բերի այդ երեխաների կյանք:

Լոռվա մարզը հիասքանչ է և՛ իր բնությամբ, և՛ իր պատմամշակութային կոթողներով: Ցավալին միայն այն է, որ Լոռվա մարզում զբոսաշրջությունը զարգացած չէ, և այս կոթողները մնում են ստվերում. քչերը գիտեն դրանց մասին:

Ամառն ամենալավ շրջանն է Լոռի այցելելու:

Տղամարդկանց տուն Աբովյանում

Լուսանկարը՝ Արման Արշակ-Շահբազյանի

Լուսանկարը՝ Արման Արշակ-Շահբազյանի

Հերթական երեկոն էր. ես ու ընկերս, ինչպես միշտ, շրջում էինք մեր սիրելի քաղաքում՝ Աբովյանում: Բայց այս երեկոն տարբերվեց մյուսներից. մենք բացահայտեցինք մի նոր վայր: Անցնում էինք Եղբայրության փողոցով, երբ նկատեցինք հնաոճ մի վարսավիրանոց: Մոտենալով լսեցինք ռոք-ըն-ռոլի ձայնը: Բացելով դուռը և մտնելով ներս՝ տեղափոխվեցինք 70-ականներ՝ զգալով 70-ականների շունչը: Տեղեկացանք, որ սա հինգերորդ տղամարդկանց վարսավիրանոցն է Հայաստանում, իսկ Աբովյանում՝ առաջինը: Բաց չթողնելով առիթը՝ խոսեցինք վարպետի՝ Հովսեփ Մուրադյանի հետ:

-Սիրում եմ այս գործը, արդեն չորս տարի է, ինչ զբաղվում եմ այս գործով: Շատ հետաքրքիր է, երբ օրվա ընթացքում շփվում ես տարբեր մարդկանց հետ ու գեղեցկացնում ես նրանց:

Ողջ ընթացքում իմ ու ընկերոջս ուշադրության կենտրոնում էին խորհրդավոր պատերը. 70-ականների շունչը գրավել էր մեզ:

-Իմ վարսավիրանոցը հինգերորդն է Հայստանում: Անգլերենից թարգմանած՝ «բարբերշոփ» նշանակում է տղամարդկանց տուն, այստեղ խնամում ենք տղամարդկանց մորուքները, մազերը: Իմ պատերին տեղ են գտել ֆոտոներ, որոնք արտահայտում են վարսահարդարի գործը դեռ անցյալում՝ պատերազմի տարիներին, սովի ժամանակ, խաղաղության ժամանակ: Ցանկացած վարսավիր, եթե սիրում է իր աշխատանքը, կանի իր գործը ցանկացած պահի և ցանկացած պայմաններում: Վարպետը իր գործը կատարում է տարբեր միջավայրերում՝ պատերազմի ժամանակ, բանտում: Նկարներից մեկն արված է հենց սիրիական պատերազմի ժամանակ: Վարպետը տարբեր պայմաններում իր ծառայությունները կմատուցի բոլորին:

Լուսանկարը՝ Արման Արշակ-Շահբազյանի

Լուսանկարը՝ Արման Արշակ-Շահբազյանի

Ինչ վերաբերում է ներսում տիրող միջավայրին՝ այն հին ոճ ունի, քանի որ ինքս շատ եմ սիրում հնությունը: Հնությունը չպետք է մոռացվի, պետք է հիշվի ու օգտագործվի՝ ժամանակակից լուծումներով: Ոճը դուր է գալիս նաև հաճախորդներին, պատին փակցված լուսանկարները հետաքրքրություն են առաջացնում հաճախորդների մոտ: Ներսում տիրող մթնոլորտը լայն արձագանք գտավ Աբովյանում, հետաքրքրվողները շատ են և գնալով շատանում են: Հետաքրքրությունն այնքան շատ է, որ յուրաքանչյուր այցելու ինքն է առաջարկում տարբեր լուծումներ, ունենում իր փոքրիկ ներդրումը գեղեցկացման գործում:

hovik vanyan dsex

Քաղաքում, թե գյուղում

Երբ մեր գյուղից՝ Դսեղից գալիս եմ Երևան, զգում եմ, որ կենցաղիս և սովորություններիս մեջ փոփոխություններ են մտնում: Հիմա մի երկուսի մասին ասեմ:

Քաղաքում չեմ հասցնում հեռուստացույց դիտել, իսկ գյուղում ստիպված դիտում եմ՝ զգացել եմ, երբ քաղաքում եմ լինում, միշտ ինչ-որ գործեր են առաջանում ու չեմ հասկանում, թե երբ է օրն անցնում, իսկ գյուղում, հատկապես, երբ անձրև է լինում, ստիպված նստում եմ հեռուստացույցի առջև ու էլ ոչ մի բանի հավես չեմ ունենում:

Քաղաքում կարողանում եմ ուշ քնել, իսկ գյուղում անկախ ինձնից, քունս տանում է:

Չգիտեմ՝ միգուցե օդի՞ց է, կամ էլ, երևի, որ բարեկամներիս ուշ-ուշ եմ տեսնում, դրա համար էլ երկար զրուցում եմ նրանց հետ ու մեկ էլ տեսնում եմ՝ ժամը 12-ն է:

Քաղաքում սուրճ եմ խմում, իսկ գյուղում՝ ո՛չ:

Երբ քաղաքում եմ լինում, մի տեսակ ինձ մեծ եմ զգում ու օրը մի բաժակ սուրճ եմ խմում, իսկ գյուղում՝ ճիշտն ասած, նույնիսկ սուրճի պահանջ չեմ էլ զգում:

Քաղաքում հեռախոսիս մարտկոցը ավելի շուտ է նստում, քան գյուղում:

Սա էլ երևի նրանից է, որ հեռուստացույց չեմ նայում: Բայց եթե լուրջ, ինձ թվում է, որ քաղաքում ավելի շատ եմ հեռախոսով խոսում, դե՝ ընկերներով պայմանավորվում ենք, թե որտեղ հանդիպենք:

Քաղաքում ավելի շատ գումար եմ ծախսում, քան գյուղում:

Տրանսպորտ՝ ամեն ինչ ասված է…

Քաղաքում թեյն առանց հացի եմ խմում, իսկ գյուղում՝ հացով:

Այ, սա չեմ կարող ասել՝ ինչից է, դեռ չեմ հասկացել:

Քաղաքում ավելի տեղեկացված եմ լինում, քան գյուղում:

Համեմատած գյուղի հետ, քաղաքում ավելի շատ են լինում սեմինարներ, դասընթացներ, որոնց ժամանակ էլ ավելի շատ եմ տեղեկացված լինում:

Երբ քաղաքում եմ լինում, ինձ կարոտում են, իսկ գյուղում, երևի՝ չէ՛:

Դե, զգում եմ, որ քաղաքում եղած ժամանակ ինձ ամեն օր զանգում են ու հարցնում, թե ոնց եմ, իսկ գյուղում, ճիշտն ասած, այդ արտահայտությունը հաճախ չեմ լսում…

Հ.Գ. Անկախ նրանից՝ քաղաքում եմ լինում, թե գյուղում, ես միշտ ԵՍ եմ մնում…

Լուսանկարը` Միլենա Խաչիկյանի

Քաղաքն իմ պատուհանից

svetlana davtyan

Իմ Կարբի գյուղը

Ես ապրում եմ Արագածոտնի մարզի Կարբի գյուղում: Կարբի գյուղաքաղաքը պատմության մեջ հիշատակվում է 17-րդ դարից: Կարբիի բնակչության նախնիները գաղթել են Բայազետի գյուղերից: Կարբին հարուստ է եկեղեցիներով և մատուռներով: Այստեղ են գտնվում Սուրբ Աստվածածին, Սուրբ Գևորգ, Սուրբ Գրիգոր, «Սողոյենց ժամ», Թուխ մանուկ, Ծիրանավոր եկեղեցիները: Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին եռանավ բազիլիկա է: Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու հարևանությամբ է գտնվում երկրորդ աշխարհամարտում զոհվածներին նվիրված հուշարձանը, որի ճարտարապետը Արեգ Իսրայելյանն է: Կարբիում է ծնվել Ամենայն Հայոց կաթողիկոս Հովհաննես Ը Կարբեցին: Լենկթեմուրի արշավանքների պատճառով Կարբին կրել է կորուստներ, բայց շուտով ոտքի է կանգնել: Ըստ պատմիչ Զաքարիա Քանաքեռցու, հարուստ վաճառական Այվազ Հակոբջանը Կարբիից դուրս փորել է արհեստական լճակ և հարևան Որդկան գյուղից ջուր է բերել: Ներկայումս գյուղի բնակչությունը զբաղվում է այգեգործությամբ, հացահատիկի և կերային կուլտուրաների մշակությամբ:

Կարբին տարբերվում է իր շատ ջերմ և հյուրընկալ ընդունելությամբ, այստեղ մարդիկ շատ հյուրասեր և մարդամոտ են: Ամեն տարի գյուղում տեղի է ունենում բերքի փառատոն, որի ժամանակ Կարբի են գալիս բազմաթիվ հյուրեր: Միակ խնդիրը Կարբիում, որ նկատվում է, բնակչության համեմատ աշխատատեղերի պակասն է: Բայց այստեղ բոլոր մարդիկ ունեն ուժեղ կամք, հաստատակամ բնավորություն և չեն մտածում արտագաղթելու, Հայաստանից դուրս աշխատանք փնտրելու մասին, և համոզված եմ, որ մոտ ապագայում այս խնդիրը նույնպես կդադարի խնդիր լինելուց:

Հունիսի մեկը Վանաձորում