Մենք ՄԱԿ-ի գրասենյակում

«2016 թիվն էր, մտանք ՄԱԿ»… Սա ընդամենը ավտոբուսում հնչող արտահայտություններից էր: Իսկ թե ուր էինք գնում ավտոբուսով՝ երևի արդեն գուշակեցիք, բայց չգիտեք, թե ինչու էինք գնում: Եթե Ձեզ հետաքրքրեց՝ կարդացե՛ք շարունակությունը, որով լիովին կտեղեկանաք մի կարևոր իրադարձության մասին:

Դպրոցում մենք ունենք հասարակական կազմակերպություն, որի անունը  «Զատիկ» է: Այդ կազմակերպության մեջ ընդգրկված են 8-րդ և 9-րդ դասարանի որոշ աշակերտներ՝ ընկեր Գրիգորյանի գլխավորությամբ (հայոց պատմության, համաշխարհային պատմության և Հայոց եկեղեցու պատմության ուսուցչուհին) :

Կատարել ենք հարցումներ Եղեգնաձորի տարբեր բնագավառի մարդկանցից՝ մեր արտադրանքի միջին գինը, ձևը և այլ բաներ որոշելու համար:

Խորհրդակցելով բազմաթիվ մասնագետների հետ և ստանալով մեզ անհրաժեշտ հարցերի պատասխանները՝ ստեղծեցինք մեր արտադրանքը՝ հայկական զարդանախշերով օձիքներ, ժանյակներ ու թիթեռնիկներ: Պատրաստման մեջ մեզ օգնեց «Մոշ» նորաձևության սրահը:

Այդ արտադրանքը վաճառել ենք Երևանում կազմակերպված տոնավաճառում (ի դեպ դրանից նաև գնել է Կրթության և գիտության նախկին նախարար Ա. Աշոտյանը): Ձեռք բերած փոքր գումարը  տրամադրել ենք  դպրոցին՝ բարեկարգման աշխատանքների համար:

Այդ գործերում ավելի հմտանալու և ՄԱԿ-ի գործունեությանը ծանոթանալու համար՝ ընկեր Գրիգորյանը և Հայաստանի «Պատանեկան նվաճումներ» հասարակական կազմակերպության Վայոց ձորի համակարգող Երանուհի Մանուկյանը  որոշեցին մեզ տանել ՄԱԿ-ի Հայաստանի գրասենյակ:

Ինձ համար ամեն ինչ շատ հետաքրքիր էր, և  անհամբեր սպասում էի, թե երբ եմ վերջապես մտնելու ՄԱԿ-ի գրասենյակ: Մենք անցանք անվտանգության գոտին  ու ներս մտանք: Անկեղծ ասած, ինձ ամենաշատը շենքի ձևավոր առաստաղը դուր եկավ, որի վրա կապույտ և սպիտակ գույներով երկրագունդն էր պատկերված:

Այդ շաբաթվա կիրակին համաշխարհային Երջանկության օրն էր:

Խոսեցինք երջանկության մասին, ամեն մեկս արտահայտեց իր կարծիքը: Օրինակ, ես մտածում եմ, որ երջանիկ լինելու համար անհրաժեշտ է ստեղծել այն, լավատես լինել, եղածով բավարարվել:

Հետո ՄԱԿ-ի աշխատակիցները պատմեցին իրենց գործունեության մասին՝ հետաքրքիր տեսագրություններով, սլայդներով և նկարներով: Ես ուշադիր լսում էի, որովհետև ամեն ինչ շատ հետաքրքիր էր: Խոսվում էր այնպիսի բաներից, որոնց մասին երբեք չէի լսել: Քննարկեցինք նաև համաշխարհային հիմնախնդիրները և դրանց լուծման համար նախաձեռնվող միջոցառումները (մանրամասն տեղեկությունները կներկայացնի Նոնան):

Մոռացա ասել, որ ինչպես Նոնան, այնպես էլ ես, Միավորված Ազգերի Կազմակերպություն անվանումից ելնելով կարծում էինք, որ այնտեղ պետք է լինեն տարբեր ազգերի ներկայացուցիչներ՝ իրար հետ անգլերեն լեզվով աշխատելիս (ես նույնիկ նրանց հայացքներն էի պատկերացնում): Սակայն մեր պատկերացումները իրականությանը բոլորովին չէին համապատասխանում:

Այդ օրը բավական տեղեկութուններ ստացանք, հասցրեցինք նաև ֆիլմ դիտել: Երեկոյան վերադարձանք մեր հարազատ  Եղեգաձոր:

Սոֆյա Աբրահամյան

***

-Երեխաներ պատրաստվեք, մարտի 18-ին գնալու ենք Երևան` ՄԱԿ-ի գրասենյակ` իրազեկման միջոցառման,-հայտնեց ընկեր Գրիգորյանը,- մենք իզուր չենք ձեզ ընտրել: Հուսով եմ, կարդարացնեք մեր հույսերը:

Մենք բոլորս շատ ուրախ էինք, միևնույն ժամանակ, նաև հպարտ, որ կանք այդ երեխաների շարքում:

Ահա եկավ օրը, որ պիտի շարժվենք Երևան: Ճանապարհը այդքան էլ արագ չանցավ, չնայած դրան, որ շատ ուրախ էր: Ես ճանապարհին արդեն պատկերացնում էի ՄԱԿ-ի շենքը և դրա ներսը: ՄԱԿ-ի գրասենյակ ասելով ես պատկերացնում էի 193 պետությունների ներկայացուցիչների մեկ հարկի տակ: Պատկերացնում էի մեծ կառույց, ներսում` այդ բոլոր պետությունների ներկայացուցիչներին աշխատելիս, ամեն մեկին` տարբեր սենյակներում:  Մտածում էի, թե ո՞վ պիտի լուծի այդքան պետությունների հարցերը, օգնի նրանց և հաշտեցնի: Վերջապես մենք հասանք ՄԱԿ-ի գրասենյակ: Մենք հերթով մտնում էինք  ներս` անցնելով անվտանգության գոտին: Մինչ իմ հերթը կգար, ես ուշադրությամբ զննում էի այդ կառույցը: Ասեմ, որ այն իմ պատկերացրածի նման շքեղ չէր: Բայց չէ, որ շենքերն էլ նման են մարդկանց, և կարևոր է նրա պարունակությունը, այլ ոչ արտաքինը:

Մենք բոլորս  անցնելով անվտանգության գոտով, մտանք ներս: Մեզ տարան  ուղիղ մեր առջև գտնվող մի մեծ սենյակ, որտեղ կար մեծ կլոր սեղան, և շատ հարմարավետ էր: Ասեմ որ, երբ մտանք  ներս, ես իմ պատկերացրածի նման ոչ մի այլ երկրի ներկայացուցիչ չտեսա. բոլորը հայեր էին:

Միանգամից տեղավորվեցինք և սկսեցինք խոսել Միացյալ Ազգերի Կազմակերպության ստեղծման, պատճառների և նրա հիմնական գործունեության մասին:

Հիմնադրվել է 1945 թվականի հոկտեմբերի 24-ին, Երկրորդ համաշխարհային պատերազմների նման ընդհարումներից խուսափելու համար: Այն նաև պիտի փոխարիներ զգալի արդյունքներ չտված Ազգերի Լիգային: Այժմ նրան անդամակցում են 193 երկիր: Գլխավոր գրասենյակները  գտնվում են Ժնևում, Նայրոբիում ու Վիեննայում:  Կազմակերպությունը գործում է անդամ երկրների կամավոր նվիրատվություններով։ Նպատակն է՝ պահպանել միջազգային անվտանգությունն ու խաղաղությունը, բարձրացնել մարդու իրավունքների իրազեկությունը, խթանել հասարակական ու տնտեսական զարգացումը, պահպանել շրջակա միջավայրը, հումանիտար օգնություն տրամադրել սովի, բնական աղետների ու զինված հակամարտությունների դեպքերում:

Մի փոքր ՄԱԿ-ի մասին խոսելուց հետո սկսսեցինք զրուցել երջանկության մասին: Այո, այո, երջանկության: Ինչ է մեզ համար երջանկությունը, և ինչ պետք է անել երջանիկ լինելու համար:

Ամեն մեկս հայտնեց իր կարծիքը:

Երջանիկ է այն մարդը, ով ունի առողջություն, լավ ընտանիք և ընկերներ:

Երջանիկ է այն մարդը, ով ամեն բացվող օր ապրում է ուրախ:

Երջանիկ լինելու համար պետք է ամեն մի երևույթի մեջ փնտրել լավ կողմերը և դրանով երջանկանալ:

Հետո նրանք ցույց տվեցին հատուկ ՄԱԿ-ի կողմից կազմված երջանկության բանալիները: Դրանք համարյա համընկնում էին մեր տեսակետների հետ: Հետո մեզ ասացին, որ մենք պետք է ներկա գտնվեինք ՄԱԿ- ի գրասենյակում կազմակերպվող Երջանկության միջազգային օրվան նվիրված միջոցառմանը, սակայն այդ օրը կիրակի էր: Իմ կարծիքով, այս տոնը շատ կարևոր օր է մարդկանց հիշեցնելու համար երջանկության, ընտանիքի և առողջության մասին:

Մենք այնտեղ մնացինք մոտ մեկուկես ժամ: Սակայն ես այդպես էլ չտեսա իմ պատկերացրած ամբողջ գրասենյակը,  քանի որ մենք ամբողջ ընթացքում նստած էինք նույն սենյակում: Այնուհետև խոսեցինք Կայուն զարգացման նպատակներից, որոնք տասնյոթն էին: Դրանք վերցրել էին ամբողջ աշխարհում տիրող իրավիճակներից` գլոբալ խնդիրներ էին: Շատերս «մոլորակը պաշտպանել» արտահայտությունը հնչեցնում է ուղղակի առանց հասկանալու դրա լրջությունը: Հետազոտությունների արդյունքում պարզել են, որ ամբողջ երկիր մոլորակի ռեսուրսները պակասել են շուրջ տասն անգամ: Եթե այսպես շարունակվի, ապա մենք այլևս ոչ մի ռեսուրս չենք ունենա: Երկիր մոլորակի գլոբալ խնդիրների մասին մենք անպայման կխոսենք: Այդ խնդիրները լուծելու համար ՄԱԿ-ն ունի 6 մարմիներ` գլխավոր Ասամբլեա (գլխավոր խորհուրդ), Անվտանգության խորհուրդ (ընդունում է խաղաղությանն ու անվտանգությանը վերաբերող բանաձևեր), Տնտեսական ու սոցիալական խորհուրդ (նպատակն է` զարկ տալ տնտեսական և սոցիալական միջազգային համագործակցությանն ու զարգացմանը), ՄԱԿ-ի քարտուղարություն (ՄԱԿ-ին անհրաժեշտ ուսունասիրություններ կատարելու, ինֆորմացիա և հարմարանք տրամադրելու համար), Միջազգային դատարան (գլխավոր դատական մարմինը): ՄԱԿ-ի համակարգային գործակալություններից են` Համաշխարհային բանկը, Միջազգային առողջապահական կազմակերպությունը, Համաշխարհային սննդի ծրագիրը, Միավորված Ազգերի Կրթության, Գիտության և Մշակույթի Կազմակերպությունը`  ՅՈՒՆԵՍԿՈ (UNESCO), ՄԱԿ-ի մանկական հիմնադրամը` ՅՈՒՆԻՍԵՖ (UNICEF): Գլխավոր քարտուղարի պաշտոնն ամենակարևորն է ՄԱԿ-ում, որը 2007 թվականից զբաղեցնում է Բան Կի-Մունը Հարավային Կորեայից։

Այսպիսի տեղեկություններ ստացանք ՄԱԿ-ի մասին: Իսկ ես այդպես էլ չտեսա 193 պետությունների ներկայցուցիչներ:

Ետդարձի ճանապարհը էլ ավելի հետաքրքիր եղավ: Ստացանք քարտեզներ, որի մեջ պատկերված էին 193 պետություններն իրենց դրոշներով:

Հ.Գ.  Մենք պետք է ամենքս մեր տնից, փողոցից սկսենք Երկիր մոլորակին օգնելու գործողությունները, և հավատացեք, որ խնդիրը միայն աղբը չէ, ինչպես շատերն են կարծում:

Նոնա Պետրոսյան

Ինչն է ինձ հուզում. Արագածոտնի մարզ

Ինձ հուզում է մեր գյուղի գետի`Ամբերդի անմխիթար վիճակը: Այն աղտոտված է, քանի որ մարդիկ գետի շրջակայքում աղբ են թափում: Մենք` երեխաներով, որոշեցինք կազմակերպել ու գետը մաքրել,  և մաքրեցինք:  Սակայն գյուղի բնակիչները  հին «սովորույթի» համաձայն, նորից աղբ կուտակեցին, և նրանց սխալ վարվելակերպի պատճառով Ամբերդը կրկին աղտոտվեց:

Մարիամ Խումարյան , գ. Ոսկեհատ, 16 տ.

***

Հուզո՞ւմ… Է~հ, ես շատ եմ հուզվում ու մտածում: Երբեմն էլ` մեն -մենակ նստած… Մտածում եմ… Ու քիչ հետո  մտածում  եմ, թե ինչի մասին էի այսքան ժամանակ մտածում:  Գիտե՞ք ինչն է ամենից շատ ինձ հուզում:  Այն միտքը, որ հնարավոր է  չհասցնեմ: Չհասցնեմ անել այն, ինչ կարող էի անել այս վայրկյանին: Իսկապես… Եթե մտածենք, այս պահը, որ հիմա նստած մտքերս եմ շարադրում, այլևս չի լինի, չի կրկնվի: Մի վայրկյան էլ անցավ… Հիմա ևս կանցնի ու … Ու վերջ:

Ու հիմա էլ նստած մտածում եմ այն վայրկյանի մասին, որ հենց նոր անցավ:

Հասմիկ Դավթյան , ք. Աշտարակ, 16տ.

***

Շատ հաճախ ուսուցիչներից  այսպիսի արտահայտություններ եմ լսում. «Դասը, որ լավ չի սովորում, խփում եմ», «Ծեծում եմ, որ խելոք մնան»: Ես կարծում եմ, որ ուսուցիչների նման մոտեցումը սխալ է: Ես սովորում եմ տասներորդ դասարանում և իմ դպրոցում կան ուսուցիչներ ( բարեբախտաբար նրանք շատ չեն),  ովքեր դասը չսովորելու, ուշանալու և նույնիսկ չնչին պատճառներով երեխային խփում են: Դրա   պատճառով աշակերտներն սկսում են չսիրել այդ ուսուցիչներին և նրանց դասավանդած առարկաները, իսկ դասերի ընթացքում րոպեներն են հաշվում, թե երբ պիտի ավարտվի այդ դժոխային դասը: Մի անգամ դասի ժամին դասընկերս շրջվեց և ցածր ձայնով հարցրեց.

-Ի՞նչ  ա գրած գրատախտակին, չի երևում:

Մինչև  փորձեցի հարցին պատասխանել, ուսուցիչս արդեն խփեց դասընկերոջս և ասաց.

-Դասից դուրս հարցեր մի՛ տուր, մի՛ խանգարիր դասը:

Հուսամ, որ նման ուսուցիչները շատ չեն, և երբեք էլ նրանց թիվը չի շատանա: Նրանք չեն հասկանում երեխայի հոգեբանությունը: Հույս ունեմ, որ մի օր կհասկանան, որ ծեծի միջոցով չեն կարող ստիպել երեխային դաս սովորել կամ խելոք մնալ:

Սվետլանա Դավթյան, գ. Կարբի, 15 տ.

***

Արագածոտնի մարզի Ագարակ գյուղի բնակիչներին  հուզող ամենահրատապ խնդիրը  գյուղի լուսավորությունն է:   Ասեմ, որ կարևոր քայլը կատարված է.   տեղադրված են  հենասյուներ,  որոնք որպես լուսատու պետք է ծառայեն:

Սա կարևոր խնդիր է, որովհետև  լուսավորության բացակայության պատճառով բազմաթիվ  լուրջ հարցեր են առաջանում: Օրինակ, կարող են մեծ թափ առնել հանցագործությունները: Բարեբախտաբար դրանք գյուղում հազվադեպ են պատահում:   Զգուշանալով հետագա անախորժություններից` գյուղացիները խուսափում են տնից դուրս գալ ուշ ժամերին:    Մթության պատճառով գյուղում կյանքը ավելի ու ավելի է պասիվանում:  Էլ չեմ ասում, որ դա իսկական գլխացավանք է  մթից վախեցողների համար:

Եթե այս ամենին գումարենք սոված ու վայրենի շների հարձակումները, պատկերն ավելի պարզ կդառնա:  Հնարավոր է` վտանգավոր իրավիճակներ ստեղծվեն   անպաշտպան երեխաների համար, որոնք արդեն իսկ զգուշանում են, նույնիսկ ցերեկը:

Եվ այսպես, մեր  գեղեցիկ գյուղը արևամուտից հետո ամբողջովին ծածկվում է սևով՝ կորցնելով իր   շհմայքը:

Անահիտ Նազարյան, գ. Ագարակ, 15 տ.

***

Ինձ ամենից շատ հուզում են մարդկանց պատկերացումներն ու  սխալ  մտածելակերպը: Շատերի կարծիքով, եթե քեզ հետ քո տարիքի տղա է քայլում, ապա դուք զգացմունքներ ունեք` սիրում եք իրար, ուրեմն, նա պարտադիր քո ընկերը պետք է լինի: Նրանք չեն էլ ուզում մտածել, որ դա կարող է ընդամենը շատ ամուր, պարզ ու մաքուր ընկերություն լինել: Եթե անկեղծ` ես այնքան էլ ուշադրություն չեմ դարձնում նման կարծիքների  ու խոսակցությունների վրա… Ուղղակի տհաճ է, երբ քայլելիս  քեզ ուղղված` խոշոր ու պլշած աչքեր ես տեսնում: Այդ պահերին` մտքում բարկանալով ասում եմ. «Մի՞թե ես այս մարդուն ինչ-որ վնաս եմ հասցրել»:

Չէ … Պարզապես նրանք ինձ տեսել են իմ դասընկերոջ հետ: Եվ իհարկե, թաղի կանայք, մեծերն ու  փոքրերը խոսում են այդ  մասին` այստեղ-այնտեղ և ամենուր: Ահա ինձ հուզող ամենատհաճ հարցը, որը վախենում եմ` երբեք էլ չլուծվի…

 Անի Գրիգորյան, Աշտարակ, 15տ.

***

Ինձ հուզում է այն հարցը, թե ինչու են մարդիկ «սեր» հասկացությունը սխալ ընկալում: Ես սերը տարբեր իմաստներով եմ հասկանում: Օրինակ՝ սեր հայրենիքի նկատմամբ, սեր ընտանիքի, շրջապատի և դպրոցի նկատմամբ:  Եվ մի կարևոր սեր՝ ընկերոջ և ընկերուհու սերը, որից ընտանիք է ստեղծվում: Ես չեմ ընդունում ավանդական խոսակցությունները սիրո վերաբերյալ: Ես կարծում եմ, որ ամեն մարդ և երիտասարդ, սերը տարբեր կերպ է ընկալում: Ես գիտեմ այնպիսի երիտասարդների, ովքեր խաղում են դիմացինի զգացմունքների հետ և թողնում՝ հաշվի չառնելով նրա հույզերն ու ապրումները:

Քնքուշ Քեթցյան, գ. Կարին

Ոսկեվան (Ղոշղոթան)

Լուսանկարը՝ Սոնա Սարիբեկյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Սարիբեկյանի

Դու իմ սրբություն, իմ ոսկե հանգրվան,
Իմ քաղցր ծննդավայր, անգին Ոսկեվան:

Մարդկային կյանքի ամենամեծ հարստությունը գյուղն է: Գյուղի պաշտպանը շինականն է՝ աշխատասեր, հայրենապաշտ, քարից ու հողից հաց քամող, քրտինքը հողին տվող, նրա ջերմ ու անկեղծ սիրահարը, տերն ու ծառան, հողի լեզուն իմացողը:

Լուսանկարը՝ Սոնա Սարիբեկյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Սարիբեկյանի

Մեր նախնիները իրենց հողն ու ջուրը, սահմանները պաշտպանել են կյանքի ու արյան գնով և միշտ վառ հավատ են ունեցել գալիքի հանդեպ, երբեմն իրականացել է նրանց փայփայած հույսն ու հավատը, անհաջողության դեպքում չեն հուսալքվել: Մենք՝ բոլոր ոսկեվանցիներս, մի նվիրական ու սրբազան պարտք ունենք՝ մեր նախնիներից ստացած հող-հայրենին աչքի լույսի պես պահել ու պաշտպանել: Եթե հարկ լինի, տալ ամենաթանկը՝ կյանքը: Շատ-շատերը մոտ են կանգնած հայրենի գյուղի, ծննդավայրի առջև ծառացած խնդիրների լուծմանը:

Լուսանկարը՝ Սոնա Սարիբեկյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Սարիբեկյանի

Ոսկեվան համայնքը շատ-շատ հայրենասեր որդիներ ունի, բոլորին թվել հնարավոր չէ:

Կոչ եմ անում բոլոր նրանց, ովքեր ապրում են Հայաստանից դուրս, ամենաչնչին  հնարավորության դեպքում բռնել տունդարձի ճանապարհը: Ձեր՝ օտար երկրներում ապրելը, կապված է սոցիալ-տնտեսական ծանր պայմանների, աշխատանք գտնելու անհնարինության հետ: Ուրեմն, եկեք ջրենք մեր կյանքի ծառը, որ նա փարթամորեն աճի.  չէ՞ որ ամեն մեկս  այդ ճյուղերից մեկն ենք: Ով կարող է, թող գա, որպեսզի փակված դռները բացենք, լույսերը վառենք և ծխենք հայրենի օջախի ծուխը:

Լուսանկարը՝ Սոնա Սարիբեկյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Սարիբեկյանի

1978թ Նոյենբերյանի շրջսովետի գործկոմի նախաձեռնությամբ ներկայացվեց  ՀԽՍՀ Գերագույն  խորհուրդ՝ շրջանի երեք  բնակավայրերի անվանափոխության վերաբերյալ: Առաջարկվեց Դոստլուն անվանել Բարեկամավան, Ղալաչան՝ Բերդավան , Ղոշղոթանը՝ Ոսկեվան :

Լուսանկարը՝ Սոնա Սարիբեկյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Սարիբեկյանի

Ինչո՞ւ Ղոշղոթան, բացատրեմ: Ըստ մեզ հասած տեղեկությունների, դարեր առաջ մի անգամ գյուղացիները, որոնք հարկ էին վճարում նաև թուրք բեկերին, սկսել էին աշնանացան վարի աշխատանքները, երբ բեկերն իրենց հարկահանների հետ գյուղ են մտնում տվյալ տարվա չվճարած հարկը հավաքելու: Նրանք պահանջում են դադարեցնել վարի աշխատանքները և հավաքել տրվելիք հարկերը: Հարկը հավաքելուց հետո թուրք բեկը թույլ է տալիս շարունակել վարի աշխատանքները, ասելով՝ «գոշքոթանլարը»,  այսինքն՝ լծեք գութանները, այստեղից էլ Գոշքոթան՝ Ղոշղոթան անվան ծագումը: Ինչպես էլ մեկնաբանենք այդ անունը, մեր նախնիների դառն ու տառապալից կյանքի, ծանր ապրելակերպի խտացված արտահայտությունն է:

Լուսանկարը՝ Սոնա Սարիբեկյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Սարիբեկյանի

Քառ Բաբին ընտանիքով եկել է Վրաստանի Կումիս լճի մոտ գտնվող Վաշլեվան (Խնձորկուտ) գյուղից: Երկու տարի ապրել է հարևան Բաղանիս գյուղում, որը տենդոտ տեղ է եղել: Նա ձորով բարձրացել է և հիմնվել Ղոշղոթանում: Բաղանիս գյուղում թողել է իր կաղ աղջկան, որին ամուսնացրել է Ղարաբաղից եկած Չալաբի Բաղրամյանի հետ: Հետագայում խանը առաջարկել է Քառ-Բաբնին աղա դառնալ, սա չի համաձայնվել՝ խնդրել է աղայությունը տալ իր փեսա Բաղրամյանին, իսկ ինքը դարձել է քյոխվա: Աղայությունից հրաժարվելու համար սրանց ասում են «շաշ բաբեցիք»: Քառ Բաբին լսում է, որ խանը գալիս է, աղուհացով գնում է ընդառաջ՝ արձակելով գութանը, որով հողը վարելիս է լինում:Խանը ընդունում է աղուհացը և ասում՝ «գոշքոթան», որից և գյուղի անունը մնում է Ղոշղոթան:

Լուսանկարը՝ Սոնա Սարիբեկյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Սարիբեկյանի

Հիմա շատ տարիներ են անցել և մենք մեր ուժով ու արյան գնով էլ այդ լծի տակ չենք ապրում:Մեր ժողովուրդը աշխատող  ժողովուրդ է, և հիմա էլ որ աղա լինելու առաջարկ լինի, կմերժի:

Լուսանկարը՝ Սոնա Սարիբեկյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Սարիբեկյանի

Լսելով  գյուղի ավագ սերնդի պատմությունները, թե այն ժամանակ թշնամու հետ մեկ գյուղում  ապրել են, միասին աշխատել են, միասին գութան են լծել:

Ճիշտ է, հիմա այն ժամանակների պէս միասին չենք, բայց հիմա կրակի առաջ է գյուղի մի մասը, և ցավոք  էլ ոչ ոք չի ասում. «լծեք գութանները»:

Լուսանկարը՝ Սոնա Սարիբեկյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Սարիբեկյանի

seryoja baboyan

Բամբասանք, այ քեզ չարիք

Երևի բոլորիս բակում, փողոցում, շենքում, գյուղում, քաղաքում, չգիտեմ որտեղ, կան բամբասկոտ կանայք, և չեմ էլ ուզում ասել` տղամարդիկ։ Նրանց, ինչպես կարգն է, անվանում են BBC-ներ, բամբասկոտներ։ Նրանք բամբասում են ամեն մեկից, ինչ-որ երևույթից, կարճ ասած, ամեն ինչից։ Նրանք միշտ նստած են լինում նույն վայրում, նույն դիրքով և նույն կազմով։ Իսկ ցուրտ եղանակին շփվում են հեռախոսով կամ մեկը մյուսի տուն գնալով։ Ինչպես ասացի, նրանք բամբասում են ամեն ինչից։ Էս մեկը էս շորը հագավ, էն մեկը էս ձև էր քայլում, մյուսը էսօր էս ինչ բանը կերավ, էն մեկը մեկի հետ խոսեց, էս մեկը, եսիմ ինչ, արեց ու էդպես լիքը բաներ։ Կամ մի բան էլ ասեմ, որն ինձ շատ է բարկացնում՝ մեկը մյուսին բողոքելը։ Կոպիտ օրինակ բերեմ։

«Աղջի, տեսա՞ր, սրա հավերն էսօր տասը հատ ձու ածեցին, իմ հավերը չածեցին»։ «Սրա կովը էսօր էսքան կաթ բերեց, իմ կովը մի կես բաժակ էլ չբերեց»։ «Աղջի, տեսա՞ր, էն օրը էս ինչի թաղմանը, օրինակ՝ Զարիկը լացում էր, մյուսը չէր լացում»։

Ամբողջ օրը թողնես մենակ բամբասեն՝ սրանից-նրանից, բարևեց-չբարևեց, էկավ-չեկավ ու նման նյարդայնացնող բաներ։ Բա որ էդ «բամբասկոտ բրիգադի» անդամներից մեկը գալիս է մեր տուն ու սկսում է պատմել, բողոքել, գովել, ու դու էդ ամեն ինչը ապշած լսում ես։

Մի անգամ մեր փողոցի բամբասկոտ բրիգադի անդամներից մեկը եկել էր մեր տուն ու «նստել» տատիկիս ականջին։ Նրա գնալուց հետո ջղայնացած տատիկիս հարցրի․

-Տատ, ո՞նց ես լսում իրա պատմածները, կոպիտ ասած, «ամբախ-զամբախ» խոսում ա, չեմ հասկանում, ո՞նց ես դիմանում։

Ու տատիկս հոգոց հանելով պատասխանեց.

-Ճարս ինչ, այ բալա, հո չե՞մ ասի` թող գնա ստեղից։

Համաձայն եմ, մի քիչ կոպիտ կլիներ, եթե այդպես ասեր տատիկս։ Բայց դրան չափ ու սահման կա չէ՞, վերջիվերջո։ Բա որ կողքներից անցնում ես, ուշադիր նայում են քեզ ու ինչ որ բան են փսփսում։ Ուղղակի տարիքները հաշվի առնելով չեմ շրջվում ու ասում․

-Ախր ի՞նչ էս տենց ուշադիր նայում վրես։

Ուֆ, չգիտեմ ինչ ասեմ։ Կարճ կապեմ, թե չէ էդ բամբասկոտներն ինձ որտեղ բռնեցին, կդարձնեն իրենց բրիգադի անդամ։ Ես էլ հո չե՞մ գժվել, տասնհինգ տարեկան եմ, գնամ` կործանվեմ։

Հ․Գ․ Ես չեմ ուզում ներողություն խնդրել նրանցից, ուղղակի թող կարդան ու որոշ չափով ուղղվեն։ Չնայած գիտեմ, որ ամբողջովին չեն կարող, դրանից պրծում չկա։ 

ani shahbazyan

Մանկության «այցեքարտը»

Ես ապրել և ապրում եմ Մալիշկա գյուղում: Մալիշկայում են գտնվում իմ բոլոր հարազատները, ընկերները: Իմմանկությունըանցել է և անցնում է գյուղում, երևի բոլորի մոտ էլ հարց կառաջանա, թե ինչո՞ւ է անցնում: Բացատրեմ, թեև ես արդեն 15 տարեկան եմ, բայց չեմ ուզում ինձ ժամանակից շուտ «մեծացնել» և ինձ դեռ չեմ համարում շատ մեծ: Մանկությունս անցել է տղաների միջավայրում: Մեր բակում իմ հասակի աղջիկներ չկային, բակի միակ աղջիկը ես էի և ինձ շատ տխուր և մենակ էի զգում: Տղաները ինձ իրենց հետ այդքան էլ չէին խաղացնում, կամ խաղացնելուց էլ միշտ ուզում էի, որ ամեն ինչ իմ ասածով լիներ: Երևի դրա համար չէին խաղացնում:

Մանկությունից երևի միակ դեպքն է, որ երբեք չեմ մոռանա: Գլխիս վրա ես մի մեծ սպի ունեմ: 7 թե 8 տարեկան էի, արդեն մթնել էր, ես և մեր հարևան Դավիթը դրսում էինք: Նա ինձ բարկացնելու համար բարձրաձայն գոռաց.

–Անի՜, գայլերն եկան…

Ես արագ վազեցի, որ մտնեմ տուն, հանկարծ սայթաքեցի և ընկա: Գլուխս խփեցի մեր դարպասին, և ահավոր վնասվեցի:Սակայն ամեն անգամ այդ սպին տեսնելով, հիշում եմ մանկությունս, ասես դարձել է մանկության «այցեքարտս»:

Հիմա ամեն ինչ փոխվել է: Բոլորը մեծացել են, մի մասն էլ գյուղում չեն, չկան այն խաղերը, որոնքխաղում էինք, հիշում եմ` «Հալամուլա», «Ֆուտբոլ», «Գործնագործ» և այլ խաղեր: Այս տարի առաջին անգամն էր, որ ամառային արձակուրդներին գյուղում չէի: Այնքան անսովոր էր: Ճիշտ է, ես գտա ռուս ընկերներ, բայց նրանք այն «համն ու հոտը» չունեին, ինչ մանկության ընկերները: Կարծում եմ, որ մարդն իր, ամենաանհոգ, ամենալավ, ամենագեղեցիկ, պահերն անցկացնում էմանկության ընթացքում և լավ ընկերների հետ: Ընտանիքից հետո նրանք են մեզ համար ամենակարևոր և ամենավստահելի մարդիկ:

Նարե Շարմազանովա

Ես Նարեն եմ, այլմոլորակային չեմ

Փոքր հասակից սիրել եմ գրել, որովհետև դա է այն «դեղահաբը», որի միջոցով կարողանում եմ կտրվել աշխարհից և վերագտնել ինքս ինձ` հետևելով փիլիսոփայի խոսքին. «Ճանաչիր ինքդ քեզ»: Դեղահաբը ինձ միշտ հաճելի էր, դա այն դեղամիջոցն էր, որը բժշկում էր հիվանդին`ինչ-որ բանին վնասելով: Երկար եմ մտածել, թե ինչն է խանգարում: Չէ որ գրելը ինձ օդի նման անհրաժեշտ է, բայց կա մի բան, որը թույլ չի տալիս մինչև վերջ ապրել, բավարարվել իմ ստեղծածով: Ժամանակի ընթացքում այդ դեղահաբը կորցրեց իր բժշկելու հատկությունը, ես սկսեցի ինձ անպիտան զգալ: Անպիտան՝ այսինքն, որևէ մեկին իմ ստեղծածով չէի կարողանում օգտակար լինել, գնահատվել՝ լավ կամ վատ: 

Բայց ինչպես սովորաբար, խավարում լույս ծագեց…

Մի օր ընկերներս ինձ պատմեցին «Մանանայի» մասին: Եվ քանի որ վաղուց համոզվել եմ, որ պատահական ոչինչ չի լինում , հասկացա դա այն էր, ինչ երկար ժամանակ փնտրում էի: Դուռը բացվեց…

Պետք էր պատմել իմ մասին: Ինչ եմ ես սիրում, ինչ նախասիրություններ ունեմ, ով եմ ես: Վերջին հարցը ստիպեց ինձ դարձյալ երկար մտածել: Ո՞վ եմ ես: Ինչո՞վ եմ տարբերվում ուրիշներից:

Առաջին միտքն այն էր, որ ես այլմոլորակային չեմ :

Այսինքն, Երկրի մի սովորական բնակիչ եմ, որը բոլորի նման սովորում է, ունի իր փոքր կամ մեծ խնդիրները և փորձում է լուծել դրանք, ունի իր նախասիրությունները:

Ես Նարեն եմ: Նախասիրություններս երեքն են՝ գրականությունը,երաժշտությունը, թատրոնը: Նախասիրություն մեղմ է ասված: Ես իմ կյանքը չեմ պատկերացնում առանց իմ երեք ուղեկիցների: Բայց գրականության և երաժշտության հետ համեմատաբար ավելի շատ եմ կապված:

Ցանկացած ոճի երաժշտություն սիրում եմ, սկսած դասականից մինչև ծանր ռոք: Գիտեք, երբ փոքր էի, ամեն դաշնամուրի դասիս գնալիս լաց էի լինում և մեղադրում մայրիկիս` կյանքս անտանելի դարձնելու համար: Հիմա նոր եմ հասկանում, թե ինչքան մեծ բան է նա արել ինձ համար: Ամեն անգամ, երբ գրում եմ կամ նվագում, հայտնվում եմ մի ուրիշ աշխարհում: Աշխարհում, որտեղ ես եմ, իմ մտքերը և իմ երևակայությունը: Ու փորձում եմ, ինչքան հնարավոր է, թռչել վեր, սլանալ, հեռանալ այսօրվա իրականությունից, հեռանալ սահմանափակ քառակուսուց և մտածել այլ կերպ: Հիմնականում ինձ միշտ մեղադրել են այլ կերպ մտածելու համար: Մեղադրել են, որովհետև ես իրերի հանդեպ ուրիշ հայացք ունեմ: Եվ դա ինձ խանգարում է, հարցը անընդհատ կախվում էր գլխիս վերևում` ինչո՞ւ ինձ չեն հասկանում: Մինչև որ մայրիկիս օգնությամբ հասկացա՝ բոլորը միմյանց նման չեն կարող լինել, և այս առումով, այո, ես յուրօրինակ եմ: Եվ պարտադիր չէ, որպեսզի բոլորը ապրեն այն աշխարհում, որտեղ ես եմ ապրում: Այ, օրինակ, ես կարող եմ արթնանալ, նայել պատուհանից դուրս և զմայլվել բնությամբ, և մեջս մի ուրիշ զգացմունք կարթնանա: Կամ կարող եմ ինքս ինձ հետ հայելու մեջ խոսել: Ինձ մխիթարում է այն, որ ես միակ տարօրինակը չեմ այս աշխարհում, և հենց այդ տարօրինակություններն են, որ մեզ դարձնում են յուրահատուկ: Չեմ սիրում մարդկանց, ովքեր մտածում են ստանդարտ, հարթ քանոնի նման: Եվ երբ մարդիկ ասում են.

-Նարե, ի՞նչ տարօրինակն ես դու:

Կամ`

-Նարե, քո նմանը չկա:

Ես ուրախանում եմ, քանի որ միաժամանակ կարող եմ լինել և կենսուրախ, և լուրջ, և գժություններ անել, և պահի տակ ինձ հավաքել: Իմ բնույթով բաց մարդ եմ և շփվող: Ընդհանրապես չեմ կոմպլեքսավորվում նոր մարդկանցից կամ նոր շրջապատից: Ընդհակառակը, փորձում եմ, ինչքան հնարավոր է, շուտ բացահայտել մարդկանց: Սակայն մարդիկ հաճախ սխալ են հասկանում, մտածում են, թե «ձևական» եմ: Ասացի, որ շատ շփվող եմ: Հաճախ մարդիկ դա դիտարկում են որպես «զահլա տանող», դրա համար փորձում եմ, որքան հաջողվում է, ինձ հանդարտ պահել և չվախեցնել անծանոթներին:

Երկար կարող եմ պատմել իմ մասին, սիրում եմ, երբ ինձ լսում են, թեև գիտեմ, որ երբեմն անհրաժեշտ է լռել:

Ինչն է ինձ հուզում. Արագածոտնի մարզ

Արագածոտնի մարզի պատանիները խորհում են իրենց հուզող հարցերի մասին

Ինձ հուզում է այն, որ Հայաստանում շատ անապահով ընտանիքներ կան: Անապահովությունը սկսվում է  գործազրկությունից: Մարդիկ ցանկանում են աշխատել, սակայն աշխատատեղեր չկան: Դրա համար էլ Հայաստանում օրեցօր ավելանում է արտագաղթը` հայերը մեկնում են օտար երկրներ:

Ես ցանկանում եմ, որ Հայաստանում տարբեր  գործարաններ բացվեն, ստեղծվեն աշխատատեղեր, մտածեն գործազուրկների մասին, բարձր աշխատավարձ տան, որպեսզի մարդիկ չլքեն իրենց հայրենիքը և չհեռանան Հայաստանից:

Սայրանուշ Մնացականյան, գ. Փարպի, 16 տ.

 ***

Ես շատ եմ սիրում այն վայրը, որտեղ ծնվել եմ, և հենց դա է պատճառը, որ հիմա ցանկանում եմ Ագարակի հիմնախնդիրների մասին խոսել: Շատ տարիներ են պահանջվել Ագարակը գեղեցկացնելու համար ու շատերը, ովքեր ծնվել են այստեղ, աջակցել են գյուղի զարգացմանը:  Թեև այս ամենին, Ագարակը,  ինչպես Հայաստանի այլ գյուղեր, ունի իր ներքին` «տնական» խնդիրները, որոնք  լուծում  են պահանջում:  Խնդիրը, որի մասին ցանկանում եմ խոսել, շատ կարևոր է և գրեթե բոլոր գյուղերում է  առկա, գյուղի լուսավորության հարցն է: Մեզ մոտ երբեք չի եղել գիշերային լուսավորություն: Երեկոյան ժամերին`հատկապես ձմռանը, պարզապես անհնար է տնից դուրս գալ, թեև մտածելակերպ էլ կա` էս ուշ ժամին որտեղի՞ց ես գալիս, կամ ո՞ւր ես  գնում:

Շատ անգամ մարդիկ վախենալով են հասնում տուն, հատկապես աշակերտները,  երբ ուշ ժամերին  վերադառնում են պարապմունքներից:  Կարծում եմ, համայնքապետարանը պետք է ուշադրություն դարձնի և միջոցներ ձեռնարկի այս հարցը լուծելու համար , որն այնքան էլ դժվար չէ: Դա  կհեշտացնի մարդկանց կյանքը, կնվազեն գողություններն ու հանցագործությունների քանակը:

Արփինե Խաչատրյան,  գ. Ագարակ, 15 տ.

 

***

Ինձ հուզում է իմ երկրի և իմ քաղաքի մթնոլորտային աղտոտվածությունը: Պատուհանից նայում եմ դուրս ու մտածում, թե ինչպես է մարդն աղտոտում շրջակա միջավայրը:   Նայում եմ  քաղաքիս` ամենուրեք մեքենաներ են, ու հիշում եմ  աշխարհագրության ուսուցչուհու  խոսքերը. «Ավտոտրանսպորտին բաժին է ընկնում մթնոլորտի աղտոտման հիմնական մասը»:

Հայաստանում այսօր էլ շատ են  ԽՍՀՄ-ի ժամանակաշրջանում արտադրված ավտոմեքենաները:   Դա նշանակում է, որ երկրի ավտոմոբիլային հավաքակազմը հնացել է, ինչի  պատճառով էլ ավելացել է արտանետումների քանակը: Մենք վատ օդ ենք շնչում, որը  կարող է վատ ազդեցություն  ունենալ մեր  և ապագա սերունդների առողջության վրա:

Վերջին տարիներին քաղաքային փոխադրամիջոցներից դուրս  մղվեց էկոլոգիապես մաքուր տրանսպորտը, սակայն ներկայումս  ձեռնարկվում են միջոցներ` երկրի տրասպորտային համակարգը բարելավելու համար:

Այսպես… Պատուհանից դուրս եմ նայում ու նկատում, թե ինչպես է մի տղա ձեռքի աղբը գցում գետնին: Մի փոքրիկ էլ` տեսնելով,  վազում, վերցնում է թուղթն ու  գցում աղբարկղը: Ես ուզում եմ մարդիկ հասկանան, որ անգամ  փոքրիկ,  անզգույշ քայլով վնասում են բնությունը և մթնոլորտը:

Լուսինե Հարությունյան, ք. Աշտարակ, 16 տ.

***

Մեր գյուղում կան բազմաթիվ խնդիրներ, սակայն ինձ համար կարևոր է, որ մեզ մոտ ժամանցի կենտրոններ բացվեն: Ճիշտ է, կան տեսարժան վայրեր՝ հուշարձաններ, պուրակներ և այլն, բայց  դա  քիչ է, որովհետև  չկան սրճարաններ, կամ ակումբներ, որտեղ մարդիկ կկարողանան հավաքվել ու զրուցել: Կցանկանայի, որ նման վայրեր լինեն երիտասարդների համար, որտեղ նրանք  կանցկացնեն իրենց ազատ ժամանակը:

Արուսյակ Իգնաթևոսյան, գ. Սասունիկ, 16 տ.

 

 ***

Երջանկություն ասվածը յուրաքանչյուրիս ընկալմամբ տարբեր է: Բոլորս էլ  ցանկանում ենք անհոգ և երջանիկ մանկություն  ունենալ: Թվում է` երջանիկ լինելը հեշտ է, բայց ոչ բոլորին է ի վերուստ տրված այդպիսի կյանք:

Ինձ հուզող հարցերից մեկը. եկեք   ուշադրություն դարձնենք այն երեխաներին, ովքեր չունեն իրենց երազած մանկությունը: Ցանկությունս է` միասնական ջանքերով ստեղծել բարեգործական կենտրոններ, որոնք կօգնեն մանկատան երեխաներին ` քիչ թե շատ մանկության երջանիկ օրեր ունենալ: Օգնենք նրանց հասնել գոնե մի երազանքի՝ պարգևելով խինդ և ուրախություն: Կազմակերպենք հետաքրքիր միջոցառումներ, ինչու չէ, նաև ճամփորդություններ դեպի տեսարժան վայրեր՝  նրանց մեկ օրը հիշարժան դարձնելու համար:

 

Մեսրոպ Ալեքսանյան, գ. Կարբի, 16 տ.

 

 ***

Ես շատ եմ տեսնում ծխախոտ օգտագործող չափահաս  մարդկանց,  բայց վերջերս  նկատել եմ, որ  իմ շրջապատում անչափահասները` իմ հասակակիցները, նույնպես ծխում են: Վերջերս դպրոցում  ուշադրությունս գրավեցին երեք տղաներ, ովքեր միշտ ուշացած էին  ներկայանում դասերին: Մտածում էի, որ ուղղակի դանդաղաշարժ են, բայց ավելի ուշ իմացա, որ  ծխում են և  այդ պատճառով էլ ուշանում են դասերից: Ընդամենը տասնվեց տարեկան, բայց օրն  առանց ծխախոտի չեն պատկերացնում  և վնասում  են իրենց առողջությունը: Նրանց պետք է բացատրել, որ դա վատ սովորություն է, որից պետք է հրաժարվեն քանի դեռ շուտ է:

Գևորգ Հովհաննիսյան, գ. Կարբի, 16 տ.

 ***

Ուզում եմ   անդրադառնալ մեր ժամանակների աղտոտված փողոցներին: Ի՞նչ են մտածում այդ մասին բնապահպանական մարմինները: Քայլում ես փողոցով և ամենուր  աղբի ես հանդիպում:  Ուզում եմ, որ համապատասխան վայրերում աղբամաններ տեղադրվեն: Ես ապրում եմ Փարպի գյուղում, որտեղ արդեն մի քանի տարի է, աղբամաններ չկան: Փոխարենը`շաբաթական երկու անգամ, շրջում են աղբահավաք մեքենաներն  ու հավաքում բնակիչների կուտակած աղբը: Իմ  կարծիքով, շաբաթական երկու անգամը  շատ քիչ է, որ  գյուղն ամբողջությամբ մաքրվի: Ցանկանում եմ, որ այդ  մեքենան ոչ միայն կենտրոնական, այլ նաև մյուս` երկրորդական փողոցներին ուշադրություն դարձնի: Ամենուր  կուտակված  աղբը գարշահոտություն է տարածում հատկապես շոգ եղանակին, ինչի  պատճառով էլ երեխաները չեն կարողանում դուրս գալ բակ՝ խաղալու:

Ես շատ եմ ուզում, որ իմ գյուղը մաքուր ու գեղեցիկ լինի :

Սոնա Կարպովա, գ. Փարպի, 16 տ.   

 ***

Ես ապրում եմ Ագարակ գյուղում: Ագարակն ունի բազմաթիվ հիմնախնդիրներ, որոնց մասին  պետք է խոսել և իրազեկել մարդկանց: Բայց հիմա ուզում  եմ անդրադառնալ մի խնդրի , որը հուզում է և՛ ինձ, և՛ իմ ընկերներին: Դա  ժամանցային վայրերի իսպառ բացակայությունն է գյուղում: Ես և ընկերներս շատ կցանկանայինք, որ մեզ մոտ էլ լինեին կարաոկե-ակումբներ, սրճարաններ, ակումբներ, որտեղ կիրականացվեին տարբեր խաղեր, միջոցառումներ և ծրագրեր:

Կարծում եմ, պետք է համայնքապետարանը  ուշադրություն դարձնի այս խնդրին: Այդ դեպքում, գյուղացիները  իրենց ազատ ժամանակն ավելի հետաքրքիր անցկացնելու և լիցքաթափվելու հնարավորություն կունենան:

Լենա Խաչատրյան, գ.Ագարակ, 17 տ.

***

Ես քսանամյա Էմման եմ: Ուսանողուհի եմ: Ինձ հուզում են բազմաթիվ երևույթներ, որոնք տեղի են ունենում և դեռ կունենան: Սակայն  ամենից շատ, ինձ հուզում է սովորելուց հետո աշխատանք  չգտնելու  տխուր հեռանկարը:

Ինչպես յուրաքանչյուր ուսանող, ես նույնպես կանգնած եմ այդ խնդրի առաջ: Շատ հաճախ  մտածում եմ. « Բա որ չկարողանա՞մ աշխատանք գտնել, բա, որ չստացվի՞, բա որ այս հինգ տարիները ջուրն ընկնեն»:

Առջևում դեռ երկու տարի էլ ունեմ, բայց արդեն անհանգստանում եմ: Պատճառն այն  է, որ շատ-շատերը մնում են առանց մասնագիտական աշխատանքի և այլ գործերով են զբաղվում: Իսկ ո՞ւր մնաց  այդ չորս-հինգ տարիների տքնաջան աշխատանքը, սովորելը  և գիտելիքները: Ինչքան էլ ասենք, թե կարևորը ուսում ստանալն է, բայց երբ չես ունենում համապատասխան գործ, այդ տարիները մի տեսակ ապարդյուն են թվում: Եվ ի՞նչ անել:

Հուսալով շարունակել մնացած երկու տարի՞ն, թե՞ թողնել, որ հիասթափությունը հաղթանակի:

Էմմա Թովմասյան, ք, Աշտարակ, 20 տ.

Մենախոսություն

Ինչ կլիներ, եթե ես լինեի «տրոլիկ»։ Այս հարցը կարող է մի քիչ տարօրինակ թվալ, բայց իրականում շատ անգամներ եմ այդ հարցը տվել ինքս ինձ։ Չէ՞ որ միշտ էլ հետաքրքիր է` եթե ես ես չլինեի, ապա ո՞վ կամ ի՞նչ կլինեի։ Իմ դեպքում ընտրությունը ընկնում է «տրոլիկի» վրա։ Եթե լինեի տրոլիկ, միշտ կլինեի շատ ուրախ ու հավեսով կաշխատեի։ Իսկ ուրիշ տրոլիկներին տեսնելուց կբարևեի ու կանցնեի առաջ։ Չնայած կուզենայի կանգնել ու երկար-բարակ խոսել, բայց խցանումներ կառաջանային, ու բոլորին կխանգարեի։ Ինչքան լավ է՝ ամեն  օր էքսկուրսիա իմ սիրած քաղաքով՝ իմ ծանոթ ու սիրած փողոցներով։

Լուսանկարը` Դիանա Շահբազյանի

Լուսանկարը` Դիանա Շահբազյանի

Մի քիչ էլ իմ մասին։ Այնքան էլ մեծ չեմ՝ 5 տարեկան, և դե իհարկե՝ գերմանուհի։ Իմիջիայլոց, իմ ծնողներն էլ են գերմանացի, բայց ցավալի է, որ ես այնտեղ շատ քիչ եմ ապրել ու համարյա բան չեմ հիշում, քանի որ կես տարեկան էի, երբ ինձ տեղափոխել են Հայաստան, և դրանից հետո իմ տունը այստեղ է։

Այս աշխատանքն ինձ ստիպում է ապրել այստեղ ու այս պահով: Այս աշխատանքի մեջ ինձ շատ է դուր գալիս, որ ես  տարբեր տարիքի մարդկանց համար էքսկուրսիաներ եմ կազմակերպում: Առաջ մնածում էի, թե ոչ բոլորին են դուր գալիս իմ էքսկուրսիաները ու չէի հասկանում` ինչու են մարդիկ տխուր: Հիմա էլ հաճախ տեսնում եմ, թե ինչպես են մարդիկ լալիս, տխրում, բայց մեծանալով հասկացա, որ կյանքը շատ դժվար է, և շատ մարդիկ, մանավանդ մեծահասակները, այնքան էլ լավ չեն ապրում, կարոտում են իրենց երեխաներին ու թոռներին, որոնք կամ ուշ-ուշ են այցելում նրանց, կամ էլ ընդհանրապես մոռացել են: Բայց կյանքը շարունակվում է, և երբ գալիս է իմ ամենասիրած եղանակը՝ աշունը, ամեն ինչ դառնում է ավելի սիրուն, ուրախ. կյանքը վերածվում է մի հեքիաթի, ու ես կարծես չեմ նկատում բոլոր դժվարությունները: Հանկարծ գլխիս մի տերև է ընկնում, իսկ ամբողջ օրը անձրև է գալիս: Է՜հ, ի՜նչ լավ է: Չեմ պատկերացնում, թե ո՞վ կարող էի լինել, եթե ոչ «տրոլիկ»:

Mane Babajanyan

Ժամանակն անզոր է

Ամեն ինչ սկսվեց չորս ամիս առաջ: Ընկերուհիներիցս մեկի ծննդյան օրը մտերմացա նրա դասընկերուհու՝ Սյուզիի հետ, ով բոլորովին նոր մարդ էր մեր շրջապատում: Այդ օրվանից հետո ես և նա էլ ավելի մտերմացանք: Հետո ստացվեց այնպես,  որ ես տեղափոխվեցի նրանց դասարան, և այժմ մենք մտերիմ ընկերուհիներ ենք: Իրականում մենք շատ տարբեր մարդիկ ենք, ու հենց դա էլ միավորում է մեզ,  որովհետև մենք լրացնում ենք միմյանց,  ինչպես ասում են, մեկը սիրտն է, մյուսը՝  ուղեղը: Մենք մեզ իրար հետ շատ լավ ենք զգում,  քանի որ ազատորեն կարող ենք խոսել ամեն ինչի մասին և վստահ լինել,  որ միմյանց հասկանում ենք ու կարող ենք օգնել իրար: Ամեն ինչ հրաշալի էր, ավագ դպրոց գալով ես հենց այդպես էլ պատկերացնում էի՝ կգնամ նոր դպրոց, կծանոթանամ նոր մարդկանց հետ ու գուցե կգտնեմ այն ընկերուհուն, ում հետ ազատորեն կկարողանամ խոսել իմ զգացմունքների ու հույզերի մասին:  Եվ կարծես իմ պատկերացումներն իրականացել էին,  թվում էր, թե ոչ-ոք չի կարող բաժանել մեզ,  սակայն… Մեր մտերմանալուց ընդամենը երկու ամիս անց ես իմացա,  որ ամռանը նրանց ընտանիքը գնալու է Հայաստանից՝ իր հոր մոտ:  Այդ ժամանակ ամեն ինչ փոխվեց, աշխարհը կարծես դադարեց գոյություն ունենալուց, ու առաջին հերթին ես ինքս փոխվեցի: 

Դա ինձ համար շատ ծանր հարված էր, որից հետո ամեն բան խառնվեց իրար: Սյուզին և ուզում է գնալ, և՝ ոչ: Ուզում է գնալ, քանի որ քաջ գիտակցում է, որ հորից հեռու ապրելն անհնար է,  իսկ ուզում է մնալ,  որովհետև այստեղ շատ բան է թողնելու՝ մի ողջ կյանք, հուշեր,  երազներ և վերջապես մարդիկ, առանց որոնց շատ դժվար կլինի իր համար:

Երբ հարցնում եմ իրեն՝ ասում է,  որ ամենից շատ կկարոտի շրջապատը՝ ընկերներին: Դե, իսկ ես… Ես ամեն ինչ կտայի, որ նա մնար,  քանի որ առանց իրեն դժվարանում եմ պատկերացնել ինձ: Այս մի քանի ամիսների ընթացքում մենք շատ ենք մտերմացել,  ու հիմա ես պարզապես չեմ ուզում կորցնել նրան: Այդ լուրն իմանալու օրից ի վեր ես չեմ կարողանում հաշտվել այն մտքի հետ,  որ գուցե էլ երբեք չհանդիպեմ նրան,  չկարողանամ նայել աչքերին ու ասել, թե ինչ եմ մտածում: Չկարողանամ տեսնել ինձ այդքան հարազատ դարձած ժպիտը…

Մնում է հավատալ,  որ հեռավորությունը չի կարող բաժանել մեզ: Վերջում մի բան եմ ուզում ասել բոլոր նրանց,  ովքեր երբևէ կհայտնվեն նույն իրավիճակում՝ երբեք չհանձնվեք ու թույլ չտաք,  որ ժամանակն ու տարածությունը խանգարեն ձեզ:

Հ.Գ. Սյուզ,  եթե դու կարդաս սա, իմացիր,  որ անկախ հանգամանքներից դու ինձ համար ամեն ինչ ես, ու առանց քեզ ինձ համար շատ դժվար կլինի: Ոչ ժամանակը,  ոչ էլ անգամ տարածությունը չեն կարող խանգարել մեր ընկերությանը: Քեզ միշտ կկարոտեմ ու կսպասեմ,  որ մի օր այստեղ ամեն ինչ առաջվանը կլինի, ու ես էլի կտեսնեմ ինձ այդքան հարազատ ու ջերմ դարձած ժպիտդ:

Ամառը ապրելու համար է…

Լուսանկարը՝ Հռիփսիմե Եղիազարյանի

Լուսանկարը՝ Հռիփսիմե Եղիազարյանի

Երկու բան կա աշխարհում ինձ համար, որ ես կարողանամ զգալ` ապրում եմ` ջուր և քամի, այսինքն` չգիտեմ դա անվանել քամի, թե պարզապես օդ: Ինձ համար այդ երկու տարրերը կարծես իմ մի մասնիկը լինեն, որոնք ցանկացած պահի կարող են ինձ հանգստացնել, կարող են ինձ սթափեցնել և միևնույն ժամանակ, անասելի ուրախություն պատճառել… Պատկերացրեք` քայլում եք մի մեծ դաշտով ու ամբողջ ուժով փորձում եք ներս քաշել շրջապատի մաքուր օդը` կրկին ու կրկին կարծես չհագենալով, կարծես վախենալով, որ, եթե մի վայրկյան հանկարծ փորձեք դադար առնել հանգստի համար, ձեր ուրախությունը կպակասի: Եվ, հանկարծ, ձեր ընկերուհիներից մեկը առաջակում է չկորցնել պահը, օգտվել առիթից, որ դաշտում ոչ ոք չկա և գլխապատառ վազել` ձևացնելով, թե շուն է ընկել ձեր հետևից: Վազել այնպես, որ քամին, ինքն էլ չդիմանալով ձեր արագությանը, իր սառնությամբ կտրի ձեր դեմքը: Բայց ոչ, չի կարելի կանգ առնել. մոռացա՞ք շան մասին: Վազում ենք ամբողջ ուժով, շնչակտուր և հևալով, բայց ոչ, դա մեզ տհաճություն չի պատճառում. բոլորի դեմքին լայն ժպիտն է միայն երևում, և ոչ ոք չի կարողանում խոսել: Հիշում եք երևակայական շանը: Հանկարծ նա դառնում է իրականություն, հիմա արդեն իրոք պետք է վախենալ, բայց դուք վախը փոխարինում եք ծիծաղով, մեկ էլ հանկարծ կարողանում եք ազատվել ձեզ հետևող շնից… Այ, հիմա կարելի է մի լավ շունչ քաշել և ծիծաղել ձեր` իրար հետևող հիմարությունների վրա… Հուսամ, ինձ հաջողվեց ստիպել, որ գոնե մի պահ ձեզ մի քիչ պատկերացնեք մեր «Խելագար հնգյակի» (խոստանում եմ մեկ-մեկ ձեզ տանել մեր մանկություն, ինչու ոչ, նաև մեր օրերը և առավել մանրամասն պատմել մեր այս «ավազակախմբի» մասին) փոխարեն… Գիտեք, ինչ-որ բան հենց այնպես չեն սիրում: Ես ամառը սիրում եմ, այն էլ` շատ-շատ, որովհետև դրանից ավելի սիրում եմ մեր «խելագար հնգյակին»:                                                                                                                                               …Ամառը խենթությունների համար է, ամառը ապրելու համար է…