Միշտ գնահատել եմ մարդկանց մեջ անկեղծությունը, ազատությունը, բայց, ցավոք սրտի, շատ քչերի մեջ եմ նկատել իսկական անկեղծություն: Յուրաքանչյուր ոք պետք է գոնե ինքն իր մտքերի, ինքն իր հետ անկեղծ ու ազատ լինի: Սիրում եմ անհատականությունը, այնպես կուզենայի, որ մարդիկ մի քիչ մտածեին ու հասկանային՝ ինչն է իրենց իսկապես պետք, իսկ ինչը՝ ոչ, գնահատեին գեղեցիկը, երկրորդականը առաջնային չդարձնեին ու երբեմն էլ իջնեին երկնքից: Չէ՞ որ ամեն տեսակ գեղեցկության վայելքը տևում է այնքան ժամանակ, քանի դեռ թույլ չես տվել քեզ մի փոքր ավելի մոտենալ տվյալ գեղեցկությանը:

Ժամանակ առ ժամանակ մտածում եմ, որ ես ապրում եմ մի աշխարհում, որը իրականությունից այնքան հեռու է, բայց նաև ուզում եմ իմ շրջապատի սիրելի մարդկանց բերել իմ աշխարհ ու այնտեղ լինել մի ամբողջ հավերժություն: Հենց էսպիսին էլ սիրում եմ ինձ ու աշխարհը, մարդկանց՝ իրենց կրեատիվությամբ, ինչու չէ՝ պարզությամբ:

Սիրում եմ հասունությունը, երբ զգում ես՝ կյանքն անիմաստ չեն ուզում ապրել, մի բանով ուզում են օգտակար լինել, կարևոր լինել, երբ գրքերի հանդեպ սերը քեզ էլ է կյանք վերադարձնում, երբ կյանքի արժեքներն ուրիշ են, երբ փորձում են բացահայտել, հասկանալ աշխարհը, ու երբ լինում են քեզ հասակակից, ավելի շատ եմ սիրում: Շփվել հասուն հասակակիցներիս հետ ու սովորել, սովորել նրանցից ինչքան հնարավոր է շատ: Ի վերջո, ինչպես ասել է Գաբրիել Գարսիա Մարկեսը՝ տարիքն այն չէ, թե քանի տարեկան ես, այլ այն, թե ինչպես ես զգում տարիներդ:

Արտասահմանյան գրողների մասին միշտ ծավալուն գրականություն է լինում: Բայց ոչ միշտ հայերենով: Իմանում ենք նրանց ապրելակերպն ու մտածելակերպը, թե ինչ հանգամանքների բերումով են գրել իրենց այս կամ այն գործը: Երբ գիտես ստեղծագործության ստեղծման ողջ պատմությունը, այն ավելի հետաքրքիր է դառնում:

Նույնը չի կարելի ասել հայ հեղինակների մասին: Գրականության դասագրքերում գրում են հեղինակի մահվան ու ծննդյան թվականները, թե երբ է ընդունվել համալսարան, ավարտել այն, անցել գործի, ընտանիք կազմել, ինչ գործեր ունի գրած:Եվ որպես ընդհանուր բնութագիր նշվում է, որ եղել է հայրենասեր:
Այս ամիս նշվում էր Չարենցի 120-ամյակը: Մինչև վերջերս Չարենցը ինձ համար միայն հազար դրամանոցի հետևին պատկերված մարդ էր, որի ամենահայտնի գործը «Ես իմ անուշ Հայաստանի»-ն է ու էլի , որոշ կենսագրական տվյալներ: Նրա ծննդյան օրը ցուցադրեցին «Չարենց. մի ճրագ մթում» փաստագրական ֆիլմը, որը բավականին հետաքրքիր մանրամասներ է բացահայտում նրա ստեղծագործական և անձնական կյանքի, արատների ու հանճարի մասին:

Երևի քչերը գիտեին, որ Չարենցը առաջին անգամ բանտ է ընկել աղջկա հետ կապված գրազի պատճառով, կախվածություն է ունեցել մորֆինից, սովետական երկաթյա վարագույրը բացելով անցել է Եվրոպա ու այնտեղ բավականին հետաքրքիր կյանք վարել, մահացել է հոգեկան ու ֆիզիկական տանջանքների մեջ, և այլն:
Ու երբ իմանում ես, որ իր ամենահայտնի ստեղծագործությունը գրելիս Չարենցը Թումանյանի «Մարոն» կարդալով է ոգեշնչվել, երբ իմանում ես, որ նա ունեցել է յուրահատուկ, բոլորից տարբերվող իր հայրենասիրության տեսակը, երբ իմանում ես, որ նա շատ հայ գրողների նման խեղճ ու կրակ կյանք չի վարել՝ միայն թե ուրիշներին վատություն չանի, այլ եղել է ըմբոստ, հպարտ ու բռնկուն, ձյունապատ լեռները դառնում են հարազատ, մթում կորած խրճիթները `լուավոր, անուշ Հայաստանն էլ` անփոխարինելի:
Ու այսպես քանի-քանի գրողներ կան, որ աշակերտների հուշերում այդպես էլ մնում են այնպիսին, ինչպիսին գրքում է գրած: Ու եթե բոլոր հայ մտավորականների մասին այնպիսի հաջողված փաստագրական ֆիլմեր նկարեին, ինպիսին Չարենցինն է, գուցե հայ գրականությունը մյուսներից ավելի սիրվեր հայ երեխաների կողմից:

Քայլ առ քայլ մոտենում եմ քեզ։ Իմ ընկերները անշունչ են, ոչնի՞նչ։ Թուղթ, գրիչ, որ գրեմ՝ ինչ եմ զգում, ախր, ասելն անհնար է, ոչ ոքի չի հետաքրքրում այն, ինչը դու ես ուզում ասել: Բոլորն ուզում են, որ դու ասես լոկ այն, ինչ իրենք են ուզում լսել։ Դրա համար ես ուղղակի կլռեմ ու կգրեմ, նրանք ովքեր կուզենան լսել ինձ, թո՛ղ կարդան։ Թուղթ, մատիտ, որ նկարեմ. ես երբ հիասթափված եմ, նկարում եմ։ Հեռախոս, ականջակալ, որ կտրվեմ էս աշխարհից։ Որ չլսեմ այն, ինչն ինձ ստիպելու է մատիտը ձեռքս վերցնել։

Հա,  քայլում եմ. մեկ, երկու, երեք… Մի քանի քայլ արել եմ դեպի քեզ, դեռ շատ կա, բայց քիչ մնաց։ Սպասո՞ւմ ես ինձ, իմ աղջիկ, թե՞ դեռ լեզու չես առել։ Դեռ անունդ էլ չգիտեմ, կարծեմ դեռ չես էլ ծնվել, բայց անունդ Էրլին կդնեմ։
Անհասկանալի՞ է, լավ սկսեմ սկզբից։ Դուք գիտե՞ք մանկատունն ինչ բան է։ Դա մի վայր է, որտեղ օթևանում են անտուն երեխաները։ Դու հիմա տանն ես, չէ՞, կամ էլ գիտես, որ տեղ ունես վերադառնալու, ուր քեզ սպասում են։ Իսկ նրանց չեն սպասում։ Պատկերացրեցի՞ր: Հա, շատ դժվար է պատկերացնելը, բայց դու փորձիր։ Ես տեսել եմ այդպիսի երեխաների։ Նրանք չեն տարբերվում քեզանից, ունեն երկու ոտք, ձեռք, քիթ, աչքեր, ականջներ, բայց դրա հետ մեկտեղ տանջվում են։ Ինչի՞ց: Սիրո պակասից։ Ամեն մեկը մտածում է. «Ինչո՞ւ հենց ես»։
Մի բան ասեմ՝ չզարմանաք։ Աստված գիտի ինչ է անում։ Հավատո՞ւմ եք հրաշքների։ Իսկ ես՝ այո՛, ինձ հետ շատ անգամներ են հրաշքներ կատարվել, ու ձեզ հետ նույնպես։ Ուզո՞ւմ եք պարզաբանեմ սկզբի գրածներս։ Ես էլ հրաշք կգործեմ, մանկատան մի մանկանը իմը կդարձնեմ։ Երևի ամեն կարդացող, եթե մանկատան մեկ երեխայի որդեգրի, մանկատները կդատարկվեն, և կշատանան  ժպիտները։

Իսկ դու ի՞նչ ես մտածում, մի փոքրիկի էլ դու չե՞ս ցանկանում երջանկացնել։

Գրում էի, որ սովորական առօրյան գոնե դպրոցում կփոխվի. նոր կիսամյակում նոր ձևով ենք դասերն անելու: Հետո ջնջում եմ գրածս: Մեկ շաբաթն էլ հերիք էր, որ անսովորը սովորական դառնա: Գրում եմ, որ առօրեականության մասին չեմ ուզում գրել, բան էլ չկա գրելու: Հետո ՝ եթե Մաթևոսյանի հերոսներից մեկին գոնե կողքիս ունենայի՝ կգրեի թեկուզ ամենասովորական առօրյայի մասին: Նորից ջնջում եմ. Մաթևոսյանն էլ իր հերոսներին մեզնից էր վերցրել, նրանց մասին գրելու համար իմ մեջ մի քիչ Մաթևոսյան պիտի լիներ:

Գրելը, լավ գրելն էլ ամեն մարդու համար չէ: «Թթու թան չի»՝ կասեին մեծերը: Բայց ես թթու թան էլ չեմ սիրում: Դա էլ գրել-չգրելու հետ կապ չունի, ուղղակի:

Գրում էի, որ որոշել եմ մի քիչ շատ գրել, չէ, ավելի ճիշտ՝ չջնջել կամ չպատռել գրածներս: Նրանք, որ ոչ մեկին կարդալու չեմ տալիս: Բայց դա էլ ջնջեցի:

Մեկ- մեկ էլ թղթերն եմ ափսոսում, որոնց վրա այդքան գրում-ջնջում եմ, դրանց համար ծառեր են կտրվում, չէ՞։ Անխիղճ եմ, բայց ինչ արած, համակարգչով «գրել» չեմ սիրում։ Հա, համակարգչով գրել չի էլ լինում․հավաքել , շարել կամ նման մի բան, բայց գրել գրիչից բացի ոչնչով չի լինում։

Գրում էի, որ նյութերի համար թեմա գտնելը մեզ համար բարդ «պարտականություն» է դարձել, բայց շատերն էին նույն թեմայով գրում: Ամենահեշտը գրելն է, որ ոչինչ չկա գրելու, այդ մասին էլ չգրեցի։

Հիմա էլի ոչնչի մասին եմ գրում, ամենագեղեցիկ, ամենահետաքրքիր ու ամենաձանձրալի ոչնչի, որն ի տարբերություն մնացածի՝ կա ամենուր։ Երբ աշխարհում ամեն բան դադարի լինելուց՝ ոչինչը կմնա, կամ, կմնա ոչինչ։ Ուրեմն ինչու՞ չգրենք ամենատարածված երևույթի մասին։

Հետաքրիր է, չէ՞։

Գիտեմ, շատերը կասեն՝ չէ։ Բայց ես գրեցի։