«Այժմյան սերունդն ավելի ազատ է իր որոշումների մեջ»

Հարցազրույց Ներքին Գետաշենի թիվ 1 միջնակարգ դպրոցի տնօրեն՝ Ջուլիետա Երեմյանի հետ

Լուսանկարը՝ Անուշ Աբրահամյանի

Լուսանկարը՝ Անուշ Աբրահամյանի

-Տիկի՛ն Երեմյան, մինչև դպրոցի տնօրեն դառնալը երկար ժամանակ եղել եք ֆիզիկայի ուսուցչուհի:

-Այ՛ո, ես երկար տարիներ աշխատել եմ որպես ֆիզիկայի ուսուցչուհի։ Իմ վարած դասը հագեցած է եղել լաբորատոր փորձերով, ցուցադրություններով։ Աշխատել եմ դասապրոցեսում ընդգրկել բոլոր սովորողներին: Այն ժամանակ գոյություն ուներ շերտավոր ուսուցում, այսինքն, յուրաքանչյուր աշակերտից պահանջել իր ընդունակություններին համապատասխան: Նաև աշխատել եմ ինտերակտիվ մեթոդով:

-Ի՞նչ եք կարծում գոյություն ունե՞ն կատարյալ դասարաններ:

-Կարծում եմ, որ լավ և քրտնաջան աշխատանքի դեպքում բոլոր դասարաններն էլ կատարյալ կլինեն: Վատ աշակերտ չկա, ցավոք սրտի, կա գործը չսիրող ուսուցիչ և, ի ուրախություն մեզ, այդ ուսուցիչների քանակը նվազել է:

-Արդյո՞ք գյուղում սովորող աշակերտն ունի նույն հնարավորությունները, ինչ քաղաքում սովորող աշակերտը, եթե ոչ, ապա ի՞նչ կարելի է անել այն հնարավոր դարձնելու համար:

-Բնականաբար նույն հնարավորությունները չունեն, որովհետև քաղաքում կան բազմաթիվ մշակութային, սպորտային, երաժշտական կենտրոններ, իսկ գյուղում դրանք բացակայում են: Գյուղում նույնպես կարելի է հնարավորության սահմաններում ստեղծել նման օջախներ, բայց դա պետք է անի պետությունը:

-Արդյո՞ք մասնավոր դպրոցներում նույն վիճակն է, ինչ հանրակրթական դպրոցներում:

-Ես չեմ աշխատել մասնավոր դպրոցում և ոչինչ չեմ կարող ասել այնտեղ գործող համակարգի մասին, սակայն մտածում եմ, որ միատեսակ պայմանների և սրտացավ մանկավարժների աշխատանքի դեպքում նրանք կգտնվեն հավասար նժարներին; Իհարկե, թե՛ հանրային, թե՛ մասնավոր դպրոցներն ունեն տարբեր խնդիրներ:

-Բազմաթիվ տաղանդավոր երախաներ չեն կարողանում դրսևորել իրենց ունակություններն ու կարողությունները դպրոցում բավարար պայմանների բացակայության պատճառով, ինչպե՞ս լուծել այդ խնդիրը:

-Խնդիրը լուծելու համար հարկավոր է բարելավել դպրոցի հնարավորությունները; Տարիներ առաջ մեր դպրոցում կային գորգագործության դասեր, դպրոցն ուներ նաև երկու ավտոմեքենա, երեխաները սովորում էին մեքենա վարել ու ստանում էին համապատասխան գրքույկ: Հիմա դպրոցին հարկավոր է նյութական բազա:

-Ըստ Ձեզ, կա՞ այնպիսի հիմնահարց, որ միչև այժմ լուծում չի ստացել, եթե այո, ապա ինչո՞ւ:

-Այո՛, դպրոցի կառուցվելուց ի վեր սպորտդահլիճը փոքր է եղել ու հիմա էլ այն հագեցած չէ համապատասխան մարզագույքով: Այդ հարցը մինչև այժմ լուծում չի ստացել, բայց պետությունը պատրաստվում է կառուցել նոր դպրոց, որտեղ երկու հերթը կփոխարինվի մեկ հերթով և կբավարարի մեր պահանջներին:

-Ձեր տնօրինության ընթացքում նկատե՞լ եք ուսուցիչ-աշակերտ հարաբերությունների մեջ փոփոխություն, ինչպիսի՞ն էին դրանք առաջ և ինչպիսի՞ն են հիմա։

-Իհարկե, փոփոխություն շատ կա: Հիմա աշակերտն ավելի ազատ է կարծիք հայտնելու մեջ, տարիներ առաջ այդպես չէր: Այն ժամանակ աշակերտները լավ գիտեին իրենց պարտականությունները, իսկ հիմա աշակերտներն ավելի լավ գիտեն իրենց իրավունքները:

-Որևէ հետաքրքրիր դեպք կարո՞ղ եք պատմել Ձեր ուսուցչության տարիներից:

-Լավ եմ հիշում մի դեպք: Ավարտական դասարանում հերթական ֆիզիկայի դասաժամն էր, այդ օրը պետք է դաս հարցնեի մի տղայի, ով մի քանի անգամ խոստացել էր պատասխանել դասը, բայց չէր սովորել: Այդ անգամ էլ կանչեցի գրատախտակի մոտ ու, տեսնելով, որ կրկին չի սովորել, բարկանալով ասացի․

-Ա՛յ տղա, այս գիրքը դու գոնե մեկ անգամ թերթե՞լ ես։

-Ո՛չ,- ասաց գլուխը կախելով։

-Բա ի՞նչ ես մտածում։

-Կթերթեմ, ընկե՛ր Երեմյան,–կտրուկ պատասխանեց նա ու էլի գլուխը կախեց:

Այստեղ տիկին Երեմյանը ժպտաց, և ես նկատեցի, թե ինչպես մտովի տեղափոխվեց այդ ժամանակահատված և ես, հասկանալով, որ նա իր աշակերտների մեջ տեսնում է նաև մեզ, արագ հարցրի․

-Որո՞նք են մեր սերնդից ունեցած ձեր սպասելիքները

-Այժմյան սերուդն ավելի ազատ է իր որոշումների մեջ, և ես հուսով եմ, որ նրանք կծաղկեցնեն մեկ երկիրը, ես ակնկալում եմ, որ նրանք կվերականգնեն Հայաստանի իրական դիմագիծը:

levine hambardzumyan

Ես էլ եմ 17-ից

Ես դեռ մանկուց երազում էի լրագրող դառնալ: Մի օր ընկեր Ներսիսյանը մտավ դասարան, ընտրեց բոլոր լավ սովորող աշակերտներին և ուղեկցեց մեր շատ սիրելի համակարգիչների դասասենյակ: Ես սկզբից մինչև վերջ լուռ հետևում էի 17-ի խմբի անդամներին: Երբ սեմինարը վերջացավ, ես այնքան ոգևորված էի, որ արագ մոտեցա Լիլիթին և ավելի մանրամասն տեղեկացա դասընթացին մասնակցելու մասին: Եկա տուն, պատմեցի մայրիկիս և ամբողջ օրս տրամադրեցի նյութեր գրելուն: Ուղարկեցի հայտը և երկու շաբաթից ինձ զանգահարեցին և ասացին, որ ես ընտրվել եմ դասընթացներին մասնակցելու համար:

Ես շատ ուրախ եմ, որ մասնակցել եմ այդ դասընթացին, քանի որ շատ բան սովորեցի: Հետո սկսեցի թղթակցել և իմ գրած նյութերը պարբերաբար հրապարակվում են կայքում: Ես շատ եմ սիրում «17.am»-ը, և անձնակազմի բոլոր անդամներից շատ շնորհակալ եմ թե խորհուրդների համար, թե համբերատար մեզ հետ աշխատելու:

heghine grigoryan

Ուրիշների կյանքով

Երևի արդեն շատ եք կարդացել հոդվածներ սերիալների մասին, հատկապես՝ հնդկական: Չգիտեմ, թե ո՞վ է առաջին անգամ նկարահանել և ցուցադրել սերիալ, բայց գիտեմ, որ հիմա դրանք լայն տարածում ունեն ոչ միայն մեծահասակների, այլև փոքրերի շրջանում, և համոզված եմ, որ դրանք ստեղծվում են մարդկանց բթացնելու համար: Ամենուր այդ սերիալների տաղտկալի հերոսներն են: Ցավալի է, երբ փոքրերի շուրթերից հնչում են ոչ թե մեծանուն մարդկանց անուններ, այլ ինչ-որ իչաների և չակորների անուններ և նրանց մասին գովեստի խոսքեր:

Օրերս մի պատմություն լսեցի: Դեպքը տեղի էր ունեցել հարևան գյուղում: Գյուղացի պապիկներից մեկը կրկին «Մերժված»-ը նայելիս էր եղել, ամենաթեժ պահին, երբ Իչան պետք է պատմեր ճշմարտությունը, սակայն չէր ասել, պապիկը ձեռնափայտով`տո՛ւր, թե կտաս «շան ճակատին»: Դե երևի հասկացաք, որ նոր հեռուստացույցը ջարդուփշուր էր արել: Սերիալները բոլորին կտրում են իրականությունից: Ես չեմ հասկանում՝ մի՞թե հաճելի է սեփական կյանքը թողած՝ ուրիշների կյանքով ապրել, ուրիշների համար մտահոգվել, ինչ-որ մեկի կողմից ստեղծված՝ «ուրիշների»: Ես չեմ զարմանա, եթե մի օր մարդիկ այդ սերիալներից խելագարվեն, և եթե այս կերպ շարունակվի, հավատացե՛ք, այդ օրը, ցավոք, կգա…

Anush abrahamyan

Գարնանային անծանոթուհին

Տարիներ առաջ, երբ ես դեռ փոքր էի, գարունն ինձ համար ուրիշ տեսք ուներ: Այն ժամանակ ես բռնում էի եղբորս ձեռքը ու առավոտ վաղ արևի կարմիր շողերով ողողված փողոցը մեզ տանում էր այն տուն, որը զուրկ լինելով բնակիչներից, կրում էր իր մեջ եղանակների էությունը: Հաղթահարում էինք ցածր պատի դժվարությունը ու հայտնվում այդ տան անձեռակերտ այգում: Խնամքով հավաքում էինք կապույտ ու դեղին ծաղիները, լինում էր նաև այնպես, որ դրանց կեսը ճանապարհին թափվում էր՝ ամուր չբռնելու պատճառով: Այդ ծաղիկները մնացել և մնում են իմ մանկության ու գարնան առաջին ծաղիկներ ինձ համար: Այգում մնում էինք այնքան, մինչև լսվեր մայրիկի բարձր ձայնը, և մենք նորից ծաղիկները խնամքով դնում էինք պատին, իսկ իջնելուց հետո վերցնում: Ամբողջ ճանապարհին գրեթե վազում էինք այն նպատակով, թե ով առաջինը կնվիրի դրանք մայրիկին: Գրեթե միշտ ես էի առաջինը նվիրում, դրա համար ամբողջ օր վիճում էինք: Նվիրելուց հետո այդ ծաղիկները դնում էինք մի կանթ (բռնակ) չունեցող հին բաժակի մեջ ու, տեղավորելով հացատան լուսամուտին, ամբողջ օրը զմայլվում դրանով: Տարիներ հետո ես այդ այգի էի տանում նաև իմ երկու փոքր եղբայրներին այն ժամանակ, երբ նրանք ուզում էին մեծահասակների հետ շուկա գնալ, իհարկե, ես չէի խաբում նրանց, այլ ուղղակի շեղում էի նրանց ուշադրությունը: Կարող եմ ասել, ծաղիկ հավաքելը նրանց էլ շատ էր դուր գալիս: Նախորդ տարի այդ տան բնակիչները մի քանի օրով վերադարձան, ու դարձնելով այդ պատը ավելի բարձր, կրկին հեռացան: Կարծես ցանկանում էին ասել, թե այլևս գործ չունեք այստեղ: Ինչ էլ ուզում է լինի, ես երբեք չեմ կասկածի, որ այնտեղ ապրում են բնության եղանակները, ու այդ այգում աճած ծաղիկները կլինեն իմ մանկության ծաղիկները:

Գարնան առաջին օրը, երբ արթնացա, զգացի, որ արևի շողերը շուրջպար են բռել դեմքիս, ու դա այն առավոտներից մեկն էր, երբ բարձր տրամադրությամբ էի արթնանում: Այդ օրը դպրոցից տուն վերադառնալիս, երբ հրաժեշտ տվեցի ընկերուհուս, նկատեցի մի երիտասարդ աղջկա: Նա միանգամից ուշադրությունս գրավեց, նրա աչքերը երբևէ իմ տեսած աչքերից ամենապայծառ աչքերն էին: Նա ժպտում էր անգամ առանց շրթունքները շարժելու, նույնիսկ շրթներկն էր գարնանային, և ես միանգամից հիշեցի իմ ծաղիկերը: Ներքին մի համառ ուժի մղումով մոտեցա ու շնորհավորեցի նրան գարնան առաջին օրվա կապակցությամբ (թեև ինձ մի պահ թվաց, թե նա հենց այդ գարնանային օրն էր), նա էլ ինձ շնորհավորեց, և մենք ծանոթացանք: Ռուսաց լեզվի ֆակուլտետում սովորող այդ ուսանողուհու հետ զրույցը կարճ տևեց, և ես նրան այդպես էլ չասացի, որ նա այս գարնան առաջին մարդն էր, ով ինձ նվիրեց մի փունջ գարնան բույր: Հուսամ նրան մեկ անգամ էլ կհանդիեմ կյանքում և այդ անգամ հաստատ կասեմ:

Հաստատեք գարունը ձեզ համար, հավերժացրեք կապույտում շրջաններ գործող թռչնին ձեր մեջ: Չէ որ մենք հասկանալով, որ գարնանը ճանապարհների ձյունը կհալվի, ու ամբողջովին ցեխոտված կգանք տուն, որ հողի աշխատանքները կսկսվեն, այնուամենայնիվ սիրում ենք գարունը: Հենց դրա համար չեմ խախտի գարնան երեք կանոնները.

1.Ապրել կենսատու արևի հետ ու դառնալ նրա ներկայացուցիչը երկրի վրա:

2. Գտնել իսկական գարունը ու բոլորին առաջնորդել դեպի այդտեղ:

3. Եվ հաղթանակել առանց կեղծելու, հաղթել քո սրտի կործանարար հեղեղին:

Դրախտային դասարաններ

Լուսանկարը` Լիլիթ Խլղաթյանի

Լուսանկարը` Լիլիթ Խլղաթյանի

 -Ընկե՛ր Ավանյան, ես կարծում եմ, որ դրախտը հենց մեր դասարանում է եղել:

-Այդ ինչպե՞ս, Լիլիթ ջան։

-Դե, այս դասարանը այնքան տաք է, որ դրախտ է հիշեցնում,-ծիծաղելով ասացի ես։

Իմ դպրոցը Լիճքի Հովհաննես Թումանյանի անվան միջնակարգ դպրոցն է: Այստեղ սովորում եմ 6 տարեկանից և այժմ էլ շարունակում եմ սովորել: Դպրոցում կան այնպիսի դասարաններ, որտեղ դաս անելը շատ հաճելի է: Այդպիսի դասարաններից են` քիմիայի և ֆիզիկայի լաբորատորիաները: Անգամ ցրտաշունչ ձմռանը, այս դասարաններ մտնելով, կարող ես պատկերացնել, թե ամառ է: Էլի կարոտեցի ամառը, լա՛վ, թողնենք ամառը և անցնենք առաջ…

Լուսանկարը` Լիլիթ Խլղաթյանի

Լուսանկարը` Լիլիթ Խլղաթյանի

Դրախտային դասարանների դռները բացվում են մի միջանցքից, որտեղ նույնպես ամեն ինչ ոգեշնչող է և խրախուսող: Առջևում Անդրանիկ Օզանյանի կիսանդրն է, իսկ դիմացը շարված են բազմաթիվ ցուցափեղկեր, որոնց մեջ դրված են մեր գյուղի հերոսների նկարները և նրանց շքանշանները: Այդ միջանցքից բացվում են 3 մեծ դասարանների դռներ, դրանցից մեկն էլ ՆԶՊ-ի դասարանն է: Քիմիայի դասարանը մի հսկա դասարան է՝ լի քիմիական նյութերով և սարքավորումներով: Իսկ առջևում ծաղիկների մի այգի է: Մի հիասքանչ բնություն՝ լցված մաքուր օդով: Դե, պատկերացրե՛ք, այդքան ծաղիկներ և ինչքա՜ն թթվածին են արտադրում: Հրաշք է, չէ՞, մի դրախտ է այդ դասարանը:

Լուսանկարը` Լիլիթ Խլղաթյանի

Լուսանկարը` Լիլիթ Խլղաթյանի

Այժմ անդրադառնամ ֆիզիկայի լաբորատորիային: Ֆիզիկայի դասասենյակում նույնպես թթվածնի պակաս չունենք, օդը մաքուր է և շատ տաք: Այս դասարան մտնելուն պես՝ բոլորս հարձակվում ենք ջրի վրա: Ընկեր Ավանյանը միշտ կատակով ասում է․

-Ինչքա՜ն շատ եք սիրում լաբորատորիայի ջուրը:

Եվ իսկապես՝ շատ համեղ և քաղցր ջուր է: Գալիս և նստում ենք պատուհանի կողմի շարքում և մի լավ կարմրում ենք տաքությունից: Այդ ջերմության տակ էլ վայելում դրախտային դասարանի հմայքը:

Լուսանկարը` Լիլիթ Խլղաթյանի

Լուսանկարը` Լիլիթ Խլղաթյանի

Երբ զանգը հնչում է, դուրս ենք գալիս և գնում դեպի մեր դասարան, այս անգամ՝ հովանալու:

Հ.Գ․ Սիրելի՛ ընթերցող, եթե քեզ հետաքրքրեցին մեր դրախտային դասարանները, ապա արի Լիճք: Գրկաբաց կընդունենք:

mariam tonoyan

Հեռահաղորդակցման կապանքները

Դուռը դեռ չբացած` գիտեի, թե ով, ինչ է անում։ Անկեղծ ասած՝ ձանձրանում էի: Իրար հաջորդող 45 րոպեների ընթացքում տարբեր բնագավառների դասախոսությունները խճճել էին մտքումս հյուսված վերլուծությունները։ Այդ ամենից հոգնած՝ մտածում էի՝ որքան հնարավոր է արագ ներս մտնել ու թեկուզ ձանձրանալ:

Ներսում առաջին հայացքից ամեն ինչ սովորական էր: Հայրս հեռուստացույցի առջև նստած, ուշադրությամբ լուրեր էր լսում` երբեմն մեկնաբանություններ անելով: Ցանկացա մոտենալ ու ասել, որ լավ գնահատական եմ ստացել տնօրենական գրավորից, բայց հետո փոշմանեցի` չխանգարեմ:
Եղբայրս համակարգչով ինչ-որ անհասկանալի խաղ էր խաղում ` երբեմն ուրախ բացականչելով:
Մայրս խոհանոցում էր: Թխվածք էր պատրաստում` հեռախոսով բաղադրատոմսը ճշտելով տատիկից․ «Դե լավ, թող խոսի, հետո կպատմեմ»,- մտածեցի ես: Քույրս երևի մեր սենյակում էր:
-Արա՜քս,- կանչեցի ես:
Պատասխան չկա: Փորձեցի մի անգամ էլ։ Լռություն: Շտապեցի սենյակ մտնել:
-Ինչո՞ւ չես պատասխանում,- հարցրեցի, երբ տեսա, որ հանգիստ նստած ինչ-որ բան է խզմզում թղթի վրա: Կրկին ձայն չի հանում: Ավելի մոտեցա: Հանկարծ, նկատելով ներկայությունս, ուշադրությամբ դեմքիս նայեց ու հանեց ականջակալներն ականջից:
-Ի՞նչ է:
-Ոչի՛նչ,- ջղային պատասխանեցի ու դուրս եկա սենյակից:
Մի քիչ այս կողմ, մի քիչ այն կողմ, ու արդեն սերիալները սկսվեցին: Բոլորը հավաքվեցին հյուրասենյակում, իսկ ես, քանի որ պետք է քննություններին պատրաստվեմ, ստիպված եմ կրկին առանձնանալ սենյակումս ու պատրաստել դասերս:

levine hambardzumyan

Կիսատ պատմություն

Տրտմության ճանապարհին սև հագնես, թե կարմիր՝ հոգսը քո ուսին է…

Մի օր ընտանիքով նստած էինք, երբ պապիկս պատմեց մի պատմություն, որն ինձ շատ վշտացրեց:

-Կյանքը փոխվեց, երբ վրա հասան Հայրենական մեծ պատերազմի դառը ու դաժան տարիները: Զինվորական համազգեստ հագան մոտ 600 նորատուսցիներ, ռազմաճակատում օգնելու համար տքնաջան աշխատեցին կանայք ու մանուկները։ Ծանր ու արյունահեղ մարտերում նորատուսցիները վաստակեցին հարյուրավոր շքանշաններ ու մեդալներ։

Զարմանալի էր, բայց պապիկը հիշում էր զոհված 213 հերոսների անունները և թվարկում․

-Ադամյան Գևորգ, Ալոյան Պողոս, Ալոյան Օհան, Այվազյան Լևոն…

Հասանք 172՝ Պողոսյան Հարութ, այդ մարդը պապիկիս հայրն էր։ Եվ պատմությունը կիսատ  մնաց պապիս արցունքների պատճառով։ Պապիկիս հայրը գնացել էր պատերազմ և չէր վերադարձել։ Ես չհասցրեցի իմանալ ամբողջ պատմությունը, բայց լռեցի, որ չարթնացնեմ պապիկիս դառը հիշողությունները…

Anush abrahamyan

Ձմեռվա խաղ

-Տասնյոթ, հիսունհինգ, քսանվեց,- փոքր եղբայրս շարունակում էր պարկի միջից հանել լոտոյի թվերը ու մեծ հանդիսությամբ հայտարարել: Չէ՞ որ սենյակի տասից ավելի մարդիկ ուշի ուշով լսում էին նրան:

-Մարդ չսպասա՞,- շուրջը նայելով՝ ասաց փոքրերից մեկը, ով իր հայացքը արագ սահեցրեց բոլորի խաղաթղթերի վրայով:

Զարմանալի են այս փոքրերը, բացի իրենց խաղաթղթերին նայելուց, նայում են ամենուր ու այդ անուշադրության հետ մեկտեղ էլ միշտ հաղթում են: Իհարկե, հաղթանակն ուղեկցվում է մեծահասակների թույլ ժպիտով ու նրանց բարձր ճիչով, որովհետև փոքրերի համար դա կյանքում ամենամեծ հաղթանակներից է: Տեսնելով, որ ձայն չկա, և բոլորը տրամադրված են հաղթանակի, Աբրահամը շարունակեց.

-«Թարս մարդ ու կնիգ», «խաբար», «պադերազմ»,- այս բառերի տակ թաքնված թվերի մասին ոչ մեկը ոչինչ չհարցրեց, որովհետև գիտեին, որ «թարս մարդ ու կնիգ» ասելով նկատի ուներ 69 թիվը, «պադերազմ» ասելուց հետո բոլորը պետք է նշեին 41 թիվը, իսկ «խաբարը» 1 թիվն է, որ նշանակում է մի խաբար (լուր) բերող: Այս թվից հետո բոլորը սպասում են հաղթանակի: Սեղանի մոտ, բացի իմ ընտանիքի ութ անդամներից, նստած էին նաև մեր մի քանի բարեկամները և հարևանները: Այդ պատճառով սեղանը երկու կողմից բացել էինք: Այս խաղը մենք կոչում ենք «ձմեռվա խաղ», որովհետև միայն ձմեռն ենք խաղում:

Ձմռան երեկոները հետաքրքիր են անցնում՝ մի օր լոտո ենք խաղում, մի օր նստում վառարանի կողքին ու լսում տատիկների պատմած պատմությունները: Սեղանի վրա ազատ տեղ չկար, ամենուր կոճակներ էին ու մասնակիցների խաղաթղթերը, իսկ մեջտեղում՝ հաղթական կարմիր կափարիչն էր, որի մեջ մի բուռ կոպեկներ էին լցված: Յուրաքանչյուրը սահմանված չափով գումար է գցում կափարիչի մեջ, և երբ խաղավարը հանում է այնպիսի թվեր, որոնք համապատասխանում են տվյալ մասնակցի խաղաթղթի մի շարք կազմող թվերին, այդ մասնակիցը դառնում է հաղթող:

-Ես կսպասիմ,- գրեթե գոռաց Աբելը՝ ժպիտը դեմքին (սա նշանակում է, որ նրա շարքը լրանալուն մեկ հաջողակ թիվ է պակասում):

Բոլորը լուռ և ուշադիր կոճակները դնում էին համապատասխան թվերի վրա, որպեսզի մի թիվ անգամ բաց չթողնեն, որովհետև ըստ նրանց՝ դա կլիներ հաղթական թիվը: Առհասարակ, լոտոյում այդպես է, թվում է, թե միշտ այս վերջին թիվը քեզ հաջողություն կբերի: Հենց այդ ժամանակ էլ Աբելը գրեթե ճչաց.

-Ես պրձա՛, ջա՜ն,- ու արագ կարմիր կափարիչի պարունակությունը վերցրեց:

Իհարկե, այդ կոպեկները մեծ գումար չէին կազմում, բայց լոտոյում դրանցով բավականին երկար կարող էիր խաղալ, եթե նույնիսկ անընդհատ պարտվես: Ասում եմ, չէ՞, այս փոքրերը զարմանալի են. նախ, աչքերը չորս արած նայում էր խաղաթղթերիս ու քթի տակ ժպտում, որովհետև այդ խաղում անհաջողակ եմ, հետո էլ ինչ-որ բան վերցնելու համար խփեց խաղաթղթերիս, կոճակները տեղաշարժվեցին ու դրանք իրենց դիրքին վերադարձնելու ժամանակ ես չհասցրի հիշել Աբրահամի ասած վերջին երկու թվերը, որոնք կարող էին ինձ հաջողություն բերել: Դա քիչ է, մի հատ էր ականջիս տակ ճչում է, թե հաղթել է: Ինչպես բոլորը, այնպես էլ ես, դժգոհ դեմքով խաղաքարտերի վրայից վերցրի կոճակները ու իմ վերջին լուման դրեցի կարմիր կափարիչին: Մեծահասակների համար ուղղակի զբաղմունք դարձած խաղը ինձ նյարդայնացնում է: Ինչքա՞ն կարելի է պարտվել:

-Մի քիչ կոջակ տուր, Անուշ ջան,- ցածր ձայնով ասաց քեռի Իգորը,- ու ուշադիր էղի, հաստադ դու կհաղթիս:

Զարմանալի բան է ասում քեռին: Մարդ, ում կողքին նստած է եռանդով լեցուն մի երեխա, դժվար թե հաղթի: Ամեն խաղից հետո պետք է ինչ-որ մեկը պարկից հանի թվերն ու հնարավորինս ճիշտ ու հստակ արտասանի դրանք, թե չէ բոլոը կդժգոհեն, որ հենց այդ պատճառով էլ չհաղթեցին: Մեծերի համար այդ կոպեկները նշանակություն չունեն, նրանց համար կարևորը զբաղմունքն է, հենց այդ պատճառով էլ, երբ հայրս է հաղթում, խնդրում եմ իմ փոխարեն էլ գումար դնել, ու կոպեկներս պահում եմ հաջորդ խաղին: Խաղը սկսվեց, և այս անգամ թվերը կարդում էր քեռի Արշակը.

-Տըսնըխինգ, (քեռին Մարտունուց է), տըսնըյոթ:

Մի քանի թվերից հետո ես էլ գոռացի՝ սպասում եմ: Ինչքան էի ուզում գոնե մեկ անգամ ասել այդ արտահայտությունը, ու հանկած դուրս եկավ իննսուն թիվը, որը վատ թիվ է բոլորի համար, բայց ինձ հաջողություն բերեց: Ես վերցրի ինձ հասանելիք գումարը և որոշեցի այլևս չխաղալ:

Այդ պահին փողոցից շների բարձր հաչոց լսվեց: Դա, իհարկե, չէր նշանակում, որ գյուղ՝ Ներքին Գետաշեն,  սարերից գայլեր են իջել: Նախ, որովհետև սարերը չափազանց հեռու են, և հետո էլ՝ կովերը դժվար թե գայլերի ճաշակով լինեն: Բոլոր երեխաները, այդ թվում և ես, վազեցինք պատուհանի մոտ, բայց ոչինչ չէր երևում, իսկ հաչոցը շարունակվում էր: Ես հասկացա, որ դեռ երկար ժամանակ մեր հյուրերը տուն չէին գնա, այսինքն՝ հետաքրքիր պատմությունները դեռ առջևում էին:

Ծերացած երջանկություն

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Խլղաթյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Խլղաթյանի

Շատ եմ մտածել, թե ինչ է պետք մարդուն երջանիկ լինելու համար և հասկացել եմ՝ միայն լավ ընտանիք ու կամեցող հարազատներ:

Երջանիկ ընտանիք ունեն Հռիփսիմե տատիկը և Արարատ պապը: Նրանք արդեն 60 տարի է, ինչ ամուսնացած են:

-Տատ, ո՞նց ամուսնացաք:

-Էն ժամանակ ծնողները իրենց երեխաներին ամուսնացնելիս հարց չէին տալիս՝ իրենց տղան կամ աղջիկը ուզում է ամուսնանալ տվյալ մարդու հետ, թե ոչ: Որոշումը կայացնում էին ծնողները, և աղջիկը ընդհանրապես իրավունք չուներ հակաճառել իր ծնողներին: Մեր ամուսնությունը պատահական է եղել, ջիգեր ջան: Ես Արարատից տարիքով եմ, 3 տարի մեծ եմ իր վրա:

-Իսկ ինչպե՞ս տեղի ունեցավ ձեր հարսանիքը:

-Մենք ամուսնացանք 1956 թվականի հուլիսի 8-ին: Հարսանիքը գիշերը եղավ: Փոքր հարսանիք էր, որովհետև Արարատի ընտանիքը այդ ժամանակ չունևոր էր: Չունեին այնքան, ինչքան որ պետք էր, բայց իմ ծնողները հարմարվեցին նրանց հետ:

-Տատ, բա քանի՞ երեխա ունեցաք:

-Ունեցա 7 երեխա՝ 3 տղա և 4 աղջիկ: Ունեմ 21 թոռ, 12 ծոռ և 2 թոռնիկի էլ սպասում եմ:

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Խլղաթյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Խլղաթյանի

Հռիփսիմե տատիկի հետ զրուցելուց հետո որոշեցի նրա որդուն էլ մի քանի հարց տալ:

-Մի փոքր կպատմե՞ք Արարատ պապի կյանքի մասին:

-Հայրս շատ ծանր կյանք է ունեցել: Երբ մեր տարածքում ժողովուրդը սովի էր մատնվել, նա իր երկու քույրերի և մոր հետ գնացել էր Իջևան, իսկ հայրը մասնակցում էր պատերազմին:

-Պապիկը քանի՞ լեզվի է տիրապետում:

-Պապը խոսում է վրացերեն, դե, ռուսերենի մասին խոսք չկա՝ ամբողջ կյանքը անցկացրել է Մոսկվայում: Իսկ հայերեն ամենից լավ գիտի:

Առաջին իսկ վայրկյանից, որ գտնվում էի Հռիփսիմե տատիկենց տանը, նկատեցի, որ Արարատ պապը, նստած սեղանի մոտ, անընդհատ գրում է: Երբ մոտեցա, նկատեցի, որ նա խաչբառ է լրացնում: Հետաքրքիրն այն էր, որ պապը գրում էր ձախ ձեռքով: Նա շատ գեղեցիկ և տարբերվող ձեռագիր ուներ: Արարատ պապը շատ խելացի մարդ է, նաև ստեղծագործում է, ունի շատ բանաստեղծություներ՝ գրված տարբեր թեմաներով: Հնարավորություն ունեցա նաև ուսումնասիրել այդ բանաստեղծությունները և մի քանիսն անգամ գրի առնել.

Քնար չունեմ՝ երգեմ երգով,
Երգեմ՝ բոլորն իմանան,
Սիրտս բացեմ լիքը վերքով
Դարդիս անեմ մի դարման:

Հիացմունքս շատ մեծ էր, չէ՞ որ նրանք ամուր ընտանիք ունեն ու օրինակ են ծառայում իրենց սերունդներն:

Երջանկությունը ծերանում է, բայց երբեք չի մահանում:

lilit harutyunyan lchshen

Ոչ պակաս կարևոր բան

Հաճախ մամուլում հանդիպում եմ այնպիսի նյութերի (խոսքը 17.am-ի մասին չէ), որ կարդալուց նյարդային համակարգս ամբողջովին տակն ու վրա է լինում: Ես շատ եմ սիրում հայոց լեզուն։ Երևի պատճառն այն է, որ մեր ուսուցչուհին յուրահատուկ կերպով է բացատրում դասերը: Տառասխալներ, սխալ կետադրություն, օտարաբանություններ… Հայերենում ավելի քան 250.000 բառ կա: Զարմանում եմ, թե ինչպես կարելի է թողնել սեփական լեզուն և օգտվել անհայտ ծագման բառապաշարից:

Արդեն հինգ ամիս է, ինչ թղթակցում եմ 17.am-ին ու վստահ կարող եմ ասել, որ 17.am-ը տարբերվում է մյուս բոլոր կայքերից: Այստեղ նյութերը գրվում ու հրապարակվում են գրական հայերենով, բայց նաև պարզ ու անմիջական ոճով:

Մտածում եմ. ինչո՞ւ խմբագրություններում չկան խմբագիրներ, սրբագրիչներ, որոնք եթե անգամ լրագրողները սխալներ են անում, հրապարակելուց առաջ կարդան, ուղղեն: Չէ որ ընթերցողները, մանավանդ եթե երեխաներ են, սխալ գրված բառերի ու նախադասությունների պատճառով հետագայում իրենք էլ այդպես են գրում՝ համոզված, որ ճիշտը դա է: Մարդու բնույթն է այդպիսին՝ ունեցածը չգնահատել, մինչև այն պահը, երբ կորցնում է: