Միանգամից զգուշացնեմ, եթե չես կարդացել օր 1-ին նյութը, ապա վազիր կարդալու:

Իսկ մենք սկսենք մեր մեդիաշատ ու հագեցած օրը:

9:15, ու բոլորն արդեն իրենց տեղերում են` պատրաստ սկսելու նոր օրը: Մի քանիսը ֆոտոապարատներն են փորձում, փոդքասթի թիմը բարձրախոսներն ու ձայնագրիչներն է դասավորում, իսկ ձախ անկյունում դիզայնի թիմը անհասկանալի կոդերով ինչ-որ բան է քննարկում:

Իսկ ես, Հովնանն ու Անաբելը շտապեցինք դեպի Ազգային Ժողով, որտեղ պայմանավորվել էինք Ազգային ժողովի ամենաերիտասարդ խոսնակի` Սոնա Ղազարյանի հետ:
Անաբելը պատրաստել էր հարցեր` կապված հեղափոխության, կանանց իրավունքների, Ազգային Ժողովի և ամենաերիտասարդ պատգամավոր լինելու փաստի մասին, որոնց Սոնա Ղազարյանը մեծ սիրով պատասխանեց:

Խոսելով կանանց իրավունքների և դերի մասին` Անաբելը իր վերջին հարցը ձևակերպեց հետևյալ կերպ.
-Ի՞նչ կասեիք գյուղերում ապրող աղջիկներին, ովքեր ցանկանում են կրթություն ստանալ և զբաղվել քաղաքականությամբ:

-Երբեք չհանձնվես, քանի որ ես նույնպես չեմ հանձնվել:

Հնչեցին շնորհակալության խոսքեր, կատակներ և հրաժեշտ, բայց ժամանակը ոչ մեկիս չէր սպասում, և մենք շտապեցինք հետ` քննարկելու մեր պրոյեկտի ապագան:

Սկզբում փոխանակվեցինք գաղափարներով, թե ինչ ենք ցանկանում ունենալ որպես վերջնական արդյունք: Ունենալով չորս թիմ, որոնք պետք է աշխատեն կայքի վրա, կստեղծենք մեկ ընդհանուր պրոյեկտ` Երևանի մասին:

Ընտրվեցին հիմնական չորս թեմաները, որոնք էին`

Կանանց իրավունքներն ու դերը Հայաստանում

Բանակ, սպասումներ և կրթություն

ՏՏ ոլորտ ու ոլորտի դերը Հայաստանում

Մշակույթ

Բայց, եթե դուք մտածում եք, որ արդեն պետք է ներկայացնեմ, թե ինչ տեսքի պետք է լինի պրոյեկտը, կամ որն է նրա գլխավոր թեման, ապա սխալվում եք, որովհետև ամենասկզբից մենք ինքներս չգիտեինք, թե ինչ պետք է անենք:

Խնդիրը լուծելու համար բաժանվեցինք թիմերի, որտեղ պետք է լիներ մեկ դիզայներ, մեկ լրագրող, մեկ փոդքաստ վարող և մեկ ֆոտո/վիդեո լրագրող:

Ընտրելով թիմերը` բաժանվեցինք:

Կանանց իրավունքների` ֆեմինիստների թիմը, որտեղ էլ հենց ես էի, ընտրեց խաչքար թեման, քանի որ դարեր շարունակ խաչքար քանդակել են միայն տղամարդիկ, և մեր խմբից Աստրիգը, ով արմատներով հայ է, գտել էր լիբանանահայ մի աղջկա, ով Հայաստանում սովորում է խաչքարեր պատրաստել:
Թեման ընտրված է, կա կոնկրետ հերոս, ով մեր թեմայի գլխավոր դերակատարն է, և մենք սկսեցինք աշխատել էջի ձևավորման վրա:

Որոշելով, որ այն պետք է լինի Եվրոպական փոփ արվեստի ոճով` ավելացրեցինք հայկական նախշազարդեր:

Ժամանակն էր ներկայացնելու:

Միքը, Մարայան և Լեան լսելով չորս թիմերի առաջարկները` տվեցին իրենց համաձայնությունը, իսկ դա նշանակում է, որ մնացած երեք օրերի ընթացքում մենք սկսելու ենք պրակտիկ աշխատանքները, ձայնագրելու ենք հարցազրույցներ, ձևավորելու ենք կայքը` հիմնվելով մեր կատարած աշխատանքների վրա:

Իսկ ամենավերջում, վերցնելով հեռախոսը, անում ենք վերջին ավանդական նկարը 17.am-ի ինստագրամում:
Wake Up Europe օր 2-ը համարում եմ պաշտոնապես ավարտված:

«Մանանա» կենտրոնը (Հայաստան), Cafe Babel-ը (Ֆրանսիա) ու AreWeEurope-ը (Բելգիա)  հոկտեմբերի 9-15-ը Երևանում անց են կացնում Wake up Europe համատեղ ծրագիրը:

Լրագրությամբ հետաքրքրված 30 երիտասարդներս Եվրոպայի տարբեր երկրներից` Ֆրանսիայից, Գերմանիայից, Իսպանիայից, Լյուքսեմբուրգից, Դանիայից, Լիտվայից, Ռուսաստանից, Բելգիայից և Հայաստանից հինգ օր շարունակ սովորելու և աշխատելու ենք ժամանակակից լրագրության չորս հիմնական ուղղություններով:

Լրագրության  խմբի   պատասխանատուն է Միք Տեր Ռիհորսթը: Այս ընթացքում Միքը, Լեա Մարշալը, Կիրիլ Հարթոգը դասընթացներ կվարեն «Գաղափարից մինչև պատմություն», «Ինչպես կառուցել օրիգինալ պատմություն», «Ինչպես ինտեգրել  պատմությունը մուլտիմեդիային» թեմաներով:

Վիզուալ լրագրության պատասխանատուն է Քրիստիան Հելգի Բյուսեն: «Գաղափարից մինչև ֆիլմ», «Ինչպես կառուցել ֆիլմը», «Ինչպես պատմել պատկերների միջոցով» դասընթացները վարելու են Քրիստիանը, Մաթիլդեն, Ալեսիան:

Փոթքասթի պատասխանատուն է Անտուան Լերոն: «Գաղափարից մինչև սցենար», «Ինչպես կառուցել և ձայնագրել փոդքասթը», «Ինչպես լարված պահել ունկնդրի ուշադրությունը» թեմաներով դասընթացներ կվարեն Անտուանը, Ալեքսանդր Ռիչին, Հելեն Փիլոն:

Տվյալների լրագրություն և դիզայն խմբի պատասխանատուն է Մարիյե Մարթենսը: «Գաղափարից մինչև վեբկայք», «Ինչպես ձեռք բերել անհրաժեշտ տեղեկություններ», «Ինչպես կազմակերպել սեփական տեղեկությունները» թեմաներով խոսելու են Մարիյեն և Ալեքսանդրը:

Մասնակիցներին հյուրընկալելուց հետ «Մանանա» կենտրոնից Հովնան Բաղդասարյանը ներկայացրեց Հայաստանն ու նրա պատմության կարևոր էջերը, ինչպես նաև «Մանանա» կենտրոնի քսանհինգամյա գործունեության համառոտ պատմությունը: Հարցուպատասխանից, ակտիվ քննարկումներից հետո պարզեցի, որ Մարսելից հայազգի մասնակից ունենք` Աստղիկը: Անկախ ինձնից անգլերեն բարևեցի, բայց ստացա հայերեն պատասխան (մի այլ կարգի հաճելի պահ): Աստղիկը 21 տարեկան է ու մասնագիտությամբ լրագրող: Չնայած ծնվել ու մեծացել է Մարսելում` հայերեն և’ խոսում է, և’ գրում:

Հետո Միքը Հայաստանի ու լրագրության մասին ինտերակտիվ խաղի ֆորմատով բլից հարցեր էր պատրաստել: Իսկ վերջում արդեն բաժանվեցինք խմբերի: Ես նախօրոք ընտրել էի «վիզուալ» խումբը, որի ընթացքում քննարկեցինք թե ինչպես գաղափարը վերածել ֆիլմի, ինչպես խմբագրել այն ու ինչպես պատմել նկարների օգնությամբ հարցերը: Օրը շատ հագեցած էր, ու չնկատեցի, թե ինչպես մթնեց: Հա մոռացա նշել, որ տնային աշխատանք ունեմ` ներկայացնել սեփական ֆոտո/վիդեո աշխատանքներս: Դե ես գնացի ֆոտոներ ընտրելու…

Ես կմտածեմ նորից ու կրկին: Դասախոսս է ասում, որ կարող ենք մտքով անծայրածիր հեռուն գնալ, տարօրինակ հեռուն, ու մեզ ոչ ոք չի կանգնեցնի… Ճիշտ է, ոչինչ չեմ ասի, բայց ու՞մ են պետք այդ մտքերը։ Եթե մարդիկ կարողանային կարդալ ու հասկանալ մեր մտքերը միայն, ապա նրանք կարող էին մեզ իսկապես ճանաչել, ի՜նչ հետաքրքիր ու, վերջապես, իրական կլիներ։ Դու երջանիկ ժպիտը տպում ես դեմքիդ ու գնում առաջ։

Դու փորձե՞լ ես մի օր ապրել դարչինով թեյի մեջ, իսկ ե՞ս. մի՜շտ: Կատակում եմ, այ դա է իմ իրական դեմքը, ու անիրական քայլերը, չնայած ես հավատում եմ, որ օր կգա, որ մեր ցանկացած միտք կլինի իրական ու տեսանելի։ Ը՜մ, ավելի կատարյալ ի՞նչ կա աշխարհում, քան դարչինով թեյը։

Մի օր սա ասացի մեր հարևան տիկնոջը, նա լուռ ու հպարտ վեր բարձրացրեց ձախ հոնքն ու խիստ տոնով ասաց.

-Դու խելացի աղջիկ, սովորող, ո՞նց է մտքովդ անցնում էդ անիրական բաները։ Գիտե՞ս՝ ես քո տարիքում արդեն ամուսնացել էի, դեռ մի բան էլ վրադիր՝ աղջիկս ծնվել էր։ Իսկ դու քեզ տվել ես գրքերին, կինոներին, բժշկականին։ Կյանքում ավելի կարևոր բաներ կան։

-Տիկին Նազիկ, իսկ դուք, երբ փոքր էիք, երբևէ մտածե՞լ եք, որ կարող եք Հայաստանից Ռուսաստան խոսել մարդու հետ ու տեսնել նրան էկրանից այն կողմ։

Մի պահ կարկամեց, աչքերը հառեց ամպամած երկնքին ու ևս 2 րոպե մտածելով՝ ասաց.

-Գիտե՞ս, երբևէ չեմ մտածել, որ հնարավոր է բջջային հեռախոս ստեղծեն, անգամ մտքիս ծայրով չէր անցնի, որ էստեղից Ռուսաստան կարող եմ տղայիս հետ խոսել, բայց էլի հազար անգամ շնորհակալ եմ, որ կան էդ հեռախոսները, թե չէ տղուս դեմքն էլ կմոռանայի։

-Է՜հ, տիկին Նազիկ, ա՜խր հենց դա է մեր իրականության սխալը, դու ինձ ասում ես՝ ամուսնացի, ի՜նչ սովորել, բայց նաև մտքումդ հազար անգամ շնորհակալ ես էդ համակարգիչը ստեղծողին, որ քեզ նման հնարավորություն է տվել՝ տղայիդ հետ շփվելու հազարավոր կիլոմետրերից։ Ա՜խր, բայց չէ՞ որ ինձ ու իմ նման մարդիկ են պատանի հասակում եղել այդքան ֆանտաստիկ ու անիրական, որ ստեղծել են նման սարքեր, նրանք են, չէ՞ սիրել այդքան գիրքն ու տետրը, այդքան կարդալն ու սովորելը, որ հիմա մենք ա՜յ այսքան հզոր ու գիտաֆանտաստիկ իրականությունում ենք ապրում։
Ես համաձայն եմ, ես անիրական եմ ու ֆանտաստիկ, բայց ես քայլ եմ, չէ՞ անում, որ մի քանի անգամ առաջ շարժվեմ, որովհետև ժամերն առաջ են գնում, մեր մոլորակն է շարժվում ու նորը պահանջում, իսկ դուք ստիպում եք տեղում դոփել ու վերջ։

-Չէ՜, այ բալա, մի բարկացի, է՜, ես ուղղակի քո հարցին եմ պատասխանում, դու ճիշտ ես, ճիշտ, լա՛վ սովորի, որ մի օր էլ քո արած գյուտերը մեզ օգնեն,- ասաց ու արագ քայլերով հեռացավ։

Ես մնացի փոշոտ փողոցում մենակ կանգնած, մի պահ ինձ լավ զգացի. իմ արած գյուտե՜րը։ Հետո մտածեցի, որ իսկապես շատ կոպիտ խոսեցի տիկին Նազիկի հետ, ուղղակի նա շատ բարի կին է, պետք չէր, բայց միևնույն ժամանակ շա՜տ բարկացած էի այժմյան մարդկանց մտքերի վրա, ու «մուռս թափեցի էդ խեղճ կնոջ վրա»։
Բայց ախր ճիշտ եմ. մարդիկ եսասեր են, տե՛ս, նա ուրախ է ու չափազանց շնորհակալ, որ տղայի հետ կարողանում է խոսել, բայց դրա հետ մեկտեղ՝ նա քարկոծում է այն մարդկանց, ովքեր այդպիսին դառնալու ցանկություն ունեն, որ կարող են այդպիսին դառնալ, ու աշխարհին նոր մի կարևոր բան նվիրել։ Ցավոք, մարդիկ այդքա՜ն կարճ մտքեր ունեն, ափսոս, որ մեր իրականությունն այնքա՜ն լճացած է, որ այդ տիղմը մաքրելու համար մեզ չափազանց ժամանակ ու ջանք է հարկավոր։

Հետո, կրկին հիշեցի իմ այդքան շա՜տ սիրելի դարչինով թեյի մասին, հիշեցի, թե քանի՜ անգամ եմ կռիվ արել նրա համար ու փախա տուն՝ ցրտից սառած ոսկորներս տաքացնելու։

Արարատի տարածաշրջանային պետական քոլեջը նշում էր գրադարանավարի օրը: Աշխարհի շատ երկրներ հայտնի են իրենց շքեղ ու հարուստ գրադարաններով: Գրադարանի դերն ու կարևորությունը մեծ է յուրաքանչյուր ազգի ինքնագնահատականի, գիտելիքի ու գիտության հանդեպ սիրո ու հոգատարության համար: Դեռ հին ժամանակներից հայ իրականության մեջ մեծ կարևորություն է տրվել գրին ու գրականությանը, անգամ հայ դիցաբանության մեջ ունեցել ենք գրի ու դպրության աստված՝ Տիրը` Արամազդ գերագույն աստծո գրիչը կամ քարտուղարը, որի պաշտամունքատեղին գտնվում էր հին Արտաշատի մոտակայքում և կոչվում  էր Արամազդի գրչի դիվան կամ գիտությունների ուսուցման մեհյան։

Ներկայումս, տեխնիկայի և գիտության զարգացմանը զուգահեռ, «կենդանի» գրքի հանդեպ ուշադրությունը կորել է կամ նկատվում է նման միտում, իսկ գրադարան գնալը դարձել է հազվագյուտ մի բան: Գրադարան գնալու փոխարեն՝ տվյալ գիրքը բեռնում են և վերջ:

Հոկտեմբերի 7-ը, ՀՀ կառավարության որոշմամբ, արդեն երկրորդ տարին է, ինչ նշվում է որպես Գրադարանավարի օր, որի նպատակն է` հետաքրքրություն սերմանել գրադարանի, գրքի և առհասարակ ընթերցանության հանդեպ:

Գրադարանավարի օրը Արարատի տարածաշրջանային պետական քոլեջի ուսանողները, ժամանակակից մոտեցմամբ համեմված, ընդգծեցին այն փաստը, որ որքան էլ ապրում ենք տեխնիկայի ու գիտության սրընթաց աճի դարում, այնուամենայնիվ, ցանկացած նյութ գտնում ենք գրքերում, և շփումը նրանց հետ իմաստացնում է յուրաքանչյուրին: Միջոցառման խորագիրն էր՝ մեկ ժամ Թումանյան, նպատակը՝ ստեղծել գրադարանային իրավիճակ թումանյանական նոտաներով, սյուժեն՝ երեխաներին դասախոսի կողմից հանձնարարածը կատարելը՝ գրել սցենար, որի ամբողջ ընթացքը երևաց միջոցառման ողջ ընթացքում:

Միջոցառմանը տրված համարձակ լուծումները (ի զարմանս բոլորի՝ «Մի կաթիլ մեղրը» ներկայացվեց ռեփի տեսքով) ոչ միայն չխանգարեցին, այլև լրացրին և այլ կողմից ներկայանալի դարձրին Թումանյանին: Քոլեջի տնօրեն Իսկուհի Վարդանյանը արժևորեց գրքի դերը հայ հասարակության շրջանում և գրադարանների կարևորությունը մեզանում: Հորդորեց առավել մեծ նշանակություն տալ իրական գրքերին և առավել հաճախ օգտվել գրադարաններից: