Մալիշկա

Եթե ուզում ես իմանաս, թե Հայաստանում ինչ կա,

Խորհուրդ կտամ  քեզ անպայման դու գաս Մալիշկա:

Էստեղ ապրում են հասարակ մարդիկ գյուղացի,

Հենց դրա համար էլ ասում եմ քեզ` համեցի…

Մեր բարբառը շատ լավն ա, ով ինչ ուզում ա` ասի:

Մեր խոսքը լսելով` կընկնես դու հավեսի:

Մեր մաքուր պարզ հոգին չարն ու վատը կանտեսի,

Ու թող աշխարհը նայի մեզ, աշխարհը մեզ լսի:

Կրկներգ.

Մալիշկայից լավ տեղ չկա ես աշխարհում,

Մալիշկեցու ոգին կլինի միշտ իմ սրտում,

Կհիշեմ ես իմ գյուղը ու ուր էլ  գնամ,

 Ես իմ հեռավոր տնից էստեղ կվերադառնամ:

Ես  հպարտ եմ, որ Մալիշկա գյուղում,

Դե պարզ ա, ես իմ գյուղը շատ-շատ եմ սիրում:

Մեր սար ու ձորի բնությունը լրիվ ուրիշ ա,

Ուզում ես ճանաչել Հայաստանն, արի Մալիշկա…

Արի ու ճանաչի Հայաստանն, արի Մալիշկա:

«Ի՞շթար ես, բալա ջան»,- կասի ամեն մի մեր:

Կրկներգ.

Մալիշկայում ի՞նչն ա տարածված. Դե, իհարկե, սոխը:

Սոխի մարգ կա համարյա ամեն մի տան կողքը:

Հիմա քչից ներկայացնեմ մեր գյուղի մարդկանց,

Որ ինձնից չնեղանան գյուղացիներս հանկարծ:

Բամբասկոտի անունը երևի չեմ ասի,

Որովհետև իմ մասին հաստատ կբամբասի:

Մեր մեծ մարդու անունն ա Սիրեկան պապի,

Հաջորդ տարի ինքը իր հարյուրը կփակի:

Գյուղում շատ տարբեր մարդիկ թող ինձ ներեն.

Համոզված եմ նրանք այս երգը շատ կսիրեն:

Ես ապրում եմ փոքր քաղաքում՝ Կապանում։ Ուզում եմ պատմել մեր քաղաքի ամենահետաքրքիր մարդու՝ Նադյա տատիկի մասին։ Նադյա տատիկը ազգությամբ ռուս է։ Նրա ամուսինը մահացել է, իսկ որդին զոհվել է Արցախյան պատերազմի ժամանակ։ Նա շատ բարի է։ Օրինակ՝ երբ մեկը իրեն օգնում է, նա միշտ կոնֆետներ է տալիս։ Ես մեր բակում չեմ ճանաչում այնպիսի մեկին, ով Նադյա տատիկի մասին վատը կասի։ Նադյա տատիկը շատ մաքրասեր կին է։ Նա ամեն աշուն առավոտյան ժամը յոթին վեր է կենում ու ավլում բակի տերևները։ Իմ մեջ միշտ տպավորվել են նրա խոսքերը, նա միշտ ասում էր, այծը որ այծ է, իր տակը մաքրում է։ Իսկ երբ հարցնում ես նրան, թե կցանկանա՞ր արդյոք վերադառնալ ՌԴ, նա պատասխանում է, որ ինքը հայ է ու ՌԴ-ի «բաբուշկաների» հետ գործ չունի։

Լուսանկարը՝ Հրաչյա Արզումանյանի

Մեզանից յուրաքանչյուրը հերոս է յուրովի, մեկը՝ ընկերոջ, մյուսը՝ ընտանիքի, երրորդը՝ հայրենիքի, իսկ չորրորդն էլ համայն հայության համար։ Իմ շրջապատում ու հայրենիքում կան բազում հերոսներ, սակայն ես կպատմեմ իմ հայրիկի մասին։ Հայրս՝ Սուրիկ Վահրամի Փարսադանյանը, ծնվել է 1962 թվականի սեպտեմբերի չորսին Կապան քաղաքում։ Սովորել է Հ. Ավետիսյանի թիվ ինը միջնակարգ դպրոցում, հետո Լեռնային տեխնիկումում, իսկ այնուհետև ուսումը շարունակել է ՌԴ-ում։ Ինստիտուտն ավարտել է 1988 թվականին՝ ստանալով ինժեներ-շինարարի որակավորում, իսկ հետո վերադարձել է Կապան։ Շատերի պես մասնակցել է արցախյան ազատագրական շարժմանը, վիրավորվել և զրկվել ոտքից, իսկ հիմա երկրորդ կարգի հաշմանդամ է։

Իմ կարծիքով հերոսությունն այն է, որ այդ վիճակում 1999 թվականին կազմել է ընտանիք և ունի երկու աղջիկ, մի տղա։ Ես դեռ փոքր հասկից տեսել և տեսնում եմ, թե նա ինչպես է պայքարում ու հաղթահարում կյանքի բոլոր դժվարությունները։ Հայրս երբեք չի հուսահատվում և անգամ դժվարին պահերին միշտ կատակում է։ Հայրս ինձ օգնում է դասերս պատրաստելու հարցում։  Նա ամեն կերպ ցանկանում է, որ մենք չհուսահատվենք ու չտեսնենք այն դժվարությունները, որոնց նա առնչվում է ամեն օր: Սակայն ես փոքր չեմ  ու հասկանում եմ այդ ամենը:

Կրակ, ծուխ, խարույկի մեջ եփված կարտոֆիլ, կիթառի մեղմ հնչյուններ, ցուրտ, ջերմություն  և գիշերային երկար  ու անվերջանալի զրույցներ, քննարկումներ, պատմություններ: Զրույցներ ազգային ինքնագիտակցության, ինքնաճանաչման, երգ ու պարի, բանահյուսության, մշակույթի, արվեստի, ավանդույթների մասին…

Գյումրու ՄԷԿ ՀԿ-ն ` ՀՀ մշակույթի նախարարության աջակցությամբ և Քանդակագործության ազգային պարկ թանգարանի մասնակցությամբ սեպտեմբերի 24-26-ը կազմակերպել էր «Ես եմ Սասնա ծուռը» հանրապետական մրցույթ-փառատոնը:            Փառատոնի նպատակն էր` պրոպագանդել ազգային մշակույթն ու արվեստը, նպաստել «Սասնա ծռեր» Էպոսի ավելի լայն ճանաչմանը: Փառատոնին մասնակցում էին շուրջ 40 երիտասարդներ Հայաստանի բոլոր մարզերից՝ բացառությամբ Սյունիքի և Արցախի: Նրանք եկել էին ներկայացնելու իրենց աշխատանքները՝ նվիրված էպոսի այս կամ այն ճյուղին կամ դիպվածին: Մասնակիցները յուրովի փորձել էին ներկայացնել  իրենց «Սասնա ծռին» արվեստի տարբեր ոլորտներում. երգ, պար, ասմունք, արձակ, չափածո, քանդակ, նկարչություն և այլն: Մասնակիցներից շատերը էպոսին տվել էին ժամանակակից շեշտեր՝ իրենց աշխատանքներում արտացոլելով արդի միտումները: Դա են վկայում աբստրակտ նկարչական աշխատանքներն ու քանդակները, ռեփ կատարումը, էսսեները և այլն: Մասնակիցներին հանձնարարված էր իրենց հետ բերել իրենց մանկության՝ Դավթի թուրը: Քանի որ ես էլ էի մասնակցում ծրագրին, հետս տարել էի իմ Դավթի թուրը: Ու չնայած եղածներից ամենապարզն էր, բայց, ըստ իս, ամենազորավորն էր, քանի որ հզոր թրերով բոլորը կարող են հաղթել, իսկ պարզ թրերով` միայն Դավիթները: Մրցույթի նպատակներից էր նաև մասնակիցներին հասցնել այն գիտակցությանը, որ էպոսում և ազգային-մշակութային կյանքում ձևերի մեջ չպետք է փնտրել արժեքները, այլ բովանդակության ու գծերի: Մենք՝ մասնակիցներս, Գյումրու Հաղթանականի զբոսայգու քանդակների պուրակում՝ ծառի վրա, ամրացրեցինք մեր թրերը՝ այն հավատով, որ ամեն տարի այդտեղ պիտի նոր թրեր ավելանան՝ Դավիթների ու Խանդութների թրեր:

Միջոցառման ընթացքում ծրագրի  կամավորների օգնությամբ ծանոթացանք և խաղացինք էպոսում տեղ գտած խաղերը: Այդ թվում՝  հոլախաղ, գոմշակռիվ, լախտախաղ, չլիկ-դաստա, գուրզ նետել և այլն:

Հանդիպում ունեցանք նաև նկարիչ Արարատ Սարգսյանի հետ, ով հավաքել էր Սասնա ծռերը Գյումրվա բարբառով, կավի վրա հետաքրքիր նկարազարդումներ էր արել իր՝ ձեռքով պատրաստված կաղապարների միջոցով, և հրատարակել էր Սասնա ծռերի ևս մեկ պատում: Մեզ այցելեց նաև սցենարիստ, դրամատուրգ Արթուր Էդարը, ով լսեց մեր էսսեները և խորհուրդներ տվեց:

Ներկայացրեցինք մեր աշխատանքները, լսվեցինք ու լսեցինք, ունեցանք տարբեր սեմինարներ, ֆլեշմոբ արեցինք Գյումրիում դեպի Մայր Հայաստան արձանի բարձունքը, մեծ խարույկ վառեցինք: Ահավոր քամի էր ու կրակի բոցերը տարածվում էին օդի մեջ՝ իրենց մեջ ամփոփելով մեր ամենանվիրական երազանքներն ու նպատակները: Դա պարզապես խարույկ չէր: Այդպիսի կրակ կար նաև մեր հոգում: Օդապարիկների վրա գրեցինք Հայաստանի բոլոր մարզերի և Արցախի անունները, երազանք պահեցինք ու բաց թողեցինք երկինք: Այդ օրը ես առաջին անգամ հորաքույր դարձա: Ու մի օդապարիկ էլ իմ Արևիկի համար բաց թողեցինք: Ու չնայած օրը ահավոր քամոտ էր, օդապարիկներից շատերն էլ պատռվել էին, բայց օդ բարձրացան: Հատկապես գեղեցիկ էր Արևիկի օդապարիկի վեր բարձրանալը: Այն մի մասից պատռվել էր, մի քիչ վառվել, հետո մի պահ կպել էր ծառի ճյուղին ու մնացել, բայց մենք բոլորս հավատում էինք, որ այն կբարձրանա: Այո՛, հատկապես այդ մեկը՝ Արևիկինը: Մենք հավատում էինք ու խնդրում և… եղավ: Ահավոր գիժ ու խելառ զգացողություններով պահեր էին: Կյանքում միշտ այդպես է, եթե անկեղծ հավատում ես, ապա երազանքդ իրականություն է դառնում: Այնուհետև վերադարձանք ճամբար ազգային երգ ու պարով, հայրենասիրական բացականչություններով:

Մեր բոլոր միջոցառումներին ակտիվ կերպով մասնակցում էին գյումրեցի երիտասարդները, իսկ գիշերներն անցկացնում էինք խարույկի շուրջը՝ տեղի բնակիչների ընկերակցությամբ, ովքեր անսահման հոգատարություն էին ցուցաբերում մեր նկատմամբ: Ճամբարային բանակումի ամբողջ ընթացքում մեզ հետ էին ՀՀ ոստիկանության, ԱԻՆ, շտապօգնության և հրշեջ ծառայության աշխատակիցները, ովքեր հավատարիմ կերպով հսկում էին ճամբարի անվտանգ ընթացքը: Այդպիսի պահերին իսկապես վստահություն ես զգում երկրիդ, պետականության հանդեպ: Իսկ դա շատ կարևոր և հաճելի զգացում է:

Միջոցառման ավարտին ծրագրի ղեկավար Արթուր Գևորգյանն ասաց, որ մենք գուցե այդքան էլ չգիտակցեցինք այն կարևորությունը, որ թողեցինք Գյումրի քաղաքի մշակութային կյանքում, բայց դա իրոք մեծ էր: Մշակութային մթնոլորտ քաղաքում ստեղծվում է հենց այսպիսի միջոցառումների շնորհիվ:

Գյումրին սիրեց մեզ, մենք էլ՝ Գյումրիին: Մեզնից յուրաքանչյուրը մի մասնիկ թողեց իրենից այնտեղ և մի մասնիկ էլ իր հետ վերցրեց: Ու այդ մասնիկը միշտ կկապի թե՛ մեզ՝ իրար, թե՛ մեզ՝ քաղաքին:

Հիմա՝ օրեր անց,  շորերի վրա միայն խարույկի ծխի հոտն ու օրերի, հիշողությունների, զրույցների վերհուշն է մնացել,  իսկ ներսում՝ բանականության և էության մեջ, մի շատ կարևոր բան, որ գուցե հիմա այդքան էլ լավ չենք գիտակցում, բայց իր հետքն իսկապես ունեցավ մեր մեջ: Տարիներ հետո այդ հետքը կխոսի մեր մեջ, ու այդ խոսքը շատ բան կասի վաղը:

Մեր արմատը մեր ապագան է

…Էրկանքի քարերը հուշիկ շարժվում էին՝ օդի մեջ թողնելով ցորենի վաստակած բույրը:  Ու հենց այդպես էր սկսվում մեր մանկության հեքիաթը…

Փոքր էինք: Հիշում եմ՝ տատս նստում էր հացատանը՝ երդիկի տակ, և հայ կնոջ հեզությամբ ու սիրով շարժում էր էրկանքի քարերը, ալյուր մաղում: Մենք՝ թոռնիկներս, բոլորվում էինք նրա շուրջը, նստում մի հին կտորի վրա ու.

-Տա՛տ, տա՛տ, հեքիաթ կպատմե՞ս:

-Սասունցի Դավիթը, հա՛, էդ եմ ուզում, է՛դ:

-Հա, տա՛տ, լավ էլի:

-Տատ էն մասը պատմի, որ Դավիթը Մելիքին հաղթում ա:

-Չէ՛, չէ՛, էդ չեմ ուզում: «Ճոչ» Մհերի մասին պատմի:

-Է՜, տո դու ի՞նչ ես հասկանում, ա՛յ Ցռան Վերգո: Տատի՛, դու իմ ասածը պատմի:

- Ցռան Վերգոն դու ես, իմացա՞ր: Ես Դավիթն եմ, Դավիթը…

Տատս սկսում էր իր պատմությունը, և մենք թողնում էինք մեր կռիվները ու կախարդված լսում նրան: Պատահում էր, որ նա մի պահ դադարեցնում էր իր պատմությունը: Մենք շունչներս պահած սպասում էինք, իսկ տատս մի բուռ ցորեն վերցնելով լցնում էր երկանքի կլոր անցքի մեջ ու շարունակում: Նրա մատներին դիպչելով  ցորենը շունչ ու հոգի էր ստանում, դառնում պատմություն, միֆ, առասպել: Հետո երկանքի քարերի տակ աղմուկով պայթում էր մեր հոգու մեջ, լճանում մեր էության ամենանուրբ լարերի վրա, փխրեցնում «հողը»՝ նոր սերմեր ցանելու ակնկալիքով: Ու ցորենի հատիկը հայացած դուրս էր թափվում երկանքի քարերի միջից, բայց…  Վաղ էր. դեռ պետք էր ալյուրը թեփից մաքրել, ու տատս ավելի մեծ եռանդով էր պամում իր պատմությունը: Երբեմն նա իր պատմությանը խառնում էր անծանոթ ու տարօրինակ անուններ, երբեմն Դավիթի պատմությունը դառնում էր  Քյոռ Օղլու կամ ասենք ինչ-որ հին, տոհմական պատմություն, իսկ երբեմն էլ, չգիտես ինչպես և որտեղից, մի հին ասքի հերոս, ով վեհ արժանիքների ու քաջության կրողն էր, ունենում էր մեզնից մեկի անունը: Մենք դրանից մեզ անչափ շոյված էինք զգում, ու մեր մանկական էությունը դառնում էր ամպի չափ հպարտ:

… Տատս ալյուր էր մաղում: Մաղը տատիս ձեռքերի մեջ պար էր գալիս, ու ալյուրը, երդիկի լույսի շողքի վրա նստած, իջնում  էր տաշտի մեջ: Մեկ էլ հանկարծ մեզնից մեկը ոգևորված մատն ուղղում էր դեպի մաղից թափվող ալյուրն ու մեծ հայտնագործողի հպարտությամբ գոռում.

-Խանդութի քողը, նայե՛ք: Խանդութի քողը տատի մաղից ա դուրս գալիս:

Մենք հրաշքի ականատեսի  զարմանքով.

-Հը՜՜՜՜….   աաաաա՜ …. Խանդութի քողը…

Հետո տատս խմոր էր անում՝ ալյուրի մեջ շաղախելով նաև մեր էությունը: Եվ պատմում էր: Պատմում էր «խին-խին պաներ» , նաղլ, մասալա, ու  անպայման գտնվում էր մի հին երգ, որ անընդհատ շրջանակում էր տատիս պատմությունը: Երգ, որ երգել էր հայ գեղջկուհին դաշտերում աշխատելիս: Քամին մտել էր նրա մազերի մեջ, արևը վառել էր նրա բաց ճակատը, ու ցորենի հասկի  հետ ձուլվելով աղջիկը երգ էր դարձել: Երգ, որ երգվել էր հայ գեղջուկի բերանով ՝ վար անելիս: Մաճը խրվել էր հողի մեջ, և հողի սրտից երգ էր հորդել: Դրա համար էլ, արյան կանչով, տատիս այդ երգը շատ խորն էր արձագանքում մեր մեջ:

… Գալիս էր խմորի գնդերն անելու պահը: Գնդերը թռչում էին օդում, գնդերը թռչում էին մեր երևակայության մեջ: Գնդերը մեր արժեքներն էին, որ մարտի էին գնում: Գնդերը գրտնակվում էին  ու դառնում լոշիկներ: Լոշիկը հայ աղջիկ էր, որ նազանքով պար էր բռնում տատիս թևերի վրա: Լոշիկը Ծովինարն էր, Դեղձունն էր, Արմաղանն էր, Խանդութն էր, Գոհարն էր, ու… ու… ես էի:

Օդում մի քանի թռիչք անելուց հետո, լոշիկը նուրբ հենվում էր դաստղունի ուսին: Տատս մատը ջրի մեջ էր թաթախում, ապա դրոշմում լավաշի վրա, հետո բացատրում.

-Էսենց ա կանեմ, որ չփռթընի, հինի թունդիր, էրեցի:

Ասում էր ու դաստղունը հպում թոնրի շիկացած շրթին:

Պապս, որ մինչ այդ հացատան դռանը նստած մեզ համար Թուր Կեծակի էր   սարքում, տատիս ի պատասխան ասաց.

- Կարևորըն հեքիաթըն չփռթնի, հինի թունդիր էրեցի, հեքիաթըն…

- Հեքիաթըն կրակից չի վախենա, եթե լավ հեքիաթ ա: Էտի խո խաց չի, որ մե անգամ ուտես` խլսի: Մե անգամ, որ կուտես` հա կուտես, կխասկնա՞ս,- բացատրեց ինձ տատս՝ հայ կնոջ մեծ իմաստությամբ:

- Խա, խաց չի, ճիշտ ա կասի, ճժեր,- շարունակեց տատիս միտքը պապս,- խացի նման կակուղ ա, խացի խամ-խոտ ունի, բայց  էտա թունդիրի մեջըն, որ կմտնի, մըտեն կէթա, որ խաց ա, կըտառնա  կավի նման. ինչքան կըրակըն շատ կըլնի, էնքան կըպնդընա: Չարի կըրակի ձեռըն ա՝ քյար ա, հենց տուս էկավ, էլի կտառնա լոշ…

Ու մինչ այսպես երկար զրուցում էինք, թոնրից հատ-հատ դուրս էր գալիս լավաշը, փշրվում, դառնում «չոբանի բուռում», հետո՝ բոքոնը, ճմուռը, գաթան, պատմությունը, առասպելը, արմատը…

Տարիներ են անցել այդ օրերից: Էությանս մեջ հասկը լավաշ է դարձել: Հիմա ավելի լավ եմ հասկանում անցյալի պատկերների խորհուրդը,  սրտիս մեջ ավելի խորն եմ զգում արմատի զարկերակը: Ու չնայած հոսանքը դեպի համաշխարհայինն է տանում, բայց այդ համաշխարհայինի քո իրական բաժինը արմատն է՝ քո արմատը: Եվ երջանիկ են նրանք, ովքեր ապրում են այդ արմատին մոտ:

Այո՛, այդ օրերից շատ տարիներ են անցել: Տատս ու պապս ծերացել են:Հացատունն էլ փլվել է: Էլ թոնրի մեջ լավաշ չենք թխում, բայց տատս էլի հեքիաթ է պատմում, հեքիաթ՝ իրական հերոսների ու արժեքների մասին: Եվ ամեն անգամ տատիս ասքը վերջանում է այս նույն նախադասությամբ. «Բալե՛ս, քեզի պըտի խաց թխել սովըրցնեմ: Բա ամոթ չի՞ չհիմընաս…»:

- Հա, տա՛տ ջան, ճիշտ ես ասում, բա ամոթ չի չհիմնանք…

Ինձ ամենից շատ հուզում է այն հարցը, որ Թալինում գտնվող հակակարկտային կայանքը կառուցվել է քաղաքի արևելքում՝ տների մոտ: Այդ շրջանում բնակվող բնակիչները դժգոհում են, որ կայանը կառուցվել է իրենց տներին շատ մոտ: Կայանն աշխատում է 24 ժամ: Այս կայանը օգնում է այն ժամանակ, երբ մռայլ կարկտաբեր ամպերը հավաքվում են, և բերքին վտանգ է սպառնում: Այդ ժամանակ կայանը սկսում է ավտոմատ ձևով կրակել և ամպերը ցրել: Սակայն շատ դեպքեր են եղել, երբ այդ կրակոցները չեն օգնել, և ամբողջ բերքը վնասվել է: Այդ կրակոցները լսվում են բարձր և երբեմն բնակիչներին թվում է, թե երկրաշարժ է կամ պատերազմ, և վախենում են: Երեխաները կրակոցների ժամանակ դուրս չեն գալիս իրենց տներից: Մի անգամ ես հարցրել եմ կայանի տնօրենին, թե ինչո՞ւ կայանը հենց քաղաքում են կառուցել, տներին այդքան մոտ: Չէ՞ր լինի ավելի հեռու կառուցեին, դաշտերին մոտ: Կարկուտւժի վնասը քաղաքին այդքան մեծ չի լինի, իսկ գյուղացիների դաշտերին ավելի օգուտ կլիներ: Նա խոստացել է, որ մի օր, որ ազատ ժամանակ ունենա, ինձ անպայման կբացատրի, թե ինչպես է աշխատում հակակարկտային կայանը:

Իմ հերոսն իմ հայրիկն է՝ Սահակյան Ռոմանը: Նա աշխատում է փրկարար օգնության անձնակազմում, փոխգնդապետ է: Սակայն, վթարի և արտակարգ դեպքերի ժամանակ նա անձնակազմի հետ միասին մասնակցում է գործողություններին: Շատ դեպքեր են եղել, երբ հայրիկս գիշերվա ժամը չորսին գնացել է և վտանգելով իր կյանքը փորձել է փրկել տարբեր մարդկանց: Երբ նա գիշերը տուն է գալիս, աշխատում է տան վերանորոգման վրա, ոչ թե քնում է: Ես միշտ փորձում եմ օգնել հայրիկիս այն ամենով, ինչով կարողանամ: Իսկ երբ ժամանակ է ունենում, նա նաև մեր դասերն է ստուգում:

Հայրիկս ինձ համար տղամարդու վառ օրինակ է, և ամեն պահ, ամեն հարցում պատրաստ է ինձ օգնել և ճիշտ խորհուրդներ տալ: Ես հպարտանում եմ իմ հայրիկով: Նա ինձ սովորեցրել է, թե ինչ պետք է անել հրդեհի, երկրաշարժի, վերելակի խափանման, կայծակի, ամպրոպի ժամանակ: Ինչպես նաև ինձ սովորեցրել է, թե ինչպես ինձ դրսևորեմ դրսում: Տանը նա խիստ և պահանջկոտ հայր է, բայց մի պահ նա բարի է դառնում: Տատիկիս, պապիկիս, մայրիկիս համար հայրս շատ սիրելի և օրինակելի մարդ է: Եվ նրանք ոլորը ցանկանում են, որ ես նմանվեմ հորս:

Ալեքս Սահակյան, 13տ

Երբեմն իր պահվածքով շատ դաժան և խստապահանջ, այսպիսին է  իմ հերոսը՝ հայրս: Հայրս մեր տան սյունն է, որի ամրության վրա չեմ համարձակվում կասկածել: Նա աշխատում է, միաժամանակ հետևում դասերիս, օգնում մայրիկիս տան գործերում: Հորս բնավորության գծերից առանձնացնում եմ եռանդունությունը, խստապահանջությունը, աշխատասիրությունը, որոնք ես չեմ ժառանգել:  Ինձ համար հենց նա է տղամարդու իդեալը: Հայրս ինձ միշտ նախատում է իմ ամեն փոքր սխալի համար, ինչի շնորհիվ էլ ես ձևավորվեցի որպես մարդ: Հայրս իմ հետ անկեղծ է, իսկ ես՝ երբեմն ոչ: Երբ հայրս տխուր է լինում, ես չեմ կարողանում ուրախ լինել: Հայրս տարօրինակ ազդեցություն ունի ինձ վրա, բայց նա իմ հերոսն է:

Ալեքսան Ջհանգիրյան, 13տ.