Մենք բոլորս էլ ինչ-որ բան ապացուցելու կամ համոզելու համար պատճառներ ենք փնտրում, երբեմն ստացվում է համոզել մարդկանց, երբեմն՝ ոչ, բայց ինչպես ասում են. «Փորձը փորձանք չի և փորձել միշտ էլ կարելի է»։ Հիմա ես կպատճառաբանեմ իմ պասիվությունը ու հուսով եմ կհասկանաք ինձ։

Առաջին պատճառը թեմայի բացակայությունն է, գիտեմ՝ դա շատ տարածված պատճառաբանություն է, սակայն ինձ մոտ իսկապես մտքի ճգնաժամ էր։ Ես միայն դասերս էի անում ռոբոտացած և ուրիշ ոչնչի համար ժամանակ չէի գտնում։ Մարտունում էլ կարծես կյանքը կանգ էր առել։ Իմ կարծիքով, յուրահատուկ ոչինչ տեղի չէր ունենում։

Պատճառներից երկրորդը ձմեռն ու դասերն էին։ Այս տարի ձմեռն իր հետ միայն ցուրտ բերեց, իսկ դասերից կտրվելը, փաստորեն անհնար էր։ Պատկերացրեք. ձմռան ցրտին կտրել այդքան ճանապարհ, որպեսզի հասնել դպրոց, իսկ դպրոցում անհնար էր ինչ-որ բանի վրա կենտրոնանալ։ Բայց դե, եկավ գարունը՝ իր հետ բերելով արեգակ ու ջերմություն, ինչպես նաև նոր մտքեր ու մտահղացումներ։

Երրորդ ու ամենակարևոր  պատճառը ես եմ, ես ու իմ բնավորությունը։ Իմ առօրյան ու ապագայի սպասումները, հույսերը ու հուզմունքը, սակայն ես կփորձեմ փոխվել ու կսկսեմ հենց հիմա, հենց այս նյութից։ Հուսով եմ այս նյութը ինձ տեղից կշարժի, չեմ կանգնի ու պատճառաբանություններ ման գամ, կսկսեմ գործել:

Ինչպես ասում են՝ չաշխատելու համար պատճառներ են փնտրում, իսկ աշխատելու՝ միջոցներ:

Ես դեռ մանկուց երազում էի լրագրող դառնալ: Մի օր ընկեր Ներսիսյանը մտավ դասարան, ընտրեց բոլոր լավ սովորող աշակերտներին և ուղեկցեց մեր շատ սիրելի համակարգիչների դասասենյակ: Ես սկզբից մինչև վերջ լուռ հետևում էի 17-ի խմբի անդամներին: Երբ սեմինարը վերջացավ, ես այնքան ոգևորված էի, որ արագ մոտեցա Լիլիթին և ավելի մանրամասն տեղեկացա դասընթացին մասնակցելու մասին: Եկա տուն, պատմեցի մայրիկիս և ամբողջ օրս տրամադրեցի նյութեր գրելուն: Ուղարկեցի հայտը և երկու շաբաթից ինձ զանգահարեցին և ասացին, որ ես ընտրվել եմ դասընթացներին մասնակցելու համար:

Ես շատ ուրախ եմ, որ մասնակցել եմ այդ դասընթացին, քանի որ շատ բան սովորեցի: Հետո սկսեցի թղթակցել և իմ գրած նյութերը պարբերաբար հրապարակվում են կայքում: Ես շատ եմ սիրում «17.am»-ը, և անձնակազմի բոլոր անդամներից շատ շնորհակալ եմ թե խորհուրդների համար, թե համբերատար մեզ հետ աշխատելու:

Ես Անահիտն եմ: Սովորական աղջիկ, բոլորի նման, ով սիրում է երազել մեկ-մեկ թեկուզ անհույս, բայց ամեն դեպքում: Ասում են՝ գովասանքը խրախուսում է մարդկանց, բայց որոշ դեպքերում «փչացնում է» նրանց, բայց անկախ ամեն ինչից, ես սիրում եմ, որ ինձ գովում են իմ ընդունակությունների, կրեատիվության, ինչու ոչ, նաև արտաքինիս համար: Սիրում եմ, երբ առավոտյան բացում եմ աչքերս, նայում պահուհանից դուրս և ինքս ինձ մտածում, որ սա նոր օր է, և այն իմն է լինելու: Սակայն սիրում եմ նաև այնպիսի օրեր, երբ արթնանում եմ այն գիտակցությամբ, որ այսօր իմ ազատ օրն է, որ կարող եմ իմ սիրելի և հարմարավետ գիշերազգեստով շրջել տանը մինչ կեսօր, հաճախ ավելի ուշ… Սիրում եմ, երբ մարդիկ հասկանում են ինձ կես խոսքից, սակայն ցավոք, նրանք այնքա~ն քիչ են: Իրականում չեմ սիրում շփվել այն մարդկանց հետ, ովքեր իրենց մասին շատ մեծ կարծիք ունեն, բայց ինչ մեղքս թաքցնեմ, հաճախ ինքս եմ այդպիսին: Չեմ սիրում, երբ ինձ քննադատում են, բայց չեմ նեղանում, այլ փորձում եմ անտեսել կամ հետևություններ անել, փորձում եմ ինքս զերծ մնալ քննադատություններից, քանի որ մինչև չանցնես մարդու անցած ճանապարհով, մինչև չզգաս այն, ինչ ինքն է զգացել, երբեք չես կարող հասկանալ նրան: Եվ առհասարակ, կարծում եմ, պետք չէ քննադատել որևէ մեկին, որովհետև չգիտես ինչ իրավիճակում կհայտնվես դու հաջորդ րոպեին: 

Սիրում եմ կյանքով լեցուն ու ակտիվ երիտասարդներին, նրանք նման են գարնան, որը բերում է նոր հույս, ապրելու նոր իմաստ: Ինքս փորձում եմ լինել այդպիսին, բայց հաճախ եմ ծուլանում, հիմնականում համակարգչի կամ ընտանիքում տիրող ջերմ մթնոլորտի պատճառով: Նաև երջանիկ եմ, որ չեմ ծնվել այս տեխնոլոգիական սարքավորումների շրջանում, ամբողջովին վայելել եմ մանկությունս: Չնայած հիմա, մեծ տարիքում, ինչքան էլ որ օգտակար է տեխնոլոգիան, միևնույն է, այն խանգարում է ինձ շփվել ծանոթներիս, ընկերներիս, նույնիսկ ընտանիքիս հետ:

Շատ եմ սիրում սովորել, բայց հիասթափվել եմ այն ուսումնական հաստատությունից, որտեղ սովորում եմ, կամ միգուցե փոփոխություններ սիրող մարդ եմ ու արդեն հոգնել եմ չորս տարի նույն տեղում սովորելուց: Հաճախ ենք կատակում ընկերներով, որ արդեն շատ «հին» ենք այստեղ:

Սիրում եմ Գյումրիս` իմ արվեստների ու արհեստների քաղաքը, իմ երիտասարդական մայրաքաղաքը, բայց ցավոք սրտի չեմ տեսնում իմ ապագան այստեղ: Մասնագիտությամբ թարգմանիչ-գործավար եմ: Դե, վատ չէր լինի ավելի «թեթև» մի բան ընտրել բայց էլի չեմ բողոքում:

Սիրում եմ նվագել կիթառ: Հինգ տարի հո հենց այնպես չեմ սովորել երաժշտական դպրոցում: Երբեմն էլ սիրում եմ լսել ընկերներիս «անտաղանդ» երգերն ու նվագները: Սիրում եմ դասերից հետո ընկերներիս հետ շտապել ինչ-որ տեղ, ճանապարհին հասկանալով, որ քաղցած ենք ու դժվար կարողանանք տեղ հասնել, մտնել պատահած խանութ, գնել մեր սիրելի հացն ու հալած պանիրը, գնալ «մեր տեղը»՝ քաղաքի կենտրոնում գտնվող շենքի տանիք և ուտել հացն ու պանիրը և վայելել քաղաքի տեսարանը:

Մի խոսքով, երևի արդեն շատ երկար ստացվեց: Չգիտեմ էլ՝ հետաքրքրեց, թե չէ, բայց հույս ունեմ, որ մի օր նորից կգրեմ, թե ով եմ ես, բայց հաջորդ անգամ ավելի մանրամասն:

Էլի երկարում է: Այնքան հոգնած եմ, որ չգիտեմ էլ. կհասցնեմ ուղարկել 17.am-ին, թե կքնեմ հենց համակարգչիս առաջ…

Ո՞վ եմ ես, դժվար հարց է, այս հարցին հստակ պատասխանելու համար, երևի մի ամբողջ ձմեռային գիշերն էլ չբավարարի:

Դե ինչ արած, փորձեմ ուղղակի ու անկեղծ պատասխանել: Ինքնահավանի մեկը: Հենց այսպիսին եմ, եթե ասեմ՝ բառիս բուն իմաստով, ապա մի փոքր չի համապատասխանի իմ անձին: Ինչըղ կըսեն մեր լեննագանցի՞ք.  «Գլուխ ունինք, կգովանք»: Ընդամենը 16 տարեկան եմ, բայց ունեմ շրջապատում այնպիսի մարդիկ, ովքեր իրոք թանկ են ինձ համար: Չնայած ի՞նչ եմ խոսում, երևի հազարից մեկն է կարողանում ինքն իրենով ապրել: Ինչևէ, չեմ սիրում ձևականություններ, էն մանր-մունրի համար խոսելը անիմաստ եմ համարում, մի երկու բան էլ անկեղծանամ ու…

Կսիրեմ մեր Լեննագանի բարբառը, չնայած օր հենց լեննագանցի չեմ: Երևի սկզբում պետք է նշեի, որ գյուղից եմ՝ Շիրակի մարզի Գուսանագյուղից, բայց դե էսպես ստացվեց: Հիմա կմտածեք՝ ալարկոտ եմ, չէ՞, որ չփոխեցի շարադրանքիս հերթականությունը: Ալարկո՞տ, մի բառով կասեմ՝ չէ՛: Ձգտումն ինքնին փորձում է մարդու միջից հանել ալարկոտությունը, դե, ես էլ ունեմ նպատակներ, իսկ նպատակը առանց ձգտման, ըստ իս, էլ նպատակ չէ:

Գժություններ, բարձր երաժշտություն, պար ու ես: Բայց իրավիճակի լրջությունը միշտ եմ փորձում հասկանալ: Գժական «լեզգինկա». երևի թե հենց սա էլ իմ հոբբին է, բայց այդ ոճը ինձ չի խանգարել սովորել նաև հայկական պարեր:

Մի բան էլ առօրյայիցս. չեմ սիրում, որ ինձ դիմելուց՝ անունիս վերջում ավելացնում են -իկ վերջավորությունը, հակառակը սիրում եմ, երբ մտերիմ մարդիկ դիմում են անունիս կրճատ ձևով՝ Արթ:

Մի քանի տարի անց, ըստ իմ պլանների, կընդունվեմ ԵՊՀ-ի Իրավաբանական բաժինը: Չեմ խոստանում, բայց երևի մի օր լսեք իրավաբան Արթուր Սահակյանի մասին:

Ասում են՝ աշխարհի ամենադժվար պատասխանները տրվում են ամենահեշտ հարցերին.

Ո՞վ եմ ես, ի՞նչ եմ ուզում, ինչի՞ եմ սպասում ու ձգտում: Ջոն Լենոնը երևի կասեր, որ երազող եմ:
Ես կհամաձայնեի նրա հետ: Ես իրոք երազում եմ: Բայց, կներեք, չեմ երազում թանկ մեքենաների կամ հագուստների մասին, ոչ էլ մաքուր քաղաքի կամ ասֆալտապատած փողոցների: Ես երազում եմ իմ մասին: Իմ տպավորությունների, փորձի… Իմ Ես-ի…

Ես սարսափելի եսասեր եմ՝ իմ երկու վերջին սերերը ինձ հենց այդ պատճառով էլ թողել են: Կարծում եմ՝ մինչև ինքդ քեզ չսիրես, աշխարհը չես սիրի… Կարծեմ՝ Քրիստոսն է ասել, թե՞ Բուդդան… Արդեն չեմ հիշում:
Ափսոս, որ էդ ընտիր միտքը առաջինը իմ դմբո գլխում չի ծագել:

Հա՛, հիշեցի… Ես ահավոր արևմտամետ եմ: Չէ՛, Թրամփին չեմ սիրում. սիրում եմ բարքերի ազատությունը, սիրում եմ խելառ կյանքը, որ էնտեղ գովերգում ու գովազդում են ու մեկ էլ սիրում եմ Կոկա-կոլա: Չեմ սիրում, որ աղջիկները կամ, որ ավելի վատ է, տղաները նվնվալով են խոսում ու բառերը «գլամուր» դարձնում:

Այսքանը, երևի, հերիք է… Բարսելոնայից չեմ խոսում, սպասում եմ ՊՍԺ-ի հետ պատասխան խաղից հետո բոլոր մադրիդիստներին տեղը դնեմ՝ նոր:  Հա ու մի բան էլ.  իմ բոլոր ընկերները, անխտիր բոլորը, ինձ հակառակ, Ռեալին են երկրպագում, կամ ֆանտա են սիրում, կամ Սևակ ու Կոելյո ցիտում ֆեյսբուքում: Նման բաները վրաս ազդում են: Էնքան հոգնած եմ, գիշերն էլ չեմ քնել, չեմ էլ պատկերացնում, ոնց եմ կինոյի դասին  նստելու:

Մի խոսքով…
Գրկում եմ՝Աշոտ:

Գիրք էի փնտրում ու հանկարծ ձեռքս ընկավ մի հին տետր: Բացեցի ու սկսեցի կարդալ: Տետրում քեռուս՝ Ռաֆիկ Բաղդասարյանի նյութն էր, որը նա գրել էր 1979 թվականին և վերնագրել էր. «Սուտլիկ Որսկանի մոտիվներով»:

«Որոշեցինք գնալ կինո: Ես էի, Հայկն էր, Սամվելն էր, Թաթուլն էր: Երբ տանից դուրս եկանք, մեր դիմաց տեսանք երեք ճանապարհ. երկուսը ցեխոտ էր, մեկով էլ հնարավոր չէր գնալ: Գնացինք հնարավորին չափով ցեխոտվելով: Որտեղ ուսուցիչ տեսանք, կուզեկուզ գնացինք, որտեղ ծանոթ տեսանք, սուսուփուս գնացինք: Հասանք մեր հին գյուղի երեք շենքի. երկուսը քանդված էր, մեկն էլ, եթե հրեիր, իսկույն կողքի կընկներ: Վերջը չհամբերեցի, դարձա տղաներին.
-Հա՛յկ, ո՞րն է մեզ պետք:
-Ի՞նչ իմանամ:
-Սամվե՛լ, Թաթո՛ւլ:
Նայեմ, տեսնեմ՝ թև են գցում, իրար նայում ու ծիծաղում, համբերությունս կորցրի: Մեկին՝ հրելով, մյուսին՝ ծեծելով, գնացինք հասանք տոմսավաճառին:
-Հա՛յկ, տոմս: Սամվե՛լ, Թաթո՛ւլ:
Նայեմ, տեսնեմ՝ մեկի տոմսին հսկիչ չկա, մյուսին՝ համար չկա, իսկ իմ մոտ էլ, զաթի, տոմս չկար:
Մենք՝ ուրիշին, ուրիշը՝ մեզ, ընկանք դահլիճ:
-Հայկ, տեղ ճարի:
-Որտեղի՞ց տեղ:
-Սամվե՛լ, Թաթո՛ւլ:
-Բա, որ լիներ…
Ես էլ խեղճ-խեղճ էստեղ նայեցի, էնտեղ նայեցի, վերջին շարքում տեսա երեք նստարան: Երկուսը ջարդված էին, մնացել էին միայն ոտքերը, իսկ մեկինն էլ՝ տակը չկար: Ասի՝ տղերք, եկեք այստեղ: Երեք նստարանն էլ միացրինք իրար, դարձրինք մեկտեղանոց:
-Հա՛յկ, նստիր: Սամվե՛լ, Թաթո՛ւլ, համարակալվեք, իրար կողքի հերթ պահեք:
Ես էլ այդպես նայում էի նստարանին:
-Հա՛յկ, կանգնիր, Սամվե՛լ, նստիր:
Ու այդպես էլ մեկս՝ կանգնում, մյուսս նստում էինք: Տեսա, որ էլ հալ չի մնացել, ասի՝ տղերք, եկեք գնանք: Դուրս եկանք՝ դողդողալով մեր տուն հասանք ու քնեցինք երեք օր: Իսկ երբ նորից հանդիպեցինք, որոշեցինք էլ չփորձել, միայն նստել, այդ մեկ օրվա մասին գրել»:
Եվ այսօր էլ՝ տարիներ անց, ես կարդում եմ պատմությունն այս, և թերթերը՝ արդեն մաշված փոխարինում եմ նորերով:

Մի ժամանակ պապիկիս եղբայրները՝ Բաբկենն ու Վալերը, խմել շատ էին սիրում:

Մի օր էս Վալերը գալիս է մեր տուն ու Բաբկենին ասում.

-Բաբկե՛ն, արի մի բան անենք, մի զադ խմենք, հը՞:

Բաբկենն էլ մորն ասում է.

-Ա՛յ մամ, բա մի բան չունե՞ս խմելու:

-Չէ՛, ոչ մի բան էլ չունեմ, չկա՛:

-Ի՞նչ անեն, ի՞նչ անեն, բայց դե, Բաբկենն էլ հո՞ գիտի, որ մի զադ կա։ Որոշըմ են խորամանկություն անել,-պատմում է պապս,- Մի արաղի շշի մեջ ջուր են լցնըմ, Բաբկենս էլ ձեռն ա առնըմ, գալիս, Վալերն էլ, թե.

-Ա՛յ հոքիր, էս ո՞րդի էիր պահել։ Լա տես՝ ո՞նց քթանք:

Հոքիրն էլ բարկացած.

-Արա՛, չոռ ու ջհանդամ էի պըհել, էն անդեր ամբարմըն էի պըհել։ Էդ ո՞նց քթաք…

Ապրել կյանք առանց փորձելու հասկանալ նրա իմաստը, նույնն է, թե քայլել հսկայական գրադարանում ու ձեռք չտալ ոչ մի գրքի:

Ճիշտն ասած, ես չեմ հիշում, թե որ գրքում եմ կարդացել այս տողերը: Սիմվոլիկայի մասին ինչ-որ հետաքրքիր գիրք էր: Հեղինակին էլ չեմ հիշում: Միայն այս տողերն եմ հիշում: Ես դրանք էլ էի մոռացել: Հիշեցի մի երկու շաբաթ առաջ երևի…
Հարմար տեղավորված բազկաթոռի մեջ, ինչ-որ ֆիլմ էի դիտում աուտիզմով հիվանդ մարդկանց մասին: Չզգացի էլ, թե ինչպես կոպերս ծանրացան ու քնեցի: Մի երազ տեսա: Ստորև կպատմեմ այն: Ու քանի որ ես այդպես էլ չտեսա երազի շարունակությունը, կշարունակեմ: Խոստանում եմ չփչացնել այն:

…Հեռավոր մի երկրում, բարձր լեռների լանջերից մեկի վրա մի տղա էր ապրում: Տղան ապրում էր մենակ: Քնում էր՝ որտեղ ուզում էր: Դա էական չէր: Չէ որ այդ երկրում միշտ գարուն էր: Ուտում էր ամենը, ինչի համը իրեն դուր էր գալիս:
Նա մենակ էր նույն լանջին ինչքան իրեն հիշում էր: Նա չգիտեր խոսել: Կամ միգուցե մոռացել էր:
Նա նույնիսկ չգիտեր, որ միայնակ ժայռի տակից բխող հեղուկը ջուր է կոչվում: Չգիտեր որ այն միայնակ ծառի պտուղները խնձոր են կոչվում: Նա ուղղակի կար: Արթնանում էր, երբ արևը խուտուտ էր տալիս դեմքը և քնում, երբ հոգնում էր նայել աստղազարդ երկնքին: Կանգնում էր խնձորենու տակ, երբ անձրև էր գալիս և անձրևից հետո չորանում սև ժայռին պառկած:
Տղայի առաջին հիշողությունը նույն լանջի հետ էր կապված: Նա ուղղակի բացեց աչքերը կանաչ խոտին պառկած: Նա մինչև հիմա նույն երկնագույն բլուզով էր, նույն սև ջինսերով, որոնք արդեն կարճացել էին ու ճաներին հազիվ էին հասնում: Իսկ իր սպիտակ կոշիկները առաջին օրվանից հանել էր, կապել քուղերը ու կախել ծառի ճյուղից: Ինչին են պետք կոշիկները:
Այդ օրվանից հետո արևը մոտ հազար անգամ բարձրացել էր երկնակամար ու մայր մտել:
Ամեն ինչ նույնն էր: Կարելի է ասել, տղան երջանիկ էր: Նա չուներ ոչ մի հոգս: Չուներ ոչնչի ու ոչ ոքի կարիքը:
Տղան խելացի էր: Ու գիտեր, որ այդպես չի լինում: Նա օտար էր լանջին: Ու որոշեց իջնել: Հագավ կոշիկները: Նայեց խնձորենուն: Խմեց ժայռի տակից բխող առվակից: Ու քայլեց:
Մի անգամ էլ կանգնեց ու նայեց հետ: Նույն միայնակ խնձորենին, սև ժայռի կտորը ու անծայրածիր ձգվող արտը: Հետո նայեց առաջ: Ներքևում ամպերն էին: Հա, չզարմանաք: Նա ամպերի մեջ էր ապրում: Մեկ-մեկ ամպերը խնձորենու մոտ էին հավաքվում նույնիսկ: Ամբողջ հորիզոնում ամպերն էին: Նա լքեց այն ամենն, ինչ ուներ. իր խնձորենին… իր ժայռը… ու քայլեց առաջ: Իսկ սարի լանջին տղայից շա՜տ ներքև ամպերը խտանում էին…

Տղան երկար քայլեց: Կանաչ խոտերը շարունակ փչող սառը քամուց պառկել էին գետնին: Նա քայլում էր առանց կանգ առնելու, գուցե և առանց նպատակի: Իսկ շուրջը ոչինչ չէր փոխվում: Նույն կանաչ խոտի անծայրածիր արտերը: Ու երբ արևը մոտենում էր հորիզոնին, նա կանգ առավ: Պառկեց խոտերի մեջ, աչքերով ուղեկցեց արևին, մինչև վերջին շողերը անհետացան, ու դեղնավուն երկինքը դարձավ մուգ կապույտ: Հետո դիմավորեց լուսնին ու հայացքով ուղեկցեց նրան մինչև այն տեղը, որտեղից սկսել էր ճանապարհել արևին: Ու քնեց: Արթնացավ, երբ երկինքը արդեն շառագունում էր: Կերավ գրպանում պահած երեք խնձորներից մեկը ու շարունակեց իջնել: Հաջորդ օրը անցավ ճիշտ նույն կերպ: Միայն թե արթնանալով նա չդիմացավ ու իր մոտ մնացած երկու խնձորն էլ կերավ: Իսկ ծարավը արդեն անտանելի էր դառնում: Նա մի պահ մտածեց հետ վերադառնալ ու կուշտ խմել իր ժայռի ջրից: Բայց չէր կարող: Ֆիզիկապես: Նրա միակ ճամփան այլևս միայն իջնելն էր: Ու հասկանալով, որ եթե այսօր էլ ջուր չխմի, կդառնա այս կանաչ արտերի տեսարանը փչացնող ոսկորների կույտ, որոշեց գիշերն էլ քայլել: Նայեց գետին: Հետո հետ նայեց: Ու առանց ափսոսանքի մի նշույլ ցույց տալու վեր կացավ ու շարունակեց իջնել: Չնայած որ գիշեր էր, աստղերն ու ամպի մի պատառիկի տակից անընդհատ դուրս պրծնող լուսինը նրան բավական լույս էին տալիս ճանապարհը շարունակելու համար:
Բայց նա չտեսավ… Ու խուլ թմփոցով ընկավ գետնին: Ու եթե չլսեր նրա ձայնը, կկարծեր, որ ոտքն ուղղակի քարի է դիպել: Իսկ քարերը սարի վրա շատ քիչ էին: Տղան գիտեր իր սև ժայռը, խնձորենու հովի տակի մեծ տափակ քարը ու արդեն պատրաստվում էր ավելացնել ևս մեկը:
Բայց:
- Հեյ, ոտքերիդ տակ նայիր:
Տղան դեռ նստած էր խոտերի մեջ: Նա չփորձեց կանգնել: Ուղղակի պտտվեց ու արմունկները հենելով գետնին, նայեց նրան: Ու քանի որ հենց այդ պահին լուսինը դուրս պրծավ ամպի կտորի տակից ու լուսավորեց փոքրիկ սարահարթը, նա էլ տղային տեսավ:
Նա: Նա-ն տարօրինակ էակ էր: Ուներ սև աչքեր, որոնք նույնիսկ լուսնի լույսի տակ փայլում էին երկու ածխի կտորի պես: Նրա մազերը ավելի սև էին, քան տղայի ջինսերը, երբ առաջին անգամ բացեց աչքերը խնձորենու տակ պառկած: Մազերը ընկել էին աղջկա ուսերին ու հազիվ մի 10 սմ-ով էին երկար տղայի արդեն քանի տարի չկտրած մազերից: Հագին մի սպիտակ բլուզ կար, որին տղայի տեսած ամենամոտիկ սպիտակը իր տարիներով ծառից կախած կոշիկների սպիտակն էր: Տղան բնազդաբար նայեց ոտքերին՝ համեմատելու համար: Կոշիկների կողքերն ու քուղերը արդեն դարչնագույն էին դարձել կանաչ խոտերի ու խոնավ հողի վրա քայլելու պատճառով: Շալվարի գույնը չտարբերեց մթության պատճառով: Այն կամ մուգ կանաչ էր կամ դարչնագույն: Իսկ ոտքերին ճիշտ և ճիշտ իր կոշիկներից էր: Միայն թե հին ու մաշված: Նրա շուրթերը բարակ էին, քիթը փոքր: Ու արհեստականորեն դեմքին տված բարկության արտահայտությունն ավելի շուտ ծիծաղելի էր, քան սաստող: Ու տղան մտածելով այս ամենը, ժպտաց:
-Հը՞: Ո՞վ ես դու:
Տղայի ուղեղում մի բան առկայծեց: Վաղուց մոռացված: Ու թեև նա չհասկացավ բառերն առանձին-առանձին, բայց հասկացավ, թե ինչ էր ասում նա: Տղայի ժպիտն ավելի լայն ձգվեց, ու նա շարունավելով նայել ուղիղ նրա աչքերի մեջ, ուսերը վեր գցեց:
-Հերիք հիմարի հայացքով նայես: Ո՞վ ես դու ու ի՞նչ ես անում այստեղ, գրողը քեզ տանի:
Տղան չդիմացավ ու այս անգամ ժպտաց՝ ցույց տալով իր սպիտակ ատամները:
Հետո տեսավ նրա ոտքերի մոտ ընկած ջրի շիշը: Նայեց շշին: Հետո նրան: Հետո էլի շշին: Աղջիկը հետևեց նրա հայացքին, կռացավ, վերցրեց շիշը ու նետեց տղային: Տղան բռնեց շիշը, ուզեց խմել: Չստացվեց: Խցանը չէր հանել: Ճիշտն ասած, ձևն էլ չգիտեր: Քաշքշեց խցանից: Ոչինչ չստացվեց: Նա տեսավ, խլեց շիշը տղայի ձեռքից, բացեց ու մեկնեց նրան:
-Դու շիշ բացել էլ չգիտե՞ս, ի՞նչ է:
Տղան վերցրեց շիշը: Ու սկսեց ագահորեն խմել: Հանկարծ կանգ առավ, մեկնեց շիշը նրան:
-Դու խմիր, խմիր:
Տղան ավելի երկարացրեց ձեռքը:
-Հավատա, եթե քո հետևում մի 10 մետրի վրա այդ առվակը չլիներ, ես շիշը երբեք չէի տա քեզ:
Տղան վեր գցեց ուսերը, դատարկեց շիշ մինչև վերջին կաթիլը ու խնդրող հայացքով նայեց նրան:
-Դու վերջին անգամ ե՞րբ ես ջուր խմել: Վեր կաց:
Ասաց ու շրջանցելով տղային, քալեց առվակի կողմը: Տղան մի շարժումով վեր թռավ տեղից ու վազեց նրա հետևից: Աղջիկը հազիվ իր ուսից լիներ:
-Դու գոնե խոսել գիտե՞ս:
Տղան նորից ժպտաց ու նորից ուսերը վեր գցեց:
-Խմի՛ր, միայն թե նայիր՝ չպայթես,- ասաց նա ու մատով ցույց տվեց լուսնի արտացոլանքը՝ երկու կտոր քարից բխող առվակի ավազանի մեջ:
Գիտե՞ք ինչ: Տղան ծարավ էր: Դրա համար հեչ էլ տարօրինակ չի, որ նա վազեց, ծնկաչոք ընկավ առվակի մոտ ու գլուխը մինչև պարանոցը մտցրեց ավազանի մեջ: Ու դուրս եկավ միայն, երբ շունչը կտրվեց: Նա քմծիծաղ տվեց ու ասաց.
-Հը՞: Կշտացա՞ր:
Ի պատասխան տղան նորից խոր շունչ քաշեց ու նորից մինչև պարանոցը ընկղմվեց լուսնի արտացոլանքի մեջ: Հետո դուրս պրծավ, ուժասպառ ընկավ առվակի կողքին ու մնաց նույն դիրքում այնքան, մինչև շնչառությունը վերականգնվեց: Նայեց նրան: Նա էլ՝ տղային: Նա մազերը գցեց ականջի հետևը ու ասաց.
-Դու երբևէ կխոսե՞ս, թե՞ չէ:
Տղան վեր կացավ, նորից նայեց նրա դեմքին:
-Հը՞:
Տղան նորից ուսերը վեր գցեց:
-Ես Էյն եմ: Դու գոնե անուն ունե՞ս:
Տղան նորից լայն ժպտաց:
-Լավ: Առայժմ դու կարող ես լինել Բին: Դեմ չե՞ս:
Տղան հոնքերը բարձրացնելով հասկացրեց, որ դեմ չի Բին լինելուց:
-Բի:
Տղան գլուխը թեթև շարժեց, հասկացնելով, որ Բի անունը իր սրտովն է:
-Դու ինձ գոնե հասկանո՞ւմ ես:
Տղան գլխի դրական շարժում արեց:
-Լավ է:
Էյը պառկեց գետնին՝ խոտերի մեջ: Նայեց երկնքին մի երկու րոպե:
-Ո՞ւմ ես սպասում, պառկիր. ես քեզ մի բան պիտի պատմեմ:
Ու տղան պառկեց նույն տեղը, որտեղ քիչ առաջ շնչակտուր ընկած էր:
-Կարող ես մոտիկ պառկել: Ես քեզ երևի թե չեմ սպանի:
Տղան էլի ժպտաց, ու ջարդելով խոտեր իր ծանրության տակ, մոտեցավ Էյին: Նրանք մի քանի րոպե լուռ նայեցին մուգ կապույտ երկնքին: Իսկ հետո Էյը հանկարծ ասաց.
-Ամեն ինչ սկսվեց, երբ…

…Դուք երևի մոռացել եք՝ ինչի մասին էր իմ պատմությունը, ինչպես ես մոռացել եմ այն մարդու անունը, ում խոսքերի պատճառով այն ծնվեց: Գնացեք ամենասկիզբն ու կարդացեք: Միգուցե այն կապ չունի այս պատմության հետ : Բայց միգուցե և ունի…

Նոր ծանոթությունների ժամանակ «բարև»-ին հաջորդող՝ «Բա մազերդ խի՞ ա սպիտակ» հարցն ինձ համար արդեն սովորական է դարձել: Այն փոխարինում է «բարևներ»-ին հաջորդող «Ո՞նց ես»-ին։

Դեռ երևի 11 տարեկան էի, երբ սև մազերիս մեջ նշմարվեցին առաջին սպիտակ մազերը։ Ու հենց այդ ժամանակ իմացա, որ մայրիկիս մազերն էլ են շուտ սկսել սպիտակել։ Դե, բնականաբար, անհանգստանում էի ու անդադար մայրիկին ասում. «Մա՛մ, բա, որ իմն էլ շուտ սպիտակի՞»։ Ու այդպես էլ եղավ: Ո՞վ կմտածեր, որ պիգմենտների պակասը այդքան ծանր կտանեմ, իսկ հիմա, օր օրի ավելի սպիտակող մազերս ավելի հաճելի են դառնում ինձ համար։

Սպիտակ մազերի պատճառով հաճախ մտածում են, թե մեծ եմ։ Դե, անկեղծ ասած, այս տարիքում դա ինձ դուր է գալիս. ինձ հետ մեծի պես են վարվում, ընկերներս էլ իննից մեծ են տարիքով:

Ամեն մարդ պիտի ունենա մի հատկանշական բան, ու թող յուրաքանչյուրիս կյանքում, ինչ-որ բանի բացակայության դեպքում տխրելու փոխարեն համարենք, որ դա էլ մեր յուրահատկությունն է։

Մեր օրերում երիտասարդներն ավելի են դժգոհում հիշողության վատացումից, քան մեծահասակները: Չեն օգնում նաև ավանդական ընկույզն ու մեղրը: Արշակունյաց դինաստիայի թագավորների գահակալման թվերը մի ականջով մտնում, մյուսով դուրս են գալիս:

Ինձ թվում է` մեր ուղեղներում հատուկ գործառույթ կատարող մասնիկներ կան, որոնք կարևորում են մեր առաջնային հիշողությունները` երկրորդականներից: Եվ քանի որ ուղեղում գտնվող տեսաժապավենը կարճ է, այնտեղ տեղավորվում են միայն խիստ կարևոր հիշողությունները: Մյուսները` ժամանակի ընթացքում ջնջվում են:
Մանկությունիցս շատ քիչ դրվագներ եմ հիշում: Հիշածներս էլ` աղոտ ու ոչ մի տեղեկություն չպարունակող: Միայն, երբ ծնողներս ինչ-որ դեպքեր են պատմում, աղոտ ստվեր է անցնում մտքովս, փորձելով փնտրել տեսաժապավենի ամենածայրերին, ինչ-որ նոր բան գտնելու ակնկալիքով:
Վերջերս էլ մտածում եմ, որ այն հատուկ սարքը, որն ուղեղում է, մեկ-մեկ սխալներ է թույլ տալիս: Դա շատ նման է նրան, երբ ալյուրը մաղելու համար ցանցի միջով անց կացնելիս, խոշոր գնդիկներ էլ են ընկնում:

Իմ հիշողության դեպքում էլ է նույնը: Ոչ մի կերպ չեմ կարողանում մտաբերել առաջին օրս դպրոցում, երեխաներին, ուսուցիչներին, բայց շատ լավ հիշում եմ, թե ինչ էի մտածում, երբ դպրոցական առաջին օրը տնից դուրս գալիս նայեցի հեռուստացույցին, որով հենց նոր սկսվել էր իմ ամենասիրելի մուլտֆիլմը: Իմ ծննդյան օրերից ոչ մեկը չի տպավորվել, թեև այն միշտ մարդաշատ է լինում ու իմ սրտով, բայց այսօրվա պես հիշում եմ, թե երբ և ինչ հանգամանքներում ստացա իմ առաջին ուղեղի ցնցումը, հետո նաև երկրորդը: Այսպես, հիշում եմ նաև «Բանակում» սերիալի առաջին սերիաները, մեր նոր տան ներկի հոտը, իմ առաջին ու վերջին օդապարուկը։ Փոքր ժամանակ մեր զուգահեռ դասարանի հետ մղվող ճակատամարտերն եմ լավ հիշում, դպրոցական համազգեստս, երկնքում տեսածս ամեն ինքնաթիռի մեջ հայրիկիս փնտրելը և էլի շատ բաներ, որոնց մի մասը ձեզ հետաքրքիր չի լինի:
Այս հիշողությունները պարզապես մանրուքներ են, առաջին հայացքից ուշադրության չարժանի դրվագներ, բայց դրանցից յուրաքանչյուրի տակ իմ կյանքի մի ժամանակշրջան է թաքնված: Մեր ամբողջ կյանքը ուղեղի մեջ գտնվող ժապավենն է, պարզապես՝ խտացված փոքիկ թվացող հիշողությունների մեջ: