Օշականի Ս.Մեսրոպ Մաշտոց եկեղեցին

Ամառ է, և Հայաստանի պատմամշակութային վայրերը այցելուների պակաս չեն զգում: Դպրոցական էքսկուրսիաների ամենասիրելի երթուղիներից մեկն էլ մեր գյուղն է՝ Օշականը, ուր գալիս են հարգանքի տուրք մատուցելու Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցին: Ես նկատել եմ, որ էքսկուրսիաների ժամանակ համարյա չեն պատմում մեր եկեղեցու մասին: Զբոսնում են, լուսանկարվում ու շարունակում ճանապարհը: Այդ պատճառով որոշեցի մի փոքր տեղեկություն հաղորդել:

Օշական գյուղի կենտրոնում կանգուն է Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոց բազիլիկ եկեղեցին, որը 443 թվականին Վահան Ամատունու հիմնադրված եկեղեցու տեղում 1875-1879թթ. կառուցել է Գևորգ Դ Կաթողիկոսը: Եկեղեցու Խորանի տակ Մեսրոպ Մաշտոցի դամբարանն է: Մովսես Խորենացին հիշատակում է, որ Մեսրոպ Մաշտոցի թաղումից երեք տարի անց, այսինքն ՝443 թվականին, Ամատունի իշխանի կողմից կառուցվում է վկայարան. «Վահան Ամատունին Քրիստոսի կենդանարար մարմնի ու արյան սեղանի համար վայելուչ, գույնզգույն ոսկով, արծաթով ու քարերով պայծառափայլ անոթներ պատրաստեց՝ ի հիշատակ, և մի տեղ հավաքված բոլոր սրբերի հետ Քրիստոսի խաչակրոն վկայի՝ երանելի Մաշտոցի մարմինը փոխադրվեց տաճարի գերեզմանը: Եվ նրա Թադիկ անունով աշակերտին՝ մի զգաստ ու բարեպաշտ մարդու, եղբայրների հետ, երանության հասած սրբի համար սպասավոր կարգեցին՝ ի փառս Աստծո: Սուրբ Մաշտոցի մահվան հաջորդ տարին իսկ սահմանվեց հատուկ տոն նրա հիշատակին. սրբի գերեզմանը դարձավ ուխտատեղի»:

Սակայն ժամանակի ընթացքում այդ եկեղեցին վերանորոգելու անհրաժեշտություն է առաջանում: Մեզ հասած աղբյուրների վկայությամբ՝ եկեղեցին վերանորոգվել է 17-րդ դարում: Առաքել Դավրիժեցին վկայում է, որ Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոց եկեղեցու վերանորոգման աշխատանքներն սկսվում են 1639 թվականին և ավարտվում 1645-ին՝ Փիլիպոս Աղբակեցի կաթողիկոսի օրոք: Վերանորոգված եկեղեցին իր գոյությունը պահպանել է շուրջ երկու դար: 1840 թվականին Օշականի եկեղեցում կրկին վերանորոգման աշխատանքներ են կատարվել: Այդ մասին տեղեկանում ենք Հովհաննես եպիսկոպոս Շահխաթունյանից: Այդուհանդերձ, այդ վերանորոգումն ակնհայտորեն բավարար չի եղել, և եկեղեցին շարունակում է մնալ ողբալի վիճակում: Կաթողիկոս Ներսես Ե Աշտարակեցին 1850 թվականին իր մի կոնդակում ցանկություն է հայտնել, առնելով Սինոդի համաձայնությունը, նորոգել Օշականի եկեղեցին, սակայն ինչ-ինչ պատճառներով այդ հարցը չի լուծվում: 1860-ականներին եկեղեցին դարձյալ անմխիթար վիճակում էր: 1868 թվականից մինչև 1872 թվականը Սուրբ Էջմիածնի Սինոդը նույնպես իրականացրեց վերանորոգմանն առնչվող այլ աշխատանքներ: Գևորգ Դ կաթողիկոսը 1872 թվականին գրում է իր սրբատառ կոնդակը՝ հրավիրելով հայ ժողովրդին նյութապես սատարելու Օշականի եկեղեցու կառուցմանը: 1875-ին հայոց շինարար հայրապետ Գևորգ Դ կաթողիկոսին Սինոդի անդամ Գրիգոր Վարդապետը զեկուցում է, որ Օշականի Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոց եկեղեցու համար Էջմիածնի կողմից քարերն արդեն կտրվել են, հղկվել, և քարերի ընդանուր արժեքն է 7000 ռուբլի: Օշականի Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոց եկեղեցու կառուցման աշխատանքներն ավարտվում են 1879 թվականին:

Նույն թվականին «Արարատ» ամսաթերթը ուրախությամբ ավետում է հայ ժողովրդին Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոց եկեղեցու շինարարության ավարտի մասին: Եկեղեցու շինարարների անունները չեն հիշատակվում, սակայն օշականցիների պատկերացումների վրա հենվելով՝ նշում ենք այն մի քանի տոհմերի անունները, որոնք իսկապես նվիրատվություն են կատարել Օշականի եկեղեցու կառուցման համար: Դրանք են՝ Ամատունյանց, Ներսեսանց, Մարգարանց տոհմերը: Մարգարանց տոհմից Մարգար Իսրայելի Ավագյանը 20 ոսկի է նվիրաբերել եկեղեցու կառուցման համար: Եվ որպես բարերար թաղված է եկեղեցու հյուսիսային կողմում: Եկեղեցու արևելյան մասում գտնվող երկհարկ զանգակատան կառուցումն ավարտվում է 1884 թվականին: Սա հայկական ճարտարապետության մեջ բացառիկ է ինչպես իր տեղադրությամբ, այնպես էլ գլանաձև ծավալով:

1884 թվականին Սուրբ Մաշտոցի գերեզմանի վրա դրվում է մարմարյա տապանաքար՝ Ղարաբաղի հոգևոր առաջնորդ, պոլսեցի Անդրեաս եպիսկոպոսի միջոցներով և Մեսրոպ եպիսկոպոս Սմբատյանի ձեռքով: Տապանաքարի վրա հետևյալ արձանագրությունն է. «Յամի տեառն 441 փետրվարի 20 Վահան Ամատունի իշխանն ամփոփելով աստ յՕշական ըզմարմին սրբոյ վարդապետին մեծին Մեսրովբայ թարգմանչին՝ կառուցեալ է ի վերայ դամբարանիս յանուն նորին զեկեղեցիս, զոր նորոգեաց յամի 1640 Փիլիպոս կաթողիկոս. եւ ի վերջնումս յամին Դ. կաթողիկոսն օրօք ժողովրդեան հայոց Երեւանայ եւ այլ վիճակացն Ռուսաստանի, իսկ զտապանս կանգնեաց ի յիշատակ Կ. Պոլսեցի Անդրէաս արքեպիսկոպոսն յամին 1882 եւ հայոց ՌՅԼԱ»:

Օշականի եկեղեցին միջին մեծության մի կառույց է, որն իր մեջ կարող է տեղավորել մոտ 800 հոգի: Պատերը բավական բարձր են՝ առանց սյուների: Եկեղեցին ունի մեկ Սուրբ սեղան, խորանի գակ գտնվում է Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի դամբարանը: Եկեղեցին ամբողջությամբ կառուցված է հրաբխային քարից՝ սև տուֆից, ունի երեք դուռ՝ հարավային, արևմտյան և հյուսիսային, և 11 պատուհան: Եկեղեցու հարավային կողմում Վահան Ամատունի իշխանի գերեզմանն է: Եկեղեցու արևելյան կողմում՝ Սուրբ Սեղանի վերևում, գրված է հայերեն առաջին նախադասությունը, որ թարգմանություն է Աստվածաշունչ մատյանի «Առակաց գրքի» Ա գլխից. «ՃԱՆԱՉԵԼ ԶԻՄԱՍՏՈՒԹՅՈՒՆ ԵՒ ԶԽՐԱՏ, ԻՄԱՆԱԼ ԶԲԱՆՍ ՀԱՆՃԱՐՈՅ»: Նաև նշեմ, որ Օշականի Մեսրոպ Մաշտոց եկեղեցի այցելում են, շատ զբոսաշրջիկներ, ուխտավորներ և զմայլվում նրա գեղեցկությամբ:

Շաբաթ և կիրակի օրերին հանրապետության տարբեր դպրոցների առաջին դասարանցիներ այցելում են Մեսրոպ Մաշտոցի եկեղեցի, ծաղիկ դնում Սուրբ Մաշտոցի շիրիմին և իրենց հարգանքը մատուցում:

Օշականի Մշակույթի պալատում ամեն ամառ կազմակերպվում է ասմունքի մրցույթ-փառատոն: Ես նույնպես մասնակցել եմ այդ մրցույթին և ստացել ժյուրիի համակրանք մրցանակը:

varduhi vardanyan

Սիրում եմ կերպարներ ստեղծել

«Տնփեսա», «Քավարան», «Հին արքաներ»,   «Վերջին գործարք» ֆիլմերից հայտնի դերասան Կառլոս Մուրադյանը անկեղծացավ և պատմեց հինգ տարեկանից բեմում լինելու, դերասանի մասնագիտությունը ընտրելու, կերտած կերպարների, դրանց շուրջ բացասական և դրական արձագանքների, հետաքրքիր միջադեպերի, կերպարներ ստեղծելու, դրանց  հոգեբանությունը ուսումնասիրելու մասին և ոչ միայն:

-Ստանիսլավսկին ասում էր. «Թատրոնն սկսում է հանդերձարանից»:  Որտեղի՞ց սկսվեց Կառլոս Մուրադյանի թատրոնը, ե՞րբ հասկացաք, որ պետք է դառնաք հենց դերասան, և ինչպես տեղի ունեցավ Ձեր մուտքը դերասանական աշխարհ:

-Դեռ մանկուց՝ հինգ տարեկանից, բեմում եմ եղել, պարի եմ գնացել, դերասան լինելուց զատ մոտ 21 տարի, կարելի է ասել, պրոֆեսիոնալ պարող եմ: Իսկ արդեն 15-16 տարեկանում շուրջ երկու տարի ֆոտոմոդելային փոքր կարիերա եմ ունեցել: Դպրոցում թատերական խմբակները, դպրոցական  ներկայացումները միշտ ինձ ուղղորդել են, որ հենց սկզբից էլ՝ փոքր ժամանակվանից, իմանամ և  համոզված լինեմ, որ  գնալու եմ թատերական: Երկար չեմ մտածել, շատ ժամանակ չեմ ծախսել կողմնորոշվելու համար: Դպրոցի վերջին տարիներին արդեն ինձ համար որոշել էի՝ թատրոն, բեմ: Բացի նրանից, որ բեմը և պարը կային, ցանկություն կար կերպարներ ստեղծել և մարդու հոգեբանությունն ուսումնասիրել, և այդ ամենը գտա հենց դերասանի մասնագիտության մեջ:  Ճիշտ է, սկզբից ընտրությունս ռեժիսուրայի վրա էր. ուզում էի թատրոնի ռեժիսոր դառնալ, բայց երբ զրո կուրս ընդունվեցի, նախապատրաստական շրջանում փոխեցի որոշումս և գնացի դերասանական:

- Կհիշե՞ք, թե որ ֆիլմում կամ ներկայացման մեջ եք կերտել Ձեր առաջին կերպարը, և ինչպե՞ս անդրադարձավ այն Ձեր և Ձեր հետագա դերասանական կյանքի վրա:

-Առաջին կերպարս թատրոնում կերտել եմ 2003 թ. ամռանը, երբ դեռ զրո կուրսում էի սովորում, «Հաղթող ճոճաձին» ներկայացման մեջ: Կերտեցի մի բացասական կերպար, որը, կարելի է ասել, դարձավ ճակատագիր, և իմ խաղացած կերպարների մոտ 80-90%-ը եղել են բացասական կերպարներ (ժպտում է): Կինոյում առաջին կերպարս եղել է ռուսական «Ալպինիստներ» ֆիլմում, իսկ առաջին սերիալը, որում խաղացել եմ 2005թ., «Դժբախտ երջանկություն»-ն  էր:

-Եղե՞լ է այնպիսի դերասան, ում ցանկացել եք նմանվել:

-Երբեք չեմ պատկերացրել որևէ մեկին նմանակել, նմանվել ինչ-որ մեկին: Բայց եղել են, կան և օր օրի բացահայտվում ու փոփոխվում են դերասաններ, որոնց  խաղացած կերպարները, իրենց պրոֆեսիոնալիզմը, ոճը, մոտեցումը՝ իրենց գործին, ինձ միշտ հիացնում է, և ես շատ բան եմ սովորում թե՛ թատրոնում, թե՛ կինոյում: Բայց այնպիսին, որ ասեմ՝ իմ կուռքն է, կամ՝ իմ ամենասիրելի դերասանն է, ում ցանկանում եմ նմանվել, չունեմ: Տարբեր են, տարբեր ոճերի, ամեն մեկի մեջ մի բան է դուր գալիս կամ մի բան դուր չի գալիս: Հիմնականում սիրում եմ այն դերասաններին, ովքեր ամեն տեղ նույնը չեն, ովքեր կերպար են կերտում, կերպար են ստեղծում և քեզ միշտ նորովի են մատուցում նոր կերպարներ նոր արտահայտչամիջոցներով:

-Հայ հեռուստադիտողին դուք հայտնի դարձաք տարբեր հեռուստասերիալներից: Շատերը Ձեզ ճանաչում են որպես սերիալի դերասան, ի՞նչ կասեք Ձեր թատերական գործունեության մասին:

-Նախ 2004 թվականին ընդունվել եմ թատերական ինստիտուտ՝ դերասանական արվեստի բաժին, ավարտել եմ 2008 թվականին: Այդ ընթացում ուսանողական ներկայացումները եթե չհաշվենք, 2006 թվականին ես և ընկերներս միասին հիմնեցինք «Փոփոխությունների թատրոն» թատերախումբը, որը 2010 թվականին դարձավ հասարակական կազմակերպություն: Մեր ներկայացումները միայն ֆորում՝ ինտերակտիվ թատրոն ոճի ներկայացումներ էին: Թատրոնի այս տեսակը առաջացել է Բրազիլիայում 1960-ական թվականներին՝ թատրոնի գործիչ Ավգուստ Օբուալի կողմից:

Այսպիսով, 2006 թվականից մենք սկսեցինք մեր խմբով ներկայացումներ բեմադրել, նոր պիեսներ գրվեցին մեր սցենարիստի կողմից, ակտիվ գործունեություն էինք ծավալում, և առաջին անգամ էր Հայաստանում, որ հանդիսատեսը բարձրացավ բեմ ու սկսեց խաղալ դերասանների հետ, որը հենց «Ֆորում» թատրոնի հիմնական բնութագրերից մեկն է: Վերջերս «Ֆորում թատրոն» թատերախումբը և հասարակական կազմակերպությունը զբաղվում է նաև տարբեր մշակութային միջոցառումների կազմակերպմամբ և կինոփառատոների անցկացմամբ:

- Արդյոք լինո՞ւմ են շրջագայություններ, և ո՞ր երկրներում:

-Շրջագայություններ հենց դերասանական առումով եղել են 3-4 անգամ՝ ոչ այդքան շատ, փառատոների, հենց «Ֆորում» թատրոնի փառատոների ժամանակ: Լեհաստանում անցկացվող արևելաեվրոպական ցուցադրողական արվեստի փառատոնին եմ մասնակցել, մոտ 5-6 անգամ եղել են շրջագայություններ զուտ պրոֆեսիոնալ դասընթացների մասնակցելու, սեմինարների՝ թատրոնի հետ կապված, և երբեմն էլ այցեր են եղել այլ երկրներ` ներկայացնելու կամ մարդկանց ծանոթացնելու «Ֆորում» թատրոնին. հիմնականում այս ֆորմատով են եղել:

- Իսկ ո՞րն է Ձեզ ավելի հոգեհարազատ, կինո՞ն, թե՞ թատրոնը: Որտե՞ղ եք Ձեզ ավելի հանգիստ և լիարժեք զգում:

-Ինձ համար կինոն և թատրոնը լրիվ ուրիշ աշխարհներ են: Հաճախ նույնիսկ պետք չէ համեմատել, որովհետև ամեն տեղ ուրիշ բան ես ստանում, մի ուրիշ բան ես տալիս: Թատրոնում ստանում ես մի բան, որը տեղի է ունենում հենց այդ պահին, այդ 1.5-2 ժամում սկսվում է, զարգանում է և ավարտվում է: Կինոն մի քիչ ուրիշ բնութագիր ունի ինձ համար. կինոյում ժամանակ ունես աշխատելու, ժամանակ ունես ուրիշ ձև ստեղծելու, բայց էմոցիոնալ առումով թատրոնի այդ 2 ժամը տալիս է այն զգացողությունները, որոնք դու ապրում ես սկզբից մինչև վերջ, դու առանց դադարի այդ կերպարի մեջ ես: Կինոյում այսօր կարող ես խաղալ կինոյի սկիզբը, վաղը՝ վերջը, այնուհետև ուրիշ տեսարան, և քո պրոֆեսիոնալիզմից է կախված, թե ինչպես ես մարսել սցենարը, ինչպես ես ստեղծել կերպարը, ինչ արտահայտչամիջոցներով ես  ներկայացնում, որ սկիզբ, զարգացում և ավարտ չխառնվեն, և հանդիսատեսը քո կերպարը տեսնի սկզբից մինչև վերջ զարգացող, ձևավորվող և ավարտ ունեցող մի ամբողջական կերպար:

- 2017թվականին «Արմենիա պրեմիումի» եթերում հայտնվեց հայկական առաջին պատմագրական ֆիլմը՝ «Հին արքաները», որը մեծ արձագանք ստացավ հանրության շրջանում և դարձավ նաև քննարկման առիթ: Առաջին անգամ էի՞ք նկարահանվում պատմագրական ֆիլմում: Ըստ Ձեզ՝ ի՞նչ առանձնահատկություններ ունեն այս ֆորմատի ֆիլմերը:

-Առաջին անգամ էի նկարահանվում պատմագրական ֆիլմում, և վերջին շրջանում Հայաստանում եզակի երևույթ է պատմական ֆիլմը և այն էլ՝ 20 մասից բաղկացած սերիալ: Պատճառներից մեկը այն է, որ շատ բարդ է նկարահանել այդպիսի ֆիլմ, հետո շատ պատասխանատու աշխատանք է՝ վերցնել պատմական  որևէ ժամանակաշրջան և կերպարներ, բայց դրա կարիքը շատ կա, և դա շատ կարևոր է, որպեսզի մենք բացի առօրյա թեմաներից՝ սերիալային մակարդակի, ունենանք նաև կրթող, մեր պատմությանը ծանոթացնող և որակով արված աշխատանք: «Հին արքաներ» սերիալը մի մեծ քայլ էր առաջ, որ վաղը կնկարվի ավելի լավը, հետո է՛լ ավելի լավը: Մեզ՝ հայ ժողովրդիս համար, կարևոր է ու պետք է ցույց տալ, թե ով ենք մենք եղել, ինչ ենք մենք մեզնից ներկայացնում և լինենք մեր պատմության, հայ լինելու գաղափարի կրողը:

- Ի՞նչ կասեք Ձեր կերպարի մասին. չէ՞ որ այն բացասականներից մեկն էր, և, ինչպես հայտնի է, այսօր հեռուստադիտողը շատ լուրջ է մոտենում այդպիսի կերպարներին, հաճախ դերասանին նույնականացնում կերպարի հետ: 

-Այդ ֆիլմում իմ մարմնավորած կերպարը սրիկա է, ինչպես նշեցի, իմ ստեղծած, կերտած կերպարների 80-90%-ը սրիկաներ են: Ինձ հետաքրքիր է այդ կերպարի մեջ հանդես գալ, որովհետև ինձ ինքս իրական կյանքում չեմ համարում սրիկա, ու երբ կերպարը քեզնից տարբերվում է, ավելի հետաքրքիր է աշխատել, քանի որ շատ բան կա անելու՝ արտահայտչամիջոցներ փոխել, ուրիշ մարդու հոգեբանություն բացել:

Հայկական շուկայում այդպիսի խնդիր կա. երբ տեսնում են մեկին ինչ-որ մի կերպարում  արդեն հաջորդ ֆիլմերում, եթե պետք է սրիկա, ասում են. «Ըհը, էն տղեն էնտեղ սրիկա էր, սպասեք՝ իրեն կանչենք»: Եթե սրիկա ես, ուրեմն, վերջ, միշտ սրիկա ես խաղալու:

Այդ նույնականացնելու  խնդիրը կա, և շատ լուրջ է, որովհետև  հատկապես տարիքով մի քիչ մեծ հեռուստադիտողը, երբ որ քեզ փողոցում կամ դրսում տեսնում է, երբեմն կերպարդ նույնացնում է քեզ հետ, և  շատ ժամանակ չի ընդունում կամ չի ուզում ընկալել, որ դու իրական կյանքում ուրիշ ես:

Նույնիսկ այդպիսի միջադեպ է եղել. խանութում դիմացս մի կին էր կանգնած՝ մոտ 60 տարեկան, չէր նկատել, որ ես իր հետևը հերթ եմ կանգնած դրամարկղի մոտ, շրջվեց և պայուսակով ցանկացավ խփի, թե՝«Այ սրիկա, ի՞նչ ես անում էդ աղջկան, բա չե՞ս ամաչում, բա տղեն տենց բան կանի՞, դանակով ո՞նց կարելի ա»… Ասում եմ. «Տիկին ջան, դա իմ դերն ա», սկեցի բացատրել, որ դա կինո է, ես դերասան եմ, դա ես չեմ իրականում: Ճիշտ է,  չստացվեց համոզել: Խնդիրներից մեկն էլ այն է, որ վատ կերպար խաղացող դերասանին հանրության մեծ մասը այդքան էլ չի սիրում:

- Այսօր, կարելի է ասել, որ բացասական կերպարները ավելի լավ են հիշվում, քան դրականները: 

-Չէի ասի, որ բացասականները ավելի լավ են հիշվում: Դա և՛ սցենարից է գալիս, և՛ դերասանի մարմնավորած, ստեղծած կերպարի արտահայտչամիջոցներից: Հիշվում են ցայտուն կերպարները, հիշվում են յուրահատուկները, հիշվում են տարբերվողները, որովհետև եթե ամեն տեղ նույնն ես, դա արդեն հետաքրքիր չէ:

- Իսկ ի՞նչ կերպարներ է սիրում մարմնավորել Կառլոս Մուրադյանը:

-Ես սիրում եմ մարմնավորել կերպարների, որոնք ինձնից շատ տարբերվում են, որոնք նման չեն ինձ, որովհետև այդ դեպքում ես ունեմ աշխատելու տեղ և ունեմ ստեղծելու շատ բան: Ինձ համար շատ մեծ նշանակություն չունի, թե այդ կերպարը ինչ տիպի է՝ լա՞վն է, թե՞ վատն է: Ինձ համար շատ հետաքրքիր է, թե ինչպես է գրված, ինչ բնորոշումներ է տրված այդ կերպարին, ինչ քայլեր է անում ինքը, և ըստ սցենարի տված հնարավորությունների՝ արդյոք ի՞նչ կարող եմ ավելացնել ես, ի՞նչ կերպար կարող եմ ստեղծել, որովհետև այդ ժամանակ է սկսում ստեղծագործությունը:

- Նշեցիք, որ սիրում եք մարմնավորել Ձեզանից խիստ տարբերվող կերպարներ, արդյո՞ք եղել են դերեր, որոնցում հենց Դուք եք եղել, որոնք շատ նման են եղել Ձեզ: 

-Շատ են եղել: Եղել են այդպիսի կերպարներ թե՛ թատրոնում, թե՛ կինոյում, սակայն դրանք հիմնականում հետաքրքիր չեն ինձ:

- Խոսելով Ձեր մարմնավորած կերպարների մասին, կարելի է առանձնացնել Լևոնի կերպարը, որը Դուք խաղացել եք «Քավարանը» սերիալում:  Սերիալը իսկապես  շատ սիրվեց հեռուստադիտողի կողմից և արժանացավ դրական արձագանքների: Ի՞նչ եք կարծում, ո՞րն էր այդ սերիալի գրավիչ ուժը, ինչի՞ շնորհիվ այն այդքան սիրվեց: 

- Մի քանի պատճառ  կարող եմ նշել: Առաջինն այն է, որ դա մի նախագիծ էր հայկական շուկայում, որի նմանը դեռ չկար սերիալային մակարդակով: Դա մի վայր էր, որտեղ փակված էին մարդիկ՝ մոտ 13-14 հոգի: Երկրորդ պատճառն այն էր, որ կար մեծ ինտրիգ. հանդիսատեսը միշտ սպասողական  վիճակի  մեջ էր, որը սցենարիստի լավ աշխատանքի արդյունք է նաև: Պատճառներից մեկն էլ այն էր, որ հետաքրքիր դերասանական կազմ էր ընտրված: Հանդիսատեսը կապվեց այդ կերպարների հետ, սկսեց սիրել մեկին, մեկին չսիրել և մտահոգված ու անհանգստացած էր ամեն մեկի ճակատագրով: Ակտիվ էին սցենարային զարգացումները, ամեն սերիայում  հեռուստադիտողը մի քանի բան էր տեսնում, որ տեղի էր ունենում: Մյուս պատճառը այն է, որ այդ 20 սերիաների մեջ դու տեսնում ես տարբեր հավերժական թեմաներ, որոնք որ կան ամեն տեղ՝ սեր, ատելություն, դավաճանություն, վրեժ:

- Այս ֆիլմը դիտելիս հեռուստադիտողի աչքից չվրիպեց այն, որ Դուք նաև կիթառ եք նվագում: 

-Երաժշտության բնագավառում ինձ փորձում եմ 15-16 տարեկանից: 16 տարեկանից հետաքրքրվել եմ էլեկտրոնային երաժշտությամբ և դիջեյությամբ: Կիթառ նվագում եմ վատ, գիտեմ մի քանի ակորդ, ինչ սովորել եմ, ինքս եմ սովորել: Մի քիչ էլ հարվածային գործիքներ եմ նվագում:

- Վերջերս ավարտին մոտեցավ Ձեր մասնակցությամբ 24 մասից բաղկացած կրիմինալ դրաման՝ «Վերջին գործարքը»: Բնականաբար նման ֆորմատի ֆիլմերում նկարահանվելը բավականին դժվար է: Ըստ Ձեզ՝ ինչպիսի՞ դերասանական հմտություններ են անհրաժեշտ նման ֆիլմերում նկարահանվելու համար:

- Նման ժանրերի ֆիլմերում  նկարվելու համար դերասանը պետք է ունենա լավ ֆիզիկական պատրաստվածություն և միայն հետո հոգեբանություն, գիտելիքներ, փորձ: Կարևոր է տիրապետել տարբեր սպորտաձևերի, որոնք մենք սովորում ենք ինստիտուտի տարիներին. սուսերամարտ, ձիարշավ, արևելյան մարտարվեստներ և այլն:

- Ի՞նչ դժվարությունների հանդիպեցիք նկարահանման ժամանակ:

-Առաջին դժվարությունը եղանակային պայմաններն էին, որովհետև շատ շոգ էր: Գործ ունեինք պայթուցիկ նյութերի և զենքերի հետ, նկարահանումները երկար էին տևում, և այս ամենը նախնական պատրաստություն էր պահանջում. սկզբում ծանոթանում ես զենքերին, թե ինչպես պետք է օգտագործել, որպեսզի ոչ մեկին վնաս չտալ, անվտանգության կանոնները պետք է իմանալ և պահպանել: Բնականաբար մեզ սովորեցնում էին: Տեսարաններ կային, որոնք մի քանի անգամ փորձվել էին, կային շատ պայթյուններ, կրակոցներ: Դժվարությունները հիմնականում դրանք էին:

- Շատերը Ձեզ հիշում են նաև «Տնփեսա» սիթքոմից: Այսօր Ձեզ հիմնականում տեսնում ենք լուրջ ֆիլմերում և խիստ կերպարներում: Արդյո՞ք մտադրություն կա սիթքոմում կրկին նկարահանվել:

-Ճիշտն ասած, կոմեդիայի ժանրում հանդես գալը  ինձ համար առաջին փորձություններից մեկն էր: Ասեմ, որ ինձ շատ հետաքրքրեց, շատ դուր եկավ: Իհարկե, ամեն ինչ կախված է առաջարկից, թե ինչ են քեզ առաջարկում: Եղել են դեպքեր, որ ես առաջարկից ուղղակի հրաժարվել եմ, որովհետև կարծել եմ, որ այդքան պատրաստ չեմ այդպիսի կերպար վերցնել կամ գուցե գտել եմ, որ դա իմը չէ: Բայց այդ ժանրը շատ եմ սիրում: Եթե լինի առաջարկ, եթե ինձ դա շատ հետաքրքրի և կերպարային բնորոշումները հետաքրքիր լինեն, կընդունեմ առաջարկը:

- Նկարահանման առաջարկներ ընդունելիս ինչի՞ն եք ուշադրություն  դարձնում: Կա՞ն պայմաններ, որոնք առաջնային են Ձեզ համար:

-Առաջնայինը սցենարն է, երկրորդը՝ թե ով է ռեժիսորը, ի՞նչ անձնակազմ է աշխատում: Բայց, ամեն դեպքում, առաջինը, որին ուշադրություն եմ դարձնում, սցենարն է: Մեծ նշանակություն ունի նաև, թե ովքեր են խաղընկերներդ, ում հետ պետք է աշխատես: Եվ, իհարկե, ցանկալի է դրա դիմաց լավ վարձատրվել (ժպտում է):

- Նշեցիք, որ ռուսական ֆիլմերում նույնպես նկարահանվել եք: Հայկական ֆիլմերի համեմատ կա՞ն տարբերություններ:

-Նկարահանվածս ռուսական նախագծերը մոտ 3-4-ն են եղել: Դրանք եղել են գեղարվեստական ֆիլմեր: Դրանցից մեկն էլ 5 սերիայից կազմված ֆիլմ է: Եղել են լրիվ ուրիշ ժանրի, լրիվ ուրիշ մոտեցում պահանջող ֆիլմեր: Նկարահանվել եմ նաև հայկական լիամետրաժ կոմեդիաներում: Շատ մեծ տարբերություն չեմ նշի: Ամեն ֆիլմ, ամեն նախագիծ ուրիշ մոտեցում է պահանջում, գուցե մի տեղ մի քիչ ավելի լավ վերաբերմունք է ցուցաբերվում, կախված է նաև ֆինանսավորումից, բայց այդպիսի շատ խիստ, շատ մեծ տարբերություններ չեմ նշի, որովհետև մեր կինոարտադրողներն էլ բավականին պրոֆեսիոնալ են: Շատերի հետ եմ աշխատել, և շատերի աշխատանքը համաշխարհային  մասշտաբի մրցունակություն ունի:

arxiv

Ամառային երազներ

Ամառային ամենաշոգ երեկոներից մեկն էր, երբ տնային հերթական մարզումս ավարտելուց հետո դուրս եկա պատշգամբ մի քիչ «հովանալու»: Հաճելի քամին մազերս անընդհատ հետ էր տանում, կարծես հասկանալով, որ դրանք էլ են ինձ շոգացնում: Նայում էի դիմացի շենքերի լույսերին ու մտածում, որ երևի ոչ ոք այդ պահին չի մտածում, որ ես մտածում եմ իրենց մասին: Հեռվից լսվում էին ուրախ ձայներ, հավանաբար նրանց, ովքեր այս հաճելի քամին վայելում էին ընկերների հետ զբոսնելով: Ես նախանձոտ հայացքով նայեցի ձայների ուղղությամբ` փորձելով տեսնել երջանիկներին, բայց նրանք այդպես էլ չերևացին: Աննկարագրելի մենակ զգացի ինձ և մտքումս նրանց երանի տվեցի:

Դեռ չէի կտրվել դառը մտքերիցս, երբ պատշգամբից ներքև ինչ-որ շարժ զգացի: Առաջ գնացի և նայեցի ներքև, սակայն մթի մեջ անկարելի էր նշմարել աղմուկի աղբյուրը: Շուտով շարժը զգացի հենց մեր պատշգամբի վրա և մեկ վայրկյան անց վախեցած հետ ցատկեցի: Իմ առջև բարձրացավ ինձ շատ-շատ ծանոթ մի դեմք:

-Դո՞ւ,- զարմացած համարյա գոռացի ես:

-Կարելի ա մտածել, որ ուրախ չես,- ասաց դասարանցիս իրեն բնորոշ ծաղրական տոնով:

Ես շարունակում էի զարմացած նայել նրան:

-Որտեղի՞ց հայտնվեցիր,- շարունակում էի հարցեր տալ ես:

-Ներքևից բարձրացա, երկրորդ հարկ բարձրանալը առանձնապես դժվար չի,- շարունակում էր դասարանցիս: Նրա սև աչքերը փայլում էին մթության մեջ: -Եթե երկար ես հարցաքննելու, մի քիչ հետ գնա,- ես, որ զարմանքից մոտեցել էի նրան, հետ քաշվեցի, և նա կանգնեց մեր պատշգամբում: Նոր նկատեցի, որ մինչև հիմա եզրից բռնված օդում էր:

-Ի՞նչ ես անում էստեղ,- հետաքրքրվեցի ես:

-Որ քիչ հարց տաս՝ կիմանաս: Արագ արի հետս, գնում ենք:

-Ո՞ւր,- միաժամանակ և վախեցած, և զարմացած հարցրի ես:

-Չե՞ս գալիս,- դժգոհ տոնով նա նայեց վրաս:

-Գալիս եմ,- համաձայնվեցի ես և, հագնելով սպորտային կոշիկներս, արագ վերադարձա դասընկերոջս մոտ:

Նրա օգնությամբ ինձ հաջողվեց ամբողջական և անվնաս պատշգամբից իջնել գետնին: Ուղղվեցի և զարմանքից քարացա: Այստեղ ինձ էին սպասում բոլոր ընկերներս: Բոլոր-բոլորը: Նրանցից շատերը նույնիսկ անծանոթ էին:

-Ա՞ն, դու էլ ես էստեղ,-զարմացած նայեցի ընկերուհուս:

-Ոնց տեսնում ես,- ժպիտով պատասխանեց նա:

Երբեք չէի մտածի, որ մեր անհետաքրքիր թաղամասը կարող է այսքան հետաքրքիր դառնալ, երբ մենակ չես: Մի քանի րոպեների ընթացքում ես անմիջապես մոռացա և չսիրածս ամռան ու շոգի, և մենակությանս մասին: Ընկերներիս հետ զբոսանքը, իհարկե, լուրջ միջավայրում չէր անցնում:

-Մա՞ր… Մարիա՞մ,- լսվեց մայրիկիս ձայնը:

«Ի՞նչ, մա՞մ, դու էլ ես էստե՞ղ…»,- շփոթված մտածեցի ես և շրջվեցի: Մայրս երևաց սենյակի դռան մոտ, ինձնից մի քանի քայլ հեռավորության վրա:

-Հա, մամ, շոգում եմ ուղղակի…

Ես նայեցի ներքև: Մթի մեջ ոչ մի շարժում չկար, իսկ աղմկող ըներների խումբն արդեն հեռացել էր: Մտածեցի, որ ամբողջ օրը ֆանտաստիկ գրականություն կարդալը երևի իր ազդեցությունն է թողել վրաս: Մայրս, տեսնելով, որ ինչ-որ բան եմ գրում, ինձ համար վառած թողեց սենյակի լույսն ու առանց որևէ բան ասելու հեռացավ: Ես ժպտացի և մտքումս շնորհակալություն հայտնեցի նրան դրա համար…

Մարիամ Նալբանդյան, 15 տարեկան

Իմ տասը ամիսները

Վերջին անգամ, բարև, օվկիանոսի այն կողմից։ Արդեն տասը ամիս է, ինչ գտնվում եմ ԱՄՆ-ում։ Փոխանակման ծրագիրը մոտենում է ավարտին, և շուտով հետ եմ գալու Հայաստան։ Շատ ուրախ եմ ու ոգևորված, որ վերադառնում եմ տուն, բայց միևնույն ժամանակ, տխուր, որովհետև լքում եմ իմ երկրորդ տունը։ Այս զգացողությունը իրոք տարօրինակ է և անբացատրելի։ Այս տասը ամիսները կարծես երազ լինեին, որից պետք է կամաց-կամաց սկսեմ արթնանալ։

Իրոք, շատ դժվար է հրաժեշտ տալ այն բոլոր մարդկանց, ովքեր կարճ ժամանակում քեզ համար ընկերներ ու ընտանիք են դարձել։ Բայց ասում են, որ կյանքում ամեն լավ բանի ավարտ մեկ այլ լավ բանի սկիզբ է: Այնպես որ, պետք է առաջ նայել և միշտ ամեն ինչի դրական կողմը գտնել։

Հունիսի 2-ին տեղի ունեցավ ամերիկյան «Վերջին զանգս»: Ավարտեցի ամերիկյան դպրոցս։ Շատ հետաքրքիր փորձառություն էր ինձ համար ամերիկյան ավագ դպրոցում սովորելը ու ամերիկյան թինեյջերի (դեռահասի) կյանքով ապրելը։ Ֆրանսիացի ընկերուհուս հետ, ով նույնպես փոխանակման ծրագրի աշակերտ է, հաճախ ենք խոսում նրանից, թե ինչ պատճառներ կան, որոնց համար կուզենանք հետ գնալ մեր երկրներ և ինչ պատճառներ, որոնց համար չէինք ուզի։ Ընկերուհիս կարծում է, որ դեռահասների կյանքը այստեղ՝ ԱՄՆ-ում ավելի հետաքրքիր է, և նրանք ավելի շատ հնարավորություններ ունեն տարբեր բաներով զբաղվելու։ Այ, օրինակ, բոլոր դպրոցներում աշակերտների մեծամասնությունը զբաղվում է սպորտով, և բոլոր դպրոցները թիմեր ունեն ու մասնակցում են տարբեր սպորտային միջոցառումների, իսկ եվրոպական և ասիական մի շարք երկրներում այդպես չէ։ Եթե ուզում ես սպորտով զբաղվել, ապա պետք է հատուկ սպորտային դպրոցներ հաճախես: Դպրոցում տարբեր սպորտային թիմեր ունենալը դպրոցական առօրյան ավելի կարևոր և հիշարժան է դարձնում:

Եթե իմ տեսանկյունից նայենք, ես կասեմ, որ ուզում եմ հետ գնալ Հայաստան, քանի որ հայկական «ջանն ու ջիգյարը» ԱՄՆ-ում պակասում է:

Ինչևիցե։ Ես շատ ուրախ եմ, որ հնարավորություն ունեցա սովորելու ամերիկյան դպրոցում, ձեռք բերեցի այսքան փորձ, ընկերներ ու հանդիպեցի հիանալի մարդկանց։ Բոլոր հիշողությունները ամերիկյան դպրոցիս հետ կապված միշտ ինձ հետ կլինեն։ Կկարոտեմ բոլոր ուսուցիչներիս, ընկերներիս, հյուրընկալ ընտանիքիս։ Նրանց բոլորի շնորհիվ իմ փոխանակման ծրագիրը հետաքրքիր ու հիշարժան դարձավ։ Ավարտելով ամերիկյան դպրոցս կյանքիս մի նոր էջ նույնպես ավարտվեց, և համոզված եմ, հաճախ եմ կարդալու այն, բայց թերթելու ժամանակն արդեն եկել է:

Հ. Գ. 20 օրից գալիս եմ, Հայաստանս…

Վանաձորի կերպարվեստի թանգարանը

Արդեն ամառ է, և իմ քաղաքը՝ Վանաձորը, շուտով կլցվի հովեկներով: Վանաձորում հրաշալի է անցնում ամառը, և ոչ միայն զով կլիմայի, բնության, երիտասարդական հավաքատեղիների շնորհիվ: Վանաձորն ունի նաև կերպարվեստի թանգարան: Թանգարանը հիմնադրվել է 1974 թվականին: Ունի շուրջ 1800 թանգարանային նմուշ՝ գեղանկարներ, գրաֆիկա, քանդակ, դեկորատիվ-կիրառական արվեստի նմուշներ:

Իսկապես որ, հրաշք վայր է,երբ չորս կողմդ գույներ են: Թանգարանում առկա են տարբեր նկարիչների աշխատանքներ, բայց ինձ առավել գրավում են Լևոն Կոջոյանի, Արմինե Կալենցի և Հովհաննես Զարդարյանի նկարները: Դրանք այնքան ինքնատիպ են, մեկը մյուսից տարբերվող: Թվում է, թե մեզ հայտնի են բոլոր գույները, սակայն տեսնելով կտավներում առկա գույները, հասկանում ենք, որ մենք գույներից ոչինչ էլ չենք հասկանում: Ամենից յուրահատուկը նկարներում տիրող տրամադրություններն են, երբ առաջին նկարում ամեն բան տխուր է, իսկ հաջորդում էլ՝ ամեն բան ուրախ: Կերպարվեստի թանգարանում իր յուրահատուկ տեղն ունեն նաև վանաձորցի արվեստագետները: Եթե ուզում ես հասկանալ, թե ինչու են Վանաձորն անվանում արվեստների քաղաք, ուրեմն անպայման այցելիր թանգարան և ամեն ինչ կհասկանաս: Ամառն սկսել է: Սպասում ենք:

Nane Eghiazaryan

Ի՞նչ է փոխվել

Արդեն ամռան առաջին օրերն են, Հայաստանի առաջին ամառը հեղափոխությունից հետո: Իսկ ի՞նչով է այն տարբերվում այլ ամառներից:

Մինչ հեղափոխությունը ես ցանկանում էի ընդունվել համալսարան ու ավարտելուց հետո մեկնել արտասահման՝ աշխատելու նպատակով: Ես նույնիսկ չէի ցանկանում պատկերացնել իմ ապագան երկրումս, որովհետև անձամբ եմ ականատես եղել, թե ինչպես են իրենց գործում լավագույնը հանդիսացող մարդիկ (հանրապետության մակարդակով) հրաժարվել արտերկիր գնալու հնարավորությունից, իսկ հիմա կա՛մ աշխատանք չունեն, կա՛մ էլ ապրում են չնչին աշխատավարձով:

Երբ հարցնում էին, թե ինչ եմ հասկանում հայրենիք ասելով, ինչ եմ զգում, երբ արտասանում եմ «Հայաստան» բառը, ես չգիտեի՝ ինչ պատասխանել: Ես միշտ հպարտացել եմ իմ ժողովրդի պատմությամբ ու անցյալով, բայց ես ապրում եմ ներկայով, ու այդ պահին ես ոչինչ չէի զգում այդ բառերը արտասանելիս: Հեղափոխությունը փոխեց ինձ, ու կարծում եմ ոչ միայն ինձ, այլ ինձ նման շատերին: Այժմ հայրենիք  բառը արտասանելիս ես ուժ եմ զգում, համառություն: Հայաստան ասելիս ոչ թե ինչ-որ փոքրիկ պետություն եմ պատկերացնում, այլ մի հզոր ազգ, հին, բայց միևնույն ժամանակ, երիտասարդ մի ժողովուրդ, որ գիտի՝ ինչ է ուզում, ու հասկանում է, որ լավ ապագա կերտելու համար բավական չէ միայն խոսել դրա մասին, որ իր ապագան իր ձեռքերում է և անում է ամեն ինչ՝ այն ավելի լավը դարձնելու համար:

Իսկ երբևէ մտածե՞լ եք, թե ինչպես եղավ, որ տարեցների այդքան հուսահատեցնող խոսքեր լսող երիտասարդները որոշեցին ու ոտքի ելան:

Եթե մտածենք, ապա ազատատենչ ոգին պետք է, որ դպրոցից մեզ սովորեցնեն, բայց դպրոցների մեծ մասը աշակերտներին սովորեցրել է  «հանգիստ տեղը նստել»: Օրինակ բերեմ  հենց իմ քաղաքը՝ Ջերմուկը: Այստեղ ոչ ոք չէր հավատում հեղափոխության հաջողությանը, բայց իմ տարիքի դպրոցականները, հենց առաջին օրերից ցանկանում էին միանալ շարժմանը: Եթե լավ մտածենք, ապա կհասկանանք, որ այդ ազատատենչության, հավասարության գաղափարը մենք ստացել են ոչ ֆորմալ կրթության շնորհիվ: Եթե երիտասարդը գիտակցում է, որ իրենից է կախված իր ապագայի կայունությունը, իր պետության զարգացումը, հասկանում է, թե ինչ է նշանակում լինել պահանջատեր քաղաքացի, եթե երիտասարդը գիտի իր իրավունքները, և եթե նրան սովորեցնում են լինել պատասխանատու և իրավագիտակ քաղաքացի, ապա նա այդպիսին էլ մեծանում է: Այդ հատկանիշները մենք`երիտասարդներս, ձեռք ենք բերել տարբեր ՀԿ-ների շնորհիվ, որոնք անց են կացրել շատ սեմինարներ, հյուրընկալել են ինչպես հայ, այնպես էլ օտարերկրյա մասնագետների, որոնք մեզ հետ կիսվել են իրենց գիտելիքներով: Այդպիսի կրթությունը իմ քաղաքում ապահովել է Երիտասարդական կենտրոնը, որը հնարավորություն  է տվել մայրաքաղաքից հեռու գտնվողներիս խոսել սեռերի հավասարության, տեխնոլոգիաների զարգացման, բնապահպանության և այլ կարևոր թեմաների շուրջ: Հենց նման կրթությունն է, որ երկրի բոլոր գյուղերում ու քաղաքներում գտնվող երիտասարդներին թույլ է տվել ավելի ազատ մտածելակերպ ունենալ, ձգտել ավելիին, եթե ինչ-որ բան չի ստացվում՝ չհուսահատվել ու շարժվել առաջ:

Երիտասարդությանը համախմբել են շատ ծրագրեր, որոնցից է նաև 17.am-ը, որտեղ մենք սովորել ենք ինքնաարտահայտվել, տեսնել մեր շրջապատում եղած խնդիրները, նաև՝ լավագույնը, բարձրաձայնել, վերլուծել: Այդպիսի ծրագրերն են հենց հիմք դարձել, որ մենք`երիտասարդներս, ցանկանանք  փոխել մեր ապագան`դարձնել այն ավելի լավը:

Հեղափոխության  շնորհիվ է, որ շատ մարդիկ, ովքեր ունեն երազանքներ, սկսեցին հավատալ դրանց իրագործմանը, հասկացան, որ եթե կա նպատակ, ապա պետք է ճանապարհ հարթեն դեպի իրենց նպատակը: Իսկ ճանապարհի սկզբին միայնակ լինելուց պետք չէ վախենալ, որովհետև մինչ մեր նպատակակետին հասնելը, մենք կհանդիպենք տարբեր մարդկանց, որոնցից շատերը կմիանան  մեզ մեր ճանապարհորդության ընթացքում:

Ի՞նչ է փոխվել այս ամառ:Ես ցանկանում եմ համալսարանն ավարտելուց հետո ոչ թե աշխատել արտերկրում, այլ արտերկում ավելի շատ գիտելիքներ ձեռք բերել ու դրանք ծառայեցնել իմ երկրի զարգացմանը:

milena baghdasaryan

Գալի՜ս եմ…

-Մա՜մ, 5 օր մնաց։

-Նորի՞ց օրերն ես հաշվում։ Դու ասա՝ ի՞նչ թխեմ։

-Հըմ․․․ Ինչի՞ց սկսեմ, ինչո՞վ վերջացնեմ։

-Ամենակարոտածից:

Մայրիկիս հետ նման համեղ ու անուշաբույր խոսակցություն վերջին անգամ ունեցել էի 291 օր առաջ, երբ թռիչքիս նախօրյակին, կռահելով՝ ինչն եմ ամենաշատը կարոտելու օտար, ամայի ճամփեքի վրա,  որոշում էինք օրվա ճաշացանկը։ Թավայում շիկնող կարկանդակին էր միանում հերթական համեստ ալյուրաթաթախը, երկուսն էլ հույսով, որ հավասարաչափ կարմրելու դեպքում Չինաստանից մագնիս նվեր կստանան։ Գազօջախի կողքին հպարտությամբ պառկած ճամպրուկի սրտում էլ տոնախմբություն էր․ գնում էր Չինական մեծ պարիսպը տեսնելու։ Ճամպրուկի կողքին էլ մայրիկն էր ու ես, որ անսովոր լռության մեջ անգիտակցորեն, բայց հավասարաչափ ծալում էինք ամառային զգեստներն ու ձմեռային բրդյա հագուստներս։

-Մա՜մ, էնտեղ շատ ցուրտ չի լինում,- որոշեցի խախտել երկաթյա լռությունը։

-Ապահովության համար ամեն ինչ պիտի լինի։ Նույնիսկ ուտելիք։ Չընդվզե՛ս։

-Ուտելիքին՝ բնավ, բայց այ․․․ Մուշտակն ավելո՞րդ չէ։

-Անորոշության ճամպրուկում՝ ոչ։

Երևան-Անորոշավան չվերթից հետո գիշերեցի Շանհայի օդանավակայանի հատակին՝ ինձ տարեկից հույն աղջկա հետ։

-Ավտոբուսն 9-ին կհասնի։

-Կարող ես քնել, կհսկեմ ճամպրուկդ։ Հետո էլ կփոխվենք տեղերով։

Հերթափոխով ճամպրուկահսկիչ աշխատելը միակ աշխատանքը չէր, որ բախտ վիճակվեց ունենալ Չինաստանում։ Երկու անգամ բժշկի հոգատարությամբ մշակել եմ վնասված ոտքս ու վիրակապով տա՜ք փաթաթել, կարևոր շարադրությանս վերջնաժամկետից հաշված ժամեր առաջ համակարգչային մասնագետի ակնոցով ինքնուրույն վերականգնել եմ համակարգչիս լիովին սևացած ու ապտակիս չարձագանքող էկրանը, «Տա՜ք հագնվիր» կարգախոսով ինքս ինձ մայրիկ եմ եղել, մի անգամ էլ, չինացի, բայց հայկական խրոխտ քթով երկրպագուիս «ձեռքս չտվող» հայրիկ եմ եղել։ Բացի կեցությանս հիմնական վայրից, երկու տուն եմ ունեցել, երկուական չինացի մայրիկ ու հայրիկ, ում հետ խոհարարի ախորժակով չինական խմորագնդիկներ եմ պատրաստել ու Ամանորս էլ նշել նրանց հետ՝ տոնական հաստաբուդը բարակիրան բրնձով փոխարինելով։

-Չե՞ս կարոտել բնականոն կյանքդ, դավաճա՛ն։

-Ինձ պետք էր սա։ «Մարդ» դառնալու ու 18 ամյակս չափահասուն դիմավորելու համար։

Եթե անկեղծ՝ 18 ամյակիս առնչվող գաղափարներ ու ճոխ պատկերացումներ գլխումս հաճախ են պտտվել, ու այն բացառիկ դարձնելու ցանկությունս երազանքներիս ուղեկցել է միշտ։ «Գոնե ամենասիրելիներն ու հարազատները պետք է ներկա լինեն»-ը բարձր զնգում էր իմ մտքում, մինչդեռ, արի ու տես, հարազատ ծնողներիս 18 ծնունդաթուշիկապաչիկներն անգամ այտերիս էին հպվում կիլոմետրեր հաղթահարելուց ու հեռախոսի էկրանով ինձ հասնելուց հետո միայն։ Ինչևէ, իմ 18-ն էլ բացառիկ էր յուրովի․օրվան նախորդող գիշերն ինքնահաշվետվության երեկույթ էի կազմակերպել, որին ներկա էինք ես ու ես։

Հանդիպման ընթացքում կողմերը խոստովանեցին, որ շնորհակալ են Չինաստանին անկախանալու ու մեծանալու համար, բայց և, միևնույն ժամանակ, կարմիր կարկանդակ,  մայրիկի թխած հոբելյանական տորթ ու այտին անպատնեշ հպվող համբույր են ուզում։

Խոստովանեցին, որ չինական ռեստորաններն իրոք շքեղ են, բայց մայրիկի խոհանոցի պես համեղ չեն բուրում։

Որ Շանհայի փողոցները, հիրավի, փայլում են ճոխությունից, բայց աչքերդ, վեր նայելիս, Երևանի երկնքում օդապարիկի դեր տանող ամպերի պես սպիտակ ամպերի դժվար թե հանդիպեն։

Որ Չինաստանի գեղեցիկ քաղաքներում շրջագայելն իսկապես հետաքրքիր է, բայց ես ու ես նախընտրում ենք երեկոյան Երևանում զբոսանքն ու Աբովյան փողոցը վերից վար չափչփելը։

Որ Չինաստանն, անխոս, բազմազավակ երկիր է, բայց հեղափոխություն, այն էլ, սիրո, դուխով եղբայրներն ու քույրերը Հայաստանում են անում։

Որ․․․

-Մա՜մ, 5 օր մնաց։

Վան Եղյանի գունագեղ աշխարհը

Մայիսի 31-ին Եղեգնաձորի պատկերասրահում տեղի ունեցավ նկարիչ, քանդակագործ Վան Եղյանի 78-ամյակին նվիրված ցուցահանդեսի բացումը, որին ներկա էր մարզի արվեստասեր հասարակությունը:

Լուսանկարը` Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Մարի Բաղդասարյանի

Վան Եղյանի քանդակները իրենց տեղն են գտել  Եղեգնաձորում, Վերնաշենում, Գլաձորում, Եղեգիսում և մարզի շատ այլ վայրերում: Նա ունի նաև շատ դիմաքանդակներ: Պատկերասրահում ցուցադրված էին նրա երկար տարիների  աշխատանքները, նկարները, որոնք տրամադրել էր Վերա Եղյանը՝ Վան Եղյանի կինը:

Լուսանկարը` Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Մարի Բաղդասարյանի

Վան Եղյանը իր նկարների մեջ շեշտը դրել է  գույնի և գծի փոխհարաբերության թափանցելիության և փոխներթափանցման վրա, որի միջոցով կարողացել է ստեղծել պատկերներ, որոնք ունեն իրենց խորությունը և ներդաշնակ են արդի արվեստին:
Վերա Եղյանը հիշեց այն տարիները, երբ իր ամուսնու աշխատանքները հասարակության ուշադրությունից դուրս էին մնում, իսկ հիմա սկսել են գնահատել և սիրել նրա արվեստը:
-Այն ժամանակ Եղյանի գեղանկարները ցուցահանդեսների ժամանակ չէին վերցնում և չէին ցուցադրում: Եվ նա մեծ տառապանք էր ապրում: Իսկ հիմա, երբ սկսել են ուշադրության արժանացնել նրան, նրա աշխատանքները, նա չի տեսնում այս ամենը, որը շատ ցավոտ է:
30-40 տարի առաջ ոչ բոլորին էր հասանելի նկարների այս լեզուն, գունային համադրությունը, որը կարողանում էր աշխարհին տալ Եղյանը: Բայց Եղյանը համառ էր, նա իր վրձնի տերն էր: Եվ իր համառությամբ մարդկանց, ճիշտ է, դժվարությամբ, բայց կարողացավ համոզել՝ հասկանալ իր նկարների լեզուն:

Այսօր մենք հպարտ ենք Վան Եղյանով, որովհետև նա Վայոց Ձորի այն զավակներից էր, ում հաջողվեց ներկայացնել Վայոց Ձորը մեր երկրից դուրս:
Միջոցառման ավարտին հնչեց Ռուբեն Հախվերդյանի «Ճերմակ ձիս» ստեղծագործությունը Արման Վարդանյանի կատարմամբ:

Լուսանկարը` Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Մարի Բաղդասարյանի

Anna Andreasyan

Տուն՝ օվկիանոսից այն կողմ

Մեկ տարի առաջ այս ժամանակ անհամբերությամբ սպասում էի Ամերիկա գնալուս: Մտքումս պատկերացնում էի ամեն ինչ՝ հյուրընկալող ընտանիքիս, ապագա դպրոցս ու քաղաքս: Այդ ամենի մեջ այնքան ոգևորություն կար, անհամբերություն և մի տեսակ անհանգտություն:

Իսկ հիմա արդեն անցել է մեկ տարի: Նորից տանն եմ: Այնպիսի տպավորություն է, կարծես երազի մեջ եղած լինեի: Գիտե՞ս ինչն է հետաքրքիր և մի քիչ էլ տարօրինակ, երբ տուն էի գալիս, նույն զգացողությունները ունեի, ինչ տանից գնալիս: Այնքան անհանգստություն կար, որ մի տեսակ անբացատրելի էր: Իհարկե, գնալիս, երբ պետք է հյուրընկալող ընտանիքիս հանդիպեի, դա բնական էր, որ անհանգիստ էի: Բայց հետաքրքիր և զարմացնող էր, որ վերադառնալիս էլ նույն զգացումներն ունեի: Հարցն այն է, որ դու ընտելանում և սովորում ես այն միջավայրին, որում ապրում ես: Եվ հենց դա է դառնում սովորականը, որտեղ դու հարմարավետ ես զգում:

Ապրելով այդ մարդկանց հետ մեկ տարի, այդ միջավայրում, հենց դա է կարծես դառնում հարազատ, այն տեղը, որտեղ քեզ հանգիստ ես զգում:

Մինչ այնտեղ գնալս միշտ մտածում էի. Ինչպե՞ս կարող են անծանոթ մարդիկ՝ տարբեր ազգերից, տարբեր մտածելակերպով ու հայացքներով, ապրել ինչպես ընտանիք: Ինչպե՞ս կարող ես քեզ այդքան հարմարավետ զգալ ու հարմարվել բաների, որ մի ժամանակ անհեթեթ էին թվում: Հետո հասկանում ես, որ աշխարհի որ ծայրում էլ լինենք, ինչքան էլ տարբեր լինենք մեր մշակույթով, սովորույթներով ու հայացքներով՝ մեր նմանությունները ավելի շատ են, քան տարբերությունները, և հենց դա է մեզ բոլորիս միավորում:

Գիտես, մի ժամանակ Ամերիկա ասելով՝ պատկերացնում էի Նյու Յորքի երկնաքերերը և Լոս Անջելեսի գեղեցիկ լեռները: Հիմա Ամերիկա ասելով նախ և առաջ հիշում եմ այն պարզ և հասարակ մարդկանց, որ ինձ համար ընտանիք էին դարձել: Հիշում եմ այն փոքրիկ քաղաքը՝ շրջապատված եգիպտացորենի դաշտերով, որ տուն էր դարձել արդեն:

Եզրափակելով մտքերս՝ ուզում եմ ուղղակի ասել, որ ընտանիքը և տունը դա այնտեղ է, որտեղ կա սեր, ջերմություն և հոգատարություն միմյանց նկատմամբ: Եվ դա այնտեղ է, որտեղ դու քեզ հանգիստ և հարմարավետ ես զգում: