Լուսանկարը՝ Հարություն Հայրապետյանի

Ծնվել մեծանալով Ամասիայում, տարիները ինձ կապել են նրա հետ: Ես դպրոց գնացի, և  հենց նույն տարում նոր մանկապարտեզ բացվեց իմ համայնքում, սկսեցի դժգոհել, թե իմ ժամանակ մանկապարտեզ չկար, և ես չկարողացա հաճախել:

Երբ բարձր դասարանում էի սովորում, բարենորոգվեցին մեր տարրական դասարանները, համալրվեցին նոր գույքով, գորգերով, խաղալիքներով: Ես էլի դժգոհեցի, որովհետև  դրանից նույնպես չհասցրեցի օգտվել:
Ես սկսեցի հաճախել պարի դասարան: Մեր դպրոցը անհավոր անմխիթար վիճակում էր, և ձմեռները ասես դրսում անցներ մեր դասերը, այդպես ցուրտ էր: Սակայն հակառակ բոլոր դժվարությունների, ես 7 տարի շարունակ հաճախեցի պարի, և գրանցեցի բավականին մեծ հաջողություններ իմ համույթի հետ: Մենք անցանք բավականին երկար ճանապարհէ` լի դժվարություններով, ընվզումներով, ինչպես նաև վերելքներով: Սակայն երբ ես ինչ-ինչ պատճառներով լքեցի պարարվեստը, հենց նույն տարում մեր դպրոցին նոր, վերանորոգված մասնաշենք հատկացրեցին, շատ գեղեցիկ  վերանորոգված և կահավորված: Պարի դասարանում դրված էին այն նույն մեծ հայելիները, որի մասին երազել էինք ժամանակին:
Այսպիսի  տասնյակ պատմություններ կարող եմ պատմել, երբ ես  եղել եմ ամենաառաջիններից, ով գրանցել է հաջողություններ իսկապես պայմանների բացակայությամբ:
Երբ փոքր էի, իմ դպրոցի շրջանավարտներին նայում էի հիացած աչքերով, մտածելով, որ այն ժամանակը, երբ ես կհայտնվեմ այդ կարգավիճակում, սարերի հետևում է հաստատ: Ու այդպես անցան տարիներ: Ամեն վերջին զանգի ես նույն հարցն էի տալիս ինձ, և հենց 2016 թվականի մայիսի 28-ին, երբ բարձրանում էի բեմ, հասկացա, որ արդեն եկել է ժամանակը, և ինձ են նայում նույն աչքերով ավելի փոքրերը: Հուզվեցի: Այդ օրվանից անցել է 2 ամիս, և ամեն հիշելուց այդ օրվա իմ հուզական աշխարհը, նույնը վերապրում եմ: Այդ օրվանից չի դադարել ինձ մի միտք տանջել. «բան չմնաց, շուտով կերտամ»:

Հաճախ էի խոսակցության մեջ օգտագործում այդ արտահայտությունը ու ծիծաղում, բայց հիմա նոր եմ հասկանում այդ բառերի իրական արժեքը: Հա, էլի «կերտամ ստեղից» ու չեմ կարող խոստանալ, որ հետ կգամ: Ո՞վ գիտե` կյանքի ալիքը նպատակներին հասնելու ճանապարհին ում ուր կշպրտի, բայց մի բան հաստատ է, չեմ ուզում գնալ, չեմ ուզում թողնել իմ փոքր, ծուռումուռ ճանապարհներով, խիստ ձմեռներով, մեղմ ամառներով, մաքուր օդով, հրաշալի բնությունով, Ախուրյան գետով, ու լիքը լավ մարդկանցով Ամասիա գյուղս:
Բայց խոստանում եմ վերադառնալ կյանքիս ամենակարևոր պահերին: Չափասա դառնալ այստեղ, ընտրական իրավունք ստանալուց հետո շատ երազած անվավեր քվեաթերթիկը այստեղ ստեղծել, վարորդական իրավունքս ստանալ այստեղ, մեքենաս խփել այստեղ, ու լիքը առիթներով էլի ու էլի հետ գալ:

Լուսանկարը՝ Մարիամ Հայրապետյանի

Մի երկու տարի առաջ  մեր համայնքի երիտասարդներով  ստեղծեցինք «Սբ. Գևորգ» եկեղեցու եկեղեցասեր  երիտասարդաց միություն: Ես էլ դարձա նրա առաջին ու հավատարիմ անդամներից մեկը: Միությունը իմ ամենաջերմ, հարազատ բանն է, որ թողնում եմ: Ու այսօր հեռանալիս կասեմ` «Միությունս, ես քեզի սիրեմգը»: Կգան ինձ փոխարինողներ, ինձնից լավերը, բայց  ես երբեք ձեզ հանգիստ չեմ թողնի:

Լուսանկարը՝ Լաուրա Սեկոյանի

Ամռանը բացի չիր պատրաստելուց ու պահածոներ պատրաստելուց, լվանում ու չորացնում են կարպետներն ու գորգերը:

Լուսանկարը՝ Լաուրա Սեկոյանի

Մեր գյուղում`Սոլակում, հարևաններով պայմանավորվում են, օր ընտրում, հավաքվում ու միասին գորգերը լվանում: Երեկ հենց այդ օրն էր, և քանի որ գյուղը ոչ բոլորին է ապահովել ոռոգման ջրով, գորգերը լվացինք մեր հարևանի` Մանիկ մորաքրոջ ոռոգման ջրով:

Լուսանկարը՝ Լաուրա Սեկոյանի

Լվանալուց հետո յուրաքանչյուրը կանչում է իր տան տղամարդուն, որպեսզի գա ու միասին տանեն թաց ու ծանր գորգը: Տանում են, և ով ունի պատշգամբ, այդտեղ է փռում, որ չորանա, իսկ ով էլ չունի` խնդրում է հարևանին, որպեսզի իր պատշգամբում փռի և չորացնի:
Որքան հաճելի է այդ գործընթացը: Սառը ջուր, գորգ, օճառ, մաքրվող ու պայծառացող նախշեր, ծիծաղ, կատակ, հետո պատշգամբներից ասես արտասվող գորգեր… Մի խոսքով, համեցեք մեր գյուղ` կարպետ ու գորգ լվանալու:

Լուսանկարը՝ Լաուրա Սեկոյանի

Լուսանկարը՝ Սերինե Հարությունյանի

Բնություն, ծառեր, ծաղիկներ, մաքուր օդ: Հա՜, հա: Էլի սարում եմ: Իմ ծառի տակ: Ինչպես միշտ ֆոտոխցիկիս հետ: Անտառային լռությունն էլ ավելի գրավիչ են դարձնում առվակի ձայնն ու ծառից ծառ թռչող անտառային գեղեցկուհիների դայլայլը:

Լուսանկարը՝ Սերինե Հարությունյանի

Եվ մի՞թե չի կարելի սա հրաշք համարել: Եթե ոչ, ապա ինչպիսի՞ն է լինում իրական հրաշքը: Չնայած, երևի թե հրաշքներ անգամ գոյություն էլ չունեն: Պարզապես մենք սովոր ենք հավատալ հրաշքների, սովոր ենք ընկնել երազանքների գիրկը, ապրել երազներով, երբեմն էլ` ինչ-որ պահ, ինչ-որ պատրանք հրաշք համարել: Պարզապես սովոր ենք, դա մեր էության մի մասն է կազմում:

Լուսանկարը՝ Սերինե Հարությունյանի

Իհարկե, հրաշքների հավատալ պետք է, հրաշքներով ապրել` ոչ: Հրաշքների հավատալն է օգնում մարդուն հասնել բարձունքների կամ ուղղակի դուրս գալ ծանր իրավիճակից:

Լուսանկարը՝ Սերինե Հարությունյանի

Ես հավատում եմ իմ հրաշքին: Ես համոզված եմ՝ այն ինչ շրջապատում է ինձ, հրաշք անվանելը հաստատ ճոխություն համարվել չի կարող: Ես սիրում եմ իմ հրաշքը, ես սիրում եմ Կոթի գյուղի սարս:

Լուսանկարը՝ Սերինե Հարությունյանի

Մեդիա ճամբար, օր 2-րդ, անսահման հետաքրքիր հուշեր և հույզեր: Ըստ օրակարգի  նախատեսված էր գնալ գյուղ և լուսանկարել ամեն ինչ:

Հավաքվեց  հիանալի խումբ, և գնացինք Արզական գյուղ: Սիրալիր գյուղացիների օգնությամբ մի պահ մոռացանք, որ մենք անծանոթ միջավայրում ենք և սկսեցինք լուսանկարել ու միաժամանակ հաճելի զրույցի բռնվել գյուղացիների հետ: Գյուղում ամեն ինչ շատ գեղեցիկ էր, բայց քանի որ ես անտարբեր չեմ կարողանում անցնել երիցուկների կողքով, նկարեցի դրանք մի տան բակում:

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Մոտեցա և սկսեցի հիանալ ծաղիկների գեղեցկությամբ` չմոռանալով նկարել, որ միշտ անթառամ մնան ինձ մոտ: Այդ տանը, որտեղ ծաղկել էին հրաշալի երիցուկները, ապրում էր մի հրաշալի և հյուրասեր ընտանիք, որտեղ շատ հետաքրքիր պապիկ գտանք՝ Ֆրունզիկ պապիկին:

Նա թիթեղագործ էր, պատրաստում էր դույլեր, վառարանի խողովակներ և այլն: Նա միանգամից սկսեց իր աշխատանքը նկարագրել բոլոր մանրամասնություններով:

Լուսանկարը` Անի Ավետիսյանի

Իմացանք, որ պապիկը նաև շատ է սիրում բույսեր ու ծառեր աճեցնել, իսկ այդ ամենի մեջ զարմանալին այն էր, որ նա մշակում էր անգամ բանանի ծառ:

Լուսանկարը` Անի Ավետիսյանի

Մեր հետաքրքրությունը ու զարմանքը տեսնելով նա ավելի ուրախացավ ու նշեց, որ ծառը մի քանի տարի է, ինչ բերք է տալիս: Մոռացանք տան մեծ տիկնոջը՝ տատիկին, ով այդ հրաշալի բակը ամբողջությամբ պատել էր ծիրանի հրաշալի չրով: Իսկ տանտիրուհին մեզ հյուրասիրեց գաթա, որը ի դեպ, շատ տաք էր, քանի որ նոր էր թխած:

Մի խոսքով, գունեղ ընտանիք էր, որտեղ ամեն մարդ իր աշխատանքով նոր գույներ էր հաղորդում:

Հ.Գ. Իսկ ինչո՞ւ պաբը, այլ ոչ թե` պապը, դա մի ուրիշ պատմություն է, որը հորինեց մեր շատ լավ ընկեր Հովնանը:

Մենք արդեն 3 օր է, ինչ ճամբարում ենք: Այս 3 օրերի ընթացքում մենք լսեցինք բազմաթիվ գործնական խորհուրդներ, ստացանք թե տեսական, թե գործնական գիտելիքներ կինոյից, ֆոտոյից և լրագրությունից: Վարպետության դասից հետո ես հասկացա, որ վավերագրական ֆիլմ նկարելիս ամենևին էլ պարտադիր չէ, որ հերոսը լինի հանճար. hասարակ մարդիկ էլ այնքա՜ն հետաքրքիր են: Այս գաղափարն արտացոլվում է նաև «Մանանա» թիմի ֆիլմերում:

Ճամբարի առաջին օրը՝ երեկոյան, մենք խաղ խաղացինք: Քաշելով տուփի միջից գույնզգույն շոկոլադի գնդիկ` մենք խոսում էինք մեզ հետ կատարված զվարճալի դեպքերի, բնավորության թույլ կողմերի, վախերի ու այլ բաների մասին: Վախերի մասին խոսելիս ես ասացի, որ վախենում եմ անտարբերությունից: Ախր, մեր շուրջն այնքան հետաքրքիր բաներ են կատարվում, որոնք մենք ուղղակի չենք նկատում: Օրինակ՝ որևէ գյուղում ապրող ինչ-որ պապիկ ծառեր է աճեցնում ու խնամում: Առաջին հայացքից սովորական մի պատմություն է: Բայց ուսումնասիրելով տեսնում ենք, թե ինչքան հետաքրքիր պատմություններ են կապված պապիկի հետ, թե ինչպես է նա հոգում իր կարիքները, ինչպես է թոռներին տալիս իր այգու բարիքները, ինչպես է ամուսնացել, ինչպիսին է եղել երիտասարդ ժամանակ, ինչով են զբաղվում իր երեխաները, ինչն է սիրում, ինչը չի սիրում: Ստանալով այս հարցերի պատասխանները՝ մենք կստանանք մի ֆիլմ, որն իրոք հետաքրքիր կլինի: Սակայն հետաքրքիր ֆիլմ ստանալու համար պետք է դու ինքդ պատկերացնես, թե ինչ ես ուզում ասել քո ֆիլմով: Ու եթե դու քո մեջ հասկանաս, թե ինչ ես ուզում, կհասկանան բոլորը:

Վարպետության դասից հետո գնացինք ֆոտոարշավի՝ Արզական գյուղ: Գյուղի երեխաներին հարցրեցինք, թե կա՞ն արդյոք գյուղում հետաքրքիր մարդիկ: Ասացին, որ ոչ: Հարցերի միջոցով պարզեցինք, որ այդ գյուղում շա՜տ հետաքրքիր մարդիկ կան. դարբին Արտակը, թիթեղագործ Ֆրունզ պապը, անտառագետ Սահակը: Սկզբում գնացինք դարբին Արտակենց  տուն: Պարզվեց, որ նա իրենց տոհմի հինգերորդ սերնդի դարբին է, պատկերացնո՞ւմ եք: Իսկ հանդիպումից հետո դարբնի դուստրը՝ Էլադան, ցանկություն հայտնեց և դարձավ մեր մեծ ընտանիքի՝ պատանի թղթակիցների ցանցի անդամ:Արդեն գործի ենք անցել և ունենք ֆիլմերի գաղափարներ: Թիմերի ենք բաժանվել ու ֆիլմեր ենք նկարելու: Շուտով կգա մեր տաքսին , որ գնանք գյուղի երեխաներին նկարելու, որովհետև համոզված ենք, որ հասարակ մարդիկ հետաքրքիր են:

Արդեն մի քանի րոպե էր, ինչ մենք ավտոմեքենայով իջնում էինք քարքարոտ ճանապարհով: Այդ ավտոմեքենայում մեր նկարահանող խումբն էր՝ Կարենիսի  ճանապարհին: Մեր կողքով անցնող ավտոմեքենայի վարորդին հարցրինք գյուղի եկեղեցու մասին, բայց նա չգիտեր, թե որտեղ է այն գտնվում: Հետո գյուղացիներին հարցուփորձ անելով տեղեկացանք, որ Կարենիսում երկու եկեղեցի կա: Մեր ֆիլմը պետք է լիներ այդ եկեղեցիներից մեկի` Սբ.Մատթեոս և Թադեոս եկեղեցու մասին, որը ավելի հին էր և գտնվում էր ձորում: Եկեղեցին կառուցվել էր V դարում և վերջերս ձևափոխվել էր գյուղացիների կողմից: 

Ճանապարհին հանդիպող բոլոր մարդկանց հարցնում էինք, թե որտեղ է եկեղեցին: Վերջապես տեղ հասանք: Ճանապարհին մի տատիկ էր նստած:Մենք պատրաստեցինք ֆոտոապարատները, տեսախցիկները: Իսկ մինչ մեր ղեկավարը մեզ բացատրում էր, թե ինչպես նկարենք, մեր թիմից մեկը մոտեցավ այդ տատիկին և հարցուփորձ արեց: Պարզվեց, որ այդ տատիկի տունը գտնվում է եկեղեցու կողքին: Նա այդ պահին հաց էր թխում, իսկ մենք, սպասելով մինչև նա վերջացնի իր գործը և գա, եկեղեցին էինք նկարում: Մինչ տատիկը կգար, նրան փոխարինում էր թոռնիկը՝ Էմման: Էմմայի հետ մտանք եկեղեցի: Նա պատմեց, որ եկեղեցին կիսաքանդ է եղել, քարերը թափվել են, բայց մի ամերիկացի երազ է տեսել, որ պետք է վերանորոգի այդ եկեղեցին և սկսել է աշխատանքները: Կիսատ թողնելով վերանորոգումը՝ գնացել է, իսկ աշխատանքը շարունակել է իրենց գյուղի գյուղապետը:

-Բայց պատերը սխալ են սարքած, պետք չէր ցեմենտով շաղախել և մետաղյա ամրաձողեր օգտագործել,- պատմում էր ճարտարապետ Էմման:

Նա շատ մանրամասներ պատմեց, ասաց, որ եկեղեցի շատ մարդիկ են գալիս, իսկ իր տատիկը մոմ է վաճառում: Մեր նկարելու ընթացքում էլ մարդիկ եկան, մոմ վառեցին: Շուտով եկավ նաև 80-ամյա Արմիկ տատիկը:

Արմիկ տատիկը պատմեց, որ այդ եկեղեցին շատ է սիրում: Իսկ Էմման ասել էր, որ Արմիկ տատիկն է եկեղեցու պահապանը. ինչպես կարողանում է, խնամում է եկեղեցին, մաքրում է, ամեն կիրակի գալիս աղոթում, խունկ ծխում: Շատ աստվածավախ է:

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյան

-Հա, աստվածավախ եմ, բա ինչ եմ,- հաստատեց Արմիկ տատիկը,- գալիս եմ, աղոթում եմ, էս օրերին աղոթում եմ խաղաղության համար, որ երկրում խաղաղություն լինի:

Տատիկն ասում էր, որ իր աղոթքները տեղ են հասնում: Երբ իրեն վատ է զգում, գալիս նստում է եկեղեցու ներսում, աղոթում է, և ամեն ինչ իր տեղն է ընկնում:

-Երկու թոռս էլ գնացել էին բանակ,- պատմում է Արմիկ տատիկը,- ամեն օր աղոթում էի, և նրանք անվնաս վերադարձան:

Եկեղեցին կրում էր Մատթեոս առաքյալի անունը, սակայն ժողովուրդը եկեղեցին անվանում էր Թադեոս առաքյալի անունով: Արմիկ տատիկն ասում էր, որ ցուցանակի վրա եկեղեցու անունը սխալ է գրված:

Երիտասարդ ժամանակ էլ է Արմիկ տատիկը հավատացել Աստծուն և գնացել եկեղեցի:

-Էն ժամանակ քաղաքի աղջիկ էի, Սուրբ Սարգիսին էի հավատում:

Տատիկն ուներ նաև մի թուղթ, որի վրա գրել էր իր աղոթքները, որովհետև անգիր չէր հիշում:

Մենք եկեղեցում մոմ վառեցինք և գնացինք Արմիկ տատիկենց այգի, որտեղ 300 տարեկան կաղնի տեսանք: Տատիկը մեզ հյուրասիրեց իր նոր թխած հացը:

-Հացից փորձեք, էրեխեք ջան, էսօր չհասցրի ճաշ եփեմ:

Հացը համտեսելուց և մի քիչ զրուցելուց հետո մենք շնորհակալություն հայտնեցինք և ճանապարհ ընկանք` արդեն ընթրիքից ուշացած: