Հաճախ փորձում եմ տարբերություն գտնել մեր գյուղի՝ Սոլակի, և քաղաքների միջև։ Եվ առաջին բանը, որը միանգամից կարելի է տարբերել, երկինքն է։ Սովորաբար ես ուշ եմ քնում և հաճախ եմ երազում կամ մտածում՝ նայելով մեր գյուղի երկնքին։ Այն միշտ գեղեցիկ է, խորհրդավոր, աստղաշատ ու անեզր։ Գեղեցկությունն ավելի է արտահայտիչ դառնում, երբ երկնքում հայտնվում է լուսինը։ Ամռանը ես հաճախ եմ լինում Չարենցավանում և մայրաքաղաքում։ Մնալով այնտեղ՝ ամառվա շոգին հաճախ եմ դուրս գալիս պատշգամբ՝ հովանալու և աստղազարդ երկնքին նայելու։ Տարբերությունն ակնհայտ է։ Ես երբեք չեմ տեսել քաղաքի երկնքում աստղեր ու լուսին։ Գուցե իմ բախտից է, որ երբեք աչքովս չեն ընկել ո՛չ աստղերը, ո՛չ էլ լուսինը։ Ես մնում եմ այն համոզմանը, որ մեր գյուղի երկնքից գեղեցիկը չկա։ Գյուղի երկինքն այնքան բան է տեսնում։ Տեսնում է ինձ պես երազող մարդկանց, աշխատավոր գյուղացիներին, այստեղ-այնտեղ վազվզող երեխաների, մայրերի, քույրերի։ Երկնքին միայն այստեղ է հաջողվում տեսնել, թե ինչպես է սերմի հատիկը ծլում ու հասունանում։ Այստեղ է հաջողվում նրան տեսնել, թե ինչպես են մարդիկ հարթ ասֆալտից մի քանի կիլոմետր այն կողմ գնում ու հաղթահարում անանցանելի բարձունքը, որպեսզի հասնեն գյուղը պահպանող վանքին և կապվեն երկնային աստվածության հետ։ Այստեղ է նա տեսնում կանանց ու երեխաների, ովքեր քաղաք են ուղարկում տղամարդկանց՝ աշխատելու, և սրտի փափագով սպասում են նրանց տուն վերադառնալուն։ Այստեղ է նա ականատես լինում ու մասնակից դառնում հացահատիկի՝ ծլելուց մինչև հացի վերածման պրոցեսին։ Եվ վերջապես նա այստեղ է տեսնում այն ամենը, ինչը երազելու առիթ է տալիս… Իսկ քաղաքում նա արդեն տեսնում է աշխատավորներին, նոր դարաշրջան ձևավորող հասարակությանը, համալսարաններ վազող ուսանողներին, որոնց մեծամասնությունը գյուղերից են, տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ճառագայթները, գործարաններից արտանետված «մաքուր» օդը։ Բայց քաղաքում ապրողները գուցե կարծում են, որ երկինքը մեկն է, և չկա տարբերություն՝ գյուղի, թե քաղաքի։ Միևնույնն է՝ մեր գյուղի երկինքն ամենագեղեցիկն է, այն չի կորչում քաղաքային լույսերի հետևում, այլ լուսավորում է գյուղը։ Ինձ միայն գյուղում է հաջողվում տեսնել լուսնի բոլոր փուլերը։ Եվ միայն մեր գյուղի երկնքում կարելի է տեսնել ամենավառ ու մեծ աստղը, որին մեզանից յուրաքանչյուրը իրենն է համարում։

Այ թե օր էր՝ այնքան տարբեր գույներ կային, որ կարծես ամբողջ Հանրապետության հրապարակը ողողված լիներ գունազարդ մառախուղով… Դե, իսկ բարձր տրամադրությունն էլ՝ անպակաս:

Վերջերս պարապ մնալու հետևանքով սկսել եմ շատ մտածել, ու այս անագամ մտածելուս թեման ինձ տարել էր երիտասարդության պասիվության ուղղությամբ: Ես էլ այս ամառ մի քիչ պասիվ եմ, և այդ օրն էլ որոշեցի ինձ համար մի հետաքրքրիր զբաղմունք գտնել: Համացանցը երկար ժամանակ փորփրելուց հետո մեկ էլ աչքովս ընկավ «Yerevan Color Run 2017» ծրագրի կամավորների հայտադիմումը: Ժամանակ չկորցրի և արագ լրացրի այն, որովհետև մնացել էր ընդանմենը երեք րոպե դիմելու համար: Մի քանի օր անց, երբ ես արդեն անգամ մոռացել էի այդ ծրագրի մասին, ինձ զանգեցին և տեղեկացրին, որ ես ընտրվել եմ որպես այդ ծրագրի կամավոր: Ուրախացա, որ այս ամառը նույնպես ջերմ ու դրական հիշողություններ կնվիրի ինձ:

Շատ մարդիկ կարծում են, որ «Yerevan Color Run»-ը կապ ունի հնդկական տոնի հետ, և վերջերս, երբ բրոշյուր էի բաժանում, մի պապիկ ինձ ասաց.

-Աղջիկ ջան, որ դու սրանք բաժանում ես, էդ տոնին հավատո՞ւմ ես:

Իսկ ես զարմացած հարցրի.

-Ի՞նչ տոնի եմ հավատում, պապիկ ջան:

-Դե էդ հնդկական տոնին, էլի:

-Պապի ջան, «Yerevan Color Run»-ը ամենաուրախ և զվարթ հինգ կիլոմետրերն են: Սա վազք-զվարճանք է, որը կազմակերպվում է աշխարհի 35 երկրներում, ներառյալ Ռուսաստանը, ԱՄՆ-ն, Ավստրալիան, Բրազիլիան, Կանադան, Չիլին, Չինաստանը: Այն ընդհանրապես կապ չունի հնդկական տոնի հետ:

-Հա՜, ինչ լավ ա, ես էլ ասեցի՝ բացի կինոներ նայելուց՝ հիմա էլ դրանց տոներն եք նշում:

Ըհն, պապիկն էլ ապատեղեկացված էր, հուսով եմ՝ հավատաց ասածներիս:

Երիտասարդների ակտիվությանը վերադառնամ: Այն, որ ասում էի՝ ակտիվ երիտասարդություն չունենք, փոշմանում եմ, սխալ էի, իմ այդ կարծիքը լիովին հերքվեց՝ այդ ծրագրին մասնակցելով: Ինչ երիտասարդություն ունենք՝ աշխույժ, ուրախ, սպորտասեր, թռչող, վազող, հաղթող, մրցող, մի խոսքով՝ մեր երիտասարդների մեջ կյանքը եռում է ամռան տապի հետ միասին: Եթե դրսում 38 աստիճան է, ապա երիտասարդների հոգում՝ 80 աստիճանից բարձր:

Գունազարդ տոն էր Հանրապետության հրապարակում, որը կոչվում է «Գունազարդ վազք 5 կմ», շատերին հայտնի է նաև «Yerevan Color Run 2017»:

Ինչ հետաքրքիր օր էր. նոր մարդկանց հետ ծանոթացա, ովքեր լավ ընկերներ դարձան: Մենք՝ կամավորներս, տարբեր խմբերի էինք բաժանված և ամենքս ունեինք մեր անելիքը: Օրինակ՝ իմ խումբը վերցնում էր մարդկանց իրերը, որպեսզի վազելիս նրանց չխանգարի, և իրերի ապահովությունն էր հսկում: Մյուս խմբերը գույներ, ջուր էին բաժանում:

Ես ինքս սպորտի սիրահար չեմ, բայց այս «Գունազարդ վազքը» սեր է արթնացնում սպորտի, վազքի հանդեպ, խրախուսում առողջ ապրելակերպ: Կարծում եմ, որ այսպիսի ծրագրերը պետք է շատ լինեն: Ինչպես կասեն ծրագրի կազմակերպիչները. «Սա վազք է, որտեղ սպորտային պատրաստվածությունը նշանակություն չունի: Մեր նպատակն է միավորել դրական մարդկանց և երջանկացնել Հայաստանը»:

Այնքան մարդ կար, ու տարիքը կապ չունի, փոքր՝ դեռ նոր քայլող երեխաներից մինչև մեծահասակներ, բոլորը եկել էին մասնակցելու: Երեք տղա և երեք աղջիկ առաջինը հասան վազքուղու ավարտին, և հայտնվեցին լավագույն վեցնյակի մեջ: Նրանք ծրագրի հովանավորների կողմից արժանացան նվերների:

Օրը տոն դարձրին հայտնի դիջեյները, երգիչները, հեքիաթի հերոսները և իրենց ներդրումն ունեցան այդ միջոցառմանը:

Ա՜հ, ամենակարևորն էի մոռանում ասել՝ ծրագիրն ունի բարեգործական նպատակ: Ամեն տարի այն մի ուղղություն է ունենում: Օրինակ՝ 2015թ.-ին միջոցառման մասնակիցների շնորհիվ բարեգործական նպատակների համար գումարը ուղղվել է ծանր առողջական խնդիրներ ունեցող մի փոքրիկի բուժմանը: Իսկ 2016 թվականին բարեգործությունն արվել է Գյումրիի անօթևան ընտանիքների երեխաների համար:

Այս տարի կայացվելու են երկու բարեգործական ծրագրեր: «Yerevan Color Run»-ից ստացված միջոցների մի մասը կուղղվի Street Workout-ի մասնագիտացված մարզահրապարակի կառուցմանը Երևանի կենտրոնում, որտեղ կկարողանան անվճար մարզվել բոլոր այն մարդիկ, ովքեր ցանկանում են զբաղվել սպորտով: Իսկ 2-րդ բարեգործական ծրագիրն աջակցելու է մասշտաբային բարեգործական ծրագրի՝ Թերեզա Մխիթարյանի «Կյանքի ճանապարհ» 34 կմ անվտանգ ճանապարհի կառուցմանը (Իջևան-Բերդ), որը միացնում է Բերդը ամբողջ Հայաստանին:

Վազելն առաջացնում է երջանկության հորմոն, իսկ երբ շուրջդ բազմազան գույներ են, երջանկությունը քառապատկվում է:

Ամռան գալստյան հետ, ինչպես շատ ուսանողներ, ես ևս որոշեցի աշխատել, բայց նախևառաջ պետք է գտնել աշխատանք: Աշխատանքի փնտրտուքներով տարված` քայլերս ինձ տարան դեպի «Տաշիր» առևտրի կենտրոն, որտեղ ինչ-որ գործատուի գրասենյակ պիտի այցելեի: Առաջին հարկում ընդարձակորեն ծավալվում է ոսկու շուկան: Ներս մտնելով` շուրջբոլորս փնտրում էի անվտանգության որևէ աշխատակցի, որն ինձ կուղեկցեր վերոնշյալ գրասենյակը: Հայացքս, շուրջս ծփացող թանկարժեք փայլփլումներից երեսուն սանտիմետր բարձրության վրա զննելով մարդկանց դեմքերը, փորձում էր գտնել պահանջված անձին: Օրը բավականին շոգ էր, և ես փոքր-ինչ հոգնած տեսք ունեի, մազերս անփութորեն փռված էին ուսերիս (առհասարակ՝ մազերս հարդարել չեմ սիրում, գուցե դա իմ թերություններից մեկն է), և երբ ավելացնենք դեմքիս անորոշ արտահայտությունը, գուցե ստեղծվի մի տպավորություն, որը, հավանաբար, վաճառողներից մեկին առիթ տվեց ենթադրություններ անելու: Այդ մարդը, մի պահ միայն գրավելով հայացքս իր մի քանի բառով, կարողացավ բավականին խորը տպավորություն թողնել: Դա մոտ 50-55 տարեկան, միջահասակ, ցցուն, լերկությունից փայլող ճակատով, սպիտակամազ մի տղամարդ էր, կլորիկ կարմիր այտերն ու փոքր փորը հուշում էին բավարարված կյանքի մասին, իսկ կտավն ամբողջացնում էին փոքրիկ աչքերը, որոնք վայրկյանում կարողանում էին ֆիքսել քառակողմ աշխարհի բոլոր շարժումները: Ինձ նետված կես հայացքն էլ բավական էր հասկանալու, որ ես ոսկի գնելու ոչ մի նպատակ չունեմ: Երբ անցնում էի նրա կողքով, ինձ հառելով խորամանկ ժպիտից ծամածռված իր դեմքը, երգեցիկ ձայնով շպրտեց. «Կգնե՜մ ոսկի…»: Եթե շանթը հարվածեր, ավելի չէի էլեկտրահարվի, քան այդ պահին: Ինչո՞ւ նա չգոչեց. «Գնեցե՜ք ոսկի»: Այս արտահայտություններից յուրաքանչյուրն այդ պահին խորը ենթատեքստ ուներ: Հեգնելը վատ բան է, բայց, կարծում եմ, նա արժանի էր այն խոր հեգնական ժպիտին, որն այդ պահին առկայծեց դեմքիս: Աչքերիս առջև այդ էակն իր մեջ խտացրեց խորամանկը, խարդախն ու վաշխառուն և դարձավ կերպար: Արդյոք ի՞նչը ինձ այդպես հուզեց այդ մարդու երկու խոսքի մեջ. դա ոչ թե այնտեղ այցելելու իմ նպատակի մասին նրա ստացած սխալ տպավորությունն էր, այլ այն գիտակցումը, որ հասարակության մեջ կան այնպիսի արարածներ, որոնք օգտվելով մարդկային դժբախտություններից, կարիքից, անմեղությունից` իրենց կանչող ժպիտով ծուղակում են մարդկանց, որոնցից մեկին այդ պահին նա տեսավ իմ մեջ:

Աշխարհը տհաճությամբ ընդլայնվեց առջևս: Կյանքում այնքան շատ են անելանելի վիճակում գտնվող մարդիկ, որոնցից էլ հմտորեն օգտվում են «բարիները»: Ամեն օր մենք բազմաթիվ դեպքերի մասին ենք կարդում, լսում հեռուստացույցով, որոնք իրենց շատության պատճառով երբեմն կորցնում են հուզելու ընդունակությունը: Ասում են` մարդկային դժբախտություններն են սնում հեռուստատեսությունը: Բայց կենդանի մի դիպվածը կարող է ավելի լայն հասկացողություն ընձեռել, քան լրատվության բազմազան միջոցները:

2017 թվականին մեր դպրոցում բացվեց «Արմաթ» ինժեներական լաբորատորիան, որի սաներից եմ նաև ես: Իմ ինֆորմատիկայի ուսուցիչ ընկեր Ջանունցն ասաց, որ եթե ցանկանում եմ մասնակցել, ապա պետք է ունենամ մի նորարարական գաղափար: Ես շատ էի ուզում մեկնել ճամբար, ձեռք բերել նոր ընկերներ: Երեք օր մտածեցի, թե ինչ նորարարական գաղափար հորինեմ, և հանկարծ մտածեցի՝ լրագրող ռոբոտ, որը կարող է անել ցանկացած լրագրողի գործ:

Չգիտես՝ ինչու, ցանկացած ճամբար մեկնելուց առաջ սկսում եմ մտածել, որ լավ չի անցնելու: Կրկին նույն մտահոգությամբ էլ գնացի:
Գնացինք Հանքավանի «Զեփյուռ» ճամբարը: Առաջին օրն էր: Սենյակներն արդեն բաժանել էին, մեր սենյակում ինն աղջիկ էինք:
-Եկեք ծանոթանանք, երեխեք ջան, 10 օր իրար հետ ենք մնալու,- սենյակում արդեն բոլորն ընտրում էին իրենց անկողինները, իսկ ես շարունակում էի խոսել:
Ծանոթացանք: Մի օրվա մեջ ես, Արմինեն և Սոֆին դարձանք անբաժան եռյակ: 10 օրերի ընթացքում միշտ իրար կողքի էինք նստում:
Արդեն գնացինք և տեղավորվեցինք տաղավարում: Բոլոր 45 մասնակիցներն էլ ունեին իրենց նախագիծը, որն էլ ներկայացրինք: Երբ ավարտվեց 45 հոգու գաղափարների ներկայացումը, սկսվեց քվեարակությունը: 30 րոպե տևեց քվեարկության հաշվարկը: Ընտրվեցին լավագույն 7 գաղափարները, և ստեղծվեց 7 խումբ:
Ճամբարում դասընթացներ էին անցկացվում տարբեր բնագավառներից՝ «Picsart»-ից մինչև «U!com»:
Վերջին օրը առավել լավ 7 գաղափարներից ընտրվեցին լավագույն 3-ը:
Այդ ճամբարից միշտ կհիշեմ ես, թե ինչպես երկրորդ օրը երկու անգամ ջրվեցի, թե ինչպես էի ամեն օր թրջված գնում սենյակ, թե ինչպես էին տղաները գլխիս լցնում իրենց սափրվելու փրփուրը: Կարող եմ անվերջ թվել մեր չարաճճիությունները:
Մտքումս այնքան հիշողություններ կան, այնքան հետաքրքիր դեպքեր են խճճվել, որ չեմ կարողանում մտքերս լրիվ հանձնել թղթին: Չեմ կարողանում, քանի որ կարոտել եմ բոլորին:

Երբ տանը մենակ ես լինում, ինչ խենթություն ասես, որ մտքովդ չի անցնում:

Մտածում ես, պատկերացնում ու որոշում օր և ժամ, որ իրագործես նպատակդ, հաճախ դու չես որոշում այդ օրը, քանի որ դա տոն է, և ոչ միայն դու ես նշում, այլ քեզ նման հազարավոր մարդիկ։ Այդ օրը, որի մասին մտածում, երազում և պատկերացնում էի, մեր վերջին զանգի օրն է, որը ոչ հեռու ապագայում է՝ ընդամենը 3 տարի հետո (դե, ես մտածում եմ, որ 3 տարին շատ շուտ կանցնի): Արդեն նաև համացանցն էի փորփրել, թե ինչ համազգեստ պետք է հագնենք աղջիկներով և այլն… Բայց այս ամենից զատ պարզվեց, որ իմ դասընկերներն էլ են ամեն օր մտածում վերջին զանգի մասին, ու այդ խենթ միտքը ամառ օրով մեզ հավաքեց իրար գլխի: Սկսվեցին բուռն քննարկումները: Դե, մեր ժամանակներում «իրար գլխի հավաքվելը» հանդիպումը չէր, այլ ֆեյսբուքը և դասարանական զրուցարանը։ Տեսաֆիլմեր էինք միմյանց ուղարկում, քննարկումներ անում։

-Կարանք էս վիդեոն մեր օրինակով անենք:

-ՉԷ՛, դա հարմար չի, էս մեկն ավելի լավն ա:

Նմանատիպ շատ երկխոսություններ ունեցանք։ Դա էլ հերիք չի, սկսվեցին հեռախոսազանգերը: Զանգում էինք հատկապես նրանց, ովքեր այդ պահին օնլայն չէին։ Նրանք էլ միացան մեզ ու սկսվեց նոր մտքերի շարանը:

Հետո խելքի եկանք ու հասկացանք, որ մինչև 2020 թվականը դեռ այնքան ժամանակ կա, որ կհասցնենք մտածել, փորփրել ու իրագործել:

Ու այդպես մի վայրկյանում անհետացան մեր վառ երազանքներն ու մտածմունքները, որոնք կապել էինք մեր վերջին զանգի հետ:

Մի օր քեռիս խոստացավ, որ խորոված կպատրաստի: Հացի ժամին նկատեցինք, որ մեքենայի անվադողն է վերանորոգում: Նրա կինը հարցրեց.

-Վարդան, խորովածի կրակը չե՞ս վառում:

-Ուզում ես խորոված ուտես՝ արա ու կեր, ես ժամանակ չունեմ:

Հարսիկս ասաց.

-Չի անում, թող չանի, ես կանեմ: Ասաց ու անցավ գործի: Միսն ու կարտոֆիլը կտրատեց, համեմեց ու դրեց մի կողմ, սալորից թթու կոմպոտ պատրաստեց, նաև՝ ամառային աղցաններ:

Հետո իջավ բակ, մանղալը դրեց հարմար տեղում, ցախը բերեց, կրակը վառեց ու ասաց.

-Վարդան, կրակին կնայես, ես գնում եմ միսը շամփրեմ:

Քիչ հետո շամփուրները ձեռքին իջավ ցած ու միսը դրեց կրակի վրա:

-Դե տես, հեսա ինչ խորոված եմ անելու,- ասաց հարսիկս:

-Արա, արա, տեսնեմ՝ էդ ինչ տես անի:

Խորովածն արդեն պատրաստ էր, ու հարսիկս բոլորին կանչեց սեղանի մոտ:

Ամեն ինչ շատ համեղ էր ստացվել, բոլորին շատ դուր եկավ, մանավանդ՝ քեռուս: Ու քեռիս ասաց.

-Սրանից հետո խորովածը դու ես անելու,- ասաց ու ծիծաղեց: