gohar hakobyan (ararat)

Անձրև

Սառն արևի ցոլքերն ընկել էին գյուղի վրա: Օրը հուսադրող չէր, բայց, ինչպես ասում են, հույսը վերջում է մահանում: Դուրս եկա տանից: Մանկապարտեզ պիտի գնայի՝ եղբորս վերցնելու: Մանկուց սիրել եմ անձրևային եղանակը: Ինձ միշտ թվացել է, որ անձրևը մեր վրայից մաքրում, տանում է այն, ինչ մենք խնամքով թաքցնում ենք ուրիշներից: Հիմար միտք է, գիտեմ:

Քայլում էի դեպի մանկապարտեզ, որն այնքան էլ հեռու չէ մեր տնից, բայց անձրևի մանր կաթիլները ճանապարհը կարծես մի քանի կիլոմետրով երկարացրած լինեին:
Նայում էի երկնքին ու ինքս ինձ հարց տալիս՝ տեսնես կա՞ սրանից ավելի սիրուն երևույթ: Կարծում եմ՝ չկա:

Վերջապես հասա, եղբորս հետ սկսեցինք կամացուկ վազել: Անձրևը սաստկանում էր: Դե, վազելն իմ սրտով չէր, բայց երեխան կթրջվեր:
Ինչևիցե, ես վայելում էի անձրևի կաթիլները, անձրևի հոտը:
Երբևէ զգացե՞լ եք անձրևից հետո եկող հոտը: Հրաշալի է, չէ՞:
Դե, յուրահատուկ են ամառային անձրևները: Նկատե՞լ եք՝ ծառերը ոնց են հրճվում անձրևի կաթիլներից: Ոնց է անձրևը խուտուտ տալիս թփերին, շոյում ասֆալտը, պար գալիս անցորդների հետ, երազանքների գիրկն ուղեկցում ինձ ու քեզ…
Ես առաջին անգամ զգացի, թե ոնց անձրևը դիպավ ոսկորներիս, առաջին անգամ վախից դողացի: Ես անձրևն իրապես զգացի առաջին անգամ…

lilit grigoryan

Ինչ ուզում են՝ թող ասեն, մեկ է

«Կարծրատիպ է. եթե աղջիկ ես, ի՞նչ կարճ մազեր: Ինչ-որ մեկը, երբ ուզում էր նորաձև մի բան անել, դիտվում էր որպես «շատ ազատ» աղջիկ, որին ոչ ոքի կարծիքը չի հետաքրքրում: Բայց էդ, ինչ-որ մեկն ունի իր սեփական ու տարօրինակ աշխարհը: Երբ մեր գյուղում դու սկսում ես տարբերվել կամ այլ կերպ ես մտածում, դա նորմալ չի ընդունվում, անգամ դպրոցում էդպիսի խմբեր կան ձևավորված, որ սկսում են իրենց քննադատությունը: Սկսում են քո մասին վատ բաներ խոսել, տարածել, քեզ կոտրում են, հետ կանգնեցնում քո որոշումներից, նպատակներից: Բայց մեկ էլ մտածում ես, որ պիտի անես այն, ինչ ուզում ես, ուշադրություն չդարձնես նման բաների, քո կյանքն ապրես ու ոչ մեկից էլ չկառչես: Բայց մեկ էլ մի ժամանակ է գալիս, որ հոգնում ես բոլորից այն պատճառով, որ բոլորն իրար նման են, նույնն են, ձանձրալի կյանքով են ապրում, նույն դեմքերը, նույն քայլերը: Էս ամենը քեզ ուղղակի խեղդում է, որովհետև նորություն ես ուզում, ուզում ես հավես բաներով զբաղվել, ոճդ փոխել:

Էդպես մի օր որոշեցի մազերս կտրել: Կտրեցի: Սկսեցին քննադատել ինձ, ճնշել: Նեղվում էի, որ փողոցով քայլելիս ինձ տարօրինակ էին նայում: Իմ մասին իմ մազերով էին կարծիք կազմում: Բայց ես հավես ընկերներ ունեի, որոնք միշտ կողքիս էին, ինձ շատ էին սիրում: Սա ինձ հնարավորություն տվեց իմ մեջ ուժ գտնելու ու առաջ գնալու: Նրանք անգամ իրենց մազերն էին կտրում, որ ես ինձ վատ չզգամ: Ես սթափվեցի:
Ես տարբերվում եմ մեր գյուղում ապրող մնացած մարդկանցից: Ուղղակի՝ սանրվածքով: Ես ոչ մի վատ բան չեմ արել: Ես կոտրել եմ կարծրատիպ, չնայած այն սկզբում ավելի ուժեղ կոտրեց ինձ»:

Սա ընկերուհուս պատմությունն էր: Ես երբեք չեմ թողնի նրան, միշտ կողքին կմնամ, որովհետև ես իմ շրջապատում ունեմ առավել քան ուժեղ մարդ, բոլորից տարբերվող և՛ արտաքինով, և՛ ներքինով: Թող կորչեն քննադատողները, որովհետև նրանք կյանքի իմաստը ընկալելու և այն ուղղակի ապրելու հետ խնդիրներ ունեն: Իսկ մենք՝ չէ:

nina baghoyan portret

Գիշերային խառը մտքեր

Կարելի է ժամերով, անվերջ նստել մի անկյունում ու վայելել գիշերային անծայրածիր, մի քիչ մռայլ երկնային այս հրաշք տեսարանը: Ակնդետ նայել լուսնին, որը մխրճված է մուգ ամպերի հետևում, սակայն չի դադարում լուսավորել երկինքն ու երկիրը, զգալ գիշերվա անուշ հոտը ու մտքերով գնալ հեռուները: Կտրվել առօրյա անցուդարձից, անհանգիստ վիճակից, խորը շունչ քաշել ու զգալ ամառային այս պաղ օդը:

Չէր խանգարի ունենալ առանձին մի փոքրիկ ու ջերմ անկյուն, որը միայն իմը կլիներ: Վառեի կողքիս դրված լուսամփոփը, վերցնեի մի հրաշք գիրք ու հեքիաթային զգացողություններով, ժամերով ընթերցեի այն: Հանգստանալու և դադար տալու նպատակով նայեի երկնքին ու մի գավաթ թեյ կամ սուրճ ըմպեի ու նորից շարունակեի անվերջ ընթերցել:

Կյանքն ուղղակի հրաշալի պարգև է՝ տրված Աստծո կողմից: Մենք կանք ու ապրում ենք լավ կամ վատ պայմաններում. կարծում եմ դա այնքան էական չէ, որքան այն, որ մենք պիտի ստեղծենք գեղեցիկը մեր կյանքում ու վայելենք այն:

Գիշերն այնքան երազային է, անուշ ու գեղեցիկ, որ ակամա ծնվում են բազում մտքեր, որոնք մեկը մյուսին հերթ չտալով՝ ուղեղումդ խառնաշփոթ են առաջացնում: Ուզում եմ գրի առնել բոլոր մտքերս, սակայն դրանք այնքան շատ են, որ մինչ մի քանիսը գրում եմ, մյուսներն ակնթարթորեն մոռացվում են:

Կարելի է ուղղակի վայելել գիշերային ակնթարթները, այն հրաշք վայրկյանները, որ գալիս ու գնում են ամեն վառվող ու վայր ընկնող աստղի հետ և զգալ այն բնական գեղեցկությունը, որ տրված է ի վերուստ:

Astghik Hunanyan vayots dzor

Տարբերություն չդնենք

Բոլորս էլ գիտենք՝ ինչ կարծրատիպեր են «իշխում» Հայաստանում ու դեռ քանի հազարամյակ էլ կիշխեն, էլ չասեմ: Սակայն դրանցից ամենաշատ հանդիպողներից մեկի մասին եմ ուզում խոսել: Չնայած՝ հավանական է, որ մայրս ու տատս նյութս կարդալուց հետո սաստեն ինձ, նորից քարոզ կարդան գլխիս, իսկ «սքայփի» բարեկամներն «ազգի դավաճան» անվանեն, բայց մեկ է՝ պետք է ասեմ։

Դեռ փոքր ժամանակվանից միշտ տարբերություն են դրել իմ ու եղբորս միջև, ու հաստատ բոլոր «հայու գենը պահող» ընտանիքներում էլ նույն վիճակն է։ Երևի հասկացաք՝ ինչ նկատի ունեմ։ Դեռ մանկուց էլ բոլորն իրենց մեթոդներով ջանացել են հասկացնել, որ ես պետք է լսողի դերում լինեմ, որ ես պետք է զիջեմ, ես պետք է ամեն ինչ անեմ, իսկ եղբայրս կարող է ողջ օրը ոչ գործ անել, ոչ էլ առավել ևս, օգնել մայրիկին, քանի որ նա տղա է, իսկ ես՝ աղջիկ: Մարդ էակից ընդամենը երկու տեսակ կա՝ աղջիկ ու տղա, էդ ո՞ր հանճարի մտքով անցավ տղային իշխողի դերը տալ, իսկ աղջկան՝ հնազանդվողի, որ տղաների համար է ստեղծված ավտոմեքենան, շինարարի կամ դարբնի մասնագիտությունները, իսկ աղջիկը չի կարող դառնալ շինարար, քանի որ «թույլ սեռ»-ի ներկայացուցիչ է, և բացի դրանից՝ բա ամոթ չի՞, ի՞նչ կմտածեն մարդիկ: Երբեք էլ չեմ ընդունել ու չեմ ընդունի էդ խտրականությունը, ախր, դա շատ վատ դաստիարակության ձև է։ Կանգնում են ու եղբորս մոտ ասում, որ նա կարող է ողջ օրը գործ չանել, իսկ ես պետք է անեմ, նա կարող է այսինչ բանն անել, իսկ ես ոչ՝ բա ինքը տղա ա, իրեն կարելի ա։ Դեռ մի բան էլ ինձնից մի տարի փոքր է, բայց չգիտես՝ ինչի, ես պետք է իրեն զիջեմ, կռվում վերջին խոսքը նրանը պետք է լինի, նա կարող է գոռալ ինձ վրա, իսկ ես նրա վրա գոռալ չեմ կարող (բայց, դե գոռում եմ, էլի), նույն բանը նրան թողնում են, իսկ ինձ՝ չէ։ Տատս էլ միշտ եղբորս է ավելի շատ սիրել, չնայած՝ ես հազար անգամ ավելի լավ եմ սովորում, ավելի ընդունակ եմ ու ավելի խելացի, գիտե՞ք՝ ինչի, ես գնալու եմ, ես ուրիշի սերունդն եմ շարունակելու, իսկ եղբայրս՝ մերը (տատիկիս արդարացումն է), դա դեռ էն դեպքում, երբ տատս ինքն էլ աղջիկ է ու հարս։ Անգամ ափսոսում եմ, որ մի ամսում անհնարինը հնարավոր դարձնելով, ամեն օր տանջվելով՝ մի վեց առարկա զրոյից սովորել եմ ու փայլուն արդյունքի հասել, որ կարմիր վկայական ստանամ, իսկ եղբայրս անգամ մատը մատին չի տա: Գիտե՞ք՝ ինչի, որովհետև դեռ դպրոցական առաջին տարիներից էլ տատս ասում էր՝ ինքը տղա ա, ինքը կարա մի քիչ էլ վատ սովորի, իսկ մայրս հիմա ասում է՝ ի՞նչ կարմիր վկայական, չէ մի, պարտադիր չի բարձր գնահատական ստանա, իսկ դու աղջիկ ես, դու պարտավոր ես շատ լավ սովորել: Ու ինչի՞ համար են տղաներին երես տալիս: Հա, ի՞նչ, որ տղաների մազը կարճ ա, խելքը «երկա՞ր» ա, որ էդ հիմար ասացվածքն են հորինել մարդիկ:

Կամ ասում են՝ էս գործը աղջկա գործ չի, դու աղջիկ ես, դու չես կարող դառնալ կարատեիստ կամ շինարար, աղջիկները միայն ուսուցիչ կարող են դառնալ: Վա՞տ կարատեիստ է մեր թղթակից Էլիզը, դեռ մի բան էլ շատ մրցանակներ է ստացել, մրցույթներում ու առաջնություններում է հաղթել: Վա՞տ մարտիկ էր Ժաննա դ’Արկը, որ մի ամբողջ Ֆրանսիա ազատագրեց, վա՞տ թագուհի է Էլիզաբեթը, որ մի հսկա Անգլիա է կառավարում, վա՞տ ճարտարապետ է Զահա Հահիդը, որ համարվում է ամենահայտնի ճարտարապետներից մեկը՝ կին լինելով հանդերձ, կամ՝ Ռոնդա Ռոուզին, որը բացի տաղանդավոր դերասանուհի լինելուց՝ նաև ձյուդոյի աշխարհի չեմպիոն, օլիմպիական խաղերի բրոնզե մեդալակիր կամ խառնամարտի բացարձակ չեմպիոն է, էլ ի՞նչ թույլ սեռ, ի՞նչ բան: Վա՞տ աղջիկ կլինեի ես, եթե իրավաբան կամ օպերատոր դառնայի, որ արգելեցին՝ ասելով, թե բա՝ աղջկա գործ չի: Չգիտեմ, է: Միշտ էլ ասել եմ մայրիկիս՝ ես իմ երեխաներին էդպես չեմ դաստիարակելու ու ոչ էլ տարբերություն եմ դնելու նրանց միջև…

Ամենաքաղցր փառատոնի մասին

Լուսանկարը` Շամշադինի մեղրի և հատապտուղների պառատոնի ֆեյսբուքյան էջից

Լուսանկարը` Շամշադինի մեղրի և հատապտուղների պառատոնի ֆեյսբուքյան էջից

Հուսով եմ, լսել եք Շամշադինում անցկացվող մեղրի և հատապտուղների փառատոնի մասին: Իսկ եթե չեք լսել, կամ լսել եք ու պատկերացում չունեք, թե ինչ է կատարվում այնտեղ, հոգ չէ, ես կպատմեմ:

Մեղրի և հատապտուղների փառատոնը արդեն վեցերորդ տարին է, ինչ անց է կացվում` Բերդ քաղաքում: Բազմաթիվ մարդիկ, համեղ ուտեստներ, երփներանգ տաղավարներ, որոնք իրենց գեղեցկությամբ գերում են այցելուներին և կանչում իրենց «գիրկը», դե, էլ չեմ ասում Շամշադինին բնորոշ համով ու քաղցր անարատ մեղրի մասին, որի բույրը Շամշադին մտնելու պահից զգացվում է: Բայց ի տարբերություն նախորդ տարիների, այս անգամ ավելի լավ անցավ. կազմակերպիչները լավ էին աշխատել:

Նախ, նախորդ օրը տեղի ունեցավ ջազ համերգ հյուրերի և այցելուների համար, հետո վրանային գիշեր` բարձր Սորանում (Բերդ քաղաքի ամենագեղեցիկ այգիներին մեկը), որտեղից երևում է Ցլիկ Ամրամի բերդը, որը նույնպես Բերդ քաղաքի այցեքարտերից մեկն է: Հետո արդեն առավոտից Շամշադինի տարբեր գյուղերից մարդիկ էին գալիս, իրենց տեղերն էին զբաղեցնում, նախապատրաստում բարիքները, սպասում այցելուներին: Իսկ այցելուներն իրենց սպասեցնել չտվեցին: Այնքան մարդ կար ժամը 12-ից 15:00-ն ընկած ժամանակահատվածում, որի հետ համեմատվել կարող են միայն երկար դասամիջոցին ճաշարան շտապող աշակերտները, կամ ինչու չէ, նաև Apple-ի պաշտոնական խանութների մոտ հավաքված մարդիկ, որոնք ցանկանում են առաջինն իրենց ձեռքն առնել վերջինիս նոր արտադրանքը: Բայց եթե հաշվի առնեք, որ սահմանամերձ Շամշադինում այսքան հյուր երբեք չեք տեսնի, և գյուղացին այսպիսի հնարավորություն չի ունենում իր արտադրանքը վաճառելու, կպատկերացնեք, թե ինչ կարևոր է այս փառատոնը մեր՝ տեղացիներիս համար:

Ու սրա հետ մեկտեղ, այսքան մարդկանց միջից հանդիպում ես հին ծանոթ-բարեկամների, լավ ընկերների, որոնց երկար ժամանակ է՝ չես տեսել:

Դե արդեն այսքանին հաջորդում են տարբեր խաղեր, մրցույթներ, համերգային ծրագրեր, ազգային երգ-երաժշտություն:

Դե ինչ, դու դեռ մտածո՞ւմ ես, արդեն մյուս տարի արի Շամշադին և մասնակիցը դարձիր այս համեղ ու քաղցր փառատոնի:

Իսկ դու գիտե՞ս, թե ինչ է կոռուպցիան

Լուսանկարը` Սամվել Մքոյանի

Լուսանկարը` Սամվել Մքոյանի

Մենք հաճախ ենք լսում «կոռուպցիա» բառը: Բոլորը հիմա պայքար են մղում կոռուպցիայի դեմ, ասում են՝ ամեն ինչի համար մեղավոր է կոռուպցիան, սրա մեջ կոռուպցիայի վտանգ կա… Իսկ իրականում գիտե՞ն արդյոք մարդիկ, թե ինչ է կոռուպցիան: 

17-ի մեր թղթակիցները տարբեր տարիքի, սեռի, զբաղմունքի, տարբեր մարզերում ապրող մարդկանցից փորձել են իմանալ այդ մասին: Քեզ հետաքրքի՞ր է, ուրեմն ծանոթանանք միասին մարդկանց պատկերացումներին: Եվ այսպես.

-Գիտե՞ք, թե ինչ է կոռուպցիան: 

-Դե հա, որ տանում ես մեկին փող ես տալիս, որ քո տեղը օրենքից դուրս մի բան անի: Կաշառք, էլի: (Արամ Մանուկյան, Վայոց ձոր, 47 տ., բանվոր)

-Այո, գիտեմ: (Ալինա Ալեքսանյան, Վայոց ձոր, 14 տ., աշակերտ)

-Հա, բալա ջան, կաշառք տալն ու վերցնելը, գողությունը: (Ջուլիետա Մնացականյան, Վայոց ձոր, 72 տ., թոշակառու)

-Այո: (Սոնա Վարդանյան, Վայոց ձոր, 83տ., թոշակառու)

-Կոռուպցիան լատիներենից թարգմանած նշանակում է ծախված, վաճառված լինել: (Էդուարդ Բագրատունի, Վայոց ձոր, 63տ., տնտեսագետ, լուսանկարիչ)

-Այո, իհարկե: (Պողոսյան Տիգրան, Վայոց ձոր, 60տ., գործազուրկ)

-Հասկանում եմ, բայց չեմ կարող բացատրել: (Մերի Առաքելյան, Վայոց ձոր, 15տ., աշակերտ)

-Այո: (Ժեննի Կարապետյան, Վայոց ձոր, 15տ., աշակերտ)

-Էն, ինչը կերել ա Հայաստանը: (Տաթև Հովսեփյան, Վայոց ձոր, 46տ., ուսուցչուհի)

-Կոռուպցիան օրինական խախտում է, երբ որևէ գործ կատարվում է շահադիտական նպատակներ հետապնդող անձի կողմից, անօրինական ճանապարհով: (Անահիտ Բադալյան, Երևան, 17 տարեկան, ուսանողուհի)

-Կաշառակերությունը: (Աննա Առաքելյան, Կոտայք, 17 տարեկան, ուսանողուհի)

-Կոռուպցիան պաշտոնավարող անձի դիքի չարաշահումն է` որոշակի բարիքի կամ պաշտոնի համար: (Վարդան Հովհանիսյան, Կոտայք, 16 տարեկան, աշակերտ)

-Կոռուպցիան հովանավորչությունն է, կաշառակերությունն է: (Սուսաննա Մանասյան, Կոտայք, 63 տարեկան, նախկին մանկավարժ, թոշակառու)

-Կաշառակերությունն ա: (Արման Թադևոսյան, Կոտայք, 31 տարեկան, շինարար)

-Կոռուպցիան, ինչքանով, որ ես գիտեմ, կաշառք տալ, վերցնելն է, պաշտոնի չարաշահումը, որը կոնկրետ ոլորտի չի վերաբերվում: (Սեդա Մուրադյան, Կոտայք, 22 տարեկան, ուսանողուհի)

-Դե, կաշառք, կաշառակերություն: (Աննա Մնացականյան, Կոտայք, 18 տարեկան, ուսանողուհի)

-Կոռուպցիան կաշառակերությունն է: (Դիանա Երանոսյան, Կոտայք, 14 տարեկան, աշակերտուհի)

-Հավատու՞մ եք, որ Հայաստանում մի օր կվերանա կոռուպցիան: 

-Որ օրը վերացավ, մարդիկ էլ կվերանան, տենց բան չի լինի: (Արամ Մանուկյան, Վայոց ձոր, 47 տ., բանվոր)

-Կոռուպցիան գալիս ա շատ հին ժամանակներից, կա ու կլինի: Եթե անգամ անունը փոխվի, մեկ ա՝ երևույթը մնալու ա: (Ալինա Ալեքսանյան, Վայոց ձոր, 14 տ., աշակերտ)

-Երբեք. երազում կտեսնեք: (Ջուլիետա Մնացականյան, Վայոց ձոր, 72տ., թոշակառու)

-Ձուկը գլխից ա ավեր, վերևները որ փոխվեն, կոռուպցիան էլ կվերանա, մնացած բաներն էլ: (Սոնա Վարդանյան, Վայոց ձոր, 83տ., թոշակառու)

-Եթե այսօրվա իշխանությունները մնան, ցավալիորեն կասկածում եմ: (Էդուարդ Բագրատունի, Վայոց ձոր, 63տ., տնտեսագետ., լուսանկարիչ)

-Ոչ, քանի որ մարդը իր բնույթով էդպիսին է, մենք ուզում ենք վերցնել, անշահախնդիր ոչ մի բան չենք անում, ուզում ենք պաշտոն զբաղեցնել, որ էդ մենակ մեր օգտին օգտագործենք, այլ ոչ թե ի շահ ժողովրդի: (Պողոսյան Տիգրան, Վայոց ձոր, 60տ., գործազուրկ)

-Իհարկե չէ: (Մերի Առաքելյան, Վայոց ձոր, 15տ., աշակերտ)

-Մոտակա 50 տարին հույս չունեմ: (Ժեննի Կարապետյան, Վայոց ձոր, 15տ., աշակերտ)

-Բացարձակ չեմ հավատում: (Տաթև Հովսեփյան, Վայոց ձոր, 46տ., ուսուցչուհի)

-Եթե յուրաքանչյուր անձ հասկանա, որ կոռուպցիոն երևույթի մասնակցելով՝ վնասում է հենց ինքն իրեն, այո, միանշանակ կվերանա: Սակայն դրա համար, կարծում եմ, դեռ շատ ժամանակ կա: Եվ հարկավոր է, որ կառավարությունը այդ դաշտը խոչընդոտելու համար շատ ավելի լուրջ քայլեր ձեռնարկի, եթե կաշառք վերցնողը հասկանա, որ իրեն սպասվում է իր վերցրածից կրկնակի, եռակի անգամ շատ պատիժ` կարծում եմ՝ իրեն «ձեռք չի տա» նման քայլի գնալը: (Անահիտ Բադալյան, Երևան, 17 տարեկան, ուսանողուհի)

-Ո՛չ: (Աննա Առաքելյան, Կոտայք, 17 տարեկան, ուսանողուհի)

-Այո: (Վարդան Հովհանիսյան, Կոտայք, 16 տարեկան, աշակերտ)

-Այնպիսի երկիր չկա, որտեղ կոռուպցիոն երևույթներ չլինեն, բայց կա նվազագույնը և կա առավելագույնը, ցավոք սրտի, մեզ մոտ դեռ առավելագույնն է և ո՛չ, չի վերանա: (Սուսաննա Մանասյան, 63 տարեկան, նախկին մանկավարժ, թոշակառու)

-Չէ՛, քանի որ կարգն ա տենց: (Արման Թադևոսյան, Կոտայք, 31 տարեկան, շինարար)

-Հա, որքան էլ շատ են կեղծ և կաշառակեր մարդիկ, չպետք է նաև մոռանանք, որ հիմա իրոք լավ, խելացի ու պայքարող տարեկիցներ ունենք: (Սեդա Մուրադյան, Կոտայք, 22 տարեկան, ուսանողուհի)

-Դե, եթե ամեն մեկը մյուսներին քննադատի, անընդհատ խոսի դրա մասին ու իր արածները չքննադատի, դժվար թե: Բայց եթե ամեն ոք առաջինը իր վրա աշխատի ու զերծ մնա դրանից, հնարավոր է: Չեմ կարծում, որ դա մոտ ապագայում կլինի, որովհետև հասարակության մտածելակերպը մի փոքր այլ է: Խոսում են, քննադատում, բայց հենց քննադատողները չեն հավատում դրան: Ինչքան էլ անհնար լինի, պետք է փորձել, այսինքն՝ եթե «միակ» ելքը կոռուպցիայի միջոցով «գործը առաջ տանելն» է, այնուամենայնիվ պետք է դեմ գնալ և չդիմել այդ քայլին: Ուղղակի հրաժարվել և՛ տալուց, և՛ վերցնելուց, փորձել սեփական ուժերը: (Աննա Մնացականյան, Կոտայք, 18 տարեկան, ուսանողուհի)

-Ես հավատում եմ, որ ոչ միայն Հայաստանում, այլև աշխարհում կվերանա կոռուպցիան, եթե, իհարկե, պայքարենք դրա դեմ: (Դիանա Երանոսյան, Կոտայք, 14 տարեկան, աշակերտուհի)

-Ինչո՞ւ չի վերանա: 

-Որ ուզում եք իմանալ՝ կոռուպցիան ամենալավ բանն ա: Հայաստանում ոչ մի օրենք չի գործում, բա գոնե մի բան պիտի գործի՞, որ մեր գործերն առաջ գնան: Բա որ համ էդ չլինի, համ օրենք, ի՞նչ ա անելու ժողովուրդը: (Արամ Մանուկյան, Վայոց ձոր, 47 տ., բանվոր)

-Բագիրովը էթալ Ստալինի մոտ, Ստալինն ասել՝ «կաշառակերությունը տարածվել մեր երկրում, մե պան արա, վերացրու մեր երկրեն: Բագիրովն էլ թե բա՝ «ի՞նչ կտաս, որ վերացնեմ»: Ուզես եմ ասեմ, որ կաշառակերությունը չի վերանա, էդ մարդու արյան մեջ ի: (Ջուլիետա Մնացականյան, Վայոց ձոր, 72տ., թոշակառու)

-Որովհետև էդ էնքան ա մտել հայերի էության մեջ, որ անհնար ա վերացնել: (Մերի Առաքելյան, Վայոց ձոր, 15տ., աշակերտ)

-Ներկա քաղաքական գործիչները էլ չեն լինի: Մարդիկ, չմտածելով թե ինչ են անում, էդ քայլին գնում են ապրելու միջոց գտնելու համար: Մի երկրում, որտեղ բնակչության 50 տոկոսից ավելին աղքատ է, չի կարող գողությունը վերանալ: (Ժեննի Կարապետյան, Վայոց ձոր, 15տ., աշակերտ)

-Որովհետև գնալով ավելի ա խորանում, որովհետև յուրաքանչյուր մարդ իր նպատակին հասնելու համար ամեն քայլի դիմում ա, կաշառք ստանալը, տալը, կաշառքի միջնորդությունը, կաշառքի շորթումը, պաշտոնական դիրքի կամ կապերի չարաշահումը, սովորական մարդն էլ տուժում ա: (Տաթև Հովսեփյան, Վայոց ձոր, 46տ., ուսուցչուհի)

-Որովհետև Հայաստանը օրենքի երկիր չի, ու մեր տնտեսական ու սոցիալական աճին խանգարում է կոռուպցիան: (Աննա Առաքելյան, Կոտայք, 17 տարեկան, ուսանողուհի)

- Ի՞նչ է պետք անել, որ կոռուպցիան վերանա: 

-Դրա համար հարկավոր է պատասխանատվություն, հետևողականություն: (Վարդան Հովհանիսյան, Կոտայք, 16 տարեկան, աշակերտ)

-Պայքարել, նման բան չանել առաջին հերթին, հետո՝ թույլ չտալ, որ ուրիշներն անեն: Դպրոցը, հիվանդանոցը, բուհերը և նման այլ կառույցները վերցնել խիստ հսկողության տակ: (Սեդա Մուրադյան, Կոտայք, 22 տարեկան, ուսանողուհի)

Հարցումներն անցկացրեցին Աստղիկ Հունանյանը, Անի Շահբազյանը, Էլլադա Պետրոսյանը

lilit vardanyan

Նամակ, որը հասավ հասցեատիրոջը

-Վայ, նամակ,- ասացի ես՝ վերցնելով «նամակը»,- տա՛ր ինձ Վեներիկի մոտ:

Ես փչեցի «նամակը» և վազեցի «նամակի» հետևից:

Այդ ժամանակ ես 7-8 տարեկան էի: Իմ ընկերուհին գնացել էր Ֆրանսիա:

Հիշում եմ՝ ինչպես էի վազում նամակի հետևից, մինչև հասա փողոց, և նամակը բարձրացավ այնքան վերև, որ այլևս չէի տեսնում այն…

-Լիլիթ, նայի, Վեներիկից «նամակ» եկավ,- ասաց եղբայրս,- ասում ա, որ գալու ա:

Այդ օրը ես իմացել էի, որ Վեներիկը մի քանի օրից գալու էր:

-Հա,- ասացի ես ու հիշեցի այն օրը, երբ գնում էի «նամակի» հետևից:

Նամակը տեղ էր հասել 8 տարի անց:

Օգոստոսի սկզբին Վեներիկը եկավ Հայաստան:

Հաջորդ օրը ես գնացի նրան տեսնելու: «Տեսնես ես իրանից բոյո՞վ եմ, թե՞ նույն բոյի ենք»,- միայն դա անցավ մտքովս, երբ ես մտնում էի ներս: Երևի այն պատճառով, որ մեր տարիքային տարբերությունը ընդամենը 3 օր է (ես նրանից փոքր եմ):

-Բարև:

-Բարև,- ասացի ես:

Չէ, ես նրանից բարձրահասակ էի:

8 տարի անց նորից հանդիպեցինք: Վեներիկի մեջ համարյա ոչինչ չէր փոխվել, եթե ես նրան տեսնեի ուրիշ տեղ, երևի կճանաչեի:

Բայց 8 տարվա ընթացքում ես նրա հետ մի քանի անգամ էի խոսել: Դրա համար էլ մենք չգիտեինք, թե ինչի մասին խոսել:

Վեներիկը նայում էր իր հին ալբոմները: Նա ցույց տվեց իմ ծննդյան օրվա նկարները, որտեղ ինքն էլ կար: Մենք խոսեցինք այն մասին, թե որտեղ ենք սովորում: Ես իմացա ֆրանսիական կրթական համակարգի մասին: Հետո խոսեցինք մեր սիրած ֆիլմերի մասին:

Մեր կապը այսքան տարիների ընթացքում չէր պահպանվել: Մենք շատ փոքր էինք, երբ իրար հետ խաղում էինք:

Մի քանի օր անց ես գնացի հանգստանալու: Վեներիկը պետք է Ֆրանսիա գնար այն օրվա գիշերը, երբ ես պետք է հետ գայի: Այսինքն՝ ես կկարողանայի տեսնել նրան մինչև Ֆրանսիա գնալը: Բայց ես չգնացի: Եթե հարցնեք՝ ինչու չգնացի, ես կասեմ, որ ինքս էլ չգիտեմ՝ ինչու:

Հետո, իհարկե փոշմանեցի, որ չեմ գնացել նրան տեսնելու:

Հաջորդ օրը ընկերուհուս հետ իջել էի բակ: Մենք զբոսնում էինք, երբ ես տեսա մի «նամակ»:

-Վայ, «նամակ»,- ասացի ես՝ «նամակի» հետևից գնալով:

-Լսի, մանկությո՞ւնդ ես հիշել,- հարցրեց ընկերուհիս:

-Չէ,- ասացի ես՝ բռնելով «նամակը»:

Բայց իրականում ընկերուհիս ճիշտ ասաց. ես հիշել էի մանկությունս: Այդ «նամակը» Վեներիկի կողմից էր: Երևի ասում էր, որ արդեն տեղ է հասել: Ես էլ «նամակը» հետ ուղարկեցի՝ ներողություն խնդրելով, որ չգնացի նրան տեսնելու…

-Լիլիթ, նայի Վեներիկի կողմից «նամակ» ա էկել,- ասաց եղբայրս,- ասում ա, որ հասել ա:

-Ո՞ւր ա,- հարցրի ես՝ մտածելով, որ Վեներիկը սքայփով է գրել:

-Հեսա,- ասաց եղբայրս՝ ցույց տալով «նամակը»:

Ես գնացի նամակի հետևից և վերցրի այն: Տեսնես՝ այս անգամ ի՞նչ էր ասում Վեներիկը…

milena sedrakyan

Սլանալուց առաջ

Երբ ասում էին, որ ժամանակը թռչում է կամ արագ է անցնում, ինձ համար ծիծաղելի ու անհասկանալի էր հնչում: Ժամանակը չէր անցնում, ես էի գլորում օրս, օրը տարի էր թվում ու կարծում էի՝ հավետ մնալու եմ 6 տարեկան:

Հիշում եմ՝ խոսում էի մտերիմ ընկերուհուս՝ հայելու միջի Միլենայի հետ.

-Պատկերացնո՞ւմ ես՝ դառնանք չորրորդ դասարան: Արդեն մեծ, տարրական դպրոցն ավարտած, ինչքան շատ բան կիմանանք:

Տառերը կիմանայի ու հաշվել մինչև հարյուրը: Ու ինքս ինձ սթափեցնում էի.

-Հե՛տ արի, դա այնքան հեռու է:

Հիշում եմ, որ միշտ չեմ սիրել մեծանալը, փոքր լինելը ահագին հարմար է:

Իսկ հիմա՞: Տասներորդ դասարանում եմ ու հիշում եմ, որ ասում էին՝ աչքերդ թարթես, կյանքդ կանցնի: Ինձ թվում էր` հիշում եմ մանկությունս:

Տատիկի ու պապիկի հետ էինք ապրում, տան փոքրն էի, բայց, չգիտես ինչի, բոլորն իմ երեխաներն էին ու ես՝ մայրիկը:

-Բալես, արի հաց ուտելու,- ասում էի ես ու բոլորին հատ- հատ կերակրում՝ հեքիաթներ պատմելուն համընթաց:

Մի քանի օր առաջ հասկացա, որ իրականում չեմ հիշում, այլ ձայնագրության մեջ եմ տեսել: Ախր, ոնց կարող եմ հիշել հենց իմ պատկերը. իմ աչքերից չնայել, այլ նայել իմ աչքերին: Շատ նեղվեցի, ախր, ուզում եմ հիշել: Ժամանակը չի անցնում. վազում է, սլանում:

Արթնանում եմ՝ մի երկու գործ, երկու երգ, ֆիլմ, ու գիշեր է: Չէ, ախր կանգնի՛ր, ո՞ւր ես գնում, ես դեռ լիքը բան ունեմ անելու:

Astghik Ghazaryan

Բանահյուսական սիրո երգեր

I տարբերակ

-Օրը մութն է, ես չեմ հասնիլ քյարվանին,
Օրը մութն է, ես չեմ հասնիլ քյարվանին,
Սյուրու’ն տիկին, հյուր ընդունիր այս գիշեր:
-Օրը ճաշ է, դու կհասնես քյարվանին,
Օրը ճաշ է, դու կհասնես քյարվանին,
Մատաղ լինիմ քո ման էկած տեղերին,
Ո՜վ այ հյուր, գիշերելու տեղ չունեմ…
-Յոթը տարի ես թողել եմ մի ծաղիկ,
Սյուրու’ն տիկին, հյուր ընդունիր այս գիշեր:
Ես Սայադն եմ յոթը տարի կորած եմ,
Սյուրու’ն տիկին, հյուր ընդունիր այս գիշեր:
-Որ Սայադն ես, ի՞նչ ես էլ ինձ չարչարում,
Արի’, ա’յ հյուր, աչքիս վրա տեղ ունես:

Ասացող` Մաստեր Սարգսյան (Փչան Մաստեր)
Գրի առնող` Աստղիկ Ղազարյան
24.11.2016թ., Տավուշի մարզ, գ. Գետահովիտ

II տարբերակ

-Տանջվող սերը ես հանձնում եմ տանջողին,
Մատաղ լինեմ ման էկածըդ տեղերին:
Օրը մութն ա, ես չեմ հասնիլ քյարվանիս,
Սիրու’ն տիկին, հյուր ընդունիր այս գիշեր:

-Տանջված սերը ես հանձնում եմ տանջողին,
Մատաղ լինեմ ման էկածըդ տեղերին:
Օր դեռ շատ կա, դու կհասնես քյարվանիդ,
Անցի’ր, ո’վ հյուր, գիշերելու տեղ չունեմ:

-Ման էկածըդ տեղըմ այգի լինեի,
Այգում բուսնած վարդ, մանիշակ լինեի,
Օրը մութն ա, ես չեմ հասնիլ քյարվանիս,
Սիրու’ն տիկին, հյուր ընդունիր այս գիշեր:

-Ման էկածըդ տեղըմ այգի լինեի,
Այգում բուսնած վարդ, մանիշակ լինեի,
Օր դեռ շատ կա, դու կհասնես քյարվանիդ,
Անցի’ր, ո’վ հյուր, գիշերելու տեղ չունեմ:

Հայրենիքում դուն իմ թողած ծաղիկն ես,
Վաղուց է, որ վերադարձիս կսպասես:
Օրը մութն ա, ես չեմ հասնիլ քյարվանիս,
Սիրու’ն տիկին, հյուր ընդունիր այս գիշեր:

-Ման էկածըդ տեղըմ այգի լինեի,
Այգում բուսնած վարդ, մանիշակ լինեի,
Եթե իմն ես, էլ ինչ ես իզուր տանջում,
Արի’, ո’վ հյուր, գլխիս վրա տեղ ունես…

Ասացող` Սիրանուշ Ղազարյան (Ամայ)
Գրի առնող`Աստղիկ Ղազարյան
24.11.2016թ., Տավուշի մարզ, գ. Գետահովիտ

EPIC միջազգային ռոք փառատոն

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Օգոստոսի 12-13-ը Ծաղկաձորում տեղի ունեցավ EPIC միջազգային բացօթյա ռոք փառատոնը:

Թե ինչ է իրենից ներկայացնում այս փառատոնը, կփորձեմ բացատրել:

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

EPIC-ը երկօրյա ռոք փառատոն է, որի նպատակն է միավորել հարյուրավոր մարդկանց ֆանտաստիկ ռոք երաժշտություն վայելելու բնության գրկում, ինչպես նաև հնարավորություն է տալիս բաց երկնքի տակ վրաններում գիշերելու:

Այն մեծ տոն է բոլոր ռոք սիրողների համար՝ Dogma, Vostan Hayots, Vordan Karmir, Rozen Tal, Nemra, Vishup և այլ հայտնի խմբերի մասնակցությամբ:

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Հանդիսատեսներից Աստղիկն ասում էր, որ եկել են նախ և առաջ ամառվա մի օրը ավելի հետաքրքիր դարձնելու համար, բոլոր ռոք խմբերին էլ հավանում են, բայց հիմնականում եկել են «Որդան Կարմիր»-ի համար, քանի որ նրանք քաղաքում արդեն շատ հազվադեպ են համերգներ տալիս, և միակ հնարավորությունը նրանց լսելու Ծաղկաձոր հասնելն էր:

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Կամավորական աշխատանք կատարողներն էլ պատմում էին, թե ինչպես են գտել այստեղ հասնելու ճանապարհը և այլն:

Նրանցից Նադյան ընկերուհու խորհրդով է եկել, նրան այստեղ առավել դուր է եկել, որ կազմակերպիչները խրախուսում էին ընկերների հետ գալ, ովքեր նույնպես կցանկանան օգնել նախապատրաստական աշխատանքներին: Նադյան պատմում էր, որ սկզբում բուկլետներ են բաժանել, հյուրանոցներ են գնացել ու փորձել համագործակցություն սկսել տոմսերի վաճառքի հարցում, իսկ հիմա եկել են անմոռանալի օր անցկացնելու:

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Իսկ EPIC INTERNATIONAL SUMMER SCHOOL 2017-ի մասնակիցները պատմում էին, թե ինչպես են հայտնվել այստեղ: Նրանք հայտարարությունը գտել են ֆեյսբուքում, մասնակցել հարցազրույցի փուլերին և հայտնվել 14-օրյա այս դպրոցում, որը նրանց տվել է նոր գիտելիքներ, շատ ընկերներ, մոտիվացրել է:

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Եթե մի քանի բառով փորձեմ ամփոփել այս փառատոնը, կասեմ, որ այն հրաշալի հնարավորություն էր կտրվելու այս ամառային տապից, հոգնածությունից ու ինչու չէ, առօրյա հոգսերից և վայելելու ռոքի մեղեդիները:

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի