Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Եկավ հինգերորդ օրը՝ հիշեցնելով, որ այսօր հերթը իմն է։ Բոլորը նյութ արդեն հասցրել են գրել, մնացել եմ ես։ Եվ հիմա, սրճարանից հետո, երբ մնացածը քնած են, կսկսեմ օրագիրը գրել․․․

Օրը սկսեց ակտիվ նախավարժանքով, որը այս անգամ անցկացնում էր Էլիան (Իտալիա)։ Նրան հետո միացավ Դավիդը (Բոսնիա), ով չափից շատ ակտիվ էր (ի դեպ, նա սենյակակիցս է)։ Այս օրը տարբերվում էր մնացածներից նրանով, որ հենց մասնակիցներով էինք կազմակերպում ընդմիջումները։ Երեկ իրականացված «կազմակերպությունների նորաձևության ցուցահանդեսին» փոխարինելու եկավ կազմակերպությունների պաշտոնական ներկայացումը։

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Ներկայացված ՀԿ-ները Շվեդիայից, Իտալիայից, Պորտուգալիայից, Ֆրանսիայից Մոնտենեգրոյից, Բելառուսից, Սերբիայից էին։ Յուրաքանչյուր ՀԿ համառոտ  ներկայացնում էր իր գործունեությունը, տեսլականը և առաքելությունը, ինչպես նաև սեփական SWOT անալիզի արդյունքները։ Կարևոր էր նաև «մասնակցություն» և «ներդրում» հասկացությունների տարբերակմանը նվիրված կարճ քննարկումը։ Հաջորդ հետաքրքիր  թեմաներից էին`  դրամաշնորհները, ծրագրեր գտնելու համար ներկայացված գործիքները, կայքէջերը։ Օրը շատ ակտիվ էր․ անընդհատ հարց-պատասխան, փորձի ներկայացում և փոխանակություն։ Նաև Լիլիթը հասցրեց հոգեբանական թեստ իրականացնել, որը կօգներ կամավորներին մոտիվացնել։ Ամենաարդյունավետ թեման ինձ համար այն էր, թե ինչու են ՀԿ-ները գրեթե միշտ ունենում երիտասարդների ներգրավման խնդիրներ, և որն է պատճառը։ Բնականաբար փորձեցինք լուծումներ և տեսակետներ առաջարկել։

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Ընթրիքից հետո, երբ սովորաբար ազատ ենք լինում, այսօր նշանակված էր քննարկում, սակայն արդեն նախօրոք բաժանված խմբերով։ Ես ընտրել էի «թղթակիցների», Հովնանը՝ «ինչպես մոտիվացնել կամավորներին», Անուշը և Լիլիթը՝ «ինչպես ներկայացնել նյութը կամավորներին», իսկ Աննան՝ «դրամահավաքների» թիմերը։ Մեկ ժամ քննարկումից հետո գիտելիքներով հարստացած անցանք հագստի:

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Երեկոն շարունակեցինք արդեն մտերմիկ շրջապատում․ ծովի ափին՝ մեղմ քամու առկայությամբ և կիսալուսնի շողերի ներքո(շատ գեղարվեստական ստացվեց, բայց դե ուրիշ ձև հնարավոր չէր նկարագրել )․․․

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Վերջին անգամ, որ գրել եմ, թուղթ ու գրիչն էր թրենդի մեջ:

Շատ բան է փոխվել:

Էն ժամանակ սովորում էի դպրոցում ու «Մանանայի» սան էի, իսկ հիմա… Հա, հիմա կոնկրետ ես էլ չգիտեմ, բայց սան չեմ, դպրոցն ու համալսարանն էլ ավարտել եմ:

Բայց մենակ իմ կյանքում չի, որ շատ բան է փոխվել վերջին մի քանի տարում:

«Մանանան» էն ժամանակ չուներ ամեն օր թարմացվող կայք, իմ ու «Մանանայի» ընկերների շրջապատն էլ ավարտվում էր Երևանով:

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Ահագին նմանություններ ունենք ես ու «Մանանան». նույն թվին ենք ծնվել, նույն ընկերների շրջապատը ունենք ու էլի ընդհանուր բաներ ունենք. երևի գիտեք արդեն:

Վերջը:

Այսօր Moving ideas forward ծրագրին ինձ հետ մասնակցող Աննան, Անուշը, Լիլիթը և Սուրենը ինձ ասացին, որ իմ հերթն է գրելու: Ես ճիշտ է, իրենց թարս նայեցի, բայց իրենք շատ էին:

Այսօր ծրագրին մասնակցող կազմակերպությունների մասնակիցներին ժամանակ տրվեց մտածելու իրենց կազմակերպությունների ռազմավարության մասին: Մենք հենց սկզբից շատ ուրախացանք, քանի որ վերջապես կարող էինք հայերեն խոսել իրար հետ:

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Մոռացանք` ինչ հարցերի պետք է պատասխանեինք, ինչքան ժամանակ էին մեզ տվել, ու սկսեցինք իրար հետ վերհիշել, թե ինչ հավես բաներ ենք արել «Մանանայում»: Մեր հիշած բաները իրարից տարբերվում էին, քանի որ տարբեր ժամանակներից ենք «Մանանայի» հետ կապված: Հետո սկսեցինք մտածել, թե էլ ինչ կուզենայինք անել: Բլոկնոտի մի քանի էջ լցվեց, մեր հավեսները` նույնպես: Մեզ տված ժամանակն ավարտվեց, բայց մենք դեռ ուզում էինք իրար հետ քննարկել մեր անելիքները:

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Մեր գաղափարները իրագործելու քայլերը մտածեցինք արդեն ընթրիքի ժամանակ:

Ես հիմա էլի թղթի վրա եմ գրում, բայց իմ ու «Մանանայի» կյանքում կարծես թե նոր փոփոխություններ են սպասվում:

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Փոքրիկ տոթ սենյակում երկու սեղաններից մեկի շուրջ նստած երկու տղամարդ լուռ փազլ են հավաքում, երկուսն էլ՝ թղթե բացիկների համար զարդանախշեր պատրաստում։ Չորս կին ուշադրությամբ եւ առանձնահատուկ հոգատարությամբ հետևում են նրանց, որպեսզի հանկարծ իրենք իրենց չվնասեն։

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Կանանցից մեկը՝ «Ադրիա Բար» ասոցիացիայի նախագահ Մարթա Անջելիչը պատմում է, թե ինչպես է կազմակերպությունը զբաղվում հաշմանդամություն ունեցող մարդկանց խնամքով.

-Հիմա վեց անձ ունենք մեր խնամքի տակ, դե, իրականում չորսն են, որովհետեւ օրենքը պարտադրում է, որ յուրաքանչյուր հաշմանդամություն ունեցող անձին խնամի գոնե մի աշխատակից, իսկ մենք հիմա միջոցներ չունենք ավելի շատ մարդու վճարելու համար։ Ճիշտ է՝ կան նաև այլ կազմակերպություններ, որոնք զբաղվում ենք հաշմանդամություն ունեցող անձանց խնամքով, բայց նրանց շահառուները անչափահասներ են. հենց դառնում են 16 կամ 18 տարեկան, ամբողջ խնամքը մնում է ընտանիքի անդամների վրա։ Մենք աշխատում ենք հիմնականում մեծահասակների հետ որպես ցերեկային խնամքի կենտրոն, քանի որ չնայած տարիքին, նրանց դեռ անհրաժեշտ է այդ հոգատարությունը։ Նրանց միտքը մանկան մտքի մակարդակի վրա է մնացել, բայց պահանջմունքները նույնն են, ինչ հասուն մարդկանցը։

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Առաջ կային հատուկ մանկատներ, որտեղ ծնողները հանձնում էին մտավոր խնդիրներ ունեցող երեխաներին, ում չէին կարողանում համապատասխան խնամք տալ։ Մեծ դժվարություններից ու երկար պայքարից հետո նման հաստատությունները փակվեցին։ Դրանց փոխարեն հիմա գործում են ցերեկային խնամքի կենտրոններ՝ ինչպիսին և մերն է։ Այս կենտրոնները հնարավորություն են տալիս հաշմանդամություն ունեցող մարդկանց չկտրվել ընտանիքից, և միևնույն ժամանակ, ստանալ անհրաժեշտ խնամքը։ Մեր կենտրոնում մարդիկ կարող են օգտվել հոգեբույժի, թերապևտի և սոցիալական աշխատողների ծառայություններից։

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Որոշ ժամանակ առաջ ֆինանսավորվող ծրագիր ունեինք, որի շնորհիվ կարողանում էինք աշխատել 12 հաշմանդամություն ունեցող անձանց հետ։ Նրանց անգամ ուտելիքով և տրանսպորտով էինք ապահովում։ Հիմա նրանցից ութը սպասողների ցուցակում են՝ թե տարածքային, թե ֆինանսական սահմանափակումների պատճառով։

Բար քաղաքի տեղական ինքնակառավարման մարմինները ոչնչով չեն օգնում, անգամ այս խնդիրներով  զբաղվող և օրենսդրությունը  կազմող փորձագետները ոչ միշտ են ճիշտ լուծումներ առաջարկում։ Նրանք խնդիրը ճանաչում են միայն տեսականորեն՝ ստատիստիկ թվերի ու վերլուծությունների հիման վրա։ Բացի այդ, գրեթե ամեն կառավարության այս ոլորտի աշխատակից մի հասարակական կազմակերպություն ունի իր անվամբ գրանցված, որը դիմելով տարատեսակ ֆոնդերի, կատարում է հենց այն աշխատանքը, որը իրենք պիտի կատարեին որպես կառավարության աշխատակից։ Մենք նախընտրում ենք աշխատել հենց ծնողների հետ, նրանցից լավ ոչ ոք չի պատկերացնում, թե ինչ խնդիրների կարող են բախվել իրենց երեխաները և ընտանիքները։

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Երբ տղաս ծնվեց, իմացանք, որ հաշմանդամություն ունի։ Ամեն ինչ անում էի, որ նրա համար լավագույն խնամքն ապահովեմ։ Ընթացքում իմացա, որ մեր քաղաքում միայն ես չեմ, որ բախվել եմ նման խնդրի, ծանոթացա այլ մայրերի հետ, միասին էինք գտնում լավ մասնագետների, որոնք աշխատում են այս ոլորտում։ Այդպես որոշեցի ստեղծել ասոցիացիան, որպեսզի օգնեմ ինձ նման ծնողների, որոնք նույն իրավիճակում են հայտնվել։

Արդեն մոտենում էր զբոսանքի ժամը։ Տիկին Մարթան, ավարտելով զրույցը, թևանցուկ արեց փազլն ավարտած որդուն։ Նրանք դուրս եկան փոքրիկ ու տոթ սենյակից՝ քայլերն ուղղելով դեպի Սուրբ Հովհաննես Վլադիմիրի տաճարը։

Լուսանկարը` Անուշ Դավթյանի

Առավոտը բարի չէր սուրճ սիրողների համար․ սուրճ չկար սեղանին։ Տխուր տրամադրությունը ցրելու համար գնացինք հյուրանոցի բակ՝ խաղեր խաղալու։ Մինչև օրվա կես փորձում էինք մեկս մյուսի անունները սովորել։ Փորձը ցույց տվեց, որ Սուրենի անունը ամենադժվար հիշվողն էր։

Լուսանկարը` Աննա Անդրեասյանի

Խաղ էինք խաղում, երբ բաժանվում ենք երկու թիմերի, երկու հոգի ծածկոցը բռնած պահում են օդում, ու ամեն թիմից մեկական մասնակից կանգնում է ծածկոցի մի կողմում։ Երեք հաշվին ծածկոցը ցած են գցում, և խաղացողները դեմ-դիմաց են հայտնվում։ Ով առաջինը ճիշտ ասի դիմացինի անունը, նա էլ հաղթողն է լինում, իսկ պարտված մասնակիցը միանում է հաղթողների թիմին։ Այսպիսով՝ խաղի վերջում լինելու է միայն մի թիմ, քանի որ բոլոր մասնակիցները կանցնեն հաղթող թիմի կողմը։

Լուսանկարը` Անուշ Դավթյանի

Մեր թիմը հաղթեց հիմնականում Սուրոյի շնորհիվ։ Առաջին չորս անգամը, որ իրեն ուղարկում էինք, հակառակորդ թիմի մասնակիցները ուղղակի նայում էին նրա դեմքին, «error 404» էր գրվում ճակատներին, հետո հանձնվում էին։ էլ Սուլթան, էլ Սուրան, ինչ ասես չլսեցինք։

Լուսանկարը` Անուշ Դավթյանի

Կարճ ընդմիջումից հետո, երբ ոմանց վերջապես սուրճ տվեցին, վերադարձանք բուն ծրագրին։ Բաժանվեցինք աշխատանքային խմբերի, որոնցում պիտի աշխատենք շաբաթվա ընթացքում։ Ընտրությունը հետևյալ խմբերի մեջ էր՝ վիդեոյի, գումարի և հովանավորների որոնման, հաղորդակցման ռազմավարության, կամավորների ներգրավման և մոտիվացման, ծրագրերի առաջարկների պատրաստման, նորեկներին գիտելիքի փոխանցման և ներքին հաղորդակցության խմբեր։

Լուսանկարը` Աննա Անդրեասյանի

Աշխատեցինք տարբեր խմբերում լինենք, որ հնարավորինս շատ բան սովորենք։ Հաջորդ քայլը ծով գնալն էր։ Վերջապես ես էլ հասա ջրին։ Լավ էր, ինչ խոսք։ Էս անգամ կես ժամ էլ ավել էին հատկացրել մեր ընդմիջմանը։ Երևի զգացել էին, որ ծովի կարոտ ենք։ Օրվա երկրորդ կեսին փորձում էինք հասկանալ, թե ինչ հատկանիշներ պարտադիր պիտի ունենա առաջնորդը՝ իրական առաջնորդ լինելու համար։ Բաժանվել էինք վեց խմբերի, որոնք հետո միանալով դարձան երեք, իսկ վերջում բոլորս միասին ներկայացանք մեկ ընդհանուր «բանալի» գաղափարով։ Ընթացքում ես էլ հասցրի թիմի անունից ներկայանալ, չնայած դեմ էի դրան։ Երեկոյան ունեցանք, այսպես կոչված, cultural café-ն, որի ընթացքում ամեն երկիր ներկայացրեց իր ազգային ուտելիքները, խմիչքները, հետաքրքիր բառեր իրենց լեզվով և այլն։ Ամենահետաքրքիրը երևի Սլովակիայի կազմակերպած թեստն էր։

Լուսանկարը` Անուշ Դավթյանի

Հարցերի էինք պատասխանում, որից հետո ամենաշատը ճիշտ պատասխանած թիմը շահելու էր սլովակական խմիչք։ Հաղթեց Գերմանիայի թիմը, որի անդամներից և ոչ մեկը գերմանացի չէ։ Օրվա վերջում ազատ ժամանակ ունեինք։ Ով ինչ պարեր գիտեր, հերթով սովորեցնում էր մնացածին։ Պարեցինք իսպանական, իտալական և, իհարկե, հայկական։ «Ծաղկաձոր»-ը մի քիչ դժվարացան սովորել, բայց մի քանի հոգի գլուխ հանեցին, հայի պես պարում են արդեն։ Սպասենք վաղվան։ Խոստացել են լավ եղանակ և ուրախ ճանապարհորդություն։ Առավոտը բարի կլինի մեզ համար։

Լուսանկարը` Լիլիթ Կարապետյանի

Էլի օդանավակայանում։ Այս անգամ ուղևորությունը դեպի Մոնտենեգրո է՝ մասնակցելու Moving ideas forward թրեյնինգին։ Մեր հինգ հոգանոց խումբը, որի մեջ էին` Հովնանը, Լիլիթը, Անուշը, Սուրենը և ես, Վարշավայում կապակցող թռիչք ունենալով, ճանապարհվեց դեպի Մոնտենեգրո։ Դե ինչ խոսք, ընկերներով ճանապարհը միշտ էլ հետաքրքիր ու հաճելի է անցնում։ Ճանապարհին «Այլ կերպ»-ի առաջնություն էր ընթանում, որի շրջանակներում Անուշը և ես հաղթեցինք Լիլիթի և Սուրենի թիմին։ Հովնանն էլ թիմերի անուններն էր որոշում։

Եվ այսպես, հասանք Մոնտենեգրոյի մայրաքաղաք Պոտգորիցա, որտեղից մեզ դիմավորեցին և տարան Սուտամորե քաղաքը, որտեղ մնալու ենք առաջիկա մեկ շաբաթը։ Նախ ասեմ, որ հենց ինքնաթիռից դուրս եկանք, առաջին հաճելի բանը` արևոտ ու խոնավությամբ հագեցած եղանակն էր։ Սուտոմորե տանող ճանապարհը մոտավորապես տևեց մեկ ժամ, որի ընթացքում արդեն հասցրինք նմանություններ գտնել Հայաստանի և Մոնտենեգրոյի միջև։ Անընդհատ համեմատում էինք ճանապարհները և լեռները Հայաստանի տարբեր հատվածների հետ։ Ինչ վերաբերում է լեռներին, նրանք ամենուր էին և մեզ հիշեցնում էին Սյունիքը։ Միակ բանը, որ այնքան էլ չէր համընկում Հայաստանին՝ ծովի առկայությունն էր։ Նույնիսկ ռադիոյի ձայնը մեզ մի պահ թվաց, թե հայերեն է։ Մի խոսքով, մեզ այնքան էլ օտար չէինք զգում այստեղ։

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Վերջապես հասանք Սուտամորե։ Այն փոքր քաղաք է, որ կարծես բաժանարար գիծ է հանդիսանում ծովի ու լեռների միջև։ Մեր հյուրանոցը ծովից ընդամենը մի քանի քայլ հեռավորության վրա է, այնպես որ տեղավորվելուց հետո գնացինք ծովափ, որտեղ, մինչ ես ու Անուշը նստած ավազին դեսից-դենից էինք խոսում, Հովնանը, Լիլիթը և Սուրենը վայելում էին Ադրիատիկ ծովի ջրերը։

Ծովից հետո ընթրեցինք, որից հետո էլ բոլոր մասնակիցներով արդեն սկսեցինք ծանոթանալ և կանոններ մշակել մեկ շաբաթվա համար։ Ուրախ մթնոլորտում մեր ծանոթանալը վերջացնելուց հետո, նորից գնացինք ծովափ` վայելելու Ադրիատիկ ծովի գեղեցիկ տեսարանը, կարմրավուն լուսնի շողերի ներքո։ Ահա այսքանով ավարտեցինք մեր առաջին օրը Մոնտենեգրոյում։

Վաղվանից դասընթացներն սկսում են: Հետևեք մեզ 17-ում: