Seroj araqelyan

Զատիկը սահմանին

Այո, ես ապրում եմ սահմանում՝ Բաղանիսում: Ամեն ինչ նույնն է, թող չթվա, թե եթե սահման է, ուրեմն այստեղ պասիվ է անցնում: Ոչ, ամեն ինչ նույնն է՝ նույն տոները, նույն հայերս ու նույն ավանդույթները:

Դե լավ, քանի խոսք գնաց ավանդույթներից, հիշեցի Զատիկը: Մի քիչ կպատմեմ մեր՝ սահմանի Զատիկից: Սովորականի նման մարդիկ նախապատրաստվում էին Զատիկին, մեկ օր առաջ կատարում են առաջնային գործերը, իսկ հենց Զատիկի օրը՝ առավոտյան ներկում ձուն և պատրաստում չամիչով փլավը, ինչպես բոլորի տներում այդպես էլ նաև մեր տանը: Այդ պատրաստման գործընթացին ներկա չգտնվեցի: Մինչև արթնացա, արդեն ամեն ինչ պատրաստ էր, չէ ավելի ճիշտ, արթնացրեցին: Զանգ հեռախոսիս.

-Ալո, Սերոժ, երեխեքով հավաքվել ենք, գնում ենք եկեղեցի, բոլորը ներկա են: Արի, քեզ ենք սպասում:

-Լավ, տասը րոպեից էդտեղ եմ՝ սպասեք:
Գնացի՝ բարև -բարի լույս, Զատիկի խոսքերը, ու ճանապարհ ընկանք: Գնացինք եկեղեցի, արդեն հետ էինք գալիս, ու ճանապարհին զանգեցին, արագ պատասխանեցի:

-Հա, մամ ջան, ի՞նչ ա եղել:

-Մորաքույներդ զանգեցին ու ասացին, որ գնանք Զատիկը միասին դիմավորենք: Տուն չգնաս, միանգամից կգաս տատիկենց տուն՝ էնտեղ ենք լինելու:
Հասա տատիկենց տուն, բոլորին տեսնելուց հետո ստիպեցին սեղան նստել և իմ կամքին հակառակ ձու հյուրասիրել, ասելով կեր՝ անպայման պետք է ուտել՝ տոն է, թեկուզ մեկ հատ: Մոտ կես ժամ էր անցել, մեկ էլ ուղարկեցին խանութ: Դե, երեխաներն էին խնդրել, պաղպաղակ էին ուզում, ես էլ չկարողացա մերժել: Տնից դուրս գալուն պես լսվեց էսպես ասած մի հատ «ուչերեդ»՝ կրակահերթ: Դեռ չէի հասցրել հետ շարժվել, արդեն տեսա, որ ինձ հետ են կանչում, բայց չգնացի: Միշտ էլ լինում է, էլի, հո առաջին անգամը չի: Ասացի ու գնացի, չնայած որ միայն ես էի համաձայն գնալու: Համ էլ հազիվ կոշիկներս հագել եմ, հետ գալու հավես չկա՝ կատակելով ասացի ու գնացի խանութ: Դեռ ճանապարհի կեսը չհասած էլի կրակեցին, այս անգամ ավելի երկար լսվեց ձայնը՝ էլի զանգ հեռախոսիս:

-Շուտ հետ արի, շուտ:

-Հա, գալիս եմ, էսա կհասնեմ:
Բայց ի՞նչ հասնել: Անգամ խանութ չեմ հասել, պատի հակառակ կողմում կանգնած եմ: Չնայած, որ ճանապարհը կտևեր հինգ րոպե, բայց այս պարագայում տևեց մոտ երեսուն րոպե: Պաղպաղակը վերցրեցի, գնացի տուն, գիտեի, որ համառ լինելուս համար մի քիչ կբարկանան, բայց ոչինչ, անցած լինի:

Ճիշտն ասած, կրակոցը այստեղ միշտ էլ կա, ու եթե հանկարծ լինում են կրակոցներ, դա լինում է միայն դիրքերում, բայց լինում են նաև բացառություններ, որ դիրքերից ուղղությունը փոխվում է դեպի գյուղ: Սական մեր դիրքապահների շնորհիվ դա երկար չի տևում:

Վայ, այ հիմա էլ կրակեցին: Այո, մի զարմացեք, հենց այս պահին, որ նյութ եմ գրում: Նյութս հիմա ավարտվում է, բայց չմտածեք, թե կրակոցների պատճառով, իսկապես ասելիքս վերջացավ: Թշնամին հաստատ չի կարող այնպես անել, որ իր կրակոցի պատճառով ես հրաժարվեմ իմ նյութը գրելուց: Ոչ, բացառվում է:

Աղվերանի մեդիա ճամբար. Սև թիթեռը

Լուսանկարը՝ Եվա Խեչոյանի

Լուսանկարը՝ Եվա Խեչոյանի

-Էրեխե՛ք, իմ հոգում երեք հատ թիթեռ են ապրում՝ կանաչ, կարմիր, մեկ էլ…

-Մեկ էլ սև,- ենթադրեցի ես:

-Չէ, մեկ էլ կապույտ, ու գիտե՞ք ինչն ա հետաքրքիր. իրանց թևերը ապակուց են: Էս վերջերս կապույտի թևը կոտրվել էր, մի կերպ կպցրի։

«Կոտրված թևով թիթեռնիկը,- մտածեցի,- տեսնես ո՞վ ա կոտրել»։ Բայց հետո հասկացա, որ կոտրված թևի մասին հարցնելով՝ կապույտ թիթեռին չեմ օգնի, ու լռեցի:

Կարինեի հոգում ապրում են երեք թիթեռներ, որոնց գոյության մասին իմացա ընդամենը երկու օր առաջ: Բուռն երևակայությունս նույն վայրկյանին նկարեց թիթեռներին՝ արծաթափայլ փոշով պատված, թափանցիկ, ապակե թևերով:

Անպատասխան մնացած հարցերի մի ամբողջ պաշարով վերադարձա տուն ու սկսեցի մտածել: Մտածմունքներիս գլխավոր առարկան սև թիթեռն էր, որին փորձել էի բնակեցնել Կարինեի հոգում: Անսովոր հանգստությամբ էի մտածում սև թիթեռի մասին, ինչպես մտածում են հին օրերի լավ ընկերոջ մասին: Սև թիթեռի հանդեպ հետաքրքրությունս գնալով մեծանում էր, ու ինձ տանում այն համոզմունքին, որ նրա բնակության վայրը հենց իմ հոգին էր:

Որոշեցի ուշադիր զննել թևերը, վերջիվերջո հանդիպել էի հոգուս թիթեռին, այն էլ՝ պատահական, մտածմունքների ճանապարհին: Քանի որ փոքր տարիքից սովորել էի, որ թիթեռների թևերին ձեռք տալ չի կարելի, սպասեցի, մինչև կանգ առնի հոգուս մի անկյունում: Թևը կոտրված էր: Վերջերս էր կոտրվել, բայց, չգիտես ինչու, չէի նկատել: Ուզում էի զանգել Կարինեին, հարցնել հոգու թիթեռներին բուժելու մեթոդները, բայց, ախր, Կարինեինը կապույտ էր։

Ի՞նչ լցնեմ թևին։ Ինչո՞վ կպցնեմ…

-Կար, կներես տարօրինակ հարցի համար, թիթեռիդ թևն ինչո՞վ ես կպցրել:

-Կախարդական սոսինձով:

-Բաղադրատոմսն ունե՞ս:

-Հա, սերը խառնում ես հոգատարության հետ:

Կարինեի բաղադրատոմսը արդարացրեց սպասումներս: Սերը խառնում ես հոգատարության հետ, ստանում ես երջանկության համասեռ զանգված, լցնում ես թիթեռի թևի վրա ու շշնջում, որ ամեն ինչ լավ կլինի: Ճիշտ է՝ սոսինձը ստանալու համար երկար ժամանակ կպահանջվի, բայց կարևորը՝ սև թիթեռս արդեն հույսի կաթիլներ է սփռում հոգուս մութ անկյուններում:

elizabet harutyunyan exvard

Կորեական դրամա

Համացանցով շփվում էի ընկերուհուս հետ, որին երկար ժամանակ չէի տեսել։ Հանկարծ խոսակցությունն ընդհատեց նրա այս խոսքը.

-Էլի՛զ, լրջացի՛, հիմա իրական պատմություն եմ պատմելու։
-Ապա՞։
-Այսօր նստած էի, մեկ էլ օդում մի հոգնած թթվածին տեսա։
-Ա՜զ, ես քեզ ինչքան բացահայտեմ, մեկ է՝ դեռ բացահայտելու տեղ կունենամ։ Լավ, շարունակի՛ր։
-Հա՛, լսի. ոտքը դրեց ածխաթթու գազի վրա ու սահեց։
-Հետո՞։
-Օգնության հասան քլորն ու ազոտը։
-Բա վե՞րջը։
-Էլ ի՞նչ վերջ, էս ածխաթթու գազը խեղճ թթվածնին տարավ «Կիսաբաց թոքեր»։
-Վա՜յ, ինչո՞ւ։
-Պարզվեց՝ ազոտը թթվածնի մայրն էր, ու իրեն մայրական իրավունքներից զրկեցին։
-Լա՛վ, բա դու ի՞նչ արեցիր։
-Մի հատ հազացի, ամեն ինչ ընկավ իր տեղը։
-Ազնա՞ր, բա չխղճացի՞ր։
-Դե, ես էլ էի կապվել արդեն իրենց հետ, ալերգիաս ու փոշին էին պատճառը։
-Փաստորեն ալերգիադ չէր սիրում էդ սերիալը։
-Պարզվեց, որ չէ, չէր սիրում։
-Լա՛վ, Ազ, քեզ մի հարց ունեմ՝ քիմիայի ժամի՞ն էիր պարապ մնացել, թե՞ վերջին նայածդ դրաման հետաքրքիր չէր։

Դե, մենք երկուսով հետաքրքրված ենք կորեական դորամաներով։ Ահա այստեղից էլ զարգացել է մեր երևակայությունը, բայց այսպիսի պատմության ոչ մի կերպ չէի սպասում։

-Էլ մի ասա, մի քանի դրամա պիտի դուրս գա, սպասում եմ դուրս գան, որ նայեմ, ու ձանձրույթս անցնի։
-Դե, հաջորդ անգամ եթե այսքան հետաքրքիր պատմությունների մեջ ընկնես, ինձ էլ կանչիր։

Հույսի միջանցքը. Որոտնավանք

Լուսանկարը՝ Անի Ասրյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ասրյանի

Որոտնավանքը կառուցվել է 1000 թվականին՝ Շահանդուխտ թագուհու հրամանով։ Գործը շարունակել է նրա որդին։ Վանքը գտնվում է Լեռնային Սյունիքում։ Վանք են այցելում հարակից Վաղատին գյուղի բնակիչները։ Միախառնվելով Սյունյաց բնությանը՝ վանքի մի մասը կանաչապատվել է, իսկ մյուս մասի գունավորումը համապատասխանում է մոտակայքում գտնվող լեռներին։ Վանքի կառույցը շատ հետաքրքիր է։ Բացի եկեղեցու կառույցից կան փոքրիկ մատուռներ, որոնք ունեն մեկ մետր հաստություն ունեցող պարիսպներ։ Վանքի ներքին կառուցվածքն էլ ավելի հետաքրքիր է։ Այն կառուցելիս կանխազգացել են ապագա վտանգը, և թագուհին հրամայել է գաղտնի միջանցք բացել հենց վանքի սրահում, որը ձգվում է մինչև Տաթևի վանք։

1921 թվականը վճռորոշ եղավ վանքի համար։ Զանգեզուրի կռիվների ժամանակ թուրքական ջոկատը սկսեց ավերել հայկական բոլոր եկեղեցիները։ Դրանց շարքում դասվեց նաև Որոտնավանքը։ Հարակից գյուղի բնակիչները ջարդից փրկվելու միջոցը գտել են եկեղեցում։ Ավանդույթի համաձայն՝ հայերը մտածել են, որ թշնամին եկեղեցին չի պղծի իր սառնասիրտ քայլերով, սակայն տեղի է ունեցել ճիշտ հակառակը։ Զոհեր տալով՝ բնակիչները բացել են միջանցքը և փախուստի դիմել։ Ասում են՝ թուրքերի առաջխաղացումը կանխելու նպատակով միջանցքը պայթյունի միջոցով փակել են։ Զոհերին հուղարկավորել են վանքի տարածքում։ Ավանդույթը պատմում է, որ այդ դեպքից հետո եկեղեցու ներսում մի օձ են հայտնաբերել։ Սա պարզապես ավանդույթ չէ այն մարդկանց համար, որոնք տեսել են այդ օձին։ Ես նույնպես տեսել եմ։ Երբ տեսա օձին, աննկարագրելի զգացողություն էր՝ վախ, սարսափ, բայց օձը ոչինչ չարեց։ Ես տեսել եմ նրա պոչի կեսը, հսկա էր, կյանքումս տեսած միակ մեծությունը։ Ավանդույթի համաձայն, օձի չափերը հասնում են 10 մետրի: Երբ ինչ-որ մեկը փորձում է մոտենալ միջանցքին, օձը ձայն է հանում: Արդեն երկու  տարի է, ինչ ոչ ոք չի տեսնում օձին, բայց կարծես նրա հոգին մնացած լինի վանքի տարածքում: Գյուղից Արտաշես պապին պատմում է․

-Մի անգամ քացի պեխի քաղիլի, մին էլ քարի կողկավ մի մեծ պան անց կցավ, եշեմ տեսնամ՝ օձ ա, էն էլ ինչ օձ, է՜։ Որ թողաս՝ մարդ էլ կուտի, կլոխը գառան գլխի չափ ա։

-Իսկ ի՞նչ արեցիք։

-Բալիկ ջան, օձին երբեք չպետք ա կպնես, քարավ խփես, թե չէ հաստատ կկծի։ Ես սուս կաղնամ մինչև ինքը քաց մտավ պունը, ես էլ շարունակամ գործս։

-Իսկ չվախեցա՞ք։

-Չէ՜, վախիլի պան չկա։

Լուսանկարը՝ Անի Ասրյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ասրյանի

Վանքին առանձնակի շուք է հաղորդում բնական դիրքը։ Վանքի գավթից բացվում է հրաշալի բնապատկեր՝ Որոտանի կիրճը, իսկ ստորոտով հոսում է Որոտան գետը՝ իր կարկաչուն ձայնը տարածելով վանքի շրջակայքում։ Մամռոտված պատերի միջից ջերմություն է սփռվում ձորերում առկա բնակավայրերին։ Վանքը ունի մեծ և տպավորիչ պատմություն, սակայն մոռացված է բոլորիս կողմից։

Կիրակի օրերին մենք Դարբասից հասնում ենք այնտեղ և Պատարագ մատուցում։ Փորձում ենք վերականգնել այն ջերմությունը, որը խլվեց 1931 թվականին։

Հարության շաբաթ

Astghik Ghazaryan

Պահապանը

-Անո մամ, ֆերմեն ե՞ս քյըմ… Ինձ էլ կտանե՞ս հետդ…

Գոմը մեր տնից հեռու էր, ու թեև ես փոքր էի, թեև երկար ճանապարհը ինձ շատ էր հոգնեցնում, թեև երբ տուն էի գալիս, ոտքերս ցավում էին, ես գնում էի, չէի’ն տանում, գնում էի. ինչպե՞ս կարող էի մենակ թողնել իմ Անո մամային…

Անո մաման օրական երկու անգամ գնում էր գոմ` առավոտյան և երեկոյան: Առավոտյան քնած էի լինում, դրա համար էլ միայն երեկոներն էի ուղեկցում նրան. տունդարձին երևի մութ կլիներ, ու Անո մաման կվախենար մթից, բայց եթե ես նրա հետ լինեի, ոչնչից էլ չէր վախենա, չնայած ինքս ահավոր վախենում էի մթից և ամեն ինչից:

Ճանապարհին համոզում էի, որ դույլն ինձ տար. հանկարծ կհոգնեին ձեռքերը: Փոքր, ավելի ճիշտ միայն փոքր ժամանակ էի հավեսով գործ անում, ու հենց հավեսս բավարարելու պահանջով էլ խլում դույլը ու թափահարելով, մեկ-մեկ էլ գետնին քսելով` գնում էի: Բայց այդ մեկ-մեկն այնքան հաճախակի էր դառնում, որ դույլը հայտնվում էր Անո մամայի ձեռքին:

Դեպի գոմ տանող ճանապարհի վրա գտնվող թաղերը լիքն էին շներով, ու ամեն անգամ դրանք, չգիտեմ որտեղից իմանալով, որ վախենում եմ իրենցից, հայտնվում էին ճանապարհիս ու իրենց ներկայությամբ սարսափահար անում ինձ: Ես հայտնվում էի Անո մամայի հետևում` նրա փեշից բռնած:

Այսպես, ադրենալինի պակաս չզգալով, տեղ էինք հասնում, ու ես, հաղթահարելով ու թաքցնելով կովերից ունեցած վախս, մտնում էի գոմ` Անո մամային մենակ չթողնելով մի խումբ «հրեշների» հետ: Բայց գոմում «հրեշներից» բացի կային ինձ նման փոքրիկ հորթուկներ, ուլիկներ, որոնք, վախենալով ինձնից, հեռու էին քաշվում` չիմանալով անգամ, որ ես էլ իրենցից էի վախենում: Նրանց ինձ էի նմանեցնում ու միայն վերջերս պատահաբար իմացա, որ տանը ինձ տրված մականուններց մեկը` «չափիչը», նշանակում է՝ ուլ, ու այդ ժամանակ հասկացա, որ մերոնք համը հանել են, և որ իմ բոլոր մականունները` «չափիչ, մկծեռ, մկռոշ, մուկ», կենդանիների անվանումներ են:

Առանձնապես ոչ մի գործ չէի անում գոմում: Իմ` վախկոտիս փոքրիկ ուղեղին թվում էր, որ պաշտպանելու եմ Անո մամային, իսկ դա մե՜ծ գործ էր:

Ի վերջո վերցնելով բաղձալի կաթը, ճանապարհվում էինք տուն: Հիշում եմ` մի անգամ` տուն վերադառնալիս, անձրև սկսեց, դա էլ հերիք չէր, գումարվեց կայծակը… Ու թեև ես հորեղբայրներիս կանանց` Անո մամային ու Սաթիկ մամային, մորս պես եմ սիրել ու երբեք տարբերություն չեմ դրել, այդ պահին բնազդաբար, ինչպես հորթուկը կամ քուռակը վտանգի դեպքում, մայր կովի կամ ձիու մոտ է վազում, ես էլ էի ուզում վազել, գրկել մորս ու փրկվել վտանգից:

Շուտով հասանք տուն: Ես ուզում էի գրկել մայրիկին, բայց չգրկեցի, որովհետև գրկախառնությունը ինձ համար միշտ էլ տոնական մի արարողություն է եղել, որն արել եմ ծննդից ծնունդ` երբեք էլ չսիրելով իմ փակ բնավորությունը, որն ինձ միշտ էլ խանգարել է արտահայտել ու ցույց տալ զգացմունքներս…

Բայց երանի թե այսօր էլ ունենայի մանկական նույն բարի սիրտը, որը ժամանակը, անկախ իմ կամքից, խլում է ինձնից…

serine harutyunyan

Կարոտում եմ, շա՜տ եմ կարոտում…

-Ինչու՞ է Աստված լավ մարդկանց խլում մեզնից, իսկ վատերին թողնու՞մ:

-Իսկ եթե դու մտնես պարտեզ, ո՞ր ծաղիկը առաջինը կպոկես:

-Դե, ավելի գեղեցիկը:

Իսկ ե՞ս, իսկ եթե ես մտնեմ պարտե՞զ… Ես էլ նույնը կանեմ… Բայց, բայց եթե միայն իմանամ, որ իմ՝ գեղեցիկ ծաղիկները թփի վրա թողնելուն զուգահեռ, Աստված էլ լավ մարդկանց մեր կողքին կթողնի, եթե միայն իմանամ, ես չեմ պոկի դրանք, հա, հա, չեմ պոկի… Կբավարարվեմ միայն դրանց հեռվից նայելով ու կհեռանամ, ու ես անգամ վատ ու տգեղ ծաղիկները չեմ պոկի… Այդ վատը, որ գուցե միայն ինձ համար է այդպիսին, հնարավոր է՝ մեկ ուրիշի համար շատ ավելի լավը լինի, քան այն մյուսը… Դե, ի՞նչ տարբերություն… Մարդկանց դեպքում էլ գրեթե նույնն է… Մեզնից յուրաքանչյուրը գոնե մի մարդու տանել չի կարողանում, թեկուզ հենց այնպես, առանց պատճառի… Հնարավոր է, որ այդ մարդն իսկապես շա՜տ վատն է, բայց, բայց ինչքան էլ որ նա վատը լինի, աշխարհում անպայման կգտնվի գոնե մեկը, ում համար նա լավագույններից է, եթե ոչ լավագույնը…
Լինում են, չէ՞, պահեր, որ թեկուզ տարիներ են անցնում, բայց չեն մոռացվում… Ու, լինում են, չէ՞, մարդիկ, որ թեկուզ ձեզնից հեռու, բայց միշտ ձեր մտքում են ու երևի դեռ երկար կմնան այդտեղ… Երևի ամենամեծ ցավը մտքումդ ինչ-որ մեկին ունենալն ու լուռ կարոտելն է, երբ գիտես, որ այդ մեկին հանդիպելու հնարավորություն այլևս երբեք, երբեք չես ունենա, որովհետև նրան էլ ոչ ոք, ոչ ոք տեսնել չի կարող… Սարսափելի է, երբ ուզում ես տեսնել նրան, խոսել նրա հետ, գրկել, ասել, թե ինչքան ես սիրում ու կարոտում… Ու հետո, հետո միայն հասկանում ես, որ հիշողությունների հետ խոսել, հիշողություններդ գրկել ու հիշողություններից կարոտդ առնել ուղղակի անզոր ես… Այսքան ժամանակ դեռ ոչ մեկին չի հաջողվել անել դա… Ու միայն հետո դու հասկանում ես, որ քո ունեցածը լոկ հիշողություններ ու անշունչ լուսանկարներ են, էկրանից այն կողմ, կամ, թեկուզ թղթի վրա… Բայց անշունչ են, չէ՞, դրանց հետ խոսելն անհնար է, չէ, գուցե դու խոսես, բայց քո առաջ դրված լուսանկարը քեզ երբեք պատասխան չի տա: Դու կարող ես շարունակ հարցեր տալ ու պատասխան չլսել… Դու կարող ես հարց տալ ու անվերջ սպասել, որ լուսանկարը մի օր քեզ կպատասխանի… Բայց, չէ… Դու կսպասես, կսպասես ու էլի անվերջ կսպասես, իսկ լուսանկարը, այն երբեք էլ քեզ պատասխան չի տա… Դու կշարունակես խոսել, հարցեր տալ, սպասել և ուղղակի լուռ կարոտել… Դու կշարունակես ապրել լուսանկարներով ու հիշողություններով, որ մնացել են…

Ու աշխարհում ինչքան մարդ կա, որ լոկ հիշողություններով է ապրում, ինչքան մարդկ կա, որ ստիպված է բավարարվել միայն լուսանկարներին նայելով… Ինչքա՜ն մարդ այդպես էլ վաղը չի տեսնում, ու ինչքանն են այսօր վերջին անգամ լուսանկարվել… Ոչ ոք չգիտի… Երևի չեն էլ իմանա…
Կարոտում եմ նրանց, ում երկինքն է տարել, ովքեր երկնքում են, շա՜տ եմ կարոտում… Ու ինչքա՜ն կարոտ կա իմ, քո ու մեր նման շատ շատերի մեջ…
Կարոտում եմ, շա՜տ եմ կարոտում…

Անգեղակոթում

Սուրբ Զատիկը կամ Հիսուսի հրաշափառ Հարության տոնը իր մեջ շատ մեջ խորհուրդ ունի, բայց երեխաների համար նրա խորհուրդը այլ է: Երեխաները Զատիկ ասելով հասկանում են կռիվ, սակայն ոչ սովորական, այլ ձվերով, այլ կերպ՝ հավկիթակռիվ կամ հավկիթախաղ: Խաղին մասնակցում են երկու հոգի: Մեկը պահում է ձվի մի ծայրը, իսկ մյուսը հարվածում է, ապա հավկիթները շրջում են և նույնը փորձում հակառակ կողմով: Ահա այսպես է կատարվում հավկիթախաղը: Այլ երկրներում էլ հավկիթը թաքցնում են տարբեր տեղերում, և երեխաները փորձում են գտնել դրանք, իսկ այդ խաղը կոչվում է հավկիթաորս:

Զատիկի տոնին սեղանին դնում են գաթա, գինի, չամիչով փլավ, ձուկ, կանաչեղեն, աղցան և ամենակարևորը՝ ներկած ձվեր:

Այժմ պատմեմ, թե ինչպես մենք անցկացրինք Զատիկը:

Տոնի նախորդ օրը գնացինք սիբեխ և տաքդեղ քաղելու: Մեզ հետ էին նաև մորաքույրս, քեռակիններս՝ Ալլան և Արմինեն, մեր հարևանը և իր աղջիկը՝ Արևիկը: Մի քանի ժամ քաղելուց հետո որոշեցինք սուրճ խմել և վերադառնալ տուն, սակայն Ալլա քեռակինս այնտեղ չէր: Սկսեցինք փնտրել, կանչել, բայց ոչ մի պատասխան, հետո հայրս տեսավ նրան մեզանից շատ հեռու: Գնացինք այդտեղ, սուրճ խմեցինք և սկսեցինք քաղել, չնայած մեր որոշմանը, քանի որ բանջարը այնտեղ շատ-շատ էր: Մոտ մեկ ժամում մեր սկզբնական քաղածից էլ շատ քաղեցինք: Նստեցինք, հանգստացանք և վերադարձանք տուն:

Եկանք, գաթայի խմոր արեցինք ու երեկոյան սկսեցինք թխել, իսկ տատիկս սկսեց մաքրել բանջարը:

Առավոտյան արթնանալուն պես սկսեցինք պատրաստվել:

Զանգեցինք և մեր տուն հրավիրեցինք հորաքրոջս ընտանիքին: Մայրս պատրաստեց աղցանը, չամիչով փլավը և ձուկը, իսկ ես եփեցի ձվերը ու ներկեցի: Ամեն տարի մեր ձվերը միայն կարմիր գույն են ունեցել, բայց այս տարի դրանք խայտաբղետ էին՝ կարմիր, կապույտ, դեղին, նարնջագույն և կանաչ:Այդ ամենից հետո եղբայրս որոշեց, թե որ սպասքը պետք է դնենք սեղանին, ու մենք սկսեցինք սեղան գցել: Երբ հյուրերը եկան մեր հավկիթակռիվը սկսվեց, և ինչպես ամեն տարի, հաղթող ճանաչվեց եղբայրս:

Զատիկը մեր տանը տոնեցինք առավոտյան, իսկ երեկոյան գնացինք տատիկիս տուն:

shushan stepanyan portret

Եռաբլուր

Դժվար է, ինձ համար հիմա դժվար է, բայց պիտի գրեմ, պիտի բառերով նկարեմ այն օրվա հույզերը, այն օրվա  ապրումները, որ դեռ ներսումս են:

Հասկանո՞ւմ եք, ապրումներ կան, որ ներսից քեզ տանջում  են, որ ինչքան էլ փորձում ես չապրել դրանց ծանրությունը, միևնույն է, չես կարողանում:

Ուզում եմ նրանց մասին պատմել, նրանց, ովքեր այսօր այնտեղ են, հեռու են, բայց այնքան ներկա են ու ապագա են: Հիմա էլ, որ գրում եմ, նրանց հետ եմ. մտքումս են իրենց հայացքներն ու իրենց չապրած ու մեզ նվիրած խաղաղ օրերը:

Երեկո էր: Քայլերս ինձ տարան այնտեղ, այնտեղ, ուր կյանքը, թվում է, թե ավարտված է, ուր ամեն բան լուռ է, ուր հայրենասիրության վեհ գաղափարն է: Ու հենց այնտեղ է կյանքը, կյանքը՝ իմ ու քո ու մեր երկրի, կյանքը, որ մեզ նվիրվեց, կյանքը, որ կարմիր գույնից կապույտի վերածվեց ու ապրելուն շարունակություն տվեց:

Շունչս պահել եմ, որ ուժեղ լռությանը քնից չհանեմ, որ չխանգարեմ: Կանգնել ու վեր եմ նայում, նայում եմ երկինք. այնտեղ շատ բան եմ կորցրել…

Մայրամուտ էր արդեն, ու նման տեսարան ես երբևէ չէի տեսել. արևը մինչև վերջին պահը հրաժեշտի գրկել էր իր լույսով տխուր շիրիմները՝ սառը քարերին ջերմություն տալով: Նա էլ հասկանում էր, թե ինչ է անում, թե ում է գրկում, և թե ովքեր են հենց այստեղ լռում:

Ողջ մարմնով դողում էի…

Ինչի՞ համար…

Ափսոս…

Ես էի ու ինձնից միշտ վեր կանգող հայրենասիրությունս, որ, թվում էր, թե անչափելի է, զորեղ է: Բայց ինքն էլ խեղճացել էր ինձ պես այս անգամ. նրանց հայրենասիրության կողքին աննկատ էր իր լիությունը:

Արտասվեցի, էլի չկարողացա…

Հա, արտասվում եմ, դե բայց այնքան հպարտ եմ, հպարտ եմ ինձ նայող  հայացքներով, որ խաղաղությունն այսօրվա  հեռվից տեսան ու մերը դարձրին, որ այսօրվա կապույտը իրենք բերեցին:

Նայում եմ, ու թվում է, թե իրենց խաղաղ քնից արթնացել հերթով ու ինձ են նայում: Իսկ ես բառազուրկ եմ, ես խոսել չեմ կարող: Խոսքերս անբովանդակ են իրենց  ինքնազոհության առաջ:

Մենք Հայրենիք էինք գոռում՝ տներում նստած, մինչ իրենք անխոս Հայրենիքն էին պահում-պաշտպանում՝ մահվան ահը սրտներում:

Երբ արդեն դուրս եկա Եռաբլուրից, մի երկնային թեթևություն էր ներսումս, որ երբևէ ունենում եմ եկեղեցի մտնելուց հետո. սուրբ տեղ էի գնացել:

Շնորհակալ եմ, շնորհակալ եմ, որ կամ ես, որ հայրենիքս կա, շնորհակալ եմ, որ կաք դուք հեռու հեռվում ու մեզ շատ մոտ…

Mariam barseghyan

Ես, 17-ը, իմ քաղաքն ու իմ ձայնը

Մոտ մեկուկես տարի 17.am-ին թղթակցելուց հետո, այս հարցին կարող եմ պատասխանել առանց երկար մտածելու, քանի որ հստակ գիտեմ, թե ինչ դեր է խաղում և ինչ է ինձ տալիս 17.am-ը:

17.am-ի շնորհիվ մենք ձեռք ենք բերում ընկերներ, նոր գիտելիքներ, ծանոթանում ենք մեր հասակակիցների և նրանց կարծիքների հետ, տարբեր քաղաքների և գյուղերի առօրյայի հետ, բայց ամենակարևորը, որ անում է մեզ համար 17.am-ը, դա մեր խոսքը լսելի դարձնելն է: Եթե կարծում ես, որ ֆեյսբուքի պատին ինչ-որ մի նյութ տեղադրելով քո խոսքը լսելի ես դարձնում, ապա սխալվում ես: Այդ նյութը սահմանափակվում է միայն քո ընկերների շրջանակում, և բացի այդ բոլորը չէ, որ կարդում են հրապարակածդ նյութերը, համարելով, որ դրանք ուղղակի երկար են: Իսկ 17.am-ը տալիս է քեզ ընթերցողների մեծ մի բանակ:

Այստեղ մենք կրթվում ենք և դաստիարակվում որպես երկրի ակտիվ քաղաքացիներ, որոնց համար մեկ չէ, թե ինչ է կատարվում շրջապատում:

Ամեն անգամ, երբ ինչ-որ խնդիր եմ նկատում, որին ես լուծում չեմ կարող տալ, իմ պարտքն եմ համարում բարձրաձայնել դրա մասին, որպեսզի գտնվեն նրանք, ովքեր կլուծեն այդ խնդիրը: Երբ հանդիպում եմ մարդկանց, ովքեր ունեն իրենց պատմությունը, ովքեր այս կյանքում հաղթահարել են դժվարություններ և հասել բարձունքի, իմ պարտքն եմ համարում գրել նրանց մասին: Մենք բոլորս պետք է ճանաչենք նրանց, ովքեր այսօր ապրում ու աշխատում են Հայաստանում և ստեղծում են մեր ապագա երկիրը: Եթե 17.am-ին թղթակցելու սկզբում մտածում էի, որ չկա ոչ մի հետաքրքիր բան, ինչով կցանկանայի կիսվել մարդկանց հետ, ապա այսօր անգամ հասարակ կենցաղային գործերը ինձ հետաքրքիր են թվում: Չէ՞ որ մեր ամեն սովորական օրով է ձևավորվում մեր երկրի ընդհանուր պատկերը: Ի՞նչը կարող է ավելի հետաքրքիր լինել մեր սովորական կյանքից: Բոլոր գրքերը, ֆիլմերը սկիզբ են առնում հենց մեզանից: Այսօր առաջին հայացքից ամենաձանձրալի մարդկանց մեջ ես գտնում եմ հետաքրքիր կերպարներ և ավելի քան վստահ եմ, որ չկա ձանձրալի մարդ:

17.am-ում մենք սովորում ենք գրագետ գրել, խոսել և զերծ ենք մնում փողոցային բառապաշարից: Տարբեր մարդկանց հետ շփվելու համար պետք է տիրապետես ճիշտ խոսքին, որն էլ վստահություն և ակամայից խոսելու և կիսվելու ցանկություն է առաջացնում: Այլապես ոչ ոք քեզ լուրջ չի ընդունի  և չի ցանկանա պատմել իր մասին: 17.am-ում մենք միմյանց հետ շփվելով, մեկս մյուսիս նյութերը կարդալով, մի քանի հարցազրույց վերցնելուց հետո սկսում ենք ավելի ճարտար խոսել: Այսօր կարդալով իմ հին նյութերը և այն, ինչ գրում եմ հիմա, նկատում եմ էական տարբերություն իմ գրելաոճի մեջ: Եվ պետք է խոստովանեմ, որ հիմա ավելի լավ եմ գրում:

Այսօր ամենաճշմարիտ և ազատ լրատվամիջոցներից մեկը ես համարում եմ հենց 17.am-ը, որովհետև այստեղ գրում են ազատ, սեփական կարծիք ունեցող, ակտիվ պատանիներ և երիտասարդներ: Եվ միայն այստեղ կարող եք տեսնել, թե ովքեր և ինչպես են ապրում Հայաստանում: Հաճախ եմ լսում քննադատություններ նյութերիս և ընդհանրապես գրելուս վերաբերյալ: Հաճախ դադարում եմ գրել, մոռանալով պարտքիս մասին, բայց նորից սկսում եմ, հասկանալով, որ ինչով էլ զբաղված լինեմ, ինձ հետաքրքրող բաների մասին պետք է շարունակեմ գրել: Եթե ոչ ես, ապա ո՞վ կբարձրաձայնի իմ քաղաքի խնդիրները այնպես, ինչպես ես եմ դրանք տեսնում:

Երևի էլ ոչինչ չի մնում, քան ասել շնորհակալություն 17.am-ին, որ հիշեցնում է ինձ, որ ես պարտավոր եմ խոսել քաղաքիս, իր խնդիրների և ապագան կառուցողների մասին: