Բարև: Ես Աննան եմ: Ճիշտն ասած, ես շատ երկար եմ մտածել թղթակից դառնալու մասին, մինչև 17.am-ի թղթակիցներից մեկը՝ Սոնան, ինձ չտրամադրեց դրան: Հիմա կմտածեք՝ ախր ի՞նչ կար մտածելու, ու ես կասեմ՝ եսիմ:

Ես հետաքրքրասեր ու սովորական մարդ եմ, երևի: Շատ եմ սիրում կատակել ու ժպտալ, չէ, ժպտալ չէ, ծիծաղել: Շատ եմ սիրում ծիծաղել: Հաճախել եմ դաշնամուրի դասերի յոթ տարի: Այդ տարիները ինձ շատ բան են տվել:
Հա, մոռացա ասել, որ ես Վայոց ձորի մարզի Մալիշկա գյուղից եմ: Ես սիրում եմ իմ գյուղը:
Իմ ընկերները, որոնք թղթակցում են 17.am-ին, ինձ շատ էին պատմել այս կայքի մասին: Միշտ ունեցել եմ ցանկություն թղթակցելու, բայց քանի որ դասերս շատ էին, չէի հասցնում:
Դեռ չեմ կարող ասել, թե ինչ մասնագիտություն կսովորեմ, բայց իմ ամենասիրելի մասնագիտությունը հոգեբանն է:
Ես տան փոքրն եմ: Արդեն երևի հասկացաք, որ մի քիչ չարաճճի եմ, ու իմ խոսքն այդքան էլ տան մեջ չեն ընդունում: Ունեմ քույր և եղբայր: Քույրս ուսանողուհի է, իսկ եղբայրս ծառայում է հայոց բանակում: Ես նրան շա՜տ եմ կարոտում: Կարդում եմ գրքեր, ու շատ եմ սիրում սարսափ ֆիլմեր դիտել:
Ես և ընկերներս ինձ համարում ենք շփվող մարդ, և հուսով եմ, որ նոր ընկերներ ձեռք կբերեմ 17.am-ի շնորհիվ:
Դե ինչ, ահա և ես մինչև այս օրը: Իսկ ինչպիսին կդառնամ թղթակից դառնալուց հետո՝ կպարզենք միասին:

Ո՞րն է հին ժամանակները հիշելու ամենալավ միջոցը. իհարկե, լուսանկարները։ Փորփրելով դարակներս, գտա մի խունացած ալբոմ՝ լի նկարներով։ Նկարներ, որոնք նայելիս ակամայից կարող ես տխրել կամ ուրախանալ, հուզվել ու լցվել կարոտով։ Կարոտ, որը կապված է մանկության ու դրա հետ կապ ունեցող մարդկանց հետ։ Մարդիկ, որոնք գուցե այլևս չկան, ընտանիքներ, որտեղ չկա առաջվա խինդն ու երջանկությունը։ Նայում ես, զարմանում ու միաժամանակ հասկանում, թե մարդը որքան անկարող է ժամանակի հանդեպ։ Ժամանակը քայլում է, իսկ մենք չենք կարողանում կանգնեցնել այն, գոնե մի վայրկյան, մի ակնթարթ։ 

Թերթում եմ նկարները ու տեսնում մեր հին, դեռ չվերանորոգված տունը։ Տան դիմաց ես եմ ու իմ ընտանիքը։ Բոլորը կան նկարում. ծնողներս իրար կողքի կանգնած, ես՝ իմ մոր գրկում, քույրերս՝ մեր կողքերին, իսկ տատիկը՝ հորս մյուս կողքին։ Պատերը խարխլված են, ու ասես նկարից փչում է նկարի մեջ երևացող փտած փայտերի հոտը։ Տունը հին է, բայց մթնոլորտը այնքա՜ն ջերմ ու տաք։ Այժմ առաջվանը չէ ո՛չ տունը, ո՛չ էլ ընտանիքս։ Ընտանիքիս ջերմությունը պահպանվել է, բայց անդամների քանակն է պակասել. երեք քույրերս ամուսնացել են, ու բազմանդամ ընտանիքը դարձել է չորս հոգուց բաղկացած փոքր ընտանիք՝ ես, ծնողներս ու տատս։

Թերթում եմ ու հասնում մեկ այլ նկարի, որտեղ նշում ենք իմ ծնունդը. ես եմ, դիմացս՝ տորթը, իսկ գրկումս՝ քրոջս տղան։ Գիտե՞ք ամենաշատը ինչը գրավեց ուշադրությունս։ Մի խաղալիք ավտոմեքենա, որը նվիրել էր ինձ իմ հորեղբայրը։ Ու ամենահետաքրքիրն այն է, որ այդ խաղալիքը մինչ այժմ կա։ Անմիջապես անցա խաղալիքը գտնելու գործին ու գտա՜։ Ինչքա՜ն հիշողություններ… Ունեցա նույն այն զգացողությունները, որոնք ունեցա այդ խաղալիքը առաջին անգամ «վայելելու» ժամանակ։ Ուրախացա, հետո տխրեցի ու սկսեցի հորեղբորս կարոտը այդ խաղալիքից առնել։ Ֆիզիկապես նա չկա, բայց հոգեպես ինձ հետ է…

Խաղալիքը ասես մի գանձարան էր, որտեղ պարփակված էր իմ մանկության ողջ պատմությունը։ Փաստորեն իրերն էլ հիշողություն ունեն։

Խորասուզվել էի նկարների մեջ ու հանկարծ լսում եմ, թե ինչպես է ինչ-որ մեկը հարվածում սենյակիս պատուհանին։ Անձրևն էր թակում պատուհանը։ Եղանակն էլ քիչ-քիչ դառնում էր իմ տրամադրությանը համահունչ։ Մնում էր ընդամենը մի բաժակ տաք թեյ, ծածկոց ու երաժշտություն։ Վերջ, ամեն ինչ արդեն շատ լավ է։ Շարունակում եմ նայել նկարները ու հասկանում, որ լավ ժամանակները փչացնում են մարդկանց, նրանք դառնում են չար, ընչաքաղց ու ագահ՝ ձգտելով անիրականալի շքեղության, մոռանում մարդկային բարի ու պարզ հարաբերությունները։ Ո՞ւմ է պետք նյութական շքեղությունը, երբ չկա հոգու խաղաղություն։

Մարդիկ վազում են այն բանի հետևից, որն իրականում իրենցը չի…

Երբ ես ծնվեցի՝ ինձ շրջապատող աշխարհը գրեթե նույնն էր, ինչ  այսօր է: Երբ այնքան մեծացա, որ սկսեցի նկատել փոփոխությունները՝դեռ չէի պատկերացնում, չէի մտածում, որ իմ հիշողության ու մտապատկերների սահմանից անդին էլի ինչ-որ բաներ են եղել,  որոնցից ինչ-որ բան՝ նույնը, շատ բաներ՝ այլ կերպ են եղել:

Մի ժամանակ, երբ ես չկայի, երբ չկար այն ամենն, ինչ կա այսօր, երբ չկար նաև այն, ինչ եղել է դրանից էլ առաջ՝ այս վայրը երևի սովորական  քարակույտ է եղել, բլուրներ ու սարեր են շրջապատել այդ մանր ու սուր քարերին, բայց հնարավոր է նաև, որ այստեղ ծառեր կային, ու նույնիսկ անտառ էր , գուցե լիճ կամ լճեր էլ են եղել: Ո՞վ գիտե:

Ժամանակ է անցել, և  չգիտեմ՝ որտեղից ինչ-որ մարդիկ են եկել այստեղ ապրելու, բայց ժամանակների ու ժամանակի քամիների բերած փոշին ծածկել է նրանց ու նրանց տները, ծածկել է նրանց հետ կապված ամեն-ամեն ինչ: Հետո այնքան փոշի ու քարեր են հավաքվել, որ դրանց վրա նոր տներ են կառուցվել, ու նոր մարդիկ են եկել այստեղ: Այդպես, փոշու տակ երևի շատ աշխարհներ են մնացել, ու քիչ-քիչ բարձրահարկ շենքի նման ինչ-որ բան է ստացվել, իսկ ամենավերևի հարկում ուրվագծվել է այսօրվա պատկերի նախատիպը:

Երևի քամիներն ու դրանց բերած փոշին էր մեղավոր, որ այստեղ ծառեր ու կանաչ չի մնացել: Երևի ամենաներքևում՝ առաջին հարկում, աշխարհի ամենականաչ տարածքն է եղել: Երևի:

Այդ ժամանակից դարեր են անցել, և այստեղ հարևան ժողովրդից մարդիկ են եկել ապրելու: Ապրել են, գուցե ուրախ, գուցե տխուր օրեր անցկացրել: Նոր տներ են կառուցել դարերի փոշու վրա, ու կարծել,որ եթե այդպես է՝ այդպես էլ պետք է լիներ:  Ճիշտ է՝ նրանց վրա ժամանակի փոշին չի նստել, բայց մի օր եկել է տարածաժամանակային սխալներն ուղղելու ժամանակը, և այս քարակույտ-հող-հայրենիի իրական տերերը եկել են՝ նորից տեր կանգնելու նրան՝ հույսով, որ մի օր այդ հողը  աշխատող ձեռքի տակ հայրենիք կդառնա:

Առաջինը այստեղ տատիս ծնողներն  ու նրանց հարազատներն են եկել: Այդ ժամանակ այստեղ եղած հին աշխարհներից շատ բան չէր մնացել, միայն կիսավեր տներ էին, որոնց քիչ ժամանակ անց նույնպես կծածկեր փոշին, բայց այդ տները նոր տների հիմք են դարձել, և նորից կյանք է սկսվել: Գյուղը գյուղ է դարձել, հետո դարձել երկրի մի մասը, ինչ-որ բան տվել նրան ու մի բան էլ վերցրել: Այստեղ  ապրողներին սկզբում մի բան էր միավորում. նրանք բոլորն էլ Արևմտյան Հայաստանից էին եկել, գրեթե բոլորը՝ մի գյուղից: Նրանք ապրել են կողքի-կողքի՝ փոքրիկ ու իրար կպած տներում, ապրել են մեկը մյուսի կյանքով…  Նրանց հին՝Վանում թողած գյուղից մեկն էլ մի օր որոշել է գրել ապրածը, տեսածն ու լսածը.

«…Վասպուրականի երբեմնի  բազմաշունչ Հառեղից այստեղ էին հասել ծերացած Մուխսին (նա տոհմի հպարտությունն էր, որովհետև Երուսաղեմ ուխտի էր գնացել), Արշոն, Մարտիրոսը, Անդունենց Սերոբը՝ Գյուլոյի հետ: Եկել էին նաև մի քանիսը Փեսանդաշտից և Ալաշկերտից»: 

Հեղինակի նշած մարդկանց անունները մանկուց եմ լսել,իսկ նրանցից շատերին ու ոմանց էլ, ովքեր մնացել էին անցյալի էջերում՝ տեսել եմ գրքերի մեջ, այն գրքերի, որոնք տատիկս ու նրանց ողջ տոհմը աչքի լույսի պես էր պահում: Այդ գրքերում ծանոթ անունները կարմիրով էին ընդգծված:

Հենց նրանք են այս քարակույտին ձև ու գույն տվել, նկարել են վաղուց ջնջված պատկերները, ու այս հողը ժամանակի ընթացքում հայրենիք է դարձել: Եվ ժամանակի փոշին այլևս չի ծածկել տարածքը, որովհետև արդեն այդ փոշին մաքրողներ կային, և կային նրանք, ովքեր գծում էին այն, ինչ կար, երբ ես ծնվեցի:

Այժմ, երբ նայում եմ Հառեղի, Վանի ժառանգ Փաթրինջ-Ոսկեհատի փողոցներին, մտովի տեսնում եմ բարձրահարկ շենքի մյուս հարկերը, որոնք ժամանակի ճանապարհին մնացել են անբնակ:

Այսօր, երբ մտապատկերներիս սահմանները բավական մեծացել են ու կարողանում են ընդգրկել նույնիսկ անպատկերելին ու անպատմելին՝ աշխարհն ինձ համար միայն գնդի մակերեսին չէ, որ կա, այն մի քանի հարկ ունի, որոնցից ամեն մեկը մի աշխարհ է, մի մոլորակ մեր մոլորակում, որտեղ ամեն մեկն էլ փորձել է քարից տուն շինել, իսկ այդ տունը մի օր հայրենիք դարձնել:

Ապրիլը վերջացավ: Շատերը սկսել են պատրաստվել տարեվերջյան քննություններին, ոմանք այդ մասին չեն էլ մտածում ու մեզանից երջանիկ կյանքով են ապրում, ոմանք էլ չգիտեն, թե որտեղից կարելի է սկսել և ուր գնալ:Մեզանից շատերը պատրաստվում են միասնական քննություններին և սթրեսային վիճակում են: Ընդհանրապես այդ միասնական քննությունները ոնց որ մի նոր կյանք մտնելու համար քննություններ լինեն: Էնպես ծանր են տանում մարդիկ, չգիտեմ, կարող է, ես էլ ծանր տանեմ: Մի տեսակ չեմ սիրում էդպիսի լարված վիճակներ, որ անգամ ժամանակ չունես դուրս գալու, մի փոքր քայլելու, կյանքի մի ապրիլ էլ վայելելու, ու արդեն մայիսն է…

Շատերս էլ պատրաստվում ենք փոխադրական քննություններին, արդեն ունենք տոմսերը, բայց դեռ չենք ուզում գոնե ծանոթանալ դրանց:
Խառը ժամանակներ են… Ոմանք էլ չգիտեն, թե որից սկսեն: Նրանցից մեկն էլ ես եմ: Սովորում եմ տասներորդ դասարանում, ունեմ բանավոր քննություններ չորս առարկայից, մասնակցում եմ մի շարք մրցույթների ու չեմ հասկանում, թե որ գործը կարելի է առաջ քաշել, որը դարձնել երկրորդական, ու էսպիսի շատ հարցեր, որոնց պատասխանը ընկերուհիս է տալիս, Մարիամը, ով ինձ պես մի բազմազբաղ աղջիկ է:

Մեր ամենօրյա խոսակցության թեման սովորելն ու ամեն ինչ հասցնելն է: Երբ նեղվում եմ այսքան լարվածությունից, նրան ֆեյսբուքով գրում եմ՝ Մար… Ու նա արդեն գիտի փորացավս: Զանգահարում է, հույս տալիս, քաջալերում: Անընդհատ որոշում ենք իրար հետ պարապել, էսպես կամ էնպես դասակարգել դասերը, հեշտը դժվարից տարբերել ու… Ահ, ոչ մի հետաքրքիր բան, բայց դե, միևնույն է, մենք հասցնում ենք, ու հույս ունենք, որ այս ամենը շուտ կավարտվի, հանգիստ շունչ կքաշենք:
Բայց մի խորհուրդ բոլորին, ովքեր մեզ նման զբաղված են, քննությունների են պատրաստվում: Լավ քնեք, լավ սնվեք, ու որ ամենակարևորն է, լավ երաժշտություն լսեք: Հիշեք հայտնի խոսքը. Սա էլ կանցնի:

Ես ունեմ բազմաթիվ երազանքներ ու նպատակներ: Կլինեն երազանքներ, որոնք չեն իրականանա, բայց այ նպատակնե՜րը: Նպատակներին ձգտելն ու հասնելը պարտադիր է։ Յուրաքանչյուր րոպե, յուրաքանչյուր ժամ ու օր ես քայլ առ քայլ մոտենում եմ իմ երազանքներին, որոնք վաղուց արդեն դարձել են նպատակներ։ Սակայն կան երազանքներ, որոնք լոկ երազանքներ էլ կմնան։ 

Շարունակելով պահպանել մարդ լինելու առաջնային առաքելությունը ու քայլ առ քայլ մոտենալով իմ նպատակներին՝ ես ուզում եմ կիսվել ձեզ հետ։ Բայց նախքան նպատակներիս մասին պատմելը, կցանկանամ պատմել այն նպատակիս մասին, որին հասել եմ։
Արդեն մեկ տարի է, ինչ հետևում եմ 17.am կայքին և կարդում այնտեղ զետեղված հոդվածները։ Ունեմ ընկերներ, որոնք մեկ տարուց ավելի է, ինչ այս կայքի թղթակիցներն են։ Կարդալով նրանց հոդվածները՝ բարի նախանձով էի լցվում։ Այնքան գեղեցիկ էր շարադրված ամեն մի միտքը։ Այս ամենից հետո իմ մեջ էլ ցանկություն առաջացավ դառնալ 17.am-ի թղթակից։ Եվ ես որոշեցի հասնել այդ նպատակիս։
Մեկ տարի շարունակ կարդում էի ընկերներիս հոդվածները։ Ամբողջությամբ փորփրում էի կայքը, որպեսզի փորձեի գրանցվել։ Չգիտեի, որ թղթակից կայքում գրանցվելով չեն դառնում:
Որոշ ժամանակ անց ընկերներիցս մեկը իր ֆեյսբուքյան էջում գրառել էր, որ 17.am-ը և «Մանանա» կենտրոնը գալիս են Գյումրի՝ անցկացնելու լրագրության, ֆոտոյի և կինոյի դասընթացներ։ Գրառումը տեսնելով՝ միանգամից դիմեցի ընկերոջս և ճշտեցի մանրամասները։ Ծնողներիս հետ խորհրդակցելուց հետո՝ իմ դիմում-հայտն ուղարկեցի կայքի էլ. փոստին։ Պատասխանը չուշացավ։ Պետք է մասնակցեի եռօրյա դասընթացների, որից հետո կկարողանայի դառնալ կայքի թղթակից։ Այդ երեք օրը իմ հիշողությունների գրադարանում ունեն իրենց առանձին տեղը՝ ամփոփված մի հաստափոր և չմոռացվող գրքում։
Եվ այժմ ես պատանի լրագրող եմ։ Հասել եմ նպատակներիցս մեկին։ Իմ մյուս նպատակներն են՝ հաջողությամբ ավարտել դպրոցը և ուսումս շարունակել բուհում, լինել հայրենքիս արժանի զավակ, ճանապարհորդել ամբողջ աշխարհով մեկ և ուսումնասիրել եգիպտական բուրգերը, հաղթահարել մի շարք փորձություններ, և վերջում՝ ամենակարևորը՝ հասնել բոլոր նպատակներիս։
Մեր բոլոր նպատակներն իրագործելն ավելի հեշտ ու իրական կդառնա, եթե առաջին հերթին մենք ինքներս հավատանք դրանց իսկությանն ու հնարավորությանը և մեր աչքերը բացելիս ու փակելիս միշտ հիշենք մեր նպատակներին հասնելու ուղին՝ ճիշտ հերթականությամբ։

Մենք անընդհատ շտապում ենք ու անընդհատ փորձում գտնել ինչ-որ բան, ինչ-որ մեկին: Մենք խելագար քաոսի մեջ ենք մեր ամբողջ կյանքի ընթացքում, դրա համար էլ խաղաղություն բառն այդքան գեղեցիկ է հնչում մեր սրտում: Մենք գտնում ենք, կորցնում, նորից փնտրում՝ գտնում, նորից կորցնում և այսպես մի ամբողջ կյանք: Մի ամբողջ կյանք մի ամբողջ հավերժության մեջ:

Ո՞ւմ ենք մենք այդքան ինքնամոռաց փնտրում. գուցե փնտրում ենք մեր կեսերին, որ կարողանանք մեզ կատարյա՞լ զգալ…

Մեր կորած կեսի առասպելը շատ գեղեցիկ է։ Հին հույները հավատում էին, որ աստվածները մարդկանց թուլացնելու համար նրանց կիսեցին, և նրանց կեսերը սփռեցին աշխարհով մեկ, այդպիսով մարդիկ քանակապես ավելացան, միաժամանակ, այլևս կատարյալ չէին: Նրանք սկսեցին ամբողջ կյանքում փնտրել իրենց կեսին և երբ գտնում էին, երջանկանում էին ու դառնում կատարյալ:

Գեղեցիկ է, չէ՞։ Առասպելը առասպել, բայց մի միտք չի լքում ուղեղս. փաստորեն մենք առանձին այնքան անկատար ենք, որ մեզ պետք են մեր կեսերը:
Դուք մտածե՞լ եք ձեր կեսերի մասին։ Նրանք ընկերներ չեն, նրանք հարազատ չեն, նրանք մեր տիեզերքի մասն են, մեր ներքին խաղաղությունը: Այն մարդիկ են, ում հետ չենք վախենում երազել: Նրանք մեզ ոչ թե ճանաչում են, այլ զգում, ապրում, նրանց հետ կարիք չկա երկար-բարակ մեկնաբանությունների, նրանց զգալու համար խոսքեր պետք չեն:

Իմ կեսերին ինձ նվիրել է մանկությունս ու ծիծաղելի է թվում բառերով պատմել մեր մասին։ Զգացողություն է, որ քո մասին պատմես ուրիշի աչքերով:

Ես երջանիկ եմ. քչերին է հաջողվում պահպանել ընկերությունը մարդկանց հետ, ում մասին գրում էին դպրոցական շարադրություն «Իմ լավագույն ընկերը» վերնագրով:

Այնքան դժվար է գրել, ցանկացած միտք քիչ է, կիսատ, չեմ կարողանում զգացածս արտահայտել: Ես չեմ գրում մարդկանց մասին, ում հետ կան հաճելի հուշեր կամ ընդհանուր կատակներ, ում հետ դու քեզ լավ ես զգում կամ անկեղծ ես։ Ես գրում եմ մարդկանց մասին, ովքեր իմ արտացոլումն են։ Ես իմ մասին եմ փորձում գրել:

Նկարագրելու, պատմելու անհույս փորձից հետո մնում է հավատալ, որ մարդիկ, ովքեր ունեն իրենց կեսերը, գրածս կզգան, ոչ թե կհասկանան:

Ուզում եմ շնորհակալություն ասել նրանց, ովքեր իրենց գոյությամբ ինձ կատարյալ են դարձնում:

Այժմ, երբ հիշում եմ իմ ու ընկերներիս մանկության խաղերը, ժպիտները, որոնք դաջված են մտքերիս մեջ, ափսոսում եմ…

Ո’չ, ո’չ, սխալ հասկացաք, ես այն հնի համար չեմ ափսոսում, այլ այս նորի, գալիքի համար: Դուրս եմ գալիս տնից, քայլում եմ փողոցով, նայում հարազատ ու ծանոթ տներին, հերթով գիտեմ, որտեղ քանի երեխա կա, բայց դրսում ոչ ոք չկա, նույնիսկ չկա մեկը, որ նայեմ ու ժպտամ: Նայում եմ շուրջս, ի՞նչ են հիշելու այս մանուկները: Հա~, գուցե համակարգչային նոր խա՞ղը, չէ’, չէ’, գուցե վերջին թրենդին համապատասխան պլանշե՞տը, որ խլելու է իրենց առողջությունը: Իհարկե չեն հիշելու, հաստատ չեն հիշելու ոչ մի բան: Հանգիստ նստած ժամանակ անկախ իրենցից չեն ժպտալու, գիտե՞ք ինչու` ոչ մի բան չկա, որ կստիպի իրենց ժպտալ: Ու հա’, ինչպես նկարագրեցի շատերի մանկությունը, այդպես էլ անցնում է հիմա իմ պատանեկությունը: Գրում եմ այն մարդկանց համար, ովքեր ինձ նման դեռ ուզում են հետ բերել մեր հինը, մեր էն պարզը և ուրախը: Եթե ինչ-որ մեկը կարդաց, դուրս եկեք բակ, ես կարոտել եմ մեր պահմտոցին, դե, հե’տ եկեք…

«Ես՝ ծառայության անցնելով ՀՀ ԶՈՒ-ում, հանդիսավոր երդվում եմ…» 

Այս խոսքերը հազարավոր անգամ հնչել են հպարտ նորակոչիկների շուրթերից։ Այս խոսքերը արտասանող յուրաքանչյուր նորակոչիկի մեջ ապրում է հայրենի պաշտպանի անվախ ոգին։ Ոգի, որը պատրաստ է ենթարկվել ՀՀ Սահմանադրությանը և օրենքներին, կատարել հրամանատարների հրամանը և, որ ամենակարևորն է, պահել ռազմական գաղտնիքը։ …Ողջո՛ւյն, ինչպես միշտ դադարս երկար էր, բայց այս անգամ ներելի էր, քանի որ ծառայության եմ անցել ՀՀ ԶՈՒ-ում։ Դադարը շատ երկար էր, պատմելու շատ բան կա։ Այդ պատճառով որոշեցի բանակում գտնվելու օրերս ներկայացնեմ ըստ հաջորդականության։

Օր 1

Գտնվում եմ Երևանի գլխավոր հավաքակայանում։ Սպասում եմ վիճակահանության իմ հերթին, որպեսզի իմանամ Հայաստանի որ հատվածում պետք է ծառայությունս կատարեմ։ Հերթը հասավ ինձ, քաշեցի թղթերից մեկը, ու․․․

Արդեն երեկո է, ուղևորվում ենք Տավուշի մարզի զորամասերից մեկը։ Հաջորդ առավոտ արդեն մեկը գոռում էր․

-Վաշտ, վե՛ր կաց։

Զարթնում եմ ու անցում սովորական, էհ, զինվորական առօրյային։ Կեսօրին ծանոթացրին զորամասի պատմությանը, ներկայացրին ներկա ու նախկին հրամանատարական կազմին։

Անցնում է ևս մի քանի օր

Մեզ ասում են , որ մեր զորամասը որպես մարտական հերթապահություն իրականացնող զորամաս լավագույնն է ճանաչվել ՀՀ ԶՈՒ-ում, ու այդ պատճառով Պաշտպանության նախարար Վիգեն Սարգսյանը պետք է գա։ Հաջորդ օրը ինձ կանչում են ու ասում, որ պետք է ելույթ ունենամ, և ինքս էլ պիտի գրեմ ելույթս։ Երկու-երեք ժամ հետո ելույթը պատրաստ տանում հանձնում եմ, հետո առանց փոփոխության հետ են վերադարձնում ինձ ու ասում, որ այսքան կարճ ժամանակում ելույթի խոսք դեռ չէին գրել։ Դե, ահա և 17-ի թղթակից լինելու առավելություններից մեկը:

Վրա հասավ նախարարի գալու օրը։

-Հավսար, զգաստ, հավասարությունը՝ ձախ։ Պարոն նախարար, զորամասի անձնակազմը շարված է ձեր գալստյան կապակցությամբ։

Նախարարին ողջունելուց հետո հրամանատարի տեղակալը ասում է․ «Ելույթ ունեցողները դեպի առաջնագիծ»։ Քայլում եմ առաջ․ խոսում եմ զորամասի անցած ուղու, անվախ զինվորների ու սպաների մասին։ Ամբիոնի մոտից իջնելուց հետո, մի քանի հեռուստաընկերություններից ինձ շրջապատում են ու սկսում հարցեր տալ, թե ինչու հենց ես խոսեցի այս կարևոր իրադարձության մասին։ «Շանթ» ՀԸ լրագրողի այն հարցին, թե որն է գաղտնիքը, որ մեր զորամասը դարձավ լավագույնը։ Երկար մտածելուց հետո պատասխանում եմ․

-Պատրաստված հրամանատարը և արհեստավարժ ու մարտունակ զինվորը։

Այս խոսքերը նրանք դաձրին իրենց ռեպորտաժի հիմքը։

Օր 30

Ուղիղ մեկ ամիս է անցել, ինչ ես ծառայում եմ։ Մեկ ամսվա ընթացքում այնքան բան սովորեցի, բայց դա կարևոր չէ։ Կարևորն այն է, որ այսօր զինվորական երդմանս օրն է, այսօր կդառնամ հայոց բանակի լիիրավ զինվոր։ Վերջապես կտեսեմ այնքան կարևոր մարդկանց՝ ընտանիքիս, կգրկեմ փոքրիկ քույրիկիս։

Շարված ենք շարահրապարակում։ Բացվում են զորամասի դարպասները և ներս են մտնում նորակոչիկների ծնողները․ ոմանք ձեռքով են անում, ոմանք հայացքով փնտրում իրենց զավակներին ու հանկարծ լսում եմ մի հարազատ ձայն․

-Մուշը, հենա, Մուշը։

Բայց դե չեմ շարժվում, որ արարողակարգը գեղեցիկ անցնի։ Սկսվեց զինվորական երդման արարողակարգը, լսում եմ հրամանատարի ձայնը.

-Մուշեղ Կուրեխյան, զինվորական երդում ընդունելու համար՝ ինձ մոտ։

-Լսում եմ,-ասում եմ ու գնում եմ առաջ։

-Պարոն ավագ լեյտենանտ, շարքային Կուրեխյանը ներկայացել է զինվորական երդումը ընդունելու կապակցությամբ։

Երդումը իրականացնում եմ, տեսնում եմ, որ զորամասի հրամանատարներից երկուսը գալիս են այն սեղանի ուղղությամբ, որտեղ կանգնած եմ ես։ Պաշտոնով ավելի բարձր տեղակալը ասում է․

-Կուրեխյան, հաստատ համոզված եմ, որ դու չես խախտի երդումը,- ասում է, ձեռքը մեկնում է, շնորհավորում ու նորից գնում, կանգնում տեղում։

-Դեպի ձեր ծնողները, վազքով մա՛րշ։

Վայրկյաններ չանցած շարքերում մարդ չկար։ Վազում եմ, գրկում ընտանիքիս անդամներին, փոքրիկ քույրիկիս, քույրիկս սկսում է լացել, տալիս եմ տատիկիս ու գրկում մայրիկին։ Եկավ ժամը նորից զորամաս վերադառնալու, դժվարությամբ բաժանվում եմ ընտանիքիցս ու անցնում զինվորական ծառայությանս։

Անցել է ևս մի քանի ամսիս։ Արդեն բոլորին ճանաչում եմ զորամասում։

Մեկ-մեկ զինվորները գալիս են ու հարցնում՝

-Դու էն տղեն չե՞ս, որ նախարարի գալու օրը ելույթ ունեցար։ Դու էիր, չէ՞, որ ապրիլի 2–ին ելույթ ունեցար։ Քեզ տելեվիզրով տեսանք։ Ապրե՛ս, լավ ես գրում։

Իհարկե, նման խոսքերը հաճելի է լսելը ծառայակիցներից, առավել ևս նրանցից, ում չես ճանաչում։

Պատմելու շատ բան կա, բայց ցավոք այդքան ժամանակ չկա։ Զինվորի առօրյան հագեցած է: Խոստանում եմ նորից գրել օրացույցից անհետացող օրերից, որոնք հետագայում ավելի հետաքրքիր ու ավելի խոստումնալից կդառնան։ Մինչև նոր հանդիպումներ, սիրելի թղթակիցներ։

Հ․Գ․ Շնորհավում եմ «Մանանա» կենտրոնին պատանի թղթակիցների ցանցի փառատոնի կապակցությամբ։

Վերջերս ուղեղումս մի բառ է մեխվել՝ մոռացում, սակայն ծանոթ վայրերը և ծանոթ մարդիկ ուղիղ համեմատական են այդ ցանկությանը, որովհետև փոքր քաղաքը չարիք է. կորչելու տեղ չկա, անգամ այն զզվելի սպասումը չկա, որ տեսնես սպասված մեկին: Մեղավորը, անկասկած, փոքր քաղաքն է: 

Փոքր քաղաքից առավել մեծ դժբախտություն է առանց ծով երկիրը, ուր մարդիկ ստիպված են խորտակվել ծով-մարդկանց մեջ` իրենց կործանումը չգիտակցելով: Մեղավորը, անշուշտ, անծով երկիրն է: Մեղավորը այն բոլոր գրախանութներն են, որոնք լցված են բազմաթիվ նոթատետրերով և, կարծես, ամեն անգամ ստիպում են, որ գնեմ իրենց: Երբ նոր նոթատետր եմ ձեռք բերում, ամենևին էլ սարսափելի չէ, որ հենց «Նա» կգա ու հարմար կտեղավորվի առաջին էջի առաջին տողերում. սարսափելին այն է, որ դեռ առջևում հարյուրավոր մաքուր ու ճերմակ էջեր կան, և այդ բոլորը նրանով են լցվելու… Մեղավորը, անշուշտ, այդ անիծյալ նոթատետրերն են:

Մեղավորը սենյակիս կիսաբաց պատուհանն է, որտեղից լսվում են գնացքի ձայներն ու սուլոցը։ Ինչպես Նավզիկեն Չարենցին էր կանչում, այնպես էլ՝ նա է ինձ կանչում հեռուներից: Պատկերացնում եմ քեզ այդ գնացքի մի անկյունում նստած` երկար, անկայուն սանրվածքով, որը անգութ քամու խաղի առարկան է դարձել: Վարուժանին ես հիշեցնում: Հա՛, հա, Պետրոսյանի Վարուժանին, որին ես այդպես էլ չբացահայտեցի ու որ քո պես դեռ գնացքի մեջ է ու կանչում է: Միշտ ասել եմ, որ քեզ նմանեցնում եմ նրան, իսկ դու ասում էիր` դու ինձ անգիր գիտես այնպես, ինչպես հին ու սուրբ «Հայր մեր»-ը:
Իրականությունից հեռու լինելդ խանգարում է հասկանալ, որ ես` հավատարիմ հավատացյալս, նորը չեմ յուրացնում. հնին եմ սովոր…
Մեղավորը, անշուշտ, սենյակիս բաց պատուհանն է:
Եվ, առհասարակ, մեղավորը նրան  հիշեցնող ցանկացած երևույթն է, բայց ոչ երբեք Նա…