Roza Harutyunyan vayots dzor

Բարև՛, ձմեռ, ես քեզ չէի սպասում

-Բարև ձմեռ, ես քեզ սպասո՞ւմ էի:

-Չէ:

-Բա քեզ ո՞վ խնդրեց, որ գաս:

Ձմեռը լռում է: Նա գիտի, որ ես իրեն չեմ սիրում: Նա գիտի, որ ես սիրում եմ Նոր տարին: Դե, ինքն էլ ինձ չի սիրում, երևի:

Ձմեռը լռում է:

Դե, ինչ արած, ձմեռն էլ է եղանակ: Ու ես շարունակում եմ ցրտից փայտացած դասի գնալ, շարունակում եմ չսիրել նրան: Ձմեռն իրեն վատ է զգում: Այսօր իմ ասածի պես մարդավարի ձյուն եկավ: Տեսնում եմ ձյունը, ու ինձ լավ եմ զգում: Լավ եմ զգում, որովհետև կարծում եմ, թե իմ ասելուց հետո եկավ: Ձյունը սկսեց գալ ու հասկացա, որ բոլորի տանն էլ պատուհաններ կան: Ինչ կապ ունե՞ր: «Վայ, էրեխեք ձյուն ա գալի»,- կարդացի անգլերեն տառերով հայերեն գրված կամ էլ հայերեն տառերով ոչ էդքան հայերեն գրված մեկնաբանությունները, ստատուսները… Ու մի հարյուր մեկնաբանությամբ ուղեկցվող ստատուս «Շնորհավոր երկրորդ դզյունը», «Մեռսի էռեխեք, ձերն էլ»: Ու մարդ ակամայից կարող է մտածել. իրո՞ք այդքան զարմացած են, թե՞ ձև են անում: Էս դեպքերում պապիկս կասեր «Աստված բեթարեն ազատի»:

-Ստատուսս տեսել ե՞ս, մի հատ լայքի էլի:

-Հա, իմացա, որ ձյուն էր եկել:

Այ, դրա համար էլ չեմ սիրում ձմեռը, բայց դե գիտեմ, որ ձմեռը մեղավոր չի: Այդ ստատուս գրողներից մեկն էլ կգրի. «Երեխեք ձմեռն եկավ, պապաս էլ եկավ խոպանի հանրապետությունից»:

Հ.Գ. Բոլոր խոպանի հանրապետությունից վերադարձողներին բարի վերադարձ, իսկ ես մեկ է, ձմեռը չեմ սիրում:

arxiv

Մի անգամ բակում

Մի անգամ դասից տուն վերադարձա, լավ էր, քիչ դաս ունեի: Դասերս վերջացրի և որոշեցի իջնել բակ: Արևոտ եղանակ էր, տաք, մի խոսքով` իսկական խաղալու:

Եվ այսպես, իջա բակ, բայց երեխա չկար: Դե ինչ, պետք է դիմեմ հեռախոսի օգնությանը: Եկա տուն` ի՞նչ տեսնեմ, հեռախոսը չի աշխատում: Ուրեմն, պետք է ձայնիս դիմեմ: Սկսեցի հերթով բղավել ընկերներիս և ընկերուհիներիս անունները: Պարզվեց, դա էլ չի օգնում: Մնում է այցելեմ տները` իմ չսիրած բանը: Ճիշտ է, մայրիկս էլ արգելել է, բայց ընկերությունը զոհեր է պահանջում, փոխաբերական իմաստով:

Գնացի թակեցի դռները: Մեկը դաս էր սովորում, մյուսը տանը չէր, մի քանիսն էլ ասացին, որ ճաշելուց հետո կիջնեն:

Ոչինչ չմնաց անելու: Ստիպված եմ մենակ խաղալ կամ տուն գնալ, տանը ինչ-որ բանով ժամանակ անցկացնել: Եթե տուն գնամ, կարող եմ խաչբառ լուծել, բայց հոգնել եմ արդեն խաչբառներից: Կարող եմ քույրիկիս հետ խաղալ, բայց քույրիկս դաս է սովորում: Կարող եմ մյուս օրվա դասերը սովորել, բայց դասերից հոգնել եմ, հազիվ մի օր շուտ եմ վերջացրել: Կարող եմ հեռուստացույց դիտել, բայց հեռուստացույցն այնքան շատ ալիք է բռնում, որ հեռակառավարման վահանակը երբ իմ ձեռքն է ընկնում, մի ալիքը մի րոպե հազիվ եմ թողնում, անընդհատ փոխում եմ: Կարող եմ նկարել, բայց ներկերս թողել եմ հայրիկիս արվեստանոցում, իսկ հայրիկս քաղաքում չէ:

Ավելի լավ է բակում միայնակ խաղամ, բայց ի՞նչ խաղալ: Երբ մտածում էի, թե ինչ խաղալ, ընկերներս ու ընկերուհիներս իջան բակ, և ես իմացա, թե ինչով կարելի է զբաղվել, երբ մենակ ես: Դե, իհարկե, կարող ես մտածել, թե ինչով զբաղվել, և ժամանակդ կանցնի մինչև ընկերներիդ և ընկերուհիներիդ գալը:

Նարե Աղաբաբյան 10 տ., 1999 թ.

lilit harutyunyan lchshen

Ի՞նչպես դարձա 17.am-ի թղթակից

Չգիտեմ ինչու, բայց իմ բոլոր ծանոթներին հետաքրքրում է, թե ինչպես դարձա 17.am-ի թղթակից: Այսօր որոշեցի պատմել:

Մի շատ սովորական օր էր, դասե՜ր-դասե՜ր ու էլի դասեր: Հայոց լեզվի ժամն էր, նոր դաս էինք սովորում, երբ դասարան մտավ ընկեր Դավթյանը և հայտնեց, որ դպրոցում սեմինար է լինելու, և մենք պետք է գնանք համակարգչային դասասենյակ: Դե իհարկե, ես մտածեցի, որ մի անհետաքրքիր բան պիտի լինի: Այդպես նաև իմ ընկերներից շատերն էին մտածում: Տխրել էինք, որ բաց ենք թողնելու դասը, և ցանկություն չկար լսելու այն սեմինարը, որը դառնալու էր ինձ համար ճակատագրական: Գնացի, տեսա, սիրեցի: Անհամբեր սպասում էի, թե երբ պիտի այդ անծանոթ, բայց հոգեհարազատ թվացող մարդիկ ասեն կանոնները, որ հայտս ուղարկեմ: Նրանց գնալուց հետո այնքան արագ եմ տուն հասել, որպեսզի շուտ ուղարկեմ հայտս: Դե իհարկե, սկզբում ծնողներիցս թույլտվություն վերցրի, նրանք սիրով համաձայնեցին…

Հիմա շատ ծանոթներ ունեմ, ովքեր ուզում են թղթակից դառնալ: Ես վստահ եմ, որ նրանք էլ հնարավորություն կստանան դառնալու մեր ընտանիքի անդամ:

 

ԽՄԲԱԳՐՈՒԹՅԱՆ ԿՈՂՄԻՑ. Նրանք, ովքեր ցանկանում են դառնալ 17-ի թղթակից, կարող են իրենց նյութերն ուղարկել 17am.reporter@gmail.com էլ.հասցեինք: Մենք միայն ուրախ կլինենք:

anush hovhannisyan

Շնորհակալ եմ, «Մանանա»

-Ո՜ւֆ, Ան, ես չեմ հասկանում, թե ինչ ես գտել այդ լրագրության մեջ: «Մանանա»-ն էլ քեզ լրիվ շեղեց: Երբ հարցնում ենք` կամ լուսանկարչության ես, կամ նյութ ես գրում, ինչ էլ հավես ունես: Այդքան մասնագիտություններից ինչ ընտրեցիր…

Վերջերս այս նախադասությունը լսում եմ ամենահաճախը:

Նախ սկսեմ «Մանանա» կենտրոնից: Հավատացեք, եթե չլիներ այն իմ կյանքում, միգուցե ես հիմա ինչ-որ անհետաքրքիր դասախոսություն էի լսում, որի մեջ կփորձեի գոնե մի փոքր իմաստ գտնել, ինչը համոզված եմ, որ չէր ստացվի: Իսկ հիմա ես սկսել եմ ամեն ինչում իմաստ տեսնել, և այդ ամենը լուսանկարել, հետո գրել նյութ, որպեսզի բոլորը տեսնեն և իմանան այն ամենի մասին, ինչը որ ես տեսել և մտածել եմ:

Մինչ «17.am»-ին թղթակցելը, լուսանկարչությամբ այդքան էլ հետաքրքրված չէի, իսկ հիմա մասնակցում եմ լուսանկարչական մրցույթների: Վերջերս մտերիմ ընկերս ինձ ուղարկեց մի մրցույթի մասին տեղեկություն: Որոշեցի մասնակցել: Այն կազմակերպված էր «Սևազգեստ կանայք, Հայաստան» կազմակերպության կողմից և վերնագրված էր՝ «Վերամիավորելով խաղաղությունը»: Պետք է ներկայացնեինք կնոջ դերը խաղաղության կառուցման գործում: Մասնակցեցի «17.am»-ի հետ ունեցած ֆոտոարշավներից մեկի ժամանակ արված լուսանկարով: Լուսանկարս ընտրվեց, և ի ուրախություն ինձ, հասավ եզրափակիչ փուլ: Նկարս մասնակցեց կազմակերպված ցուցահանդեսին, որը ինձ համար անսահման մեծ ուրախության առիթ էր և առաջին քայլ:

Երբ դպորցում իմացան իմ այս հաջողության մասին, առաջարկեցին սեմինար անցկացնել լուսանկարչության մասին: Պատկերացնո՞ւմ եք իմ ուրախության չափը, փաստորեն ես արդեն կարող եմ իմ գիտելիքներով կիսվել հասակակիցներիս հետ:

Եվ այս ամենի համար ես միայն շնորհակալ եմ իմ «Մանանա»-յին, հպարտ եմ, որ այս մեծ ընտանիքի մի անդամն եմ:

Ani Ghulinyan

Հաղթահարելի դժվարություններ

-Звезда полей, во мгле заледенелой
Остановившись, смотрит в полынью…

Սա իմ ռուսերենի անգիրից 2 տող է, որը ես սովորեցի 2 րոպեում, իսկ ամբողջ բանաստեղծությունը՝ կես ժամում, որովհետև մինչև մի քառատողը սովորում, մյուսը՝ մոռանում էի: Էլ չասեմ, որ ոչ լավ առոգանություն ունեմ, ոչ էլ կարողանում եմ բառերը ճիշտ արտասանել:
Բոլոր դասերս միշտ էլ արագ եմ սովորել: Դասը մի անգամ կարդալով՝ արդեն այն պատմել գիտեի, բայց օտար լեզուների հետ խնդիրները այլ են: Դասերին տրամադրած ժամանակի յոթանասուն տոկոսը հատկացնում եմ օտար լեզուներին, մնացած երեսունը՝ մյուսներին: Չգիտեմ՝ ինչո՞ւ է այսպես: Երևի նրանից, որ հիշողությունս լավը չէ, ու սկզբում էլ շատ ժամանակ չեմ տրամադրել դրանց:

Այս ամենին զուգահեռ կրթական ծրագրի մեջ երբեմն որոշ անհամապատասխանություններ էին լինում: Օրինակ, երբ գերմաներենից Akkusativ հոլովն էինք անցնում, ուսուցիչս բացատրում էր, որ այն համապատասխանում է հայերենի հայցական հոլովին: Այս ամենը անցնում էինք չորրորդ դասարանում, մինչդեռ հայերենի հոլովները սկսեցինք անցնել միայն յոթերորդ դասարանում: Այդպես երեք տարի միայն անգիր անելով, որ կան սեռական, տրական, բացառական հոլովներ, հասա յոթերորդ դասարան: Իսկ երբ վերջապես հասկացա` ինչն ինչոց է, պարզվեց, որ ընդհանուր ծրագրից հետ եմ մնացել, ու համադասարանցիներիցս շատերի համար հոլովներն արդեն անցած թեմա են:
Հիմա արդեն լեզուները սովորելու հեշտ ձև եմ գտել: Երբ ինձ հարազատ թեմաներ ենք անցնում, ավելի մոտիվացված եմ սկսում սովորել: Սկսել եմ ֆուտբոլի մասին նորությունները ռուսերենով ու գերմաներենով կարդալ, հետո համեմատել հայերենի հետ: Այդպես ավելի արագ եմ սովորում: Հուսով եմ դպրոցն ավարտելիս ավելի լավ կիմանամ լեզուներ, ու այս մի դժվարությունն էլ կհաղթահարեմ:

Gayane Avagyan

Նոր բացահայտում պապիկիս շնորհիվ

Մի սովորական օր` նման բոլոր օրերին, դուրս եկա տանից ու քայլեցի, հա, էլի ականջակալներովս, դեպի տատիկենցս տուն: Արդեն երկար ժամանակ է, ինչ չեմ տեսել մեծ մայրիկիս ու մեծ հայրիկիս, (դե, պարսկահայերս պապիկ-տատիկին էդպես ենք ասում): Գնացի` տեսնեմ` ինչպես են, ինչ են անում, ինչպես է անցնում օրը, ու կարոտս առնեմ: Հասա տեղ, ճանապարհին չորս անգամ լսելով Մանսուրյանի երաժշտությունը: 

Ինձ տեսնելուն պես ուրախացան բոլորը: Երկար ժամանակ է, ինչ դասերի պատճառով ժամանակ չէի ունեցել տեսնելու իմոնց: Հարցերի մի ամբողջ հեղեղ ուղղեցին ինձ: Ու հասավ սպասված հարցը.

-Այ բալիկ ջան, կարոտում ենք քեզ, ինչո՞ւ  չես երևում:

-Կներես, պապիկ, դասերս այնքան շատ են, չեմ հասցնում:

-Այ, որ դասի անուն ես տալիս, չեմ բարկանում: Սովորիր, դե ասա` ի՞ նչ եք հիմա անցնում:

-Հիմա գրականություն ենք անցնում, գրողների կենսագրությունն ու ստեղծագործություններն ենք ուսումնասիրում:

-Էհ, երանի քեզ:

Ու մի պահ ոչինչ չասաց պապիկս: Մինչ ես նստած սպասում էի պապիկիս խոսքերին, տատս թեյը բերեց: Գիտեք, չէ՞, ինչքան ենք թեյ խմում` համ առավոտյան` նախաճաշին, համ կեսօրին` ճաշից հետո, համ երեկոյան` ընթրիքից հետո: Պարսկաստանից այդ սովորությունը պապիկս ու տատիկս բերել են այստեղ: Խմեցի տաք- տաք թեյս ու էլի սպասում էի, որ պապիկս մի բան կասի, ախր, չավարտեց խոսքերը: Չէ, հաստատ դեռ ասելու բան ունի: Իր կանաչ աչքերով նայեց ինձ ու ասաց.

-Գայանե, գիտե՞ ս, մենք մի բարեկամ ունենք, գրող է,- ասաց պապս ու էլի լռեց: Մի քանի վայրկյան դադար տվեց, երևի անունն էր ուզում հիշել,- Հա, հիշեցի` Արտաշես Պողոսյան: Վերջին անգամ չեմ հիշում` երբ եմ տեսել նրան, կարծեմ Երևանում` իրենց տանը: Բայց դե, շուտ էր դա…

Ու ոչինչ չասաց էլ պապս: Մի քանի վայրկյան ուշադիր ինձ նայեց, հետո ասաց, որ տատս էլի թեյ լցնի ինձ: Այս անգամ չփորձեցի հետաքրքրությունս բավարարել, ոչ մի հարց չտվեցի: Սպասում էի, որ էլի կխոսի պապս, բայց նա լուռ էր:

Անցավ մի քանի օր պապիկիս տուն այցելությունից: Այդ մի քանի օրը անընդհատ մտածում էի` ինչպես գտնեմ Արտաշես Պողոսյանի ստեղծագործությունների գիրքը: Համացանցը օգնեց ինձ: Որոնեցի ֆեյսբուքով, ուզում էի տեսնել` արդյո՞ ք ինչ- որ էջ կա այդ գրողի անունով բացված: Էջ չգտա, փոխարենը մի խումբ գտա: Այնտեղ կային Արտաշես Պողոսյանի ստեղծագործությունները: Կարդացի հերթով, նկատեցի, որ այդ բանաստեղծությունները հրապարակում է Նաիրա Պողոսյանը: Մտա նրա էջ, տեսա, որ ամբողջ էջում Արտաշես Պողոսյանի բանաստեղծություններն են: Ընկերանալու հարցում ուղարկեցի: Հաջորդ օրը, տիկին Նաիրան ընդունեց ընկերանալու հարցումս: Ուզում էի գրել նրան, ասել, որ Արտաշես Պողոսյանի բանաստեղծություններից, եթե հնարավոր է ուղարկի` կարդամ: Համացանցում, քիչ տեղեկություն կարողացա գտնել, ախր:

Գրեցի, ուղարկեցի նամակս: Տիկին Նաիրան ջերմ պատասխանեց: Ասաց, որ ինձ կնվիրի Արտաշես Պողոսյանի բանաստեղծութունների գիրքը: Իհարկե, ուրախացա, այս մասին պատմեցի պապիկիս, առաջին հերթին խնդրեց ինձ կարդալ նրա բանաստեղծություններից մեկը: Սիրով կարդացի, հետո ասաց, որ գիրքը ստանալուն պես, տանեմ իրենց տուն ու իր համար էլի կարդամ: Լավ չեն տեսնում պապիկիս աչքերը, ու ես սիրով կարդում եմ նրա համար: Ուրախ, ուրախ համաձայնեցի ու սպասեցի գիրքը ստանալուն:

Ուրախությունս կրկնապատկվեց, երբ գիրքը հայտնվեց իմ ձեռքում: Սկսեցի հպարտությամբ կարդալ իմ ազգականի ստեղծագործությունները: Հիմա եմ հասկանում, եթե չլիներ պապիկիս լռությունը, ես երևի այդպես էլ չգտնեի տիկին Նաիրային և չստանայի գիրքը: Շնորհակալ եմ շատ տիկին Նաիրային, նվերի համար:

Ուզում եմ, որ դուք էլ իմանաք Արտաշես Պողոսյանին: 

Ահա, նրա բանաստեղծություններից մեկը.

Ինչո՞ւ աշխարհում
Ամենահամառն « ինչո՞ւ»-ն է էլի.
Ինչքան էլ խեղդես պատասխաններով,
Ինչքան էլ խեղդվես պատասխանելով,
Ծնկի չի գալիս,
Շնչում է էլի:
Ինչո՞ւ աշխարհում
Ամենաքնկոտն «ինչո՞ւ»-ն է էլի.
Ինչքան ուզում ես՝ ձաղկիր մտրակով,
Ինչքան ուզում ես՝ ծակիր մկրատով,
Հսկայի պես է՝
Ննջում է էլի:
Ինչո՞ւ աշխարհում
Ամենազորեղն «ինչո՞ւ»-ն է էլի.
Ետ է շպրտում նա մինչև այսօր
Պատասխանների գրոհներն անզոր,
Ու մենք կարծում ենք միամտորեն՝
Ծնկի ենք բերել «ինչո՞ւ»-ներն ամեն:
Այնինչ աշխարհում
Ամենահամառն «ինչո՞ւ»-ն է էլի,
Ամենաքնկոտն « ինչո՞ւ»-ն է էլի,
Ամենազորեղն «ինչո՞ւ»-ն է էլի,
Շնչում է էլի,
Ննջում է էլի,
Բոլոր շուրթերից
Հնչում է էլի:

Արտաշես Պողոսյան

Էրտանկ գըդնինկ կանաչ սարեր…

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Կարապետյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Կարապետյանի

Արագածոտնի մարզում երկու վեհանձն լեռների ստորոտում մի գյուղ է փռված՝ Մելիքգյուղը, որտեղ և ծնվել եմ ես: Կներեք, չներկայացա: Ես Լուսինեն եմ, Լուսը, Լուսնյակը, Լուսինը, ինչպես կուզեք, կամ ինչպես դիմում են ինձ: Անասելի շատ եմ սիրում գյուղական միջավայրը և հատկապես իմ գյուղը:Իմ մասին պիտի պատմեմ, բայց թեմայից անընդհատ շեղվում եմ: Թող գյուղս էլ պատմի իմ մասին…

1826-29թթ. ռուս-պարսկական պատերազից հետո Թուրքմենչայի պայմանագրով հայերին արտոնվում է իրենց ցանկությամբ Պարսկահայաստանից տեղափոխվել ռուսական սահմանները: Եվ հայերի զգալի մի զանգված տեղափոխվում է Արևելյան Հայաստան, որոնց մեջ և իմ նախնիները, ովքեր Մշո Ալաշկերտից գալիս և հասնում են Արարատյան դաշտ: Արարատյան դաշտի շոգերից դժգոհ, հեղինակավոր մարդկանցից մեկը դիմում է ժողովրդին.

-Հ’օդա չարխին տըրեխ կըսին, բ’երնին ռեխ կըսին, մոձագ հ’ելե մառտ կըխեխտա, շոկ լե մառտու բեն կըկըդրա: Էդա մեր տեխ չէ: Քէլեկ, լաո, քէլեկ էրտանկ, էրտանկ գըդնինկ կանաչ սարեր, պաղ հ’ախպըրներ, զուլալ ջըրեր…

Եվ գալիս ու հաստատվում են Ապարանի շրջանի գյուղերում, ինչպես նաև Մելիքգյուղում, որն ըստ ուսումնասիրությունների, բնակեցված է եղել հինգերորդ դարից սկսած:

Ինչպես իմացաք, արմատներով մշեցի եմ, ավելի ճշգրիտ` Ալաշկերտից, բայց այժմ մեզ ասում են ապարանցի: Դեմ չեմ, ապարանցի լինելն էլ է պատիվ:

Այ, հիմա մի քանի խոսք իմ մասին: Աշխարհում ինչքան խելքին մոտ ու հեռու բան կա, բոլորով հետաքրքրվում եմ, բայց առաջնային՝ քաղաքականությամբ, մշակույթի բոլոր ճյուղերով, կրթությամբ և մարդկային կյանքերով՝ դժբախտ ու երջանիկ: Սիրում եմ փիլիսոփայել տարբեր թեմաներով, վիճել, բայց միայն բանավոր:

Էլ ինչ ասեմ, կարծես ամեն ինչ ասված է, ինչն էլ չեմ գրել, թողել եմ ընթերցողի վառ ու բարի երևակայությանը այն հույսով, որ ընթերցողս միայն հեքիաթներ ու առասպելներ չի կարդացել…

Sargis Melkonyan

Որ կոչվում է․․․

Առաջին ձյան հետ ակամա խորանում ես ամանորյա հրաշքի մեջ՝ ցրտահարված ձեռքերդ վառարանի մոտ տաքացնելով և Ձմեռ պապի մասին մտածելով։ Մի տեսակ ուրիշ աշխարհ է Ձմեռ Պապի մասին մտածելը․ ուզում ես հավատալ, տեսնել, զգալ, որ նա գոյություն ունի, սակայն երկրորդ պահին անհնար ես համարում նրա լինելը, բայց երրորդ պահին ուզում ես, որ հրաշք կատարվի, չորրորդում՝ երկմտում, բայց հետո ուզում ես հավատալ, ուզում ես դուրս վազել տնից՝ կիսաչոր մատներով, սառած, կարմիր քթով, ուզում ես դուրս վազել ու խրվել ձյուների մեջ՝ սառնության մեջ փնտրելու ամանորյա ջերմությունը․․․

Բայց հետո հասկանում ես, ու դեռ դուռը չբացած հետ ես դառնում։ Այո, ուրիշները քեզ գիժ են համարում, բայց դու ուզում ես հավատալ հրաշքին, ուզում ես․․․ Ու հենց այդ պայքարն է ներսումդ, որ ստիպում է մի պահ արտասվել․․․ Ու դու բացում ես համացանցը, որոնում Նոր տարվա մասին քո սիրելի երգերը, լսում․․․ Սիրտդ մի քիչ հովանում է, բայց դու դեռ ուզում ես հավատալ հրաշքին, դուրս ես վազում՝ ոչնչի մասին չմտածելով, վազում ես, մինչև ծնկները խրվում ձյան մեջ։ Ուզում ես լացել, արցունքներն ուզում են հոսել աչքերիցդ, բայց մի քանի կաթիլից հետո դադարում ես լացել, ու հասկանում ես, որ քեզ պատել է մի անհասկանալի զգացողություն, որ կոչվում է (ինքս էլ չգիտեմ, թե ինչ)․․․

arxiv

Օղակաձև զբոսայգին

Երբ փոքր էի, հպարտանում էի, որ ապրում եմ Օղակաձև զբոսայգու մոտակայքում: Այգին շատ գեղեցիկ էր: Ես հայրիկիս հետ այնքան էի գնում զբոսանքի, որ կարծես այն իմ երկրորդ տունը լիներ: Երբ քայլում էինք այգով, շատ էի սիրում հայրիկիս հարցախեղդ անել.

-Էս ծառն ինչի՞ ծառ է, էս ծառն ինչո՞ւ է այսքան մեծ…

-Դե, հասկանում ես… Շատ շուտ են տնկել, դրա համար էլ մեծ է:

Ես այգում շատ երեխաների էի ճանաչում: Մենք խաղում էինք, վազվզում…Մի անգամ գլխապատառ վազելիս կորցրեցի հայրիկիս և ընկերներիս: Սկսեցի լաց լինել: Բոլորը գալիս էին, նայում էին վրաս ու անցնում: Ես սկսեցի ավելի բարձր լացել: Այդ ժամանակ մի կին մոտեցավ ինձ, բռնեց ձեռքս և տարավ դեպի մեծ կաղնին, որից ես վախենում էի: Անցավ մի քանի րոպե: Հայրիկս ժպիտը դեմքին եկավ, գրկեց ինձ, և մենք գնացինք: Այդ օրվանից ես սկսեցի սիրել այդ կաղնին… Մենք դարձանք ընկերներ:

Մի անգամ շատ տխուր էի… Գնացի կաղնու մոտ և սկսեցի նրա հետ խոսել.

-Գիտե՞ս, այսօր ինձ դպրոցում հրեցին, ես ընկա: Տես` ոտքս ինչ եղավ:

Կաղնին ուշադրություն չդարձրեց իմ պատմության վրա, նույնիսկ տերևները չշարժեց… Ես պատմեցի պատմությունը կրկին ու կրկին, բայց ոչինչ չէր փոխվում: Ես, առանց ոչ մի խոսք ասելու, հեռացա…

Երբ հաջորդ օրը եկա այգի, տեսա, որ ծառը չկա, իսկ կոճղի կողքին շինարարություն էր սկսվում: Ես կորցրեցի իմ լավագույն ընկերոջը, որը պահպանել էր ինձ, երբ ես մոլորվել էի…

Շուտով սրճարանը պատրաստ էր: Ամեն անգամ, երբ անցնում եմ դրա կողքով, պատկերացնում եմ, թե քանի մարդ է ինձ նման տխրել մի սրճարանի պատճառով:

Հիմա ես էլ այգում չեմ վազվզում: Չմտածեք, թե ամաչում եմ, բոլորովին… Ուղղակի սրճարանները շատ են…

 Մարիամ Մանուկյան 12տ., 2004թ.

Anna Andreasyan

Ձյան հետ թարմացող հիշողություններ

Նորից եկավ ձմեռը՝ իր հետ բերելով մի շատ ուրախալի երևույթ՝ ձյունը: Եվ ես ամեն ձմեռ, սկսած դեկտեմբերից մինչև փետրվար, ամեն օր երազում եմ, թե երբ է ձյուն գալու: Միշտ նախանձել եմ այն տարածաշրջաններում ապրող մարդկանց, որտեղ ձյունը շատ առատ է լինում: Սիրում եմ խոշոր փաթիլներով, արագ տեղացող ու ամենակարևորը՝ գետնին հասնելուն պես չհալչող ու կպնող ձյունը: Էլ ավելի եմ սիրում, երբ այն գալիս է գիշերային լույսերի ներքո:

Միշտ զարմացել եմ այն մարդկանց վրա, որոնց համար միևնույն է ձյուն կգա, թե՝ ոչ: Այն մի տեակ լավ տրամադրություն է հաղորդում, հիշեցնում, որ շուտով Ամանոր է: Նոր տարին առանց ձյան կորցնում է իր փայլը: Ասում են. «Հո երեխա չե՞ս, որ այդքան շատ ես սիրում ձյունը»: Բայց ի՞նչ կապ ունի մեկը մյուսի հետ: Հետո էլ յուրաքանչյուրս էլ անկախ տարիքից, պետք է մի քիչ էլ երեխա լինենք:

Տատս միշտ «վիճում է» ձյան հետ ու ասում, որ չգա: Իսկ ես հակառակը՝ համոզում եմ, որ գա: Բայց նա, երևի, ոչ ոքի էլ չի լսում, երբ սիրտն ուզում է, այն ժամանակ էլ գալիս է: Եվ նրա գալուստը ես ամեն տարի նույն հրճվանքով եմ դիմավորում:

Հիշում եմ, ոչ վաղ մանկության օրերին, որից դեռ լիովին չեմ անջատվել, ընկերներով մեզնից մի քանի անգամ մեծ ձնեմարդ էինք պատրաստում: Գնդերն այնքան ծանր էին լինում, որ մի քանի հոգով հազիվ էինք դնում իրար վրա: Թթվի տարրայից էլ մի գազար էինք թռցնում, որը քիթ էր ծառայում Ձմեռ պապին: Մի ավել, դույլ և մի քանի քար. ահա և պատրաստ է մեր ձնեմարդը: Մնում էր ձյունե պարիսպներ պատրաստել և ձնագնդիկ խաղալ: Ձնեմարդն էլ մրցավարն էր և անխոս վկան մեր՝ մանկական հրճվանքի այդ քաղցր ակնթարթի:

Վերջում էլ մայրիկների հորդորներով գնում էինք տուն` հաջորդ օրը խաղը շարունակելու պայմանով: Սկսվում էր մի տհաճ պահ: Քրտնած ու հոգնած էինք, իսկ ձեռքերս՝ սառած ու քարացած, վառարանից այն կողմ չէինք գնում:

Այսպես ամեն ձյան գալու հետ մեկտեղ, արթնանում են մանկության հիշողությունները և ստիպում ինձ ժպտալ: