karine nahapetyan

Կորցրած տարիներս

Էկրանի մյուս կողմում նստած մարդ, եթե կյանքում գոնե մեկ անգամ առնչվել ես ինձ հետ, ապա ծանոթության հաջորդ րոպեներին ապշած հարցրել ես.

-Ո՞նց թե, 18 տարեկան ես ու էս տարի նոր իններորդ դասարա՞նն ես ավարտում:

Ես էլ` իրավիճակը շտկելու, մտավոր հետամնացի տպավորություն և մի քանի անգամ նույն դասարանում մնացածի տպավորություն չթողնելու համար, պատասխանում եմ.

-Էրեխեք, չմտածեք` դեբիլ եմ, պարզապես, էս արտագաղթի հետևանք ա:

Ասել թե` կորուստ են այդ երեք տարիները, սխալ կլինի: Ավելի շուտ ձեռքբերում են: Իսկ թե ինչի` կիմանաս հենց հիմա:
Տասնմեկ տարեկանում գնացի հայկական դպրոց, նստեցրին 3-րդ դասարան: Մտա դասարան և, մինչև նոր դասարանս կշտապեր ինձ «ընկեր»-ով դիմել և համարեր ինձ իրենց նոր ուսուցիչը, դասվարս իրենցից առաջ ընկավ և ասաց.
-Երեխաներ, ինքը այսօրվանից ձեզ հետ է սովորելու:
Եվ դասվարիս հաջորդ բառերը եղան հետևյալը.
-Եղեք ազնիվ, շիտակ, արդար…
Այս բառերը նա ասում էր ամեն օր` դասի սկզբում: Եվ եթե ինձ խնդրեն կան նույնիսկ պահանջեն հիշել տարրական դասարաններում անցկացվող դասերից գոնե մի դրվագ, ապա ես միայն այդ երեք բառը կհիշեմ, և ոչ թե նրա համար, որ ամեն օր էի լսում, այլ նրա համար, որ դա էր ամենակարևոր դասը բոլոր դասերից:
Չէ, մի բան էլ եմ հիշում:
Ամեն տառ սովորելուց հետո այն գտնում էի փողոցում որևէ մի տեղ գրած և ուրախանում այնպես, ինչպես մարդ իր լավ ծանոթին տեսնելիս կուրախանար: Բարևում էի ու անցնում: Եվ եթե 11 տարեկան հասակում անցնելով խանութի մոտով քեզանից մի վայրկյան կպահանջվեր կարդալու համար «խանութ» բառը, ապա ինձանից պահանջվեց երկու ամիս:
Հաճախ կատակում էին ինձ հետ.
-Դրսի գրածները կարդալով` սկսեցիր սիրել ընթերցանությունը:

Հա, հա, դու սպասում ես երեխաների արձագանքին:
Դե, պատմեմ:
-Վա~յ, – լսվեց մեկի ձայնը,- իրա ականջին չորսը հատ ծակ կա:
-Վը~, չգիտի, որ դպրոց ա էկել, էս կոշիկները ինչի՞ ա հագել,- լսվեց մյուս կողմից:
-Ինքը իմ մամայի բոյին ա ու մեր հետ ա սովորելու….
Մտածեցի` լռեմ ու արեցի լրիվ հակառակը… Բայց դե, տարիների ընթացքում ընկերացանք:

Ես, կարելի է ասել, շահեցի, ոչ թե կորցրի: Կողոպտվեցին երեք տարիներս, բայց այդ դատարկ տեղերը լցվեցին շատ արագ: Չեմ կարող ասել, թե հեշտ էր, և այլն: Չէ: Ուղղակի հաղթահարելի էր:

Ուղղակի արտագաղթի հետևանք է այս ամենը, որի մասին շատերը  լռում են: Ինձ նման շատերը կամ այստեղից գնալիս, կամ այնտեղից վերադառնալիս ստիպված են եղել տարիներ կորցնել: Համոզված եմ, դու էլ ինձ նման շատերին ես ճանաչում:

Դե լավ, աչքերդ ցավացին, գնա և հանգստացիր:

gevorg sargsyan

Մի փոքր հույս

Շատերի կյանքում լինում են դեպքեր, որոնց ժամանակ ասում ես` վերջ, այլևս ինչ-որ բան փոխել անհնարին է:

Իմ կյանքի դրվագններից մեկում  էլ եղել  է նման մի դեպք:  Ես ունեի ոտքերի հետ կապված խնդիր և  մտածում էի ոչինչ անել  հնարավոր  չէ: Ես պետք է ապրեմ այդ խնդրով ամբողջ կյանքս:
Որոշ ժամանակ  անց ես հանդիպեցի մի մարդու, որը նման խնդրով էր ապրում, բայց նա, մոռանալով այդ խնդրի մասին, ապրում էր այնպես, կարծես նման խնդիր իր կյանքում  չկա, չի էլ  եղել:

Համարձակությունս հավաքեցի և նրա հետ զրուցեցի: Նա ասաց.

-Կյանքը  կարճ է, իսկ մեր ժամանակը շատ երկար, որպեսզի ապրենք այնպես, որ մահվան  մահճում ունենանք  այնպիսի հաճելի հուշեր, որոնք մեզ հետ կլինեն հավերժ: Դրա համար պետք է ամեն ինչ անես, որ  լիարժեք ապրես, առաջ նայես և հույս ունենաս, որ ամեն ինչ կարող ես և լավ է լինելու։

Նրա հետ զրուցելուց  հետո, փորձեցի իմ կյանքում որոշ  փոփոխություններ մտցնել: Սկսեցի մարզվել, ջանք գործադրել, որպեսզի ոտքս  որոշ չափով  վերականգնվի: Պատկերացրեք, ստացվեց: Շատերի, անգամ ինձ համար անհավանական երազանք ունեի.  շատ էի ուզում պարի գնալ: Ծնողներս դեմ էին: Իմ կարծիքով մտածում էին, որ իմ այս ոտքով ինչ կարող եմ անել, որ  հիմա էլ
պարել կարողանամ, մտածում էին, որ գուցե ավելի վատթարանա ոտքիս վիճակը: Բայց ես նրանց ապացուցեցի, որ կարող եմ: Ես նրանց շատ համոզեցի, և նրանք ինձ պարի տարան։ Ութ տարի անընդմեջ ես պարի էի գնում: Տարիները  հաջորդում  էին իրար, կարծես մոռացել էի, որ ոտքս հիվանդ է, նույնիսկ իմ ծնողներն էին  մոռացել այդ մասին:

Ես արդեն 16 տարեկան եմ և ունեմ մասնագիտություն: Ես այսօր ունեմ իմ պարի խումբը: Թվում է, անհավանական է, բայց ես հասել եմ դրան իմ ջանքերի  շնորհիվ, հաճախ անտեսելով ցավը, չեմ հուսահատվել դժվարություններից: Ես շարունակելու եմ իմ սիրած  գործով  զբաղվել: Սովորացնելու եմ ուրիշներին էլ պարել:
Իսկ հիմա կասեմ, թե ինչու որոշեցի այս մասին գրել: Հաճախ եմ տեսնում, թե ինչպես են մարդիկ ամեն փոքր դժվարությունից հուսահատվում: Իմ  խորհուրդը ձեզ. երբեք   հույսը  մի կորցրեք: Հույս  կա ամենուր,  նույնիսկ այնտեղ, որտեղ այլևս  թվում է` հույս  չկա: Մի աննշան  մանրուք, մի խոսք, մի մեծ երազանք  կարող  է կյանքի  կոչել մարդուն, ինչպես  իմ  դեպքում եղավ։

karen andreasyan

Կոթեցու կյանքը

Բարև ձեզ: Ես Կարենն եմ: Ապրում եմ սահմանապահ Կոթի գյուղում: Այստեղ բոլոր մարդիկ զբաղված են իրենց առօրյա գործերով: Ոմանք՝ այգում են աշխատում, ոմանք՝ իրենց անասունների համար խոտ են հավաքում: Անցյալ տարվա ամռանը, երբ գյուղացիները իրենց անասունների համար խոտ էին հավաքում՝ հակառակորդը սկսեց խոշոր զինատեսակներից կրակ բացել անմեղ բնակչության վրա: Բարեբախտաբար ոչ ոք չտուժեց, բայց կրակից խոտի դեզերը այրվեցին: Այրվեցին բնակիչների ցորենի, գարու արտերը, բայց՝ մեր ծառայող զինվորները և խաղաղ բնակիչները անտեսելով հակառակորդի սադրիչ գործողությունները, մարեցին կրակը: Թշնամու կրակի տակ բնակչությունը իր գործերով է զբաղվում, քանի որ այդ կրակոցները սովորական են դարձել:

Այսպիսին է սահմանապահ կոթեցու աշխատանքը և կյանքը:

Lyuba Sharoyan

Կարուսել

Կյանքը նման է կարուսելի. պտտվու՜մ է, պտտվում ու կանգնում միայն իր  ցանկությամբ: Պտույտի ընթացքում հանդիպում ես տարբեր աշխարհների մարդկանց, ամեն մեկից մի նոր բան սովորելով՝ նորից ու նորից պտտվում: Շատ հաճախ հոգնում ու պտույտից հետ ես ընկնում, բայց հետո սթափվում ՝պտույտում առաջինը մնալ  սովորում:

Կարևոր չէ պտույտի ընթացքն ու տևողությունը: Կարևորն այն է, թե ով է կողքիդ նստած կարուսելում: Իմ կարուսելը գունավոր է, քանի որ կողքիս նստողն իմ աշխարհից է:
Կարուսելը հաճախակի շեղվում է իր պտույտից՝ վերածվելով անվերջանալի թվացող ճանապարհի, ու միայն այդ  ճանապարհն է օգնում ճանաչել կողքիդ նստողին, և անգամ կարուսելիդ պտույտն ապահովող սեղմակի կրկնօրինակը տալ նրան:
Բոլորի նման ունեմ մոտ ընկերներ, բայց նրանցից մեկի՝ Սոնայի հետ է բախտ վիճակվել կարուսելում նստել կողք-կողքի: Ես ու Սոնան շատ տարբեր լինելով,  միշտ  նույն պահին, ու նույն  վայրում ենք հայտնվել: Ուր գնայի` Սոնան էր: Գնում էի ճամբար՝ Սոնան այնտեղ էր, դպրոց՝ էլի  նա, պարի՝ ինչպես  միշտ, նկարչության՝ իհարկե, նորից Սոնան: Այ,  հիմա չեմ զարմանում այդ պատահականություններից:
Ամեն ինչ փոխվեց, երբ մեր հարևանը, ով գյուղում հայտնի է իր կանխատեսելու կարողությամբ, մի օր ինձ ասաց.
-Լյուբա ջան,  բախտավոր աղջիկ ես: Շատ հաջողությունների կհասնես, բայց Ս տառով անվան տիրոջ հետ:
Դե, բան էր, ասաց: Սակայն երկար ժամանակ ինձ տանջում էր այդ Ս տառը: Նրա  ասածները պատմեցի Սոնային, չնայած նրան այդքան էլ չէի սիրում: Պատմածս լսելով Սոնան ասաց.
-Լյուբուշ, կարո՞ղ ա էդ ես եմ:
-Կարողա,- ծիծաղելով պատասխանեցի:
Իմ կարուսելը հիմա  նորովի է պտտվում,և այնտեղ նստում  ենք երկուսով: Ես  ու Սոնան  հիմա լավ ընկերներ ենք և միասին  որոշում ենք  կարուսելի ընթացքն ու պտույտի տևողությունը: Շատ ուրախ եմ, քանի որ մեր ընկերությունը պարզ ու կարուսելի նման գունավոր է: Կարևոր չէ կարուսելը, կարևոր է կողքիդ նստողը…
Տարբեր աշխարհներից նույն կարուսել նստած մարդիկ դարձել են նույն աշխարհի բնակիչ,
ու միասին են  գործի գցում այն:
Քանի դեռ մեր ձեռքերը ամուր բռնել են մեկ-մեկու, և  մեր սրտերը բաբախում են  նույն աշխարհում, մեր կարուսելը չի կանգնի:

Բարձրացիր, բարձրացրու

«Եթե ճանապարհը տանում է դեպի նպատակ, ապա միևնույն է, թե որքան է նրա երկարությունը» 

Հարցազրույց Էջմիածնի «Սսի Կիլիկիա» ֆուտբոլային ակումբի ֆուտբոլիստուհի և թիմի ավագ Աննա Գրիգորյանի հետ:

Լուսանկարը` Կարմեն Հակոբյանի

Լուսանկարը` Կարմեն Հակոբյանի

-Աննա, ի՞նչը քեզ ոգևորեց, որպեսզի ծնողներիդ ասես. «Մամ, պապ, ուզում եմ գնալ ֆուտբոլի»:

-Դեռ շատ վաղ տարիքից դրսում էի խաղում, տղաների հետ: Հետո դպրոցում բացվեց ֆան ֆուտբոլ, իհարկե, առաջիններից էի, ով հաճախեց մարզումներին: Դա դեռ ֆուտբոլ չէր, պարզապես աղջիկների պարապմունքներ, ֆուտբոլային վարժություններ…

Ցավոք այն երկար չտևեց, ընդամենը մի քանի ամիս: Այդ պարապմունքները ստիպեցին էլ ավելի սիրել ֆուտբոլը: Միշտ ցանկանում էի խաղալ ֆուտբոլ, այնպես, ինչպես տեսնում ենք TV-ով` աշխարհի մասշտաբով խաղեր, հայտնի թիմեր, ֆուտբոլիստներ, բայց չգիտեի, որ Հայաստանում կա աղջիկների թիմ: Իսկ երբ իմացա, ոչինչ չէր կարող ինձ կանգնեցնել, որպեսզի դառնամ այդ ֆուտբոլիստուհիներից մեկը:

-Ո՞ր տարիքում հասկացար, որ ֆուտբոլի մեջ ես տեսնում քո ապագան և ցանկանում ես մարզվել:

- 5-րդ դասարան էի, երբ դպրոցում սկսվեց խմբակը:

-Ինչպե՞ս ընդունեցին ծնողներդ այդ ցանկությունդ, արդյո՞ք դժվար չէր նրանց համար այն փաստը, որ իրենց դուստրը իր ապագան ցանկանում է կերտել ֆուտբոլային դաշտում:

-Իհարկե, տարաձայնություններ եղան: Ոչ մի կերպ չէին ընդունում ու, կարելի է ասել, մինչ օրս էլ լիովին չեն համակերպվել: Սակայն երբ ինչ-որ բան ցանկանում ես ամբողջ սրտով, դու անպայման կհասնես դրան՝ կգտնես բազում ելքեր համոզելու, թույլտվություն ստանալու, ինչպես իմ դեպքում:
Բայց ժամանակի ընթացքում նրանք էլ են արդեն համակերպվում` հասկանալով ֆուտբոլի դերն իմ կյանքում:

-Ե՞րբ առաջին անգամ այցելեցիր մարզումների, ինչպիսի՞ն էին զգացողություններդ:

-2012 թվականին առաջին անգամ տեղի ունեցավ աղջիկների ֆուտբոլի միջդպրոցական  առաջնություն: Այդ խաղերից ընտրվեցին լավագույն խաղացողները և կազմվեց թիմը: 2012 ի հոկտեմբերին արդեն սկսվեցին մարզումները: Ի դեպ, այդ խաղերին մեր դպրոցի թիմը ճանաչվեց չեմպիոն:
Ես իհարկե, ոգևորված էի և ամբողջովին ինձ նվիրել էի մարզմանը: Ես վայելում էի ամեն մի ակնթարթը, իսկ այդ ժամանակ անգամ մոռացել էի մայրիկի խոսքերը, որոնք ասաց տանից դուրս գալուց առաջ. «Եթե գնում ես, շորերդ էլ վերցրու, հետ չգաս…»: Հասկանում էի, որ դրանք այդքան լուրջ չէին, սակայն տուն վերադառնալիս մեջս վախ կար:

-Ո՞րն է եղել առաջին լուրջ մրցապայքարը: Ի՞նչ էիր զգում խաղից առաջ, արդյո՞ք ցանկանում էիր ծնողներիդ ապացուցել, որ քո ապագան ֆուտբոլային դաշտում է:

-Առաջին անգամ մասնակցեցինք Հայաստանի կանանց ֆուտբոլի ձմեռային առաջնությանը հենց 2012-ի դեկտեմբերին:

Խաղից առաջ բոլորս էլ լարված էինք: Այդ ժամանակ ընդամենը կար գործող 4 թիմ, որոնք մեզանից զգալիորեն ավելի ուժեղ էին: Ամեն դեպքում, բացի լարվածությունը, անչափ ուրախ էինք և ոգևորված, իսկ ես ցանկանում էի շատ գոլեր խփել, որ գամ տուն և հայտարարեմ այդ մասին ու առաջին գոլերս էլ նվիրեմ հենց ընտանիքիս անդամներին:

-Իսկ նվերը ստացվե՞ց:

-Այդ օրը մրցույթում պարտվեցինք, սակայն ինձ հաջողվեց 2 անգամ գրավել հակառակորդի դարպասը: Եկա տուն. «Մամ, պապ, էսօրվա գոլերը ձեզ եմ նվիրում, հաջորդ խաղինը ապերին եմ նվիրելու: Դե կտեսնեք` թիմի ավագ էլ եմ դառնալու, մամ…»: Իսկ այսօր արդեն թիմի ավագն եմ:

-Աղջիկների քանի՞ թիմ կա այսօր Հայաստանում:

-Այժմ Հայաստանում աղջիկների թիմերի թիվը կազմում է 13:

-Ի՞նչ հաջողություններ ես ունեցել ֆուտբոլային ասպարեզում:

-Առաջին մրցանակս եղել է միջդպրոցական խաղերի հաղթանակը, որտեղ նաև ճանաչվել եմ լավագույն ֆուտբոլիստուհի և ստացել հատուկ փոքր գավաթ… Այդ մրցաշարից հետո եկա տուն, սակայն ինձ պատել էր յուրահատուկ հպարտությունը: Մտա տուն ու առաջինը վազեցի հայրիկի մոտ. «Պապ, տեսա՞ր, որ ասում էի` գնամ: Աղջիկդ լավագույն ֆուտբոլիստուհի ա ճանաչվել… Պիտի հպարտանաս…»:

Հետո արդեն 2015-ին թիմով ճանաչվեցինք չեմպիոն` Հայաստանի կանանց առաջնության  Բ ենթախմբում և մեր թիմի մասին թերթում տպագրվեց հոդված, որը մեզ շատ ոգևորեց:

-Ունե՞ս ֆուտբոլային կուռք, ով ստիպեց սիրել ֆուտբոլը, և այսօր փորձո՞ւմ ես խաղալ նրա ոճով:

-Ֆուտբոլի արքան ինձ համար կա և կմնա Լեո Մեսսին: Կցանկանայի խաղալ նրա նման, բայց դա անհնար է: Նա ուղղակի հրաշքներ է գործում:

-Աշխարհահռչակ ո՞ր ֆուտբոլային ակումբում կցանկանայիր խաղալ:

-Միանշանակ, Բարսելոնա:

-Երբևէ եղե՞լ է, որ փորձեն հարաբերություններ սկսել քեզ հետ, սակայն իմանալով ֆուտբոլային նախասիրությունդ, հիասթափվեն:

-Նման մարդիկ հիմնականում նախօրոք, մինչև որևէ քայլ ձեռնարկելն են իմանում այդ մասին: Իսկ եթե ավելի գլոբալ կերպով նայենք, ապա իմ պարագայում սա շատերի համար շարժառիթ է եղել որևէ բան սկսելու:

-Հանուն անձնական կյանքի կթողների՞ր ֆուտբոլը:

-Ոչ: Այժմ ֆուտբոլն իմ կյանքն է, ու ես հասկանում եմ, որ ողջ կյանքում չեմ կարող խաղալ: Այդ իսկ պատճառով չեմ հրաժարվի իմ ողջ կյանքի երազանքից, որին դեռ մանուկ հասակից ցանկացել եմ հասնել:

-Կցանկանայի՞ր երեխաներդ ևս շարունակեին այն ուղին, որը դու անցել ես և անցնելու ես դեռ:

-Իհարկե, ու ինքս էլ կուզենայի հնարավորություն ունենալ դեռ փոքր տարիքից խաղալ, բայց իհարկե երբեք չեմ ստիպի գնալ նույն ուղղությամբ, եթե նրանց մոտ չլինի նման  ցանկություն: Իսկ ցանկության դեպքում կլինեն լավագույններից:

-Բացի ֆուտբոլից կա՞ որևէ ոլորտ, որով հետաքրքրվում ես:

-Որքան էլ սիրում եմ ու ապրում ֆուտբոլով, իհարկե, իմ կյանքը չեմ կապում հենց ֆուտբոլի հետ հասկանալի և ակնհայտ պատճառներով: Այժմ սովորում եմ և ձգտում մասնագիտանալ ոչ պակաս հետաքրքիր ոլորտում՝ տուրիզմում, որը իր ուրույն դերն ունի իմ կյանքում:

-Իսկ որևէ համալսարանում սովորո՞ւմ ես այդ մասնագիտությամբ:

-Այո, սովորում եմ Տուրիզմի հայկական ինստիտուտում, իսկապես ցանկանում եմ մասնագիտանալ այս ոլորտում, այդ իսկ պատճառով այլ տարբերակ չէր կարող լինել:

-Պատրաստվո՞ւմ ես համատեղել ֆուտբոլային դաշտը և տուրիզմը:

-Անկեղծ ասած, մտածել եմ այդ մասին: Տուրիզմը այն ասպարեզն է, որը պահանջում է նորություններ, զարգացում ցանկացած ուղղությամբ, ուստի այն լիովին թույլ է տալիս կատարել այդ համադրումը: Օրինակ, սպորտային տուրիզմի ուղղությամբ, և բարեբախտաբար, ֆուտբոլի տարածումը աշխարհում նույնպես թույլատրում է դա. աշխարհի խաղեր, կլասիկոներ, վերջերս տեղի ունեցած Euro 2016, և այդպես շարունակ: Տեսնենք, ժամանակը ցույց կտա:

-Ունե՞ս ավելացնելու որևէ  բան:

-Վերջում կցանկանայի ավելացել, որ պետք է փորձել կոտրել կարծրատիպը, որ կա հայ ազգի մոտ, թե` ֆուտբոլը աղջկա համար չէ, կամ աղջիկը պետք է տանը ճաշ եփի: Ոչ: Սա առաջին հերթին, առողջություն է, և հետո քո մեջ սերմանում է նպատակասլացություն և պայքարելու ուժ, ստիպում վեր կենալ ամեն անգամ ընկնելիս, ինչը բացի խաղային իննսուն րոպեներից, պետք է քո մեջ լինի ողջ կյանքում: Այն քեզ սովորեցնում է բարձրանալ և բարձրացնել թե թիմակիցներիդ, և թե քո շուրջը գտնվող անձանց:

Այսօր մենք ունենք 13 թիմ, ինչը խոսում է մասամբ այդ կարծիքի հաղթահարման մասին, ինչը շատ ուրախալի փաստ է:
Եվ վերջում կցանկանայի նշել, որ եթե ճանապարհը տանում է դեպի նպատակ, ապա միևնույն է, թե որքան է նրա երկարությունը:

Այնպես որ, պայքարեք և հասեք ձեր բոլոր նպատակներին:

alla asryan

Օրս դարձավ տոն

2015 թ.-ի հոկտեմբերի սկիզբն էր, երբ դպրոցի տնօրինությունը և ծնողներս որոշեցին, որ եղբորս և ընկերներիս հետ մեկնելու ենք Վրաստան՝ մասնակցելու ասմունքի մրցույթի և ներկայացնելու մեր երկիրը: Մի աննկարագրելի զգացում. պետք է քո սիրելի մարդկանց հետ ճանապարհորդես:

Ամեն օրվա ավարտ ինձ ուրախացնում էր, քանի որ մոտենում էր գնալու օրը:
Ահա եկավ այդ երկար սպասված օրը. առավոտյան պետք է շարժվեինք, իսկ ես ամբողջ գիշեր հուզմունքից չէի քնել: Ժամերը թռան, և մենք, ուրախ ժամանակ անցկացնելով, ծանոթանալով նոր երեխաների հետ, ուշ երեկոյան հասանք Վրաստան: Տեղավորվեցինք հյուրանոցում։ Ոչ ոք չէր կարողանում քնել, բոլորս արթուն էինք, կատակներ էինք անում, հիշում, թե որքան ենք երազել այս րոպեների մասին: Մրցույթը մի քանի օրից էր, սակայն մենք մեր լրացուցիչ ժամանակը օգտագործում էինք ավելի շատ բաներ սովորելու վրա. ծանոթացանք Վրաստանի մշակույթին, հյուրընկալվեցինք տարբեր դպրոցներում, շրջեցինք Աջարիայի բոլոր քաղաքներով: Ահա եկավ այդ հուզիչ և, միևնույն ժամանակ, հաճելի պահը. սկզբից եղբայրս ասմունքեց, հետո ընկերներս, իսկ այնուհետև՝ ես: Ասմունքեցի և երբ դուրս եկա, չէի կարողանում հիշել, թե ինչպես եմ ասմունքել, քանի որ շատ հուզված էի: Եկանք մեր հյուրանոց, և ես արդեն երազում էի իմ սիրելի հոկտեմբերի 29 -ի մասին: Պատկերացնու՞մ եք՝ այդ օրը իմ ծննդյան օրն էր. երբ ընտանիքիդ հետ չես նշելու տարեդարձդ, բայց նշելու ես քո սիրելի ընկերների հետ: Ծննդյանս նախորդող գիշերը, երբ քաղաքից հյուրանոց էինք վերադառնում ընկերներս սկսեցին շշուկով խոսել: Երբ մոտեցա, նրանք լռեցին, և ես հասկացա, որ նրանք ուզում են անակնկալ մատուցել ինձ: Հասանք հյուրանոց, ընթրեցինք, իսկ ժամը 12- ին ընկերուհիս մոտեցավ աչքերս փակեց և տարավ ինձ մեր սենյակ: Աչքերս բացելուն պես տեսա բոլոր  մասնակիցներին և ընկերներիս, բոլորը միաժամանակ շնորհավորեցին, միացրինք երաժշտությունն և սկսեցինք ուրախանալ: Առավոտյան գնացինք  մրցույթի արդյունքները իմանալու:
Հնչեցին բոլոր մասնակիցների անունները, նրանք զբաղեցրել էին 3-րդ, 2-րդ և 1-ին հորիզոնականները: Շատ էի վախենում, մտածում էի. միգուցե չե՞ն հավանել ասմունքս:

Հանկարծ հնչեց անունս, և ես ամբողջ մարմնով փշաքաղվեցի: Ես արժանացա բարձր մրցանակներից մեկին՝ գրան պրիին: Մի կողմից` սպասված հաղթանակ, մյուս կողմից հեքիաթային տարեդարձ: Մտածում էի, որ այդ մրցանակը դարձավ իսկական նվեր ծննդյանս օրվա համար: Ուրախ տրամադրությամբ հետ եկանք: Մի փոքր հանգստանալուց հետո իջա ընկերներիս մոտ և տեսա տնօրենիս, բոլորը հավաքվել էին ծննդյանս տորթի շուրջ, նրանք միասին սովորել էին վրացերեն երգ ծննդյանս օրվա առթիվ: Այնքան ուրախ էի, որ միայն փայլող աչքերով կարողանում էի ժպտալ:

Սիրում եմ Ձեզ, իմ ընկերներ, շնորհակալ եմ, որ օրս դարձրիք տոն:

diana manukyan

Ընդամենը մեկ բջիջից

Եղբայրս` Ցոլակ Մանուկյանը, սովորում է Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանում: Նա պատմում է, թե ինչու է հավատում Աստծուն։

-Խնդրում եմ, եղբա՛յրս, պատմի՛ր, թե ինչո՞ւ ես հավատացել Աստծուն։

-Դե գիտես, որ մենք մեծացել ենք այնպիսի ընտանիքում, որտեղ մեզ սովորեցրել են Արարչի մասին։ Մեր ծնողների հավատացել են Աստծո գոյությանը։ Մենք միշտ շոշափել ենք այդ թեման ընտանիքում։ Երբ փոքր էի, սիրում էի հոգ տանել ընտանի կենդանիներին, ցանկանում էի իմանալ, թե ինչպես կարելի է թեթևացնել մարդկանց ու կենդանիների կյանքը։ Հետագայում ուսումնասիրեցի սաղմնաբանություն։ Երբ ընդունվեցի համալսարան, ոչ միայն գիտելիքներս ավելացան կենսաբանութուն առարկայի տարբեր ենթաճյուղերում, գնալով էլ ավելի համոզվեցի, որ մի գերհզոր ուժ է մեզ ստեղծել։ Սաղմի զարգացման վերաբերյալ իմ հետազոտությունները փոխեցին տեսակետս. ես եկա այն եզրահանգման, որ կյանքը ստեղծվել է։ Բացատրեմ օրինակով։ Ինժեներները նախագծում են արտադրական հոսքագծեր, որպեսզի արտադրանքի համապատասխան մասերը ճիշտ հերթականությամբ և ճիշտ ձևով միանան իրար։ Ճի՞շտ է: Սաղմի զարգացումը նման մի բան է, բայց անհամեմատ ավելի բարդ։

-Ամեն բան սկսվում է ընդամենը մեկ բեղմնավորված բջջից, այնպես չէ՞։

-Այո՛։ Բեղմնավորված բջիջը սկսում է կիսվել։ Որոշակի ժամանակահատվածում յուրաքանչյուր 12–24 ժամը մեկ բջիջների քանակը կրկնապատկվում է։ Այս պրոցեսի սկզբնական շրջանում կազմավորվում են ցողունային բջիջները։ Դրանք կարող են արտադրել գրեթե 200 կամ ավելի տեսակի բջիջներ, որոնք անհրաժեշտ են երեխայի լիարժեք կազմավորման համար։ Դրանցից են, օրինակ, արյան, ոսկրային և նյարդային բջիջները։ Պետք է արտադրվեն համապատասխան բջիջներ ճիշտ հերթականությամբ և ճիշտ հատվածներում։ Սկզբում դրանք խմբավորվում են՝ կազմելով հյուսվածքներ, որոնք էլ իրենց հերթին ձևավորում են օրգաններն ու վերջույթները։ Ինժեներները չեն էլ կարող երազել նման պրոցես նախագծելու մասին։ Մինչդեռ սաղմի ձևավորման վերաբերյալ հրահանգները ապշեցուցիչ կերպով ամփոփված են ԴՆԹ-ում։ Երբ մտածում եմ, թե որքան հիասքանչ է այս ամենը, համոզվում եմ, որ կյանքը նախագծված է Աստծու կողմից։

karen

Որտե՞ղ ֆուտբոլ խաղանք

Շատ հարցեր կան, որ ինձ հուզում են: Օրինակ, թե ինչու մեր բակում չկա ո՛չ ցայտաղբյուր, ո՛չ խաղահրապարակ, և ո՛չ էլ բակը ասֆալտապատված է, նույնիսկ տանիքը փոխված չէ: Մեր շենքում կա միայն մեկ նստարան, որտեղ հաճախ առավոտյան տատիկներն են գալիս իրենց թոռնիկների հետ, ցերեկը՝ մենք՝ երեխաներս, իսկ երեկոյան բոլորս միասին:

Բայց ամենաշատը ինձ անհանգստացնում է մեր բակային ֆուտբոլը: Քանի որ մենք՝ շենքի երեխաներով, շատ ենք սիրում ֆուտբոլ խաղալ և տարբեր տարածքներ ենք փնտրում խաղալու համար: Մեր շենքից մի քիչ վերև բեռնատար ավտոմեքենաների կայանատեղ կա, որի մեծ մասը դատարկ էր: Մոտ մեկ տարի առաջ մենք բարձրանում էինք այդտեղ՝ ֆուտբոլ խաղալու: Այնտեղ խաղալը վտանգավոր էր, և մեր ծնողները արգելել էին մեզ բարձրանալ և այդտեղ ֆուտբոլ խաղալ: Դրանից հետո մենք իջնում էինք մեր ներքևի շենքի բակ՝ ֆուտբոլ խաղալու, բայց դա էլ էր վտանգավոր, որովհետև մենք դրա համար անցնում էինք միջազգային մայրուղին, որտեղով անցնում են տարբեր երկրների, տարբեր չափսերի ու տարբեր արագությամբ սլացող մեքենաներ: Ասեմ, որ ապրում եմ Վայքում, և մայրուղին անցնում է հենց մեր քաղաքի միջով:   Բացի այդ էլ, երբ գնդակը ընկնում էր հենց այդ միջազգային մայրուղու վրա, չինգաչունգ էինք անում և որոշում,  թե ով պիտի վերցնի գնդակը: Մնացել էր միայն մեր Վայքի «Արևիկ» մարզադաշտը, որը վերանորոգման մեջ է, և  էլ չենք կարող խաղալ, որովհետև դաշտի խոտը շատ բարձր է, և այնտեղ ավելի հաճախ անասուններ են արածում, քան մենք ֆուտբոլ խաղում:  Իսկ մենք որտե՞ղ ֆուտբոլ խաղանք:

Jemma

Գյուղացու տանջանքը

Հուլիսի տասի երեկոյան անձրև էր գալիս, բայց այդ անձրևը տարբերվում էր մնացած անձրևներից։ Տանը նստած գիրք էի կարդում։ Մի պահ վախեցած մտածեցի` կարկուտ է գալիս։ Մտածելուն պես աչքիս առաջ եկան դաշտերը, այգիները և, ի վերջո, այդ ամենը մշակող մարդը։ Բնազդաբար վազեցի պատուհանիս մոտ, կարծես դեմքիս ժպիտ հայտնվեց, որովհետև դա կարկուտ չէր, ուղղակի այնպիսի արագությամբ էր գալիս, որ թվում էր դույլերով լցնում էին գետնին։

Երբ անձրևը փոքր-ինչ դադարել էր, լույսերն անջատվեցին, ավելի շուտ հոսանքի լարերը վնասվել էին։ Այդ ժամանակ հայրիկս զանգահարեց․ ասում էր, որ տուն է վերադառնում ու շատ քաղցած է։ Ես և քույրիկս տան բոլոր անկյունները մոմեր էինք վառել, իսկ մայրիկը սեղան էր գցում։ Արդեն բոլորով ճաշի սեղանի մոտ էինք, երբ զանգահարեցին հայրիկիս տեղեկացնելու կարկտահարված դաշտերի մասին։ Չնայած դա մեղմ էր ասված։ Այն աստիճան էր եկել, որ ոչ մի նորմալ բույս չէր մնացել։ Այդ ամենը լսելուց հետո ընկա մտորումների մեջ․ «Այդքան ամիսներ մշակես, կարելի է ասել, երեխայի պես խնամես, վարկ կամ էլ պարտք անես ու վերջում մնաս դատարկաձեռն»։

Հաջորդ օրը փորձեցի զրուցել տուժած հողագործների հետ։ Բոլորը նույն բան էին ասում․

-Է՜ բալա ջան, մնացինք շիվար։ Էսքան տանջվելուց հետո նորից պարտքեր, ու դեռ հարց է` կկարողանա՞նք փակել վերցրածը։

Մի անգամ էլ կողքից լսեցի, թե երկու կին ինչպես են զրուցում․

-Սաղ ջարդել ա կարկուտը, բան չի մնացել կամ էլ մենակ քոքերը։

-Դե, շատ մի՛ մտածի, մի բան կլինի, էլի։

-Տո, ո՞նց չմտածեմ է, դրա հույսով պիտի ապրեինք, երեխուս վարձը պիտի տայի։

-Աստված մեծ ա, մի բան կլինի։

Դա ուղղակի պատկերացնել է պետք։ Այնքան դժվար է. տանջվել, բայց անօգուտ։ Տանջվել առանց եկամուտի, պարտքերով գոյատևել մինչև աշնանը բերք հավաքես ու վաճառես։ Ու դեռ հարց է` կհավաքե՞ս ինչ-որ մի բան, թե՝ ոչ։

milena araqelyan

Ովքեր են սոցիալական աշխատողները

Հարցազրույց մայրիկիս` Լուսինե Մկրտչյանի հետ

-Մամ, մի փոքր պատմիր քո մասնագիտության մասին:

-Ես մասնագիտությամբ սոցիալական աշխատող եմ:

՞նչ ես ուսումնասիրում:

-Ուսումնասիրում եմ հասարակության խոցելի հիմնախնդիրները. հաշմանդամություն, գործազրկություն, իրավախախտներ և ծերություն:

՞րն է քո աշխատանքի բնույթը:

-Ես աշխատում եմ Զբաղվածության տարածքային կենտրոնում:  Աշխատում ենք հիմնականում գործազուրկների, հաշմանդամների հետ, փորձում ենք աջակցել նրանց և աշխատանքի տեղավորել:

-Հե՞շտ է աշխատել նման խավերի հետ: Ի՞նչ բարդություններ են առաջանում:

-Ամեն աշխատանք ունի իր դժվարությունները: Շահառուն ոչ միշտ է ճիշտ հասկանում մեր խորհուրդները, սակայն որպես սոցաշխատող, փորձում ենք համբերատար լսել նրանց խնդիրների մասին,  աջակցել նրանց, տալ մասնագիտական կողմնորոշում: Ընդգրկում ենք տարբեր ծրագրերում, որոնք հեշտացնում են այդ խնդիրները:

-Բավարարվա՞ծ ես աշխատանքիցդ:

-Ոչ այնքան: Այս ոլորտում կան շատ բացեր` այն Հայաստանում զարգացած չէ: