Ինչո՞ւ է IT ոլորտում աղջիկների դերակատարությունը օր օրի ավելի աճում և ինչո՞ւ է կարևոր խրախուսել նրանց։

IT ոլորտը չունի սահմաններ, այս միտքը այլևս ապացույցի կարիք չունի։ Եվ դա է պատճառը, որ մենք՝ աղջիկներս,  ամեն օր հստակ և վստահ քայլերով դուրս ենք գալիս հասարակական կարծիքով ձևավորված կաղապարներից՝ ապացուցելով, որ լավ կին, մայր լինելու հետ մեկտեղ մենք ունակ ենք ստեղծագործ մտքի և աշխատասիրության շնորհիվ փոխելու աշխարհը։

Մոտ 3 տարի շարունակ Լեհաստանի մայրաքաղաք Վարշավան, «Perspektywy women in tech summit»-ի շրջանականերում հյուրընկալում է IT ոլորտում աշխատող և սովորող աղջիկների, ովքեր 2 հագեցած օրերի ընթացքում կիսում են իրենց գիտելիքները և անձնական փորձը։

Նոյեմբերի 11-ին 15 հոգուց բաղկացած աղջիկների մեր թիմը Երևանից մեկնեց Վարշավա։ Հասնելուն պես ծանոթացանք հարևան Վրաստանի թիմի հետ, քննարկեցինք IT ոլորտում աղջիկների ներգրավվածության հարցը։ Այն, որ երկու հարևան երկրներում էլ պատկերը գրեթե նույնն է, ոչ մեկի համար գաղտնիք չէր, բայց փաստորեն Լեհաստանի նման երկիրը, որի  մշակույթը, կենցաղը մեզանից զգալիորեն տարբերվում է, ունի նույն խնդիրները, ինչ մենք։ Կանանց թիվը IT-ում տարիներ շարունակ զիջում է տղամարդկանց թվին, բայց այն ամեն օր աճում է՝ ի  շնորհիվ այնպիսի ծրագրերի, ինչպիսիք են «Girls in Tech»-ը  Հայաստանում, «Geek Girls Carrots»-ը՝ Լեհաստանում,  և նման այլ նախաձեռնությունները աշխարհի տարբեր անկյուններում։

Այս օրերի ընթացքում ծանոթացանք Լեհաստանում իրականացվող երկու կարևոր նախաձեռնությունների հետ։ Դրանցից առաջինի նպատակը երեխաներին նորագույն տեխնոլոգիաների հետ ծանոթացնելն է, այստեղ երեխաները սովորում են ինքնուրույն ռոբոտներ ստեղծել։ Իսկ երկրորդը՝ «Geek Girls Carrots»-ը, 25-35 տարեկան աղջիկների համար է, այն հնարավորություն է տալիս նրանց աշխատաշուկայում պահանջված մասնագետներ դառնալ։ «Geek Girls Carrots»- ում բացի գործնական, երկարաժամկետ դասընթացներից՝ կազմակերպվում են նաև հանդիպումներ ոլորտում աշխատող հաջողակ կանանց հետ, ովքեր ոչ միայն կիսվում են սեփական փորձով, այլ նաև ոգեշնչում են մասնակից աղջիկներին։

Չնայած նրան, որ մեր գրաֆիկը բավականին հագեցած է, մենք, իհարկե, բաց չթողեցինք Վարշավայի ամեն նեղլիկ փողոցով շրջելու, համեղ ազգային ուտելիքի խոհանոցները բացահայտելու, լեհերի հետ հավասար Լեհաստանի անկախության օրը նշելու և նույնիսկ հին քաղաքի կենտրոնում պոլոնեզ պարելու հնարավորությունը։

Դե ինչ, սպասեք հաջորդ օրագրին․․․

Մոտ մեկ տարի առաջ էր՝ կեսօրին,  Դսեղում Թումանյանի տուն-թանգարանից դուրս գալուց հետո էքսկուրսավար մոտեցավ  և ասաց, որ տասը րոպեից շարժվում ենք: Տասը րոպեից շարժվելու էինք դեպի Հայաստանի հոգևոր, մշակութային և խոշոր վանական համալիրներից երկուսը: Այնքան էլ շատ տեղեկություններ չունեի դրանց մասին, միայն պատմության դասերից գիտեի, որ երկուսն էլ համարվում են ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության օբյեկտներ: Դա արդեն իսկ հպարտության տեղիք էր տալիս: Ճանապարհ ընկանք, և որոշ ժամանակ անց մեքենայի ուժեղ երաժշտությունը դադարեց, և դրան փոխարինելու եկավ էքսկուրսավարի ձայնը, որը սկսեց պատմել վանքերի մասին: Քիչ թե շատ իմացա, որ երկուսն էլ հիմնադրվել են 10-րդ դարում՝ Բագրատունիների օրոք, դարերի ընթացքում որոշ մասեր քանդվել են, այնուհետև վերակառուցվել, այժմ կանգուն են և համարվում են Հայաստանի  խորհրդանիշներից: Սկզբում այցելեցինք մեկը, հետո՝ մյուսը: Հեռավորությունը այնքան էլ մեծ չէր: Ամենալայն իմաստով կարելի է ասել, որ Լոռվա բնությունը մի ողջ տիեզերք է: Չնայած, որ մի շաբաթից այդտեղ արդեն ամառ էր սկսվելու, միևնույնն է, օդը սառն էր, և դա ինձ ստիպում էր սթափվել, բայց բնությունը իմ մեջ ստեղծել էր մի զգացողություն, որ վերածվել էր էներգետիկ ուրախության: Զգացողություն, որ ունակ է անցնել յուրաքանչյուր կենդանի էակի միջով և ստեղծել շոշափելի մի կապ, որն էլ իր հերթին ծնել էր ականջների սահմաններում, բայց միևնույն ժամանակ սրտի համար մատչելի մի մեղեդի: Երբ կյանքում այս պատկերը տեսել ես միայն նկարներով, իսկ հիմա՝ առանց որևէ ֆիլտրի, անզեն աչքով, իրականությունը իր ողջ գեղեցկությամբ զարմանք է առաջացնում:

Հիացած բնության պատկերով՝ մտնում եմ եկեղեցի: Մի պահ մտածելուց և նայելուց հետո հասկանում եմ, որ ամեն քարի մեջ մի բուռ սեր կա, գմբեթի քանդված մասից ընկնող լույսի մեջ՝ մի բուռ հավատ, ամեն վառված մոմի մեջ՝ մի բուռ հույս: Իսկ վերջում հասկանում ես, որ աշխարհի վրա ուրիշ մի տեղ դժվար թե կարողանաս գտնել նման եկեղեցին և վանքեր:

Հաղպատ և Սանահին: Այս երկու վանական համալիրների մասին էր խոսքը, որոնք այդ օրվանից դարձան Հայաստանի ամենագեղեցիկ և ամենատպավորիչ անկյուններից ինձ համար:

Սիրենք Հայաստանը և ապրենք նրանով։

Ես Սոնան եմ, ապրում եմ Արմավիրի մարզի Ակնալիճ գյուղում և 12 տարի սովորել եմ տեղի Արա Հարությունյանի անվան միջնակարգ դպրոցում։ Սովորելուս միայն վերջին տարիներին անգլերեն դասավանդվեց դպրոցում։ Ես ֆրանսերեն եմ սովորել, իսկ անգլերեն սովորելուս ցանկությունը շատ մեծ էր, սակայն չունեի համապատասխան գրքեր ինքս սովորելու համար։ Հիմա դպրոցն ունի անգլերենի ուսուցչուհի, դպրոցն ունի հրաշք կադրեր մեր ապագայի համար, և ունի նաև անգլերենի ուսուցման համար նախատեսված բազմաթիվ գրքեր, որոնք Հայաստանի տարբեր մարզերի գյուղական համայնքներին են նվիրել «Մանանա» կենտրոնի Լոս Անջելեսի գործընկները։ Նրանց նախաձեռնությամբ տեղի ամերիկահայ երեխաները հավաքել են բազմաթիվ գրքեր, հավաքել են նաև ծանրոցները Հայաստան ուղարկելու գումարը։

Ես և մեր դպրոցը շնորհակալություն ենք հայտնում բոլորին, ովքեր նախաձեռնել են այս ծրագիրը, քանի որ կարծում եմ՝ նման ուսուցանող գրքերը հատկապես գյուղական դպրոցների գրադարաններին պարզապես անհրաժեշտ են։ Դպրոցի աշակերտների համար դրանք կծառայեն իրենց նպատակին։ Աշակերտներից մեկը նույնիսկ անակնկալի էր եկել գրքերի շատ քանակից։ Հուսով ենք՝ այս բարեգործական նախաձեռնությունը շարունակական բնույթ կկրի, և գրքեր կուղարկվեն նաև այլ շրջաններ։

Ձեր կյանքում էլ է լինում, չէ՞, որ ինչ-որ կարևոր կամ չափազանց անկարևոր պահից սկսած կորցնում եք կյանքի իմաստից մի մասնիկ։ Բոլորը տարբեր կերպ ու տարբեր ժամանակ են գտնում այն, ոմանք էլ ընդհանրապես չեն գտնում։ Իմ դեպքում այդ մասնիկը գտնելու ճանապարհը գիրքն է։ Այս անգամ ձեռքս ընկավ նոբելյան մրցանակակիր, թուրք գրող և հասարակական գործիչ Օրհան Փամուքի «Կարմրահեր կինը» գիրքը։

Գլխավոր հերոսը մի երիտասարդ է, որը սիրահարվում է խորհրդավոր ու կարմրահեր կնոջը։ Վերջինս թափառաշրջիկ թատրոնի դերասանուհի է, որն ամեն գիշեր վրանում պատմում է տարօրինակ ու հետաքրքիր պատմություններ։
Երիտասարդը միայն 30 տարի անց հանդիպում է կարմրահեր կնոջը՝ սրտում մշտապես պահելով նրա սերը։
Վեպի ամենասիրելի ու նշանակալի կերպարներից է գլխավոր հերոսի վարպետը, որի հետ իր պատանեկության տարիներին ջրհոր էր փորում։ Եթե մի քիչ հաջողակ ենք, ուրեմն բոլորս էլ պիտի ունենանք մեր վարպետ Մահմուդին, որը կօգնի մեզ գտնել չհուսահատվելու և ընդհանրապես ապրելու ճանապարհը։ Ու երանի այնքան բախտավոր լինենք, որ երբեք չհայտնվենք այնպիսի իրավիճակում, երբ չգիտենք՝ թողնել մեր վարպետին ջրհորում ու հեռանալ, թե…
Ինչպես սկզբում նշեցի՝ այս գիրքը կորցրածս գտնելու ճանապարհն էր։ Գիրքն ավարտելուց հետո տեղի ունեցավ ամենաողբերգականը։ Ես կորցրի մի բան (կամ շատ բաներ), որոնք զգում եմ ու վստահ եմ, որ էլ երբեք գտնել չեմ կարող։
Գրքից իմ ամենասիրելի հատվածն է. «Ի՜նչ տարօրինակ է՝ արդյոք ինչպիսի՞ զգացողություն է, երբ մարդն իր սիրած արժեքավոր իրը ջրհորում է թողնում ու հետո մոռանում»։
Ու հիմա ես ինչ-որ բան կամ երևի ինչ-որ մեկին թողել եմ այս գրքի էջերում և տողերում, բայց զգում եմ՝ մոռանալ չեմ կարող։ Ինչպես կասեր հայտնի ֆիլմում. «Սրա մեջ ինչ-որ տխուր սիմվոլիզմ կա»։

Ինչքա՜ն ժամանակ է՝ սպասում եմ, որ աշունը հյուր գա իմ սիրուն քաղաքին: Տաքուկ աշունը, որ նրան սիրեմ այնքան շատ, ինչքան սիրում եմ իմ ամենաքաղաքը:

Մայթերին արդեն թափվել էին տերևները, երբ ես զգացի աշնան սպասված գալուստը:

***

Ժամանակ չեմ կորցնում և շտապում եմ աշնան հետ հանդիպելու:

Փողոցը դատարկ է: Բարեկամներս կարծես կորել են գեղեցկության մեջ և թաքնվել այնտեղ, որ աշունն էլ ավելի ներթափանցի հոգուս մեջ:

Քայլում եմ փողոցով: Միայնակ ու հանգիստ, ասես ինձ կտրել եմ աշխարհից ու նետվել աշնան գիրկը: Ոտքերիս տակ խշխշում են դեռ նոր թափված տերևները: Նրանք կարծես սփոփում են ինձ, որ միայնակ չեմ:

Այո, կրկին աշուն է… Հերթական աշունը, որ իր հետքն է թողնելու օրագրիս էջերում ու կարոտից կծկված հոգուս մեջ: Խենթերի եղանական է աշունը՝ մեկ բաժակ թեյով, գրքերով ու սեղանին թափված տետրերով, որոնց էջերում կչորանան դեղնած տերևները:

Քայլում եմ լուռ: Այս անգամ աշունն է խոսում: Բառեր էլ չունեմ պահված, որ ձոնեմ նրա անբացատրելի խորհրդավորությանը: Քայլում եմ ու միակ բանը, որ ի զորու եմ անել, աշունը վայելելն է…

Նրա խոսքերն ու երգերը կպահեմ տետրերումս, որ մինչ նրա կրկին վերադառնալը չմեռնեմ կարոտից։

Եվ ահա, կրկին աշուն է, իսկ Հախվերդյանի «Մեր սիրո աշունը» անկասկած կկրկնվի։

Աշնան սերենադ

Ամեն տեղ գույներ են՝ պայծա՜ռ, լուսավոր,
Խշշոց է ամեն տեղ, տերևների երգ…
Աշունն է եկել, քաղաքը գրկել
Կարոտած մի հին բարեկամի պես։

Դարձել է գունեղ քաղաքը տխուր,
Մայթերն ամաչկոտ լցվել են սիրով,
Ես էլ միգուցե այս նույն տոնի մեջ
Իմ բարեկամին գրկեմ սրտամոտ։

Միգուցե  դուք էլ աշնան երգիս տակ
Գաք ինձ մոտ, ինչպես աշունը՝ քաղաք,
Ու ինչպես քամուց քշված տերևներ,
Գանք մեր աշնան մոտ ու իրար գրկենք,

Ինչպես աշունն է մեզ սովորեցրել…