mane m sargsyan

Մի ուսանողի պատմություն

Բարև սիրելի ընթերցող, եթե դու ինձ ճանաչում ես, ապա պետք է, որ տեղյակ լինես իմ ուսանող լինելու փաստի մասին: Սովորում եմ Երևանի պետական բժշկական համալսարանում: Ամենադժվար համալսարաններից մեկը, եթե ոչ` միակը: Մասնագիտական առարկաների հետ զուգահեռ անցնում ենք «ոչ պետքական» առարկաներ և «երեք» դրական գնահատականով փակում: Բայց այսօր նյութիս թեման համալսարանը չէ, այլ մի ուսանողի պատմություն, ով մնում է Երևանում եղբոր հետ:

Ես Ճամբարակից եմ, Երևանում ապրում եմ, ինչպես արդեն հասկացաք, եղբորս հետ: Տան միակ աղջիկը ես եմ: Եվ մայր եմ, և քույր, և խոհարար, և «հավաքարար», և վերջապես, ուսանող: Ինչպե՞ս եմ հասցնում դասերիս հետ տնային գործերը: Ճիշտն ասած, ինքս էլ եմ զարմանում ինձ վրա:

Երբ դու ապրում ես մի տան մեջ, որտեղ բացի քեզանից կա ևս երեք աղջիկ, խնդիրն ավելի արագ է լուծում ստանում, իսկ այս «օտար» քաղաքում, այս նոր կացարանում միակ աղջիկը լինելով, սովորում ես հույսդ միայն քո ուժերի վրա դնելուն, շաբաթվա մեջ ամենաքիչը չորս անգամ, չորս տարբեր տեսակի ճաշ պատրաստելուն, տունը շաբաթվա մեջ գոնե երկու անգամ «մասշտաբային մաքրման» ենթարկելուն: Եթե ապրում ես տղայի հետ, պետք է, որ տեղյակ լինես, որ տղան շաբաթվա մեջ գոնե երկու անգամ, եթե ոչ ամեն օր, պետք է «ջրիկ ճաշ» ուտի: Դա չգրված օրենք է…

Չնայած եղբոր հետ ապրելն իր դրական կողմերն էլ ունի: Նախ, եթե խանութից գնելու բան կա, նա է գնում: Միսն է կտրտում, հարկ եղած դեպքում նաև կարող է ճաշ պատրաստել, ու այդ ժամանակ անկախ քո կամքից, հասկանում ես, որ նա քեզանից ավելի լավ է պատրաստում, թեկուզ ձվածեղ կամ «ժարիտ»: Բայց այդ ճաշ պատրաստելու «ակցիան» կարող է գործել տարին մեկ կամ երկու անգամ: Մոռացա նշեմ` չզարմանաք, եթե ամեն անգամ քո պատրաստած ճաշն ուտելուց նա ձեզանից դժգոհ մնա: Դա սովորական է: Ուղղակի լուռ համակերպվեք, և հիշեք. դրսում նա գովում է ձեզ:

Եթե խորհուրդի կարիք զգաք, գրեք: Մեծ սիրով կօգնեմ:

araqsya azizyan

Բաժանման խաչմերուկում

Գիտեք, երբ դպրոցում 12-ցիները ավարտում էին, միշտ մտածում էի, ավելի շատ երազում, որ իմ ավարտելու ժամանակն էլ գա: Ես էլ էի ուզում վերջին անգամ հագնել դպրոցական համազգեստը, ուզում էի ինձ համար էլ վեջին անգամ հնչեր դպրոցի զանգը, ես էլ էի ուզում վերջին անգամ նստել աշակերտական նստարանին, վերջին անգամ գրել ստուգողական աշխատանքներս… Բայց հիմա, երբ արդեն մի քանի օր է մնացել, ուղղակի ուզում եմ ձեռքով օրերը պահել, որ չմոտենա պահը բաժանման:
Իսկ հիմա ես արդեն վերջին անգամ եմ բացելու դասասենյակիս դուռը ու ասեմ.
-Բարև, երեխեք:
-Բարև, երեխա:

Երբ միպահ հետ ես նայում, ուզում ես, որ նորից հետ գան այն 12 տարիները, որոնք օրեր հետո անցյալում են մնալու: Հասկանում ես, որ մանկությունդ իր տեղն է զիջում պատանեկությանը: Մեր ներսում թախիծն ու ուրախությունը միախառնվել են: Հասկանում ես, որ կարոտելու ես ամեն ինչ, ինչ կապված է դասարանիդ հետ: Նույնիսկ կարոտով ես հիշելու բոլոր կռիվները: 12 տարի նույն դպրոցում, նույն դասասենյակում ենք լացել, ուրախացել, դաս պատասխանել: Հասկանում ենք, որ 12 տարի անցավ կյանքիցդ` իր հետ կապելով դպրոցն ու աշակերտական կյանքը: Հասկանում ես, որ էլ առավոտյան մեզ ոչ ոք չի զանգելու ու ասի:
-Արագացրու, ուշանում ենք դասից:
Օրեր հետո վերջին անգամ ենք բացելու դպրոցի դուռը, ու վերցնելով քաղցր հիշողությունները` դուրս ենք գալու: Մեր կապույտ սենյակն ու կանաչ երազը ես կարոտով եմ հիշելու: Կարոտելու եմ նույնիսկ դպրոցի պահակին, որ ամեն մեր ուշանալը ներում էր ու դպրոց թողնում: Կարոտելու եմ, այն աթոռը, որի վրա նստել ենք: Կարոտելու եմ ամենաուրախ դասամիջոցները: Մնաց մի քանի օր, և դպրոցը կդառնա մի մեծ կարոտ:

hovik vanyan dsex

Իսկ ես կարծում էի՝ չեն ճանաչում

Ապրիլի 28-ին, ինչպես 17-ի 200-ից ավելի թղթակիցներ, այնպես էլ ես, Անին, Ստելլան ու Սեդան երկար սպասումներից հետո ճանապարհ ընկանք հեռավոր Դսեղից` պատանի թղթակիցների առաջին մրցանակաբաշխությանը մասնակցելու:

Որպեսզի ժամանակն արագ անցներ, սկսեցինք «Այլ կերպ» խաղալ: Ընկերներով ճանապարհ գնալը միշտ էլ հաճելի է լինում:

Շատ չանցած, ի զարմանս ինձ, տեղ էինք հասել:

-Անու՜շ,- տասնյակ դեմքերի միջից միայն Անուշին ու Սոնային էի ճանաչում: Գրկախառնություններից հետո փորձում էի գտնել այն ծանոթ դեմքերից, ում հոդվածները միշտ կարդում եմ: Հենց այդ պահին էր, երբ մի աղջիկ մոտեցավ ինձ, մի փոքրիկ թուղթ տվեց ու ասաց, որ մի գեղեցիկ բան գրենք 17-ի մասին: Առաջին բանը, որ մտքիս եկավ. «17.am-ը կյանքն է»…

Ամեն բան շատ հաճելի էր ու ոգեշնչող էր, միայն վատ էր, որ ընդամենը երկու հոգու էի ճանաչում: Դե, քանի որ Անին ու Ստելլան միշտ Միլենայի ու Ինեսայի հետ էին, ես էլ ծանոթացա նրանց հետ ու սելֆիներն սկսվեցին… (Լավ, էս պահը մի քիչ անցնեմ ու հասնեմ մրցանակաբաշխության պահին…)

Անկեղծ ասած, մինչև այն պահը, երբ իմ անունն էլ հայտարարեցին 100 հոգու մեջ, ես չէի էլ պատկերացնում, որ կարող եմ կամ արժանի եմ նրանց մեջ լինել, շատ անսպասելի էր: Չէ որ դասընթացի չէի մասնակցել, ճամբար չէի գնացել, այլ միայն թղթակցություններ էի ուղարկել փոստով:

-Շնորհավոր,- մի քանի կողմերից լսվեց այս հաճելի բառը:

Բայց դա չէր ինձ համար կարևորը, ես սպասում էի, թե երբ են Անիի անունը տալու, որովհետև համոզված էի, որ նա արժանի է:

-Անի Ղուլինյան,- հնչեց հաղորդավարի շուրթերից Անիի անունը, ու այդ ժամանակ արդեն սիրտս տեղն ընկավ:

Դե ինչ, հիմա միայն ինձ մնում է ավելի պարտաճանաչ դառնալ ու արդարացնել 17-ի հույսերը…

Արդեն տանը նստած ամփոփում էի հիանալի օրը, երբ Սեդա Հարությունյանը նամակ գրեց.

-Լավ հասա°ք:

-Ես Երևանում եմ մնացել… Մյուսները լավ են հասել…

-Դե լավ ա: Ափսոս չշփվեցինք, բայց շատ լավ մարդ եք երևում, ձեր նյութերն էլ կարդացել եմ, ձեզ տեսա, ասացի՝ մոտենամ, էն էլ մի քիչ ամաչեցի…

Իսկ ես կարծում էի՝ ինձ ոչ ոք չի ճանաչում:

naira mkhitaryan

Յասամանի համով երազանքները

Փոքր էի, երբ իմացա, որ հինգ թերթիկ ունեցող յասամանը երազանքներ իրականացնելու կարողություն ունի: Թաղի երեխաներով հավաքվում էինք յասամանի ծառի շուրջն ու սկսում  փնտրտուքը: Փնտրում էինք հինգ թերթիկ ունեցող յասամանի ծաղիկ ու… Տարօրինակ կթվա, բայց պահում էինք երազանք ու կուլ տալիս այն: Արդյունքում տուժում էր մեր հարևանուհու յասամանի ծառը, որովհետև յասամանի՝ երազանքներ իրականացնելու կարողությանը հավատացողները շատ էին մեր մեջ, ու շատ էին նաև երազանքները: Մի ծաղկով չէինք բավարարվում, թեև ծաղիկները բավականին դառն էին: Կուլ էինք տալիս դառը ծաղիկներն ու պահում քաղցր երազանքներ. հավատում էինք, որ կատարվելու են, մանավանդ ես: Երևի յասաման շատ սիրելուց էր…

Յասամանի սեզոնն սկսվել է մեր գյուղում, ու ախորժակ պահողներ էլ, անշուշտ, կան: Ես էլ, անպայման փնտրելու եմ հինգ թերթիկ ունեցող ծաղիկ, երազանք եմ պահելու ու կուլ տալու ծաղիկը: Ես դեռ հավատում եմ յասամանի երազանքներ իրականցնելու կարողությանը. երևի պատճառն այն է, որ հավատում եմ երազանքիս:

harutyun hayrapetyan portret 2

Նյութ գրելու բաղադրատոմս

Ասեմ ձեզ, ընթերցվող նյութ գրելը ինձ համար բավականին երկար գործընթաց է։ Դրա համար մշակել եմ մի հետաքրքիր «բաղադրատոմս»։ Հիմնական օգտագործվող նյութերն են ՝ թուղթ, գրիչ, ականջակալներով երաժշտություն, նոթբուք և լավ մտածված թեմա:

Նախ, սկսենք թեմայի ընտրությունից: Պետք է ընտրել մի այնպիսի թեմա, որի մասին ուրիշները անգամ չեն մտածել։ Հետաքրքիր մի թեմա, որը կհրապուրի ընթերցողին։

Երկար մտածելուց հետո անցնում եմ գործի: Վերցնում եմ թուղթն ու գրիչը, միացնում եմ «մարմանդ» երաժշտությունը, և այդ երաժշտության տակ սկսում գրել:
Ողջ ընթացքում պետք է ուշադիր լինել, և նրա համար, որ նյութը «հում չմնա», և որ հանկարծ «չայրվի», ամեն ինչ չափի մեջ, մտքերը իրար հետևից շարադրել՝ առանց կաշկանդվելու: Ես օրինակ, գաղտնի բաղադրամաս էլ ունեմ, մի փոքրիկ գաղտնիք, բայց քանի որ որոշել եմ գրել՝ կբացահայտեմ:
Դա սերն է ու հոգին, սերը առ այն, ինչ անում ես, ու մի քիչ հոգի: Շատ չլցնես, հա, թե չէ՝ «կթափվի»: Հենց զգաս, որ պատրաստ է՝ ավարտել: Նյութը համարյա պատրաստ է:

Գրելուց հետո կարդում և ըստ ճաշակի «ավելացնում եմ» թախիծ կամ ուրախություն, որից այն ավելի «ախորժալի» է դառնում։ Իսկ վերջում ուղղակի հավաքում եմ համակարգչով և ուղարկում 17.am-ին։

Ահա և իմ ամբողջ գաղտնիքը։

syuzi babayan voskehat

«Լույս մանկանց»

Հերթական պարապմունքիս օրն էր: Որոշեցի չգնալ պարապմունքի և գնալ «Լույս մանկանց» ծրագրին: Նախ ասեմ, որ արդեն երկու տարի է մասնակցում եմ այդ ծրագրին  և կարող եմ վստահորեն ասել, որ այն ինձ վրա մեծ ազդեցություն է թողել:

Մի փոքր խոսեմ ծրագրի մասին: «Լույս մանկանց» ծրագիրը ծնվել է Արագածոտնի թեմի առաջնորդ Տեր Մկրտիչ եպիսկոպոս Պռոշյանի և «Դանիական-հայկական բարեգործական առաքելություն» հասրակական կազմակերպության ծրագրերի ղեկավար Նանե Խաչատրյանի ջանքերով: Իրականացվել է յուրաքանչյուր համայնքի քահանաների, երեցկանանց անձնվեր աշխատանքի և Երևանի պետական համալսարանի Աստվածաբանության ֆակուլտետի ուսանողների եռանդի և մեծ աշխատասիրության շնորհիվ: 2012թ. ապրիլ ամսին ազդարարվեց ծրագրի սկիզբը Արագածոտնի թեմի  Աշտարակ, Թալին, Ապարան քաղաքներում, Ագարակ, Ոսկեվազ, Մուղնի, Սաղմոսավան, Վարդենիս, Բյուրական և Ուջան գյուղերում: Ծրագրի ընթացքում քահանայի և երեցկնոջ կողմից հավաքագրված 20-25 երեխաները 12 ամիսների ընթացքում Աստվածաբանության ֆակուլտետի ուսանողների օգնությամբ սովորում են Ս. Գիրք, Հայ առաքելական եկեղեցու տոները և վարվեցողության կարգ եկեղեցում, ինչպես նաև ձեռագործ աշխատանքներ:

Շնորհալություն եմ ուզում հայտնել պատանյաց խմբի ղեկավար Տեր Զորայր քահանային, ինչպես նաև իր տիկնոջը՝ Զինա Անտոնյանին: Նրանց շնորհիվ  ահա այսօր ես ճանաչում եմ մեր եկեղեցին, նրա պատմությունը և դավանանքը:

arevik manukyan

Հրազդանյան լճակները

Գարնանային ցուրտ, բայց հաճելի օր էր։ Կարծեմ շաբաթ օր էր։ Դե, ինչպես սովորական մարդիկ, այդպես էլ ես, արթնացա, լվացվեցի, նախաճաշեցի և անցա տան գործերին։ Գործերի ընթացքում նայեցի պատուհանից, ու կարծես ցեխաջրերը լճակներ լինեին, անցնելով պատուհանից շարունակեցի աշխատել։ Արդեն ժամը 3-ը կամ 4-ը կլիներ, եկան ընկերներս և հրավիրեցին դուրս՝ խաղալու։ Դե ինչպե՞ս մերժեի ընկերներիս։ Արագ-արագ հագնվեցի, և իջանք բակ։ Սկզբում խաղացինք՝ «հալամուլա», «անուն գոռոցի», իսկ հետո գնացինք զբոսնելու։ Ես էի, Ալեքսն էր, Նարեն էր և Եվան։ Անեկդոտներ պատմելով զբոսնում էինք։ Ահա հասավ անեկդոտ պատմելու իմ հերթը։ Պատմեցի վերջացրեցի, Ալեքսին շատ էր դուր եկել, և անվերջ ծիծաղում էր։ Մեկ էլ հո՜պ, Ալեքսը ընկավ ցեխաջրերի մեջ։ Նարեն ծիծաղելով գոռաց․

-Ալեքսը ընկավ հրազդանյան լճակի մեջ, հա՜-հա՜…

Ես զարմացած հարցրի․

-Հրազդանյան լի՞ճ։

-Արև, ինչո՞ւ ես զարմանում, երբ անձրև ա գալիս, ու ցեխաջրեր են գոյանում, ես դրանք անվանում եմ լճակներ,- ասաց Նարեն։

-Վա՜յ, Նարե-Նարե,- ասացի ես ծիծաղելով, և մենք շարունակեցինք զբոսնելը, իսկ Ալեքսը վազեց տուն՝ հագուստը փոխելու։

Այս օրերին դարձյալ անձրևներ են սպասվում, «լճակները» էլի ափերից դուրս կգան:

Կակտուս լինե՞լ, թե՞ չլինել. այս է խնդիրը

Լուսանկարը՝ Անուշ Ջիլավյանի

Լուսանկարը՝ Անուշ Ջիլավյանի

Կակտուսների մասին երևի հոդված չկա 17.am-ում։ Քչերն են սիրում փշոտ բույսերը, որոնք հազվադեպ են ծաղկում։ Սիրում են կամ իմ նման ալարկոտները, որովհետև կակտուսներին հաճախ ջրել պետք չէ, կամ էլ համակարգչի մոտ, սեղանի մի անկյունում որպես զարդարանք օգտագործողները։ Մեղադրելու չէ, այնքան ծաղիկներ կան, որ տեսնում ես ու տեսքից ու բույրից հալվում, ուզում ես անընդհատ շնչել բույրը, բայց դե նրանք էլ շուտ թոշնում են, կամ կարծես բույրն էլ առաջվանը չի լինում։

Կակտուսները սկզբում վանող են և նրանց մեջ հետաքրքրություն, ուր մնաց՝ գեղեցկություն, գտնելը դժվար է ։ Բայց հոգատար վերաբերմունքից կակտուսները կարող են նաև ծաղկել, և այդ ժամանակ նրանք իրոք ուրիշ են։ Նրանց փշերը այլևս այնքան սարսափելի չեն թվում, որքան առաջ, իսկ ծաղիկների վառ գույնը, մոռացնել է տալիս այն միապաղաղ տպավորությունը, որ կարող էր թողնել ցողունի կանաչը։

Չգիտեմ, ինձ ինչն է գրավում կակտուսների մեջ, բայց հաճախ նոր վայրում առաջինը, որ նկատում եմ, ինչ-որ անկյունում դրված կակտուսներն են։ Այս լուսանկարի կակտուսներին գտա հագուստի խանութում, որտեղ ավելի հետաքրքիր ուրիշ ոչինչ չգտա։

Գրածս ուղղակի մտքեր են կակտուսների մասին, մարդկանց հետ կապ չունեն, միայն այնքանով, որ երբեմն ինձ կակտուս եմ զգում, բայց ո՞ւմ հետ չի պատահում։ Այնպես չէ՞:

Անձրևների, տարեվերջի ու շտապող ժամանակի մասին

Լուսանկարը` Անի Ղուլինյանի

Լուսանկարը` Անի Ղուլինյանի

Մի քիչ էլ, ու այս գարունն էլ կանցնի պատմության գիրկը: Օրերը, շաբաթները, տարիները հերթափոխում են իրար: Առաջ գոնե հասցնում էի այդ ընթացքի մեջ գլուխս բարձրացնել ու ֆիքսել տարեթիվը, հիմա անհնար է: Առաջ բոլոր օրերը իրար շատ էին նման, իսկ հիմա շատ են տարբեր:

Անձրև եկավ: Արդեն ամառը սկսվում է, բայց մենք մի խոնավ ջրափոսի ենք նման: Ուզում եմ առանց անձրևանոցի անտանելի ծանրության ման գալ, հաստ վերմակը փոխել բարակի, պատուհանը գիշերը բաց թողնել, ձմեռային հագուստները խցկել պահարանի խորքերը, ուզում եմ, բայց չեմ համարձակվում:

Լուսանկարը` Անի Ղուլինյանի

Լուսանկարը` Անի Ղուլինյանի

Ուսումնական տարին վերջանում է, հավանաբար լիքը ազատ ժամանակ կունենամ ու էլ տարբեր գործերը հետաձգելու համար «ժամանակ չունեմ»-ը պատճառաբանություն չի լինի: Լավ կլինի նաև, որ սկսեմ էլի շատ կարդալ, թե չէ՝ արդեն հինգից վեց գիրք սկսել ու այդպես էլ չեմ վերջացրել:

Լուսանկարը` Անի Ղուլինյանի

Լուսանկարը` Անի Ղուլինյանի

Կարդում եմ բոլորի նյութերը, ընկերներիս լուսանկարներն եմ նայում: Ուզում եմ Սյունիքում ապրել, սահմանմերձ գյուղում, Շրի Լանկայում, Գրենլանդիայի հարավային ափերին, ես ամեն տեղ եմ ուզում ապրել: Անձրևի ժամանակ, ավելի քան երբևէ, հասկանում եմ, որ տնից լավ տեղ չկա ու նաև, հնարավոր չէ ունենալ մեկ սիրելի երգ ամբողջ կյանքի ընթացքում:

Լուսանկարը` Անի Ղուլինյանի

Լուսանկարը` Անի Ղուլինյանի

Գիտե՞ք ինչու եմ մայիսը սիրում, որովհետև մայիսին գիտես, որ քեզ մի նոր, լավ բան է սպասվում`ամառը, գիտես նաև, որ մի վատ բան արդեն անցել է: Միայն մայիսին է ժամանակը հաճելի ու տանելի թվում, մնացած բոլոր ամիսներին այն կամ շատ արագ է կամ շատ դանդաղ:

Զայրույթի պահին

Լուսանկարը` Արաքս Ահարոնյանի

Լուսանկարը` Արաքս Ահարոնյանի

Երբ երկնքին նայելիս երկինք չես գտնում, այլ թվում է, թե վերևից ինչ-որ գորշ բան է գլխիդ կախ ընկել ու կարծես ջանում է ճնշել, հասկանում ես, որ գարնանը հատուկ մռայլ օրերից մեկն է։ Ինչպես մեզ էին ասում, երբ դեռ փոքր էինք՝ ամպերը հավաքվել են ինչ-որ հարց լուծելու:

Լուսանկարը` Արաքս Ահարոնյանի

Լուսանկարը` Արաքս Ահարոնյանի

Այսօր հերթական մռայլ օրն էր, վերևում ամբողջը գորշ երկինքն էր, որ անսպասելի ճայթում էր գլխավերևումդ: Վերջապես սկսվեց կատաղի անձրևը, սակայն եղանակի զայրույթը անձրևով չմեղմացավ, այլ ավելի կատաղի դրսևորվեց՝ կարկուտի տեսքով: Միշտ այդպես է, չէ՞, զայրույթի պահին տուժում են նաև անմեղները, իսկ այս դեպքում այդ անմեղները գյուղացիներն են: Եղանակի զայրույթը սպանում է մարդկանց գուցե թե վերջին հույսը:

Լուսանկարը` Արաքս Ահարոնյանի

Լուսանկարը` Արաքս Ահարոնյանի

Նոր ծաղկած ծառերը կամ չհասած պտուղները թափվում են գետնին: Կարկուտը գյուղացու սիրտն է դաղում: Հերթական դաժան գարնանային կարկուտը, որ գյուղացուց խլեց բերքի մեծ մասը: