Օրը ամպամած էր, հաստատ անձրև էր գալու: Ճիշտ է, ես սիրում եմ մուգ ամպերը, բայց այդ օրը անձրևը բոլորովին անտեղի կլիներ: Պետք է գյուղից դուրս գնայի՝ Նոյեմբերյան: Մի խոսքով, չձգձգեմ: Ճանապարհին սպասում էի, որպեսզի հարմար մեքենա անցնելիս կանգնեցնեմ: Ինձ հետ էր նաև համադասարանցիս՝ Արմանը: Դե բնականաբար, հասկացաք՝ ինչու չէի ուզում, որպեսզի ամպամած լիներ: 15 րոպե կանգնելուց հետո հեռվում տեսա մոտեցող մեքենա, սպասում էի, որ մոտենա՝ փորձեմ կանգնեցնել: Հենց այդ պահին զանգեցին, մինչ պատասխանում էի, մեքենան անցավ մեր կողքով:
Հա, դե լավ ոչինչ, հո էդ մեկով չի՞ որոշվում՝ մեքենա կգա էլի: Դե, Բաղանիսի միջով է անցնում հայ-վրացական ավտոմայրուղին: Մեքենա եկավ, չէ, ավելի ճիշտ, մեքենաներ: Մոտենում էր սև մեքենա, ձեռքս պարզեցի, բայց չկանգնեց, համարանիշները Ռուսաստանի Դաշնությանն էր, հասկանալի է պատճառը: Սև մեքենան անցնելուց անմիջապես հետո անցնում էր նաև մեկ այլ մեքենա, այս անգամ սպիտակ էր: Այնպես արագ ամեն ինչ տեղի ունեցավ, որ անգամ չհասկացա, թե ոնց կանգնեց այդ սպիտակ մեքենան: Ճիշտն ասած, անկախ ինձնից ձեռքս պարզեցի, սև մեքենային կանգնեցնելուց հետո անգամ չհասցրեցի ձեռքս իջեցնեմ, երբ հանդիպեց սպիտակը: Սպիտակ մեքենան կանգնեց, մոտեցա վարորդին, որպեսզի տեսնեմ՝ կարելի՞ է մինչև Նոյեմբերյան իրենց հետ գնալ, թե ոչ: Մոտեցա և տեսնեմ՝ վարորդը կին է: Բարևեցի և խնդրանքս ասացի, բայց մի տեսակ ամաչելով: Մտածեցի՝ նեղություն եմ պատճառելու, բայց այսպես ասած, ամաչելով նստեցի մեքենան: Երբ նստեցի, պարզվեց վարորդը մենակ չէ, երկու աղջիկ էլ կային: Այդ ժամանակ չգիտեի՝ նստեմ թե ոչ: Այդքանով փոքր մեքենայի մեջ մի քիչ շատ է լինում, բայց դե կանգնեցրել էի արդեն: Մեքենան ճանապարհի մեջտեղում էր, պետք էր շուտ նստել ու ազատել ճանապարհը: Նստեցի մեքենան, 15 կմ միասին էինք գնալու: Հաստատ լուռ չէինք նստելու: Ծանոթացանք, մի քանի բառ փոխանակելուց հետո մտերմացանք, ֆեյսբուքյան էջերով փոխանակվեցինք: Զրուցեցինք նաև նմանը չունեցող մեր երեք հոգիանոց վերջին զանգից, ապագա մասնագիտություններից և զրույցի ընթացքով ոլորաններից մեկում երևաց եռագույն քարը: Մեքենան կանգնեցրեցին, և մոտեցանք քարին. մեկ հատ սելֆին չէր խանգարի ճանապարհը շարունակելուն: Արդեն այնքան հաճելի մթնոլորտ էր, որ չէի էլ զգացել երբ տեղ հասանք:

Դրսում ցուրտ և ամպամած էր, բայց մեքենայի մեջ կար մի մեծ ջերմություն, խոսքը մեքենայի վառարանների մասին չէ, այլ նման բարի մարդկանցով շրջապատված լինելու: Ահա և հասանք տեղ: Մեզ ուսման մեջ կանաչ ճանապարհ մաղթեցին՝ ավարտականներիս, իսկ իրենց բարի ճանապարհ, որովհետև գնում էին Վրաստան:

Գործերն ավարտելուց հետո նորից վերադարձանք գյուղ: Գնալու և գալու տարբերությունը շատ մեծ էր, բնականաբար գնալը ավելի հաճելի: Երբ տուն եկա, սկսվեց անձրևը: Մտածեցի՝ ինչ լավ է, որ հանդիպեցին ճանապարհին այդ լավ մարդիկ, թե չէ հաստատ անձրևից կթրջվեինք:

Ընկերներիցս երկուսի հետ նույն համալսարանում ենք սովորում: Չնայած այն բանին, որ տարբեր բաժիններ ենք ընտրել՝ միշտ օգնում ենք իրար: Ամեն քննությունից առաջ նրանց ասում եմ.

-Սաղ լավ ա էղնելու, չմտածեք…

Լսում են ինձ, բայց շարունակում են անհանգստանալ:

Քննությունից մեկ օր առաջ ընկերոջս հետ հեռախոսով էինք խոսում.

-Ախպեր, ո՞նց եմ քննությունս տալու, բան չեմ սովորել:

-Շատ մի մտածի, սաղ լավ ա էղնելու, մինչև քնելդ մի երկու բան կարդա:

-Կարդըմ եմ՝ բան չեմ կարըմ հիշեմ։ Բանակից առաջ ոնց որ գուբկա էղնեի՝ ինչ կարդըմ էի, սաղ քաշըմ էի ուղեղիս մեջ:

-Էսա ֆեյսբուքով վիդեո կուղարկեմ հիշողությունը լավացնելու համար:

-Ուղարկի, նայեմ տենամ՝ կօգնի՞:

-Դե, էսա ուղարկեմ, դու նայի ու էդքան մի մտածի, սաղ լավ ա էղնելու…

Հաջորդ օրը քննությունից հետո հանդիպեցինք, ու առանց բարևելու միանգամից հարցրեցի.

-Հը՞, ի՞նչ ստացար:

-Չորս ա դրել:

-Բա որ ասում էի՝ սաղ լավ ա էղնելու:

Ու ընկերս, համաձայն իր բնավորության, սկսեց.

-Բանակից առաջ իմ նման սովորող չկար, կարաս՝ տղերքին հարցնես:

-Հա, գիտեմ, ասել ես մի հազար անգամ (ամենաքիչը): Ասում եմ՝ տենց էլ չսովորեցիր էլի ինձ լսելը:

-Այսի՞նքն:

-Սաղ լավ ա էղնելու…

-Վիոլ, որոշե՞լ ես՝ ինչ ես դառնալու,- հարցրեց ընկերուհիս:

-Լավ հարց էր, բայց դեռ ոչ:

-Ինչո՞ւ:

-Դե, եսիմ, չեմ կարողանում կողմնորոշվել:

-Բալես, ե՞րբ ես մասնագիտություն ընտրելու,- հիմա էլ մայրս է հարցնում:

-Մամ, դե ամեն օր բոլորը նույն հարցն են տալիս: Մի բան կընտրեմ էլի, դեռ ժամանակ կա:

-Մնաց մեկ տարի: Ո՞նց ես հասցնելու պարապել

-Ուֆ, մամ, չգիտեմ: Դժվար բան ա մեծանալը:

Երբ հասնում է չափահասության սահմանը, պետք է կարևոր որոշումներ կայացնել: Դրանցից մեկը մասնագիտության ընտրությունն է, որը շատ որոշիչ է ամբողջ կյանքի համար::

Նախ, մասնագիտությունը պետք է դուր գա, որպեսզի հետագայում սիրով աշխատես, ոչ թե անիմաստ և ձանձրալի թվա: Ես բարդ մարդ եմ, քանի որ ամեն ինչ հետաքրքրում է ինձ, դրա համար չեմ կարողանում կողմնորոշվել: Փոքր տարիքում շատ էի սիրում խոհարարության և դիզայնի հետ կապված ամեն ինչ: Ընտանիքս, նկատելով նկարչական ունակություններս, տարան գեղարվեստի դպրոց: Բայց ինձ այդ ոլորտում չգտնելու պատճառով չսիրեցի և չշարունակեցի: Այժմ նկարչությունը իմ հոբիներից մեկն եմ համարում: Շատ-շատ սիրում եմ հայոց լեզուն, կուզենայի բանասեր դառնալ, բայց ցավոք, ընդհանրապես չեմ սիրում գրականությունը և կարդալը: Ինչպես վերջերս եմ պարզել. ինֆորմատիկան, կայքի ծրագրավորումն ու դիզայնը իմն են: Այս մասնագիտությունը ինձ դուր է գալիս, բայց դե իհարկե, մաթեմատիկա իմանալ է անհրաժեշտ:

Ի՞նչ կասեք, որոնք են այժմ ավելի արդիական, պահանջված, հետաքրքիր և հաճելի մասնագիտությունները:

Երբ փոքր էի, շատ բաների վրա էի ուրախանում: Դրանցից մեկը խատուտիկ էր: Երբ տեսնում էի խատուտիկի բմբուլը օդում, ասում էի, որ ինչ-որ մեկն ինձ նամակ է ուղարկել: Խատուտիկն օդում ճախրում էր, իսկ ես փորձում էի բռնել և տալիս էի մեկի անունը և փչելով հետ ուղարկում: Մտածում էի, որ նամակս կհասնի հասցեատիրոջը: Ես հավատում էի, որ բամբակի նման թեթև իմ փետուրը քամին ուր ասես, կարող է տանել:

Երբ տալիս էի մեկի անունը և ուղարկում, նայում էի, թե ինչպես է խատուտիկս օդ բարձրանում ու քամու թևին պարելով հետզհետե հեռանում ինձնից: Մտածում էի, որ եթե այդպես բարձրանում է օդ ու հեռանում, ուրեմն հաստատ գնում է հասցեատիրոջ մոտ:

Քիչ առաջ խատուտիկի մի փոքրիկ փետուր դիմացովս անցավ: Երբ քամին քիչ մեղմացավ, այն դանդաղ իջավ ներքև: Ես էլ ձեռքս պարզեցի, և խատուտիկն ընկավ ուղիղ ափիս մեջ: Խատուտիկ, քեզ նորից ուղարկե՞մ հեռու երկրներ: Ափիս մեջ պահած նայում էի, հանկարծ առաջվա պես պինդ հավատացի, որ գնալու է, իմ նամակը տեղ է հասցնելու… Ծնողներիս անունը տվեցի, «նամակս» շշնջացի նրան:

Խատուտիկների փետուրները՝ սերմերը, տարածվում են հունիս ամսվա սկզբներին: Հիմա ճիշտ ժամանակն է «նամակներ» ուղարկելու:

Տատիկս անընդհատ պապիկիս ասում էր.

-Հավաբնի աղաքը սետկա քաշի, վեր հավերին կարամ տյուս անեմ, ղրղին տանի վեչ:

Ամեն անգամ լսում էի այս արտահայտությունը, երբ գնում էի տատիկենցս այցելության: Պապիկս ասում էր.

-Վե՞նց սարքեմ, սաղ օրը բխճեքումը գործ եմ անում:

Մի օր էլ գնացի տատիկենցս տուն ու տեսա, որ պապիկս ցանկապատում է հավաբնի դիմացը:

-Էդ արդեն սարքո՞ւմ ես, պապի:

-Էհ, բալես, բա հի՞նչ անեմ:

Ու գնացի, որ տատիկիս ասեմ:

-Տատ, գիտե՞ս, պապին հավաբնի դիմացը ցանկապատում է:

-Հա, էդ տունը շինվածը լավ ա սկսեց սարքիլը: Արդեն կարամ հավերին տյուս անեմ:

Մի քանի շաբաթ անց ցանկապատը պատրաստ էր, ու հավերն այնտեղ քուջուջ էին անում:

Տատիկս քսան հավ ունի, մի աքլոր: Այդ աքլորը շատ վախենալու աչքեր ունի: Ամեն անգամ այդտեղով անցնելիս մայրիկիս ասում էի.

-Էս աքլորը աչքիս ալաբուլայա էրևում…

Մի օր էլ տատիկիս հետ գնացինք հավերին կուտ տալու, ես կանգնեցի դրսում, որովհետև վախենում էի աքլորից, իսկ նա փայտով ներս գնաց: Դուրս գալուց աքլորը վրա տվեց տատիկին , ես միանգամից գոռացի.

-Տա՜տ, էկա~վ…

-Բա կյալիս ա էլի, էս տերը մեռածը,- ասաց ու փայտով խփեց աքլորին:

Սա էլ պապիկիս սարքած ցանկապատը, տատիկիս հավերն ու կծան աքլորը:

Ուզում եմ ձեզ մի բան պատմել մանկությունիցս: Երբ փոքր էի, 4-5-րդ դասարան, ատում էի ամեն մի օրս, ատում էի, որ գալիս էին ամառային արձակուրդները: Հիմա կմտածեք, թե ինչու, չէ որ բոլոր երեխաներն անհամբեր սպասում են արձակուրդներին:

Երբ փոքր էի, ամառային արձակուրդների սկսվելուն պես ես, եղբայրս, հորեղբորս երեխաները տատիկիս և պապիկիս հետ բարձրանում էինք սար`այնտեղ մնալու: Երեք ամիս մնում էինք սարերում, պահում էինք անասուններին`կովերի, ոչխարների:

Մեր օրը սկսվում էր այսպես: Առավոտյան արթնանում էինք ժամը 6-ին: Տատիկս և պապիկս գնում էին գոմ, որպեսզի տատիկս կթի կովերին, իսկ պապիկս էլ կովերին տանի սարը արածեցնելու, հետո կթում էր ոչխարներին, ոչխարներին էլ եզդի հովիվներն էին տանում ավելի բարձր սարը և իրիկունը բերում: Իսկ մենք խաղում էինք և օգնում նրանց: Ի դեպ, այդ երեք ամիսներին մենք մնում էինք վրանի մեջ:

Հետաքրքիր է, չէ՞: Այո’, իհարկե, կարդացողի համար ամեն ինչ հետաքրքիր է ու հեշտ, իսկ այդ ամենը ապրողի համար ուղղակի տառապանք ու չարչարանք: Մի հետաքրքիր քար կար այնտեղ: Մենք նստում էինք այդ քարի վրա և սահում`խաղում էինք, խաղում, որ այդ օրերը շուտ անցնեն: Այնտեղ կար մի լքված ավտոբուս: Ավտոբուսի մեջ էլ խաղում էինք տուն-տունիկ: Երբ գալիս էր օգոստոս ամիսը, մենք երեխաներով իջնում էինք սարից, որ պատրաստվենք դպրոց գնալուն:
Սեպտեմբերի 1-ին դասղեկս երեխաներին հարցնում էր, թե ինչպես ենք անցկացրել մեր ամառային արձակուրդները: Բոլորը պատմում էին, թե ինչ են արել, ինչով են զբաղվել, ուրախ-ուրախ պատմում էին, թե ուր են գնացել հանգստանալու, իսկ ես լուռ նստում էի: Ուսուցչուհիս  հասկացել էր, որ ես ոչ մի տեղ էլ չեմ գնացել հանգստանալու, այլ գնացել եմ սար՝ օգնելու տատիկիս ու պապիկիս: Ուսուցչուհիս բոլորին լռեցրեց, և ինձ կանչեց իր մոտ: Անկեղծ ասած, մի պահ զարմացա, բայց գնացի կանգնեցի ուսուցչուհուս կողքին: Ուսուցչուհիս ասաց, որ արձակուրդները ամենալավը անցկացրել եմ ես: Ինքս ինձ հարց տվեցի՝ ե՞ս, ինչո՞ւ: Ու շարունակեց՝ ասելով, որ ես գնացել եմ սար, ուր կար մաքուր օդ է, բնություն, օգնել եմ ընտանիքիս անդամներին: Այդ ամենը ասում էր, որ ես ինձ վատ չզգամ, դա ես հասկանում էի և լուռ լսում: Ուսուցչուհիս վերջացրեց և գնաց: Դասընկերներս մոտեցան ինձ և սկսեցին հարցեր տալ: Ես պատմեցի ամեն ինչ, ինչ կատարվել էր սարերում: Պատմելիս ինքս էլ հասկացա, թե ինչ հետաքրքիր էր սարերում:

Հիմա ես չեմ ատում մանկությունս, այլ կարոտում եմ: Կարոտում եմ սարերում անցկացրած ամեն մի օրս: Մեր խաղերը, մեր կատարած ամեն հիմար արարքները: Արդեն 4-5 տարի է, չեմ գնացել սար, չեմ տեսել այն վայրը, որտեղ մնում էինք, այն քարը, որի վրայից սահում էինք, ավտոբուսը, որ մեր տուն-տունիկի թագավորությունն էր…

Հիմա արձակուրդներս այլ կերպ են անցնում, մի տեսակ շրջանակի մեջ…