Տատ, սա քեզ համար եմ գրել

Բոլորն էլ ունեն իրենց համար ամենահարազատ և ամենասիրելի էակը, ես նույնպես բացառություն չեմ։ Երբ փոքր էի, հիշում եմ, որ տարբեր մարդիկ նույն հարցն էին տալիս, թե ում ես ամենաշատը սիրում` հայրիկին թե մայրիկին, իսկ ես առանց երկար մտածելու պատասխանում էի՝ տատիկիս: Եվ չգիտեմ ինչու, ոչ ոք չէր հավատում, որ կարող եմ ես իմ ծնողներից առավել սիրել տատիկիս, բայց դա իրոք այդպես է։ 

Մանկությունս անցկացրել եմ Ալիս տատիկիս կողքին: Երբ փոքր էի, հիշում եմ, որ տատիկիս գրկում էի քնում: Ես չեմ պատկերացնում, որ կարող է աշխարհում տատիկիցս ավելի բարի մարդ լինի։ Տատիկս գյուղատնտես է և աշխատում է իրենց ջերմատներում։Երբ նա գնում էր ինչ որ գործ անելու, ես նրա հետ գնում էի, փորձում օգնել, և աշխատելիս զրուցում էինք ամենատարբեր բաների մասին։ Օրվա մեծ մասը անցկացնում էի տատիկիս հետ և, երևի հենց դրանից է, որ շատ կապված ենք իրար։Երբ դարձա վեց տարեկան, մենք պետք է տեղափոխվեինք մեր նորակառույց տունը, բայց տատիկս մեր հետ չէր ապրելու: Չնայած մեր նոր տունը գտնվում է նույն Մրգավետ գյուղում, և իրարից այդքան էլ հեռու չէ, բայց ես չէի ուզում տեղափոխվել։Առաջին օրերին չէի հարմարվում և հիշում եմ, որ առանց զգուշացնելու տնից փախչում և գնում էի տատիկիս մոտ։Ժամանակը անցնում էր, ես մեծանում էի, բայց էլի չէի համակերպվում դրա հետ։ Շաբաթական մեկ-երկու օր գնում էի տատիկիս մոտ մնալու: Տատիկիս մոտ ասելով մի հասկացեք, թե նա մենակ է ապրում: Նա ապրում է իմ հորեղբոր ընտանիքի և պապիկիս հետ։ Ես արդեն սովորություն էի դարձրել, որ շաբաթ և կիրակի օրերը պետք է մնամ տատիկիս տանը: Չնայած նրան, որ մեծանում եմ, բայց այս սովորությունը չեմ փոխել։ Մի քանի անգամ հորեղբորս ընտանիքը նեղացել է ինձանից: Ասեմ ինչու` երբ գնում եմ տատիկենց տուն, բարևում եմ բոլորին, ու առաջին հարցս լինում է. «Տո՞ւնն ա տատին»: Երբ ասում են, որ տանը չի, ես ասում եմ. «Լավ, դե ես գնացի: Հաջողություն»: Եվ այդ ժամանակ նրանք կատակով ասում են. «Այ տղա, էս մենք հե՞չ: Մենակ տատիկիդ համա՞ր ես գալիս»: Որոշ չափով դա այդպես է, չնայած նրանք էլ ինձ համար շատ թանկ մարդիկ են։

Ինձ ճանաչելով մարդիկ մի քանի անգամ տվել են այս հարցը՝ ի՞նչ կլինի, եթե տատիկդ չլինի: Նման հարցից ես մինչև հիմա էլ բարկանում եմ:

Ես գրում եմ այս տողերը և հիշում բոլոր այն տատիկ-պապիկներին, որոնք մենակ են մնացել, թեև ունեն զավակներ և թոռներ: Շատերը նրանց թողնում են մենակ,  հեռանում են և մոռանում նրանց մասին: Մոռանում են, որ հենց այդ տատիկն ու պապիկն են իրենց պահել և մեծացրել, իսկ հիմա զգում են ջերմության պակաս:

Ճիշտ է, մեծանալով մեր հետաքրքրություններն շատանում են, անելիքները նույնպես, բայց երբ տեսնում եմ, թե ինչպես է տատիս դեմքը պայծառանում, երբ այցելում եմ իրեն, պատրաստ եմ ամեն բան մի կողմ դնել:

Մի կոտրեք նրանց սրտերը: Ուղղակի ժամանակ հատկացրեք նրանց, և նրանց ուրախությանը չափ չի լինի։

Ես արդեն 16 տարեկան եմ, սակայն սովորությունս չի փոխվել. ամեն շաբաթ գնում եմ և մնում տատիկիս տանը: Տատս կարծես իմ հոգու արեգակը լինի, գնում եմ, որ ջերմանամ:

Հ.Գ. Հիմա շատերդ կմտածեք, թե 16 տարեկան տղան այս ինչ է գրում: Մի՞թե մեր հարազատ մարդկանց չպետք է ասենք, որ սիրում ենք իրենց, բա ուրիշ ե՞րբ, եթե ոչ հիմա, քանի նրանք մեր կողքին են:

Ինչով է զբաղվում գյուղական ամբուլատորիան

Հարցազրույց Արարատի մարզի Մրգավան գյուղի ամբուլատորիայի բժշկուհի Հասմիկ Մանուկյանի և  բուժքույր Պայծառ Ալեքսանյանի հետ:

-Մրգավանի ամբուլատորիան համապատասխանո՞ւմ է ձեր գյուղի բնակչության թվաքանակին։

-Դե, այո, համապատասխանում է, քանի որ ունենք քիչ բնակչություն, սակայն մեզ մոտ գալիս են նաև հարևան գյուղերից։

-Իսկ հարևան գյուղերում չկա՞ն ամբուլատորիաներ։

-Կան, ուղղակի մեզ մոտ են գալիս, որովհետև մեր բժշկուհուն շատ են հավանում։

-Ի՞նչ հիվանդներ են ընդհանրապես գալիս։

-Բոլոր տարիքի հիվանդներ գալիս են, երեխաներից սկսած մինչև մեծահասակներ:

-Ամենահաճախ ի՞նչ հիվանդություններով հիվանդներ են դիմում ձեզ։

-Տարբեր հիվանդներ են մեզ դիմում, բայց ամենից հաճախ սուր շնչառական վարակով հիվանդներ։

Լուսանկարը` Հռիփսիմե Վարդանյանի

Լուսանկարը` Հռիփսիմե Վարդանյանի

-Իսկ այդ ժամանակ ի՞նչ բուժօգնություն եք ցույց տալիս։

-Տարբեր, ելնելով հիվանդի վիճակից։

-Օրինակ կարո՞ղ եք բերել` դե՞ղ եք նշանակում, թե՞…

-Դե, նայած ինչ հիվանդ է։

-Իսկ երբ դեղ եք նշանակում, դո՞ւք եք տրամադրում, թե՞ հիվանդը պիտի  գնի։

-Կա բնակիչների որոշ խումբ, օրինակ՝սոցիալապես անապահով ընտանիքները, որոնք ստանում են անվճար։Ամբուլատորիայից դեղատոմս են վերցնում և դեղատնից ստանում։ Բայց մյուս հիվանդները իրենք են գնում։ Անվճար դեղ են ստանում նաև 0-7 տարեկան երեխաները։

-Եթե այնպիսի հիվանդ է գալիս, որ դուք չեք կարող համապատասխան օգնություն ցույց տալ, ի՞նչ եք անում այդ ժամանակ։

-Դե, այդ դեպքում առաջին օգնություն ենք ցույց տալիս և ուղեգրում համապատասխան ստուգման։

Լուսանկարը` Անի Սարգսյանի

Լուսանկարը` Անի Սարգսյանի

-Իսկ ամենաբարդ դեպքը ո՞րն է եղել, երբ ձեզ մոտ հիվանդ է եկել։

-Այդպիսի դեպքեր շատ են եղել, օրինակ, սրտամկանի ինֆարկտ. ախտորոշել ենք, շտապ ուղեգրում հիվանդանոց։ Չմոռանամ ասել, որ ունենում ենք նաև տնային կանչեր։

-Իսկ, հետաքրքիր է, լինո՞ւմ են կանչեր գիշերային ժամերին, չէ որ դուք 24 ժամ չեք աշխատում։

-Այո, լինում են։

-Իսկ ինչպե՞ս եք կազմակերպում։

-Տնից։Այ, դա է բժշկի և բուժքրոջ տաժանակիր աշխատանքը՝օր ու գիշեր։

-Իսկ հաճա՞խ են լինում նման դեպքեր։

-Այո, զանգում են գիշերվա ցանկացած ժամի։

-Էլ ի՞նչ կասեք ձեր ամբուլատորիայի մասին։

-Դե, մենք ոչ միայն հիվանդներին ենք հսկում, այլև հետևում ենք բնակչության առողջությանը։ Տարբեր տարիքային խմբերի մարդկանց հետազոտություններ ենք անցկացնում։ Օրինակ՝ զարկերակային ճնշման չափում, արյան մեջ գլյուկոզայի որոշում և այլն…Նաև պրոֆիլակտիկ  պատվաստումներ ենք կատարում։ Պատվաստումների ազգային օրացույց ունենք։ Ըստ այդ օրացույցի և ըստ տարիքային խմբերի կանչում ենք այստեղ և պատվաստում։ Հետևում ենք նորածիններին։

-Իսկ ունե՞ք անհրաժեշտ տեխնիկա։

-Այո, ունենք։

-Իսկ դրանք ձեզ հիվանդանոցի՞ց են տրամադրում, թե՞ գյուղապետարանն է տալիս։

-Տեխնիկան մեզ տրամադրել է Համաշխարհային բանկը, և բոլոր ամբուլատորիաներին է տրամադրել։ Առողջապահական ծրագրեր գոյություն ունեն, որոնց արդյունքում բուժհիմնարկները հագեցվում են համապատասխան սարքավորումներով։

Հարցազրույցը վարեցին` Հռիփսիմե Վարդանյանը, Անի Սարգսյանը, Քրիստինե Մկրտչյանը

Գրի առավ` Հասմիկ Գալստյանը

mane minasyan -2

Ի պաշտպանություն շոկոլադի

Դժվար գտնվի մեկը, ում մայրը փոքր հասակում զգուշացրած չլինի շոկոլադի չարաշահման հետևանքների մասին:
Ժամանակն է հասկանալու, թե որն է ճշմարտությունն ու որը` առասպել:

-Տվյալներ կան, որ դու ոչ միայն համեղ ես, այլև օգտակար:

-Այո, ես պարունակում եմ մատչելի ածխաջրեր, որոնք արագ այրվող էներգիա են տալիս, և վաղուց պետք է նկատած լինեք,  որ ես բարելավում եմ հիշողությունը, և ընդհանրապես, լավ եմ ազդում ուղեղի վրա: Լայնացնում եմ ուղեղի անոթները:

-Իսկ այն խոսակցությունները, որ քո պատճառով բշտիկներ են առաջանում ու ատամներ փչանում, ի՞նչ կասես:

-Ես կարող եմ վստահեցնել, որ բշտիկները առաջանում են մաշկային որոշ գեղձերի պատճառով, այլ ոչ թե իմ, իսկ բերանի խոռոչի համար ես օգտակար եմ, քանի որ պարունակում եմ հակամանրէային բաղադրիչներ, որոնք պայքարում են կարիեսի դեմ:

-Պարունակում ես որոշակի չափով կոֆեին, արդյո՞ք դա վնասակար չէ:

-Այո, ես պարունակում եմ կոֆեին, բայց ընդամենը 30 մգ: Համեմատության համար ասեմ, որ մեկ գավաթ սուրճի մեջ այն 6 անգամ ավելի է, իսկ 30 մգ-ը բավարար է սիրտանոթային ու նյարդային համակարգի թեթևակի խթանման համար:
Եվ հիշեք, բուժման նպատակով ավելի լավ է օգտագործել դառը շոկոլադի բարձրորակ տեսակներ:

-Լավ, իսկ ովքե՞ր կարող են քեզ ուտել:

-Ես թույլ եմ տալիս ինձ ուտել այն մարդկանց, ովքեր ակտիվ կյանք են վարում, շատ են շարժվում կամ զբաղվում սպորտով: Այս ամենով հանդերձ, ուզում եմ ասել, որ շոկոլադը բոլոր մթերքների նման օգտակար է չափավոր քանակով: Ամեն մեկն ինքը պետք է որոշի իր օրական չափաբաժինը, այնուամենայնիվ այն չպետք է գերազանցի մեկ սալիկը:

Վեդեցի «Ժոժոն»

2014 թվականի հոկտեմբերի 3-ին տեղի ունեցավ «Դիջիթեք էքսպո» 10-րդ հոբելյանական ցուցահանդեսի բացումը: Ցուցահանդեսի բացումն ազդարարվեց կարմիր ժապավենի կտրումով, որն այս անգամ իրականացվեց Վեդի քաղաքի դպրոցականների նախագծած «Ժոժո» ռոբոտի կողմից:

Մի քանի ամիս անց նույն ռոբոտը «Երկիր մեդիա» հեռուստաընկերության ամանորյա միջոցառման ժամանակ կախեց տոնածառի խաղալիքները:
Այսօր ուզում եմ զրուցել «Ժոժո» ռոբոտը ստեղծող թիմի անդամներից մեկի՝ Թադևոս Վարդանյանի հետ:

-Թադևոս, ո՞վ է հիմնել Ձեր խմբակը:

-Մեր խմբակը հիմնել է Օրբել Խաչատրյանը, ով շատ հմուտ է իր գործում, և իր ունեցած գիտելիքներն ուզում է ամբողջությամբ փոխանցել մեզ:

-Իսկ ե՞րբվանից է սկսել գործել խմբակը և ո՞րն է նպատակը:

-Մեր խմբակը գործում է 2014 թվականի սեպտեմբերից, խմբակի նպատակն է` մեր հասակակից երեխաների մեջ սեր և հետաքրքրություն սերմանել դեպի ռոբոտաշինությունը:

Մենք ունենք նաև այլ նպատակ. ուզում ենք մյուս դպրոցները ևս շահագրգռվեն այս դասընթացով և իրենք նույնպես անցկացնեն նմանատիպ ծրագրեր:

-Ե՞րբ և ինչպե՞ս են անցկացվում պարապմունքները և որտե՞ղ:

-Պարապմունքներն անցկացվում են շաբաթական մի քանի անգամ, երբեմն նույնիսկ մենք ենք «ստիպում» ավելի հաճախ հանդիպել՝ չհամբերելով ավարտին հասցնել կիսատ թողած աշխատանքը:
Դասերի համար Վեդու ավագ դպրոցում տրամադրվել է դասասենյակ:

-Խմբակը միայն հասանելի է դպրոցի աշակերտների՞ն, թե՞ մյուսները նույնպես կարող են հաճախել:

-Խմբակին մասնակցում են ոչ միայն մեր դպրոցի, այլև կողքի գյուղերի և քաղաքների երեխաները:

-Քանի՞ հոգուց է բաղկացած ներկա պահին խմբակը:

-Ներկա պահին մեր թիմը բաղկացած է 12 հոգուց:

-Ինչո՞վ եք զբաղվում դասերի ժամանակ և ի՞նչ եք սովորում:

-Դասերի ժամանակ մենք փորձում ենք ցանկացած նյութերից ու դետալներից պատրաստել հետաքրքիր իրեր, որոնք կարող են հանգեցնել նոր ռոբոտի ստեղծմանը:

Խմբակը մեզ սովորեցնում է ավելի ուշադիր լինել շրջակա միջավայրի հանդեպ, և այն իրերը, որոնք արդեն այդքան էլ պիտանի չեն օգտագործման համար, դարձնել նոր դետալ որևէ ռոբոտի համար:

-Արդյո՞ք կան խնդիրներ խմբակում:

-Խմբակն ունի անհրաժեշտ գործիքների և սարքավորումների մշտական խնդիր, որի պակասն աշխատում ենք լրացնել մեր իսկ միջոցներով:

-Թադևոս, կպատմե՞ս «Ժոժո»-ի ստեղծման պատմությունը:

-«Ժոժոն» շատ հետաքրքիր պատմություն ունի. այն պատրաստվել է «Դիջիթեք» ցուցահանդեսին ընդառաջ, ընդամենը մեկ շաբաթվա ընթացքում՝ գիշեր-ցերեկ աշխատելու շնորհիվ: Ժոժոն դարձել է մեր ընկերը:

-Իսկ ինչո՞ւ հենց «Ժոժո»:

-«Ժոժո»… Որովհետև մեր ռոբոտը, մեր պատկերացումներով, աշակերտ է, ով դպրոցում արել է բազմաթիվ չարաճճիություններ, հայտնվել ոստիկանության ուշադրության կենտրոնում, և դրանից ազատվելու համար վերցրել է իրեն որպես կեղծանուն «Ժոժո»:

-Իսկ ինչի՞ց է պատրաստված վեդեցի տղաների չարաճճի ընկերը:

-Ռոբոտը պատրաստելու համար օգտագործել ենք ամենաանհավանական նյութերը, այն բաղկացած է ПБХ նյութից, իսկ գլխի հատվածը, օրինակ, ականջները, պատրաստել ենք պլաստմասսայե գնդերը կտրելով, վիզը՝ ամրացրել ենք հարիչի միջոցով:

-Ի՞նչ գործողություններ է կատարում Ժոժոն:

-Ժոժոն կարողանում է տեղաշարժվել, իրեր բռնել ու տեղափոխել, ձեռքով «բարևել», կտրել, իսկ տեսախցիկից ստացված պատկերների միջոցով կարողանում է վերլուծել տվյալներ և այլն:

-Այժմ ինչո՞վ է զբաղվում թիմը:

-Այժմ մենք աշխատում ենք ռոբոտը կատարելագործելու ուղղությամբ, բացի այդ, մի փոքր բացեմ փակագծերը, մենք այժմ ստեղծում ենք նոր ռոբոտ, որի մասին այս պահին ոչինչ չեմ կարող ասել, գաղտնիք է:

astghik qeshishyan

Ռոք: Լսե՞լ, թե…

Համլետը մենախոսում էր. «Ռոք լսե՞լ, թե՞ չլսել. այս է խնդիրը: Ո՞րն է հոգեպես ավելի ազնիվ»: Պարզից էլ պարզ է, որ չհավատացիք: Հանճարեղ անգլիացու հերոսի խոսքերին բոլորդ էլ ծանոթ եք, իսկ սրանք ուղղակի իմ մտորումներն են: Հարցադրմանս դեռ կանդրադառնամ, բայց մի՛ շտապեք: Հիմա ուզում եմ մի քիչ հետ գնալ:

Ժամանակին barca.am կայք կար (գուցե հիմա էլ կա, չգիտեմ), այստեղ հավաքվում էինք Բարսելոնայի ֆաներով ու բնական է՝ միայն ֆուտբոլից չէ, որ զրուցում էինք: Մի օր էլ կայքի տղաներից մի երկուսը Բարսելոնայի ֆանին բնորոշ տակտիկական գրոհ սկսեցին ու փորձում էին ինձ համոզել, որ այն, ինչ ես լսում էի այդ ժամանակ, աղբ է, ոչ թե երաժշտություն:

-Արի` սկզբի համար «Նիրվանա» լսի: Ցենտր խումբ ա, հաստատ կհավանես:

-Գոհ եմ, ձեզ պահեք ձեր սատանիստական երգերը: Ու մտածում էի. «Գիտեն անխելք երեխա եմ, որ իրանց ջրերն ընկնեմ: Երբե՛ք»:

-Ախր, ի՞նչ սատանիզմ, է: Հա՛, վոկալիստը՝ Կուրտ Քոբեյնը, աթեիստ ա եղել ու նառկոշ, բայց լի՜քը հավես երգեր ունեն, սատանիզմի հետ ոչ մի կապ չունեցող երգեր:

«Աթեի՞ստ, թմրամո՞լ: Ձեռ են առնում ինձ էս տղերքը»:

-Ամեն դեպքում ես երբեք ռոք չեմ լսի: Ես հավատում եմ Աստծուն:

-Դե գնա գործիդ, հա՜, մենք էլ՝ սատանիստներով, քեզ դժոխքից Էնրիկե Իգլեսիասիդ դիսկերը կուղարկենք, երեխա՛:

Ես իհարկե խոսքիս տերը չեղա ու, մի որոշ ժամանակ «լսե՞լ, թե՞ չլսել»-ով ինձ տանջելուց հետո, ի վերջո լսեցի: Կամաց-կամաց ծանոթանում էի ռոքին ու բացահայտում, որ նախկինում էլ եմ շատ ռոք երգեր սիրել, միայն թե չեմ իմացել դրանց ժանրը:

Տարիներ հետո տղաները երևի դժոխքում Էնրիկեի դիսկերը կփնտրեն՝ չիմանալով, որ դրանք ինձ այլևս պետք չեն:

Մինչ դուք անտարբեր դեմքով, թեթև ժպիտով կամ մտովի խաչակնքվելով ու «մեղա Աստծու» ասելով կարդում եք նոստալգիաս, ուզում եմ ձեզ մի հարց տալ: Ինչո՞ւ եք ռոքը սատանիզմ համարում: Որովհետև լսե՞լ եք, ուսումնասիրել ու հասկացե՞լ դա, թե՞ որովհետև հորքուրի հարևանի բաջանաղն է «լուսավորել» ձեր մտքերը: Մտածե՛ք սրա մասին: «Ռոքից զզվում եմ» ասելուց առաջ նախ լսեք այդ «զզվելի» ռոքը:

Միտք չունեմ որևէ մեկի ճաշակը վիրավորելու, բայց փոփը՝ այդ popular music-ը, որ լսում, ավելի ճիշտ՝ սպառում ենք մենք, մի նպատակ ունի միայն՝ բոլորիս դարձնել նույնատիպ, հարթ քառակուսիներ: Մինչդեռ ռոքը մաքրազարդում է ներսդ ամեն տեսակ աղբից, մտածելու, գործելու անկախություն է տալիս: Ոչ թե անհատականություն է դարձնում, այլ բացահայտում է ներսիդ անհատին, յուրահատուկին: Եվ խոսքն ամենևին էլ գունավոր մազերի, վանդակավոր վերնաշապիկների կամ փիրսինգների մասին չէ: Ռոքը շատ ավելին է: Այն նախ ազնվություն է, հետո ազատություն, այն դու ես…

Այս թեմայով շատ կարելի էր ծավալվել, բայց առայժմ ուղղակի լսի՛ր: Գուցե համաձայնես հետս, գուցե ոչ: Թերևս արժե փորձել (ի դեպ, մի փոքր նախնական երաշխիք. Հայ առաքելական եկեղեցին ամենևին էլ դեմ չէ ռոք երաժշտությանը), համ էլ գուցե մի օր հասնենք նրան, որ մեր Vordan Karmir-ը կամ Nemra-ն ավելի շատ դիտումներ կունենան, քան Լիլիթ Հովհաննիսյանը: Հաճելի կլիներ: Վերջիվերջո աշխարհում շատ ավելի կարևոր խնդրներ կան, քան հեռացող-մոռացող սերերը: Դե օրինակ, առանց հացի ու հույսի ապրող մարդիկ: Nemra-ի ջահելները հենց նրանց (մեր) մասին են երգում, խնդրում.

Արա այն ամենը, ինչ կարող ես,
Տուր ամբողջ լավը, որ կա ներսումդ,
Տուր այն, ինչի կարիքը կարծում ես՝ նրանք ունեն,
Բայց մի արա դա, որ ուղղակի ասես՝ ես արել եմ:
Եկեք հիմար չլինենք,
Անենք ամեն ինչ՝ օգնելու մարդկանց,
Ովքեր իսկապես ունեն դրա կարիքը:
Մի՛ վատնիր ժամանակդ,
Թող, որ նրանց արևը փայլի,
Եվ կիսիր քո սերը բոլորի հետ:

Ինչևէ, «Ռոք լսե՞լ, թե՞ չլսել» հարցին ես պատասխանում եմ՝ որոշողը դուք եք, կարևորը իսկապես գտնեք ձեզ հոգեհարազատ, ոչ թե «պարտադրված» երաժշտությունը: Իսկ գտնելու համար փնտրել է պետք: You’re Never Too Old To Rock’n'Roll!

խաչիկ բունիաթյան

Անդառնալի մանկություն

Ես ունեցել եմ շատ երջանիկ և գունավոր մանկություն։ Արդեն փոքր չեմ, բայց ոչ էլ մեծ եմ։ Ես գտնվում եմ  մանկության և երիտասարդության մեջտեղում: Շուտով կավարտվի կյանքի ամենաանհոգ և ամենահետաքրքիր ժամանակահատվածը, և ես այդքան էլ ուրախ չեմ դրա համար։ Երանությամբ եմ հիշում իմ մանկության ուրախ դեպքերը, երբ առավոտից մինչ ուշ երեկո երեխաներով խաղում էինք մեր ամենասիրելի խաղը՝ ֆուտբոլը։ Մենք այնքան կլանված էինք խաղում, որ նույնիսկ չէինք գնում հաց ուտելու: Բոլորի մայրիկները մեկը մյուսի նման գալիս էին մեզ մոտ` բերելով ուտելիք կամ հագուստ, որպեսզի չմրսենք։ Մեզ համար կյանքը շատ հետաքրքիր և բովանդակալից էր անցնում, և մենք չէինք ձանձրանում  երբեք։ Հիշում եմ, որ ամռանը ընկերներով գնում էինք ծիրանի այգիները, ինչպես մենք ենք ասում, «ցոգոլ ուտելու»։ Մի քանի անգամ նույնիսկ քիչ էր մնում մեզ բռնեին, բայց քանի որ մենք շատ համախմբված էինք, կարողանում էինք շուտ կողմնորոշվել և արագ ծլկել այգիներից։

Հիշում եմ և շատ եմ կարոտում մանկությունս։ Ես ունեցել եմ գունավոր և ուրախ մանկություն, սակայն այս ժամանակներում կան շատ երեխաներ, որոնք չեն կարողանում վայելել իրենց մանկությունը: Ավաղ, շատ եմ ցավում։ Երեխաների մի մասը աշխատում է` իր ընտանիքին օգնելու համար և չի հասկանում, թե ինչպես անցավ մանկությունը, իսկ մյուս մասն ամաչում է իր վիճակից, և առանձնանալով մնացած երեխաներից, դառնում է ինքնամփոփ:

Ինձ շատ է հուզում այս հարցը. նրանք կմեծանան, բայց չեն  ունենա ուրախ հուշեր մանկությունից։ Մանկությունը կյանքի ամենաքաղցր ժամանակահատվածն է,  թեև շատ չի անցել այդ օրերից, բայց արդեն կարոտել եմ․․․

Մրգավանում ընթերցողները շատ են

Հարցազրույց Արարատի մարզի Մրգավանի համայնքային գրադարանի գրադարանավարուհի Սուսաննա Սարգսյանի հետ

-Տիկին Սուսաննա, քանի՞ տարի է, ինչ աշխատում եք այս գրադարանում:

-Աշխատում եմ 1982 թվականից, արդեն 34 տարի:

-Ի՞նչ գրքեր ունի գրադարանը:

-Ունեմ արտասահմանյան, հայ գրողներ, ռուսական գրականություն: 7800 հատոր գրականություն ունենք:

-Իսկ ժամանակակից գրականությունից ի՞նչ գրքեր ունեք:

-Դե հիմա գրքեր շատ քիչ ենք ստանում, որ ասեմ, թե ժամանակակից գրականությունից ինչ ունեմ: Հին գրականություն շատ ունեմ: Ընթերցողներս դպրոցական երեխաներ են:

-Իսկ ընդհանրապես որտեղի՞ց եք գրքեր ստանում:

-Ես գյուղապետարանից եմ վճարվում, բայց մեր մեթոդմիավորման բաժինը Արտաշատից է գրքեր ստանում: Տարին կարող է տասը կտոր, հինգ կտոր մանկական գրականություն, բառարաններ և այլ գրքեր ստանամ:

-Դպրոցական ծրագրից  գրքեր ստանո՞ւմ եք:

-Այո, դպրոցական էլ ունեմ, գեղարվեստական էլ, ամեն ինչ էլ ունեմ:

-Իսկ ո՞ր գրքերն են ամենաշատ ընթերցվողները:

-Ամենաշատն ընթերցում են Րաֆֆի, Թումանյան, Սևակ են շատ կարդում երեխաները, մանկական գրողներ, արտասահմանյան են շատ կարդում, օրինակ`Ջեկ Լոնդոն:

-Քանի՞ ընթերցող ունեք:

-Մոտ 360-400: Բավական ակտիվ, լավ գրադարան է, երեխեքն անընդհատ օգտվում են: Մենք տարվա բոլոր եղանակներին էլ աշխատում ենք:

-Իսկ անցած տարիների համեմատությամբ ընթերցողների աճ նկատվե՞լ է:

-Մի քանի տարի առաջ շատ քիչ էր, իսկ հիմա ընթերցողներս ավելացել են: Չնայած հիմա երեխաները համակարգչից շատ են օգտվում, բայց շարունակում են հաճախել գրադարան:

-Հատկապես հիմա, որ համակարգիչները կան, ինչո՞ւ են մարդիկ շարունակում գրադարանից օգտվել:

-Գրքում ավելի մանրամասն է գրված: Երեխաներն այդքանն ի վիճակի չեն համակարգչով կարդալ: Գրքերը տանում են, օգտվում են, մեր գյուղում, համեմատած մյուս գյուղերի, ընթերցողները շատ են: Ես Կենտրոնի հետ կապ ունեմ. միջոցառումների ենք գնում, սեմինար-պարապմունքների: Երբ մյուսներին հարցնում եմ, թե քանի ընթերցող ունեն, ասում են` հարյուր կամ հիսուն, զարմանում եմ:

-Իսկ դուք ինչ-որ միջոցառումներ կազմակերպո՞ւմ եք, որ երեխաներին ավելի գրավեք:

-Դե, բնականաբար: Գրքի քննարկում ենք անում, շատ լավ է անցնում երեխաների հետ, մանավանդ` փոքրերի: Երեխաները գալիս են, պատմում են, ուրախանում են: Իրենք ինձ են շատ սիրում, ես` իրենց: Երբ գալիս են, ես իրենց գրանցում եմ, ասում եմ` գրադարանի անդամ եք, երեխեք ջան: Այդ ամենից իրենք ավելի շատ են ոգևորվում: Ես իմ աշխատանքը շատ եմ սիրում:

-Պատահե՞լ է,  որ երեխաները գան գիրք ուզելու, ու դուք չունենաք: Այդ դեպքում  ի՞նչ եք անում:

-Այնպես է եղել, որ երեխաների մոտ է եղել, ես հեռախոսահամար եմ վերցրել ու ասել եմ, որ երբ բերեն, կզանգեմ` կգաք կվերցնեք: Եթե գիրք չի լինում,  զանգում եմ Արտաշատ, այնտեղից ուղարկում են: Ես չեմ մերժում:

-Իսկ դուք ընթերցասրահ ունե՞ք:

-Մեր գյուղապետարանն ամբողջովին վերանորոգված է, բացի գրադարանից, սակայն այս տարի գրադարանում ընթերցասրահ կլինի:

-Լավագույն ընթերցողներ ունե՞ք:

-Այո, ցուցանակի վրա ես գրած ունեի,  հանել եմ, պետք է նորից գրեմ:

-Իսկ ձեր լավագույնները ի՞նչ գրքեր են կարդում:

-Շատ են կարդում սիրային վեպեր:

-Ի՞նչ գրքեր եք խորհուրդ տալիս կարդալ:

-Ասում եմ` հայ գրողներին կարդան: Երեխա կա, գալիս է, ասում  եմ` մի հայ գրողի անուն ասա, ասում է` չգիտեմ: Ասում եմ, որ գնան կարդան: Կարդում գալիս են, ասում են` ընկեր Սուսան, դուք բոլորը կարդացե՞լ եք: Ասում եմ` հա, երեխեք ջան, բայց  արդեն չեմ հիշում:

-Որ կարդում,  վերադարձնում են գիրքը, լա՞վ վիճակում է լինում:

-Այո, լավ վիճակում է լինում: Մի քանի անգամ եղել է` երեխաները տարել պատռված բերել են: Ես զայրացել ու ասել եմ` ոնց գիրքը տալիս եմ, այնպես էլ վերադարձրու:

-Ո՞րն է ձեր ամենասիրելի գիրքը:

-Ես ավելի շատ սիրում եմ բանաստեղծություններ կարդալ: Շատ եմ սիրում Սևակ և Սահյան:

Հարցազրույցը վարեցին` Հռիփսիմե Վարդանյանը, Անի Սարգսյանը, Հասմիկ Գալստյանը, Անի Խաչատրյանը

Գրի առավ` Անգելինա Կարապետյանը

Anjik

Ինչ եմ ուզում

Ի՞նչ եմ ուզում… Հըմմմմ… Չգիտեմ, ախր, շատ բարդ հարց եք տալիս:

Լավ, սպասեք պատասխանեմ: Եթե կրկնեմ ու ասեմ՝ առողջություն եմ ուզում, խաղաղություն եմ ուզում, այդ ամենը հաստատ չի լինի: Չէ, բայց չմտածեք, որ չեմ ուզում խաղաղ ապրենք, ու բոլորն  առողջ լինեն:

Բայց այսպես էլ չէ.

-Լսի, Անգել, իմացե՞լ ես, ի՞նչ ա եղել:

-Ի՞նչ ա եղել: Կարո՞ղ ա դժբախտ պատահար ա եղել:

-Վայ, դե, չէ էլի, ավելի վատ բան ա եղել:

-Իսկ այդ դեպքում ի՞նչ:

-iPhone-ի նոր մոդել ա դուրս եկել, ոնց եմ ուզու՜մ:

-Ծո, տնաշեն, լեղաճաք էրիր, ես էլ կըսեմ` ինչ կըսե:

Չէ:  iPhone էլ չեմ ուզում: Որ մեր հեռախոսների հետևը կծած խնձոր չի, ուրեմն հեռախո՞ս չի:

Լավ, իմացա ինչ եմ ուզում: Ուզում եմ հասկանալ էն մարդկանց, որ ասում են.

-Վայ, ո՞նց ես այսքան շոկոլադ ուտում, ախր, վնասակար ա, համ էլ` կչաղանաս:

Ուզում եմ ասել՝ երեխեք ջան, շոկոլադ հանգիստ կերեք,  ձեզ բան չի լինի: Բացի այն, որ շոկոլադը համով ա, ունի օգտակար հատկություններ: Լավ, սպասեք մի քանիսն ասեմ, որ հետո շոկոլադ չսիրողները չասեն` առանց փաստերի խոսում ա:

Սկսենք նրանից, որ շոկոլադը պատրաստվում է կակաոյից, ինչը թարգմանաբար նշանակում է` «աստվածային սնունդ»: Ո՞նց կարելի է այս աստվածային ուտելիքը չսիրել:

Շոկոլադն իր մեջ պարունակում է կալցիում և երկաթ, որտեղից էլ հետևում է` ամրացնում և լավ է անդրադառնում ոսկորների աճի վրա, արևից պաշտպանվելու հիանալի միջոց է:

Մարդիկ կան ասում են.

-Քիչ կեր շոկոլադ, ամբողջ թևերիդ ցան կլինի:

Ապասեք, սպասեք: Ասեմ, որ շոկոլադը հարթեցնում է մաշկը և դարձնում այն ավելի ձիգ:

Բա այնպես եմ նյարդայնանում, որ ասում են.

-Չէ, ինձ շոկոլադ մի հյուրասիրեք: Ես շոկոլադից ալերգիա ունեմ:

Լավատեսական տեղեկություն շոկոլադասերներս համար` շոկոլադի նկատմամբ ալերգիա շատ հազվադեպ է լինում:

Լավ, դե սպասեք, մի բան էլ մամայիս ուղղեմ, ու վերջ:

Մամ ջան, տան շոկոլադներն իմաստ չունի ինձանից պահես: Միևնույնն ա, գտնելու եմ և ուտելու:

Նյամ-նյամ: 

hripsime vardanyan

Միապաղաղության դեմ

Մարդիկ ինչքան նման են իրար: Կյանքը ավելի ուրախ, լուսավոր ու լիքը դարձնելու ոչ մի փորձ: Միապաղաղ անցկացնում են կյանքի ամենահետաքրքիր տարիները:

Այ, օրինակ ես ձգտում եմ տարբերվել: Թե՛ արտաքինով, թե բնավորությամբ: Փորձում եմ առանձնանալ մյուսների անգույն ֆոնից: Փորձում եմ իմ և ինձ շրջապատողների կյանքը լցնել գույներով: Մարդկանց կարծիքով, հասարակության մեջ տարբերվել նշանակում է` լինել այլմոլորակային: Տեսա նամակը, որով ինձ ասվում էր, որ ընդգրկված եմ Արարատի մարզի պատանի թղթակիցների Արտաշատյան դասընթացին: Ասացի ծանոթներիս, բարեկամներիս, ընկերներիս: Ստացա հետևյալ պատասխանները.

-Ինչ լավ է, կգնաս, կսովորես: Դու էլ մտածում էիր` ինչ դառնալ: Հնարավոր է հենց լրագրող էլ դառնաս:

-Է՜… Ի՞նչ էլ հավես ունես:

Ուզում եմ պայքարել հենց սրա դեմ. անտարբերության, անհավեսության դեմ:

Իմ կարծիքով, մարդ օժտված լինելով մտածելու և ստեղծագործելու կարողությամբ, պետք է կարողանա նաև ձգտել՝ դեպի լավը: Չամաչի իր հետաքրքրասիրությունից՝ տա հարցեր, ստանա պատասխաններ և զգա իրեն բավարարված: Ամեն մարդ պետք է ձգտի ինչ որ հետք թողել իր հետևից: Ես նույնպես ձգտում եմ, այնքանով, որ փորձում եմ տարբերվել: Թող յուրաքանչյուր մարդ ձգտի դրան: Հակառակ դեպքում, էլ ի՞նչ իմաստ կա:

mane minasyan -2

Վախեցած հայտերս

-Հայտդ լրացրու, Մանե՛,- ասում է մայրիկը ցանկացած ծրագրի մասնակցելուց առաջ.

-Մամ, չէ, միևնույն ա, չեմ անցնելու,-  կրկնում եմ միշտ:

Վախենալով, միևնույն ժամանակ, ինքս իմ ուժերին վստահ լինելով, լրացնում եմ հայտը, ու ստանում պատասխան. «Շնորհավորում ենք, դուք ընտրվել եք մասնակցելու մեր ծրագրին»:

Առաջին հայտը, որը լրացրեցի, 8 տարեկան էի: Մայրիկս որոշեց, որ պետք է մասնակցեմ «Հայ աղջկա պարը Վրաստանում» ծրագրին, և ես, մտածելով, որ մեկ է, չեմ անցնի, լրացրեցի հայտն, ու բախտս մի տեսակ բերեց, ու անցա:

Վրաստանն ինձ շատ բան տվեց: Սովորեցի վստահել ինքս իմ ուժերին ու հավատալ ինքս ինձ:

Վրաստանից վերադարձա ու անմիջապես սեպտեմբերին մասնակցեցի «Կանաչ դպրոց» բնապահպանական ծրագրին, որտեղ ևս գրանցեցի մի շարք հաջողություններ, և որ ամենակարևորն է, սկսեցի խնամքով ու հարգանքով մոտենալ բնությանն ու փորձեցի դա փոխանցել ուրիշներին:

Այս ծրագրին հաջորդեց «Արևորդի միջազգային բնապահպանական փառատոնը », որն ինձ սովորեցրեց սիրել կենդանիներին ու նրանց ինձ ընկեր կոչել:

Մասնակցել եմ նաև «Հրաշքով լի կյանք » ծրագրին, անցել հաջորդ փուլ, մասնակցել Սոցիալական ներառման հարցերի շուրջ ազգային պատանեկան վեհաժողովին,որն իմ կյանքում շատ բան փոխեց:Կարելի է ասել, փոխեց աշխարհայացքս: Ես սկսեցի մարդկանց ինձ հավասար համարել, տարբերություն չդնել այն մարդկանց մեջ, ովքեր հաշմանդամություն ունեն:

Ինքս ինձ չհավատալով լրացրեցի նաև «Հույսի կամուրջ» հասարակական կազմակերպության «Մեդիագրագիտության և առաջնորդության դասընթացի» հայտը և այստեղ էլ ընտրվեցի: Այստեղ ևս շատ-շատ եմ սովորել ու սովորում: Ավելի եմ կոփվում լրագրության մեջ:

Վերջերս դպրոցում անցկացվում էր «Հայաստանի պատանեկան նվաճումներ» կազմակերպության ամենամյա բիզնես ծրագիրը, որին նույնպես մասնակցել եմ ու քննության միջոցով անցել հաջորդ փուլ` մասնակցելու աշակերտների ամառային ճամբարին: Այս ծրագիրն էլ իմ մեջ զարգացրեց տնտեսագիտությունը, չնայած մաթեմատիկա այդքան էլ չեմ սիրում:

Մի շարք այլ ծրագրերի ևս մասնակցել եմ, որոնք հիմա չեմ կարող մտաբերել: Ուղղակի ուզում եմ ասել, որ այս ամենն ինձ սովորեցրել է շատ, ամենագլխավորը` սովորեցրել է հավատալ ու վստահել սեփական ուժերիս, ու չվախենալ մերժվելուց:

Չգիտեմ, փորձս ներում է թե չէ, բայց ձեզ էլ խորհուրդ եմ ուզում տալ, որ վստահեք ձեր ուժերին, հավատաք ինքներդ ձեզ, և ամեն ինչ լավ կլինի: