9-ամյա հիմնական կրթությունը ստանալուց, ավարտելուց, քննությունները հանձնելուց և գերազանց հաղթահարելուց հետո իմ առաջ դրված էր մի կարևորագույն հարց՝ հետո որտե՞ղ պետք է շարունակեմ ուսումս: Միշտ մտածել եմ, որ վարժարանը կամ քոլեջը լավագույն ուսումնական հաստատություններն են, քանի որ ունեն մասնագիտական ուղղվածություն: Մեր Արտենիում կա միջնակարգ դպրոց, բայց չէի ցանկանում այնտեղ սովորել: Ընտանիքիս 2/5-ը (իմ քվեն հանած) համարյա թե համաձայն էր, իսկ 3/5-ը կարծիք էր հայտնում, խորհուրդ տալիս, բայց չէր խառնվում իմ որոշմանը: 2/5-ը համարյա համաձայն էր, բայց հաշվի էր առնում, որ պետք է մնամ Երևանում, 15 տարեկան եմ, ու հազար ու մի փորձանք կա:

Բայց այս երեք խանգարող հանգամանքներին ես ճիշտ բացատրություններ տվեցի: Բացատրեցի, որ մեկ է՝ համալսարանում պետք է սովորեմ, ավելի լավ, որ շուտ հարմարվեմ Երևանի կյանքին: Ընտանիքս ոչ թե համոզվեց, այլ համաձայնեց մեկ պայմանով՝ եթե քննությունս չկարողանամ հանձնել և դուրս մնամ, ուրիշ քոլեջի կամ վարժարանի մասին պետք է մոռանամ, միանգամից գնալու եմ մեր գյուղի 12-ամյա դպրոցը:

Հիմա արդեն պետք է որոշեի, թե որ քոլեջը դիմեմ: Հաշվի առնելով, որ քոլեջում պետք է սովորեի չորս տարի, իսկ ես չէի ցանկանում համալսարանում միանգամից 2-րդ կուրս լինել, դիմեցի Երևանի Խ. Աբովյանի անվան Մանկավարժական համալսարանի հենակետային վարժարան: Նշեմ, որ հետո Մանկավարժական համալսարան չեմ գնալու, որոշել եմ: Գնացի, դիմեցի, ընտրեցի հոսքս՝ հումանիտար հոսք, անգլերեն ենթահոսք, իմացա քննությանս օրը: Քանի որ պայմանը կար ու շատ լուրջ էր, կրկնեցի ամբողջ իմացածս և օգոստոսի 7-ին գնացի քննության: Ես ու մայրիկս մի օր շուտ էինք գնացել Երևան՝ առավոտյան ճիշտ ժամանակին հասնելու համար: Հասանք վարժարան:

-Ինես, տետր պե՞տք էր,- հարցրեց մայրս անհանգստացած:

-Չեմ հիշում, որ էդպիսի բան ասած լինեն:

-Բոլորի ձեռքին կա:

-Լավ, գնամ առնեմ, գամ, մեկ էլ տեսար՝ պետք եղավ:

Գնացի խանութ, երկու հատ տետր գնեցի. մեկ էլ տեսար:

Ու այս «մեկ էլ տեսար»-ները շատ ճիշտ դուրս եկան: Մի տետրն էլ դիմորդներից մեկին տվեցի, որը ինձ պես տեղյակ չէր տետր բերելու մասին:

Դե, քննությունն սկսվեց, մեկուկես ժամ էր տրամադրված, ինձ համար միջին բարդության էր, դպրոցական քննությունից էլ բարդ էր:

Ամբողջ օրը մտածում էի հաջորդ օրվա ժամը 13.00-ի մասին, երբ իմանալու էի պատասխանները: Եթե չկարողանայի անցնել, շատ հուսախաբ կանեի մերոնց: Հաջորդ օրը զանգ ստացա, շնորհավորեցին. անցել էի, հավաքել էի 17 միավոր 20-ից: Այնքան էի ուրախացել, ամեն անգամ այսպիսի դեպք լինելուն պես միանգամից Աստծուն եմ շնորհակալություն հայտնում, գրկում եմ մերոնց:

Լավ օր էր, բոլոր «եթե»-ները էլ չկան, ես 15-ամյա ուսանող-աշակերտի կարգավիճակում եմ, ամեն ինչ առջևում է:

Սառն արևի ցոլքերն ընկել էին գյուղի վրա: Օրը հուսադրող չէր, բայց, ինչպես ասում են, հույսը վերջում է մահանում: Դուրս եկա տանից: Մանկապարտեզ պիտի գնայի՝ եղբորս վերցնելու: Մանկուց սիրել եմ անձրևային եղանակը: Ինձ միշտ թվացել է, որ անձրևը մեր վրայից մաքրում, տանում է այն, ինչ մենք խնամքով թաքցնում ենք ուրիշներից: Հիմար միտք է, գիտեմ:

Քայլում էի դեպի մանկապարտեզ, որն այնքան էլ հեռու չէ մեր տնից, բայց անձրևի մանր կաթիլները ճանապարհը կարծես մի քանի կիլոմետրով երկարացրած լինեին:
Նայում էի երկնքին ու ինքս ինձ հարց տալիս՝ տեսնես կա՞ սրանից ավելի սիրուն երևույթ: Կարծում եմ՝ չկա:

Վերջապես հասա, եղբորս հետ սկսեցինք կամացուկ վազել: Անձրևը սաստկանում էր: Դե, վազելն իմ սրտով չէր, բայց երեխան կթրջվեր:
Ինչևիցե, ես վայելում էի անձրևի կաթիլները, անձրևի հոտը:
Երբևէ զգացե՞լ եք անձրևից հետո եկող հոտը: Հրաշալի է, չէ՞:
Դե, յուրահատուկ են ամառային անձրևները: Նկատե՞լ եք՝ ծառերը ոնց են հրճվում անձրևի կաթիլներից: Ոնց է անձրևը խուտուտ տալիս թփերին, շոյում ասֆալտը, պար գալիս անցորդների հետ, երազանքների գիրկն ուղեկցում ինձ ու քեզ…
Ես առաջին անգամ զգացի, թե ոնց անձրևը դիպավ ոսկորներիս, առաջին անգամ վախից դողացի: Ես անձրևն իրապես զգացի առաջին անգամ…

Կարելի է ժամերով, անվերջ նստել մի անկյունում ու վայելել գիշերային անծայրածիր, մի քիչ մռայլ երկնային այս հրաշք տեսարանը: Ակնդետ նայել լուսնին, որը մխրճված է մուգ ամպերի հետևում, սակայն չի դադարում լուսավորել երկինքն ու երկիրը, զգալ գիշերվա անուշ հոտը ու մտքերով գնալ հեռուները: Կտրվել առօրյա անցուդարձից, անհանգիստ վիճակից, խորը շունչ քաշել ու զգալ ամառային այս պաղ օդը:

Չէր խանգարի ունենալ առանձին մի փոքրիկ ու ջերմ անկյուն, որը միայն իմը կլիներ: Վառեի կողքիս դրված լուսամփոփը, վերցնեի մի հրաշք գիրք ու հեքիաթային զգացողություններով, ժամերով ընթերցեի այն: Հանգստանալու և դադար տալու նպատակով նայեի երկնքին ու մի գավաթ թեյ կամ սուրճ ըմպեի ու նորից շարունակեի անվերջ ընթերցել:

Կյանքն ուղղակի հրաշալի պարգև է՝ տրված Աստծո կողմից: Մենք կանք ու ապրում ենք լավ կամ վատ պայմաններում. կարծում եմ դա այնքան էական չէ, որքան այն, որ մենք պիտի ստեղծենք գեղեցիկը մեր կյանքում ու վայելենք այն:

Գիշերն այնքան երազային է, անուշ ու գեղեցիկ, որ ակամա ծնվում են բազում մտքեր, որոնք մեկը մյուսին հերթ չտալով՝ ուղեղումդ խառնաշփոթ են առաջացնում: Ուզում եմ գրի առնել բոլոր մտքերս, սակայն դրանք այնքան շատ են, որ մինչ մի քանիսը գրում եմ, մյուսներն ակնթարթորեն մոռացվում են:

Կարելի է ուղղակի վայելել գիշերային ակնթարթները, այն հրաշք վայրկյանները, որ գալիս ու գնում են ամեն վառվող ու վայր ընկնող աստղի հետ և զգալ այն բնական գեղեցկությունը, որ տրված է ի վերուստ:

-Վայ, նամակ,- ասացի ես՝ վերցնելով «նամակը»,- տա՛ր ինձ Վեներիկի մոտ:

Ես փչեցի «նամակը» և վազեցի «նամակի» հետևից:

Այդ ժամանակ ես 7-8 տարեկան էի: Իմ ընկերուհին գնացել էր Ֆրանսիա:

Հիշում եմ՝ ինչպես էի վազում նամակի հետևից, մինչև հասա փողոց, և նամակը բարձրացավ այնքան վերև, որ այլևս չէի տեսնում այն…

-Լիլիթ, նայի, Վեներիկից «նամակ» եկավ,- ասաց եղբայրս,- ասում ա, որ գալու ա:

Այդ օրը ես իմացել էի, որ Վեներիկը մի քանի օրից գալու էր:

-Հա,- ասացի ես ու հիշեցի այն օրը, երբ գնում էի «նամակի» հետևից:

Նամակը տեղ էր հասել 8 տարի անց:

Օգոստոսի սկզբին Վեներիկը եկավ Հայաստան:

Հաջորդ օրը ես գնացի նրան տեսնելու: «Տեսնես ես իրանից բոյո՞վ եմ, թե՞ նույն բոյի ենք»,- միայն դա անցավ մտքովս, երբ ես մտնում էի ներս: Երևի այն պատճառով, որ մեր տարիքային տարբերությունը ընդամենը 3 օր է (ես նրանից փոքր եմ):

-Բարև:

-Բարև,- ասացի ես:

Չէ, ես նրանից բարձրահասակ էի:

8 տարի անց նորից հանդիպեցինք: Վեներիկի մեջ համարյա ոչինչ չէր փոխվել, եթե ես նրան տեսնեի ուրիշ տեղ, երևի կճանաչեի:

Բայց 8 տարվա ընթացքում ես նրա հետ մի քանի անգամ էի խոսել: Դրա համար էլ մենք չգիտեինք, թե ինչի մասին խոսել:

Վեներիկը նայում էր իր հին ալբոմները: Նա ցույց տվեց իմ ծննդյան օրվա նկարները, որտեղ ինքն էլ կար: Մենք խոսեցինք այն մասին, թե որտեղ ենք սովորում: Ես իմացա ֆրանսիական կրթական համակարգի մասին: Հետո խոսեցինք մեր սիրած ֆիլմերի մասին:

Մեր կապը այսքան տարիների ընթացքում չէր պահպանվել: Մենք շատ փոքր էինք, երբ իրար հետ խաղում էինք:

Մի քանի օր անց ես գնացի հանգստանալու: Վեներիկը պետք է Ֆրանսիա գնար այն օրվա գիշերը, երբ ես պետք է հետ գայի: Այսինքն՝ ես կկարողանայի տեսնել նրան մինչև Ֆրանսիա գնալը: Բայց ես չգնացի: Եթե հարցնեք՝ ինչու չգնացի, ես կասեմ, որ ինքս էլ չգիտեմ՝ ինչու:

Հետո, իհարկե փոշմանեցի, որ չեմ գնացել նրան տեսնելու:

Հաջորդ օրը ընկերուհուս հետ իջել էի բակ: Մենք զբոսնում էինք, երբ ես տեսա մի «նամակ»:

-Վայ, «նամակ»,- ասացի ես՝ «նամակի» հետևից գնալով:

-Լսի, մանկությո՞ւնդ ես հիշել,- հարցրեց ընկերուհիս:

-Չէ,- ասացի ես՝ բռնելով «նամակը»:

Բայց իրականում ընկերուհիս ճիշտ ասաց. ես հիշել էի մանկությունս: Այդ «նամակը» Վեներիկի կողմից էր: Երևի ասում էր, որ արդեն տեղ է հասել: Ես էլ «նամակը» հետ ուղարկեցի՝ ներողություն խնդրելով, որ չգնացի նրան տեսնելու…

-Լիլիթ, նայի Վեներիկի կողմից «նամակ» ա էկել,- ասաց եղբայրս,- ասում ա, որ հասել ա:

-Ո՞ւր ա,- հարցրի ես՝ մտածելով, որ Վեներիկը սքայփով է գրել:

-Հեսա,- ասաց եղբայրս՝ ցույց տալով «նամակը»:

Ես գնացի նամակի հետևից և վերցրի այն: Տեսնես՝ այս անգամ ի՞նչ էր ասում Վեներիկը…