-Ես կարմիր թշիկներով տիկնիկ չեմ ուզում,- լացակումած ասաց քույրս՝ առաջին անգամ տեսնելով ինձ` ծածկոցով փաթաթված, գունդուկծիկ արած, անշարժ դրած անկողնու վրա. իսկապես որ՝ տիկնիկ:

Երբ քրոջս բացատրեցին, որ ես իսկական մարդ եմ, միայն թե` փոքրիկ, նա, չգիտես ինչու, ինձ շատ սիրեց: Դա հիմնականում արտահայտվում էր նրանով, որ տատիկիս հետ ինձ մեջքի վրա պառկեցնում էին գորգին, և երբ ես բլոճի նման փորձում էի շրջվել փորի վրա, բայց մոտս ոչինչ չէր ստացվում, սկսում էին ծիծաղել վրաս: Կամ` երբ արդեն մի քիչ մեծ էի ու թաշկինակին «չանչինակ» էի ասում, դաշնամուրին՝ «ջամփարուր», իսկ պատառաքաղին՝ «պատարագ», նրանք ջանք չէին խնայում ծիծաղելու վրաս: Ես էլ ասում էի.

-Կգնամ մանկապարտեզ, կոնֆետ կուտեմ, թուղթը ձեզ չեմ բերի,- ու մտածելով, որ դա մեծ պատիժ է նրանց համար՝ նեղանում էի, գնում, մի որևէ մութ անկյունում թաքնվում: Բայց չէր անցնում երկու րոպե, և ես հաշտված վերադառնում էի ու առաջարկում վարդի մասին հանելուկ ասել կամ նման մի բան:

Մի անգամ էլ նեղանալով` թաքնվեցի լոգարանում ու դուռը կողպեցի, բայց կողպեքը չէի կարողանում բացել և կես ժամ այնտեղ մնալուց հետո հանձնվեցի:

-Լավ, գոնե թաշկինակ տվեք, եթե դուռը չեք ուզում բացել,- միամտորեն խնդրում էի ես լացակումած, բայց մայրս ու քույրս, ցավոք, դուռը բացել չէին կարողանում, իսկ հայրս տանը չէր, և ես ստիպված էի սպասել, մինչև մեր հարևանը կբարձրանար վերև ու ինձ կազատեր:

Անուշ Մուրադյան 14տ., 2003թ.

(Վահե Ստեփանյանի համարյա համանուն նյութից)

Լինում են, չէ՞, մարդիկ, որ նեղ փողոցի կենտրոնով դանդաղ քայլում են: Իսկ դու ոչ մի կերպ չես կարողանում առաջ անցնել, որովհետև վերոնշյալ մարդը ուղիղ մեջտեղով է քայլում: Եթե քայլեր մի փոքր աջ կամ ձախ, ամեն ինչ այլ կլիներ: Բայց նա քայլում է ուղիղ մեջտեղով ու քեզ լիքը ժամանակ տալիս՝ նյարդայնանալու ու տեղում քայլելու, կամ մտածելու ու տեղում քայլելու: Ընտրում ես դրանցից մեկը՝ նայած, թե առաջին դասդ ինչ է: Եթե ուշանալը վրադ թանկ չի նստի, կընտրես մտածելը ու էդ մի քանի վայրկյանում, մինչև ճանապարհը կլայնանա, վերադառնում ես էն գիշերվան: Էն, որ քննության էիր պարապում կամ անկապ նստած էիր: Լավագույն մտքերը քննությանը պարապելիս են գալիս: Ոչ այն պատճառով, որ Լորենցի կորը կամ Մասլոուի աշխատանքային մոտիվացիայի տեսությունը առանձնահատուկ ոգեշնչում են, այլ որովհետև չես ուզում սովորել: Իսկ այդ դեպքում ինչ ասես մտքիդ չի գա: Կմտածես հենց առաջին կուրսում համալսարանից դուրս մնալու, քննությանը պատուհանից թռչելու մասին: Հետո կորոշես ինքնակամ համալսարանից դուրս գալ ու գնալ գյուղում ապրել: Հետո մի քիչ էլ կմտածես՝ արդեն քո մասին: Կհաշվես վերջերս կյանքումդ տեղի ունեցած փոփոխությունները, հաշիվդ կկորցնես, մտքումդ մի ամբողջ նյութ կգրես փոփոխություններիդ մասին, վերնագիրն էլ կդնես «Փոփոխություններիս 9-րդ ալիքը» ու կորոշես, որ կյանքում երբեք, երբեք չպիտի գրես էդ նյութը, որովհետև չես ուզում: Փոփոխությունները միշտ չի, որ դեպի լավն են տանում: Բայց արդեն ուղեղդ միացել ա էդ ուղղությամբ, էլ չես կարող չմտածել: Կհաշվես կորցրածդ ընկերներին, գտածներիդ՝ չես հիշի: Որոշներին էլ բարև էլ չես տալիս, որոշների հետ էլ խոսում ես, իբր ամեն ինչ լավ ա: Հետո ավելի վատ բաներ կհիշես, ու կհասկանաս, որ էս սաղ հեչ ա: Ամենադժվարը, էն 9-րդ ալիքը՝ սարդ տեսնելու դեպքում «պապա» գոռալու հնարավորությունը էլ չունենալն ա: Մնացածը՝ հեչ:

Կնկատես, որ կյանքում առաջին անգամ անկապ, առանց թեմա նյութ ես գրում, ու մի բան կփոխվի, էլ առաջվանը չի լինի: Ուղղակի անտաղանդ ես, ուղղակի ոչ մեկն էլ չի կարդա: Քննությունից էլ կկտրվես: Հետո ընդհանրապես ուրիշ տեղ կգնաս, քո համալսարանի չորս ֆակուլտետները կհամապատասխանեցնես Հոգվարթսի չորս ֆակուլտետներին, բուիդ անունը կորոշես, կմնաս սեղմված 9-րդ ու 10-րդ հարթակների միջև: Մտքումդ մի քիչ Գոժիրա կերգես, կփոշմանես, որ յոթ տարի առաջ թողել ես դաշնամուրը, կնայես դաշնամուրին, մթության մեջ չի երևա: Կհիշես բոլոր դեպքերը, որ սխալ բաներ ես արել, մեռնելդ կգա: Կգնաս ջուր խմելու ու ոտքդ էլի կխփես անտեր սեղանին: Կհիշես՝ ինչքան վատ ես կողմնորոշվում տարածության մեջ, երազանքներիդ չեղած ցուցակից կջնջես մոտոմրցարշավորդ (гонщик- եսիմ՝ ոնց թարգմանեմ) դառնալու երազանքդ ու գոյություն չունեցող կատվիդ հետ խոսելով՝ դեմքիդ վրա կընկնես ինֆլյացիայի բանաձևերի վրա:

Լուսնի լույսի տակ տնտեսիդ հարցաշարը փայլում ա, ու դու հասկանում ես, որ ոչ մեկին էլ պետք չես: Հետո մաթեմիդ դասախոսի ձայնն ա հնչում ականջներումդ. «Դու անալիտիկ մտածողություն ունես…»:

Քննությունը ժամը 10-ին է, դեռ ուղիղ 6 ժամ կա: Կարծես դեռ շանս կա չկտրվելու:

Ճանապարհը վաղուց լայնացել է, բայց դու առաջ չես անցնում. հավես չունես: Հա մի բան էլ. այստեղ մի բան էն չի: Երևի, որ երկրորդ դեմքը փոխես առաջինի, իր տեղը կընկնի:

Ընկերոջս՝ Հովիկի ծննդյան օրն էր: Դասամիջոցին մենք նրան նվերներ տվեցինք: Բոլորս գործնական նվերներ էինք բերել՝ փողկապ, հաշվիչ, նոթատետր… Հոբելյարը երջանիկ էր, արդեն մի տոպրակ նվեր էր հավաքել: Երբ դասերը վերջացան, Հովիկը մեզ հրավիրեց սրճարան: Գնացինք «Սմակ»: Քանի որ շատ սոված էինք, արագ կերանք-խմեցինք, տասնհինգ րոպե հետո էլ սրճարանում անելիք չկար:

Ընկերներս գնացին տուն, իսկ ես դեռ պետք է սպասեի հայրիկիս: Ես կարծում էի մի երկու ժամ կմնանք սրճարանում, դրա համար ասել էի՝ ուշ գա իմ հետևից: Ստիպված պետք է փողոցում սպասեի ծնողներիս: Տեսա՝ ուշանում են, սկսեցի զբոսնել: Վայելում էի գարունը: Մի կես ժամ վայելեցի: Ծնողներս ուշանում էին: Ես դեռ հիանում էի գարնան գեղեցկությամբ, որն ինձ արդեն այնքան էլ գեղեցիկ չէր թվում: Եվս մեկ ժամ անց զոռով նայում էի գարնանը, արդեն չէի կարողանում հիանալ:

Ծնողներս չկային ու չկային, ես սովածացա: Հետո արդեն զահլես գնաց գարնան գեղեցկությամբ հիանալուց: Մտքումս սկսեցի հայհոյել թե գարունը, թե Հովիկին: Այ, եթե նվեր գնած չլինեի, էդ փողով հիմա ուտելիք կառնեի, կուտեի: Դա էլ օր է գտել ծնվելու՝ գարնանը: Գոնե մի օր ուշ ծնվեր՝ համ ես կուշտ կլինեի, համ էլ ինքը՝ երիտասարդ: Մինչ պատկերացնում էի, թե ինչ ուտելիքներ կարող էի գնել նվերի փողով, ծնողներս եկան:

Մուշեղ Բաղդասարյան, 11տ., 2001թ.